Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
wrzesień 2023

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• rozwoju energetyki jądrowej w Polsce
• nowego systemu wychwytywania dwutlenku węgla
• futurystycznych planów zeroemisyjnego miasta w Arabii Saudyjskiej
• nowych przepisów dot. OZE dla prosumentów i innych podmiotów
• możliwości tworzenia wspólnot energetycznych

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Studia podyplomowe Polityka klimatyczna i zarządzanie ochroną środowiska w wymiarze lokalnym zostaną uruchomione na Wydziale Zarządzania UW.
Temat spotkania to Wyzwania transformacji energetycznej i klimatycznej - wymiar lokalny. W programie przewidziano dyskusję o sprawiedliwej transformacji
Formularz rejestracyjna na stronie:

Ponad milion ton węgla z rosyjskich portów dotarło do Polski
Senator PO Krzysztof Brejza ujawnił, że ponad milion ton węgla zostało przemyconych do Polski z rosyjskich portów przez małe jednostki marynarki wojennej z obwodu leningradzkiego. Według ustaleń senatora, rząd PiS naruszył obowiązujące przepisy, omijając unijne embargo na handel z Rosją.

Komentarz Redakcji:
Ta nieszczelność granic na rosyjski węgiel dyskredytuje wszelkie opowieści władzy o „pokonaniu imposybilizmu”, a także o polskim bezpieczeństwie energetycznym i militarnym związanym z agresją Putina na Ukrainę.

Zielone światło dla polskiej elektrowni jądrowej
GDOŚ wydał decyzję środowiskową dla pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej, która ma powstać w Lubiatowie. Budowa elektrowni ma się rozpocząć w 2026 r., a pierwszy blok o mocy około 1-1,6 GW ma zostać uruchomiony w 2033 r. Amerykańska firma Westinghouse będzie odpowiedzialna za realizację projektu, a ich udział obejmuje także możliwość budowy elektrowni jądrowej w innej lokalizacji w Polsce.

a) OZE

Budowa gigantycznej farmy wiatrowej w Czarnobylu
Ukraiński operator systemu przesyłowego podpisał umowę z niemiecką firmą Notus Energy na budowę 1 GW farmy wiatrowej w zamkniętej strefie Czarnobyla. Ta inwestycja, mająca za zadanie zaspokoić zapotrzebowanie na energię dla 800 tys. gospodarstw domowych w Kijowie i okolicach, stanowi kluczowy krok w transformacji energetycznej Ukrainy.

b) efektywność energetyczna

Obowiązek modernizacji systemów grzewczych w Niemczech
Na początku przyszłego roku Niemcy wdrożą nową ustawę o ciepłownictwie, która wymaga stopniowej rezygnacji z konwencjonalnych urządzeń grzewczych opartych na paliwach kopalnych oraz modernizacji istniejących systemów. Nowe przepisy zobowiązują do korzystania z OZE w nowo instalowanych systemach grzewczych, a także przewidują dotacje rządowe.

c) transport

Protesty w Krakowie przeciwko Strefie Czystego Transportu
W Krakowie rośnie opór przeciwko wprowadzeniu Strefy Czystego Transportu (SCT), który ma zacząć obowiązywać w przyszłym roku. Przepisy o SCT zostały uchwalone przez Radę Miasta na wniosek prezydenta w listopadzie 2022 r., teraz jednak niektórzy mieszkańcy (w tym nowo powstały Komitet "Kraków dla kierowców") podnoszą zarzuty prawne i argumentują, że SCT narusza prawa mieszkańców.

Fotowoltaika zintegrowana z maską samochodu
Naukowcy z Instytutu Fraunhofera zaprezentowali innowacyjne rozwiązanie - fotowoltaiczną maskę samochodu, która integruje 120 ogniw PV na powierzchni pojazdu. Dzięki zastosowaniu nowej technologii możliwe jest dopasowanie koloru warstwy fotowoltaicznej do koloru samochodu, zapewniając jednocześnie skuteczną absorpcję energii słonecznej.

Potencjał biogazowni w Polsce
Polska posiada bardzo mało biogazowni rolniczych (ok. 150 instalacji), w przeciwieństwie do Niemiec, czy Czech, gdzie jest ich ponad 10 tysięącye. Potencjał tego rynku w Polsce jest jednak ogromny - łączna moc biogazowni może sięgnąć nawet 3 tys. MW, co jest porównywalne z mocą elektrowni jądrowej.

Komentarz redakcji:
Do uzyskania 3 tys. MW z biogazu, bezcennych dla bilansowania prądu z wiatru i słońca, nie potrzeba jednak około połowy mniej środków oraz nie potrzeba środków i kredytów publicznych, tak jak w przypadku budowy tej wielkości elektrowni atomowych.

Rewolucja w wychwytywaniu CO2 w elektrowni
Opracowano nowy system wychwytywania CO2 z przemysłowych spalin, wykorzystując naładowane elektrycznie krople mgły. Ten innowacyjny system jest nie tylko znacznie mniejszy od obecnych rozwiązań, ale także ma potencjał znacznego obniżenia kosztów związanych z wychwytywaniem CO2, co może być kluczowe dla przemysłu w kontekście dekarbonizacji.

Rewolucyjne miasto przyszłości
W Arabii Saudyjskiej powstał kontrowersyjny projekt architektoniczny futurystycznego megamiasta. Inwestycja o wartości 500 mld dolarów ma na celu dywersyfikację gospodarki kraju, wykorzystując najnowocześniejsze technologie, w tym sztuczną inteligencję, OZE i zaawansowane systemy modułowe. To megaMmiasto ma być potęgą w produkcji i magazynowaniu wody, przyciągając innowacyjne firmy z całego świata.

Innowacyjna elektrownia słoneczna
W Australii pracę rozpoczęła innowacyjna elektrownia słoneczna, która wykorzystuje zwierciadła do koncentracji promieni słonecznych na panelach fotowoltaicznych o mocy 4 MW, osiągając wydajność wynoszącą 90%. Planowane jest rozwijanie podobnych projektów, w tym budowaę farmy fotowoltaicznej o mocy 200 MW oraz magazynu energii o mocy 115 MW w Yadnarie.

Spalanie wodoru w turbinie gazowej
Sukcesem zakończyły się próby spalania mieszanki wodoru w turbinie gazowej w elektrociepłowni w Wiedniu. Testy miały na celu zbadanie wykorzystania wodoru do produkcji energii elektrycznej i ciepła, a maksymalny udział H2 wyniósł 15%. Planowane są dalsze badania nad możliwością pracy turbiny gazowej z domieszką H2 na poziomie 30%. To pierwsza tego rodzaju próba w elektrociepłowni o takiej mocy i wydajności.

Wyzwania i zagrożenia dla biogazu
Nowelizacja dyrektywy RED III, wprowadzona 12 września, przyniosła istotne ułatwienia dla rozwoju OZE, jednak dla biogazu sytuacja stała się bardziej problematyczna. Wprowadzono bardziej rygorystyczne kryteria dotyczące wykorzystania biomasy, co może utrudnić rozwój biogazu, będącego kluczowym elementem odchodzenia od paliw kopalnych w sektorze transportu.

Przyspieszenie OZE w Unii Europejskiej
Parlament Europejski przyjmując nową dyrektywę o OZE zobowiązał państwa członkowskie do przyspieszenia procesów wydawania pozwoleń na budowę źródeł odnawialnych. W ramach nowych przepisów wyznaczone będą specjalne strefy (renewables go-to areas) umożliwiające inwestorom uzyskanie pozwolenia na elektrownie wiatrowe i fotowoltaiczne w zaledwie 12 miesięcy.

Specjalne strefy energetyczne dla niższych rachunków za prąd
Rząd Polski planuje utworzenie sześciu specjalnych stref energetycznych na północy kraju, gdzie przemysłowe zakłady zużywające powyżej 100 GWh rocznie będą miały niższe rachunki za energię elektryczną. Strefy te będą zachęcały inwestorów do lokalizacji przemysłu w rejonach z nadwyżkami energii elektrycznej, wspierając jednocześnie rozwój OZE i efektywne wykorzystanie istniejącej infrastruktury energetycznej.

Nowe regulacje dotyczące OZE
Nowelizacja ustawy o OZE wprowadza m.in. prosumenta lokatorskiego i regulacje dotyczące społeczności energetycznych. Zmiany te mają na celu dostosowanie Polski do unijnych norm i celów związanych z OZE oraz zmian w ochronie środowiska. Przepisy wejdą w życie 1 października tego roku.

Światowe banki inwestują w OZE
W ciągu ostatnich 10 lat międzynarodowe banki inwestycyjne przeznaczyły łącznie 118 mld dolarów na projekty z sektora energetycznego, z czego zaledwie 13% trafiło do projektów związanych z energetyką konwencjonalną. Większość środków, bo aż 54%, wsparła natomiast rozwój odnawialnych źródeł energii, sygnalizując tym samym rosnące zainteresowanie inwestycjami w OZE także w Polsce.

Komentarz Redakcji:
To istotna zmiana, która nastąpiła w ostatnich latach. Jest jasne dziś, że OZE dają tańszą energię gospodarce i obywatelom/ -kom niż paliwa kopalne. Tańszą też niż atom, który jest najdroższym i niestety drożejącym źródłem energii (politycy polscy, jakby tego nie chcieli uwzględniać w planach wielkich 3 EJ i 76 małych reaktorów w Polsce - Orlen). Banki inwestycyjne muszą pilnować pieniędzy udziałowców. Inwestowanie w paliwa kopalne i atom, jest coraz bardziej ryzykowne.

Będzie wsparcie dla społeczności energetycznych
Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło uruchomienie programu wsparcia dla klastrów energii, spółdzielni energetycznych i jednostek samorządu terytorialnego, finansowanego ze środków KPO. Program, o łącznym budżecie około 435 mln zł, przewiduje wsparcie dla 139 podmiotów na etapie działań przedinwestycyjnych, takich jak opracowanie koncepcji rozwoju i wsparcie działań związanych z tworzeniem społeczności energetycznych.

Jaka będzie przyszłość energetyki prosumenckiej?
W przyszłym roku właściciele domowych instalacji PV korzystający z net-billingu przejdą na rozliczanie energii po cenach godzinowych. Ta zmiana może wpłynąć na opłacalność eksportu energii do sieci, zwłaszcza w kontekście możliwości pojawienia się ujemnych cen energii, ale może także zwiększyć korzyści z inwestycji w magazyny energii.

Czy polskie firmy będą wykluczone z dotacji do OZE?
Ministerstwo Rozwoju i Technologii pracuje nad nowym projektem rozporządzenia dotyczącego wsparcia dla projektów związanych z OZE. Chociaż inwestycje o wartości co najmniej 110 mln euro mogą liczyć na dotacje do 15% kosztów, wysoka poprzeczka może wykluczyć mniejsze, polskie firmy. Pomoc finansowa może więc trafić tylko do największych producentów.

Cable pooling w Wielkopolsce
EDP Renewables uruchomiło w Konarach hybrydową farmę fotowoltaiczną o mocy 45 MW. Ta innowacyjna instalacja korzysta z tego samego przyłącza co istniejąca farma wiatrowa Pawłowo (tzw. cable pooling), co zwiększa ich wydajność i eliminuje konieczność inwestycji w nowe sieci. Jest to przełomowy projekt w Polsce i najprawdopodobniej pierwsze tego typu przedsięwzięcie w Europie Środkowo-Wschodniej.

Google wprowadza nową aplikację
Google ogłosiło wprowadzenie Solar API, które umożliwia precyzyjne projektowanie instalacji PV bez konieczności wizyty doradcy technicznego. Nowe narzędzie pozwala użytkownikom dokładnie rozmieszczać moduły fotowoltaiczne na dachach, obliczać wydajność systemu i szacować oszczędności. Dzięki Solar API firmy zajmujące się energetyką słoneczną mogą tworzyć profesjonalne projekty, zawierające zarówno wizualizacje, jak i dane liczbowe.

Aktywiści klimatyczni wzywają EBOiR do rezygnacji ze wsparcia dla paliw kopalnych
Aktywiści klimatyczni domagają się, aby Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) zrezygnował z finansowania inwestycji gazowych. Grupa 130 organizacji klimatycznych podkreśla, że aby zrealizować cele Porozumienia Paryskiego i ograniczyć zmiany klimatyczne, konieczne jest zaprzestanie wsparcia dla projektów
związanych z wykorzystaniem paliw kopalnych.

Spadek produkcji energii z paliw kopalnych, boom energetyki odnawialnej
W pierwszym półroczu 2023 r. unijny rynek energetyczny doświadczył historycznego spadku produkcji energii z paliw kopalnych. W 17 krajach Unii Europejskiej produkcja energii z fotowoltaiki wzrosła natomiast o 13%, podczas gdy kraje takie jak Grecja, czy Rumunia przekroczyły 50% udział energii ze źródeł odnawialnych.

Jaka przyszłość polskiej energetyki?
Prof. Władysław Mielczarski z Politechniki Łódzkiej, ekspert w zakresie rynku energetycznego mówi o nieuniknionych potrzebach wykorzystywania węgla w energetyce. W kontekście przyszłości Bełchatowa i regionu uważa, że złoże Złoczew jest kluczowym elementem, który może przedłużyć działalność elektrowni. Profesor negatywnie wypowiada się o atomie, ale także o OZE, które wg. niego nie są w stanie zapewnić stabilności dostaw energii elektrycznej.

Komentarz redakcji:
Co do oceny „nowoczesności” i „nieopłacalności” energetyki atomowej w pełni zgadzamy się z prof. Mielczarskim. Niestety teza, że „Pozostaje nam więc węgiel, który jest jedynym ratunkiem dla społeczeństwa i gospodarki” nie broni się w świetle polityki UE, ale też USA i Chin. Wielu naukowców w Polsce i na świecie pokazuje, że technologie OZE, bilansowanie i magazynowanie energii mogą w pełni zastąpić paliwa kopalne. Jest także wiele państw wysokorozwiniętych nie planujących wykorzystania energetyki atomowej przy transformacji energetyki.

Kontrowersje w Polskiej Polityce Energetycznej
Zaprezentowana przez PGE aktualizacja strategii, która przewiduje szybsze odejście od węgla i zwiększenie mocy OZE do 2030 r., wywołała napięcie przedwyborcze i podzieliła opinię publiczną. Mimo planów PGE, rząd polski nie przewiduje przyspieszenia transformacji energetycznej. Wg. URE wartość rynku gazowego rośnie, a potrzeba stabilności systemu energetycznego nadal wymaga źródeł węglowych i gazowych.