Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

kwiecień 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- planów dot. budowy elektrowni jądrowej w Polsce
- pierwszej na świecie wyspy energetycznej
- różnych programów dofinansowań dla osób fizycznych i przedsiębiorców
- nowych regulacji dla klastrów energii
- odchodzenia od węgla w Wielkopolsce

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Raport IPCC: Najbliższe lata decydujące dla ochrony klimatu
W latach 2010-2019 średnie roczne globalne emisje gazów cieplarnianych osiągnęły najwyższy poziom w historii ludzkości. Chociaż tempo wzrostu spadło, to bez natychmiastowej i głębokiej redukcji emisji we wszystkich sektorach ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C będzie poza zasięgiem. Nasze możliwości rosną, ponieważ od 2010 r. obserwuje się stałe spadki nawet o 85% kosztów energii słonecznej i wiatrowej oraz baterii.

Co z elektrownią atomową w Polsce?
Rząd jeszcze w tym roku planuje wybrać wykonawcę na budowę elektrowni jądrowej. Ofertę złożyła już koreańska forma Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP). KHNP chce zbudować sześć jednostek o łącznej mocy 8400 MW. Pierwszy blok jądrowy mógłby zacząć działać już w 2033 r. Ofertę na budowę elektrowni jądrowej złożył także francuski EDF, a do połowy tego roku chce to zrobić także amerykański Westinghouse.

Rosja wstrzymuje dostawy gazu do Polski
Rosja zakręciła kurek z gazem i wstrzymała przesył gazociągiem jamalskim, co może przełożyć się na wysokie ceny tego surowca. Gaz w Polsce używany jest przede wszystkim w przemyśle (40% całkowitego wolumenu), ale także w ciepłownictwie i elektroenergetyce (26%, z czego 21 % trafia do gospodarstw domowych). Forum Energii proponuje jak zmniejszyć zużycie gazu o 65% i węgla o 75% w gospodarstwach domowych do 2027 r.

a) OZE

Rusza budowa rzecznej pomy ciepła
Na terenie elektrowni węglowej Grosskraftwerk Mannheim AG w Mannheim w Niemczech powstaje pompa ciepła o mocy 20MW, która będzie czerpać energię z rzeki Ren. Pompa ma zapewniać w 100% ekologiczne ciepło miejskie dla 3,5 tys. gospodarstw domowych w regionie. Urządzenie ma przyczynić się także do obniżenia emisji dwutlenku węgla o 10 tys. ton rocznie. Szacuje się, że potencjał samego Renu i Neckaru w Mannheim wynosi co najmniej 500 MW.

Nietypowe turbiny wiatrowe
Na norweskich wodach powstaną nietypowe turbiny wiatrowe o pionowej osi. Turbina wiatrowa wraz z wieżą połączona jest z konstrukcją podmorską. Wokół wieży, nad powierzchnią wody, znajduje się zamknięta i statyczna obudowa generatora. Takie turbiny mogą być umieszczane na obszarach, które są obecnie poza zasięgiem standardowych morskich turbin wiatrowych. Pierwszy prototyp został zainstalowany na morzu w 2015 r.

b) efektywność energetyczna

Będą dopłaty ma ocieplenie budynków i nie tylko
W pierwszym półroczu tego roku ruszy program Ciepłe Mieszkanie skierowany do mieszkańców budynków zarządzanych przez spółdzielnie i wspólnoty. W ramach programu będzie można otrzymać dopłaty na wymianę źródeł ciepła oraz docieplenie i termomodernizację budynków. W województwach dolnośląskim i zachodniopomorskim oraz w Pszczynie na Śląsku przeprowadzono już programy pilotażowe.

c) transport

Czy ceny elektryków dorównają cenom samochodów spalinowych?
Nissan planuję wykorzystanie w samochodach elektrycznych laminowanych ogniw do akumulatorów ze stałym elektrolitem. Akumulatory te mają większą gęstość energetyczną od konwencjonalnych, potrzebują krótszego czasu ładowania oraz są tańsze w produkcji, dzięki czemu ceny samochodów elektrycznych będą się mogły równać cenom ich spalinowych odpowiedników. Nissan zapowiada wprowadzenie baterii na rynek w 2028 r.

Powstaje pierwsza stacja tankowania wodoru w Polsce
PKN ORLEN otwiera w Krakowie pierwszą w naszym kraju stację tankowania wodorem dla floty pojazdów komunikacji miejskiej. Orlen planuje rozwój stacji tankowania wodoru także w innych miastach w Polsce (ma ich powstać łącznie 57) oraz w krajach ościennych (na Słowacji ok. 26 i w Czechach ok. 28). Inwestor posiada już dwie stacje tankowania wodoru w Niemczech.

Od redakcji:
To wszystko ma sens, jeśli towarzyszy temu plan zwiększania efektywności energetycznej i oszczędzania energii oraz produkcji wodoru zielonego, czyli  z OZE. Wodór z ropy czy gazu ziemnego nic nie rozwiązuje:  klimatycznie, środowiskowo i  nie buduje strategicznej niezależności od importu z Rosji i innych kierunków

Czy na nieużytkach powstaną farmy fotowoltaiczne?
W Polsce jest ponad 31 tys. hektarów gruntów najniższych klas, na których mogłyby powstać farmy fotowoltaiczne. Do konsultacji trafił właśnie projektu ustawy, w którym mowa o dzierżawie przez Skarb Państwa nieruchomości rolnych (w skład których wchodzi co najmniej 70% nieużytków lub gruntów klasy VI) pod budowę farm PV. W ciągu 10 lat Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) mógłby zarobić na dzierżawie blisko 870 mln zł.

Pierwsza mobilna elektrownia agrofotowoltaiczna
Na południu Holandii powstała elektrownia agrofotowoltaiczna składająca się łącznie ze 168 paneli słonecznych. Konstrukcja jeździć będzie po plantacji buraków cukrowych lokalnego rolnika. Mobilna instalacja agrofotowoltaiczna ma produkować energię słoneczną, ale także nawadniać uprawy. Z nadwyżek produkowanej energii rolnik chce także wytwarzać wodór do zasilania ciągników i systemu nawadniania oraz magazynować ciepło do pielęgnacji cebulek kwiatowych.

Czy polscy naukowcy zrewolucjonizują rynek baterii?
Naukowcy z Politechniki Warszawskiej - jako część międzynarodowego konsorcjum - pracują nad nowym elektrolitem stosowanym w bateriach litowo-jonowych z zastosowaniem innowacyjnych soli LiTDI. Użycie tego materiału zwiększa żywotność baterii  i pozwala na dłuższą odporność na czynniki zewnętrzne. Trwają przygotowania do komercjalizacji baterii.  Licencję na produkcję soli LiTDI uzyskała już francuska firma chemiczna Arkema.

Innowacja w przemyśle solarnym
Niemiecka firma NexWafe opracowała metodę produkcji ogniw z wafli krzemowych. Proces pomija obróbkę krzemu, co ma się przełożyć na skrócenie procesu produkcyjnego, zmniejszenie kosztów oraz zwiększenie sprawności przetwarzania energii słonecznej w energię elektryczną. NexWafe uruchomiło już pilotażową linię produkcyjną wafli krzemowych, jednak nadal potrzebuje środków na komercjalizację tej technologii.

Wyspa energetyczna u wybrzeży Danii
Na Morzu Północnym, u wybrzeży Danii, powstanie pierwsza na świecie wyspa energetyczna. Wyspa połączy okoliczne morskie farmy wiatrowe i ma mieć możliwość rozbudowy o elastyczne moduły. Dzięki projektowi wytworzone ma być ponad 10 GW morskiej energii wiatrowej w miksie energetycznym Danii. Jednym z partnerów projektu jest firma Ørsted. Projekt ma zostać ukończony bez uszczerbku dla środowiska morskiego.

Sojusz Komisji Europejskiej z USA w sprawie bezpieczeństwa energetycznego
KE i USA zobowiązały się do podjęcia kroków na rzecz bezpieczeństwa energetycznego i zrównoważonego rozwoju Europy. Wspólnota i kraj powołają wspólną grupę zadaniową ds. bezpieczeństwa energetycznego, której zadaniem będzie m.in. przyspieszenie procedur regulacyjnych i zezwoleń na infrastrukturę importową LNG. UE i USA ogłosiły również partnerstwo w zakresie rozwijania technologii efektywności energetycznej.

Od kwietnia weszły nowe przepisy dla prosumentów
Od 1 kwietnia w życie weszła nowelizacja ustawy o OZE, zgodnie z którą osoby zakładające instalację PV będą rozliczać się w systemie net-billingu. Prosumenci będą musieli sprzedawać energię do sieci po cenach hurtowych, a kupować ją po wyższych cenach detalicznych, co znacząco wydłuży zwrot z inwestycji  Przez pierwsze 2 lata sprzedaż energii będzie opierać się o średnie ceny miesięczne. Partia Zieloni przygotowała projekt ustawy, który opóźnia o 2 lata wejście w życie tych przepisów.

Nowe regulacje dla klastrów energii
MKiŚ pracuje nad projektem ustawy o zmianie ustawy OZE oraz niektórych innych ustaw. Wg. projektu klastry powinny być wynagrodzone proporcjonalnie do oszczędności wygenerowanych dla rynku. W projekcie brakuje jednak m.in. doprecyzowania dot. godzinowego interwału sprawdzającego autokonsumpcje, a same poziomy autokonsumpcji i mechanizm liczenia korzyści dla członków klastrów wymaga doprecyzowania.

Konkurs dla start-up’ów i naukowców
ING Bank Śląski rozpoczął program grantowy dla młodych naukowców i przedsiębiorców, którzy tworzą rozwiązania w dziedzinie efektywności energetycznej, OZE oraz zanieczyszczenia powietrza. Dla twórców najlepszych rozwiązań bank przygotował nagrody pieniężne oraz ofertę wsparcia w dalszej pracy nad rozwiązaniem. Dodatkowo ING umożliwi finalistom nawiązanie kontaktu z inwestorami i firmami z swojego portfolio.

Dla kogo nowa edycja programu Mój Prąd?
Ruszył program Mój Prąd przeznaczony dla osób fizycznych rozliczających się w nowym systemie net-billingu. Aby skorzystać z dofinansowania prosumenci korzystający z dotychczasowego systemu net-meteringu będą musieli przejść na nowy system rozliczeń. Warunkiem jest dowód na rozliczanie się w net-billingu. Program oprócz instalacji PV wspiera również zwiększenie autokonsumpcji i urządzenia temu służące.

Mieszkańcy Kaszub są zaskoczeni planami budowy elektrowni atomowej
Mieszkańcy gminy Choczewo (preferowana lokalizacja pod budowę elektrowni jądrowej) są zaskoczeni pomysłem lokalizacji elektrowni na jednej z najpiękniejszych plaż Bałtyku. Są też niezadowoleni z informacji o badaniu opinii publicznej, które rzekomo przeprowadził inwestor i z którego wynika, że większość mieszkańców jest za budową elektrowni w tym rejonie. Większość z nich nie otrzymała bowiem żadnego kwestionariusza.

Czy warto przewymiarowywać pompę ciepła?
Część przedsiębiorców inwestuje w pompę ciepła o większej mocy. Przekroczony zakres regulacji mocy sprężarki może jednak spowodować problemy w jej pracy i przekładać się na krótszą żywotność urządzenia. Przewymiarowanie pompy ciepła nie wnosi więc zysków dla inwestycji i nie obniża kosztów eksploatacji budynku. Dobrą praktyką jest dobór pompy ciepła do punktu biwalencyjnego w przedziale od -10 do - 7 st. C.

Nowy program dla przedsiębiorców i nie tylko
Program szkoleniowy Demo4Green skierowany jest do przedsiębiorców, ale także startupów, pracowników ośrodków badawczych, naukowców oraz studentów i ma na celu upowszechnianie zielonych technologii, które zmniejszają ślad węglowy przemysłu w różnych europejskich krajach. W ramach programu możliwy jest udział w szkoleniach oraz pozyskanie wsparcia w procesie wprowadzania technologii na rynek. Zwycięzcy o otrzymają bon o wartości 10 tys. euro każdy.

Powstaje kolejna dolina wodorowa
W kwietniu powołano Mazowiecką Dolinę Wodorową (MDW), która jest już trzecią taką inwestycją w Polsce. W planach jest uruchomienie łącznie pięciu dolin wodorowych w naszym kraju. W projekcie na Mazowszu uczestniczy 37 sygnatariuszy, w tym Agencja Rozwoju Przemysłu, politechniki z Łodzi i Warszawy oraz Orlen. Do 2030 r. Orlen planuje wydać 7,4 mld zł na inwestycje związane z wodorem, w tym 10 hubów wodorowych i ponad 100 stacji tankowania tego paliwa.

Niezależne energetycznie miasteczko w Australii
W miasteczku Walpole powstaje mikrosieć z grawitacyjną, wodną elektrownią szczytowo-pompową jako magazynem energii. Elektrownia szczytowo-pompowa o mocy 1,5 MW zapewni energię ponad 500 gospodarstw domowych w regionie. Obiekt będzie zasilany panelami słonecznymi, więc będzie działał niezależnie. Sam magazyn energii w wodzie może przechowywać energię do dwóch dni, czyli dłużej niż typowe akumulatory. To pierwszy tego typu projekt w tym kraju.

Warszawa bez węgla
Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął nowelizację uchwały antysmogowej. Od 1 stycznia 2023 r. na terenie całego województwa wprowadzony zostanie zakaz używania kotłów na paliwo stałe w nowych budynkach, jeżeli istnieje możliwość podłączenia ich do sieci ciepłowniczej. Od 1 października 2023 r. na terenie Warszawy wprowadzony zostanie zakaz palenia węglem kamiennym (z małymi wyjątkami), a w powiatach wokół Warszawy zakaz ten zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2028 r.

Międzynarodowa rebelia naukowców
Od 6 kwietnia Scientist Rebellion (Rebelia Naukowców) prowadzi radykalne działania, które mają skłonić rządy, korporacje i świat nauki do działań związanych z ratowaniem klimatu. Do sprzeciwu dołączyło już ponad 1000 osób z 25 krajów. Scientist Rebellion to największy tego typu międzynarodowy ruch naukowców. Pierwsze działania podjęto w Europie, lecz do działań dołączyli także naukowcy z Afryki i obu Ameryk.

Kolejny rekord OZE w Polsce
4 kwietnia instalacje fotowoltaiczne oraz farmy wiatrowe pobiły kolejny rekord produkcji. Turbiny i panele słoneczne w szczytowym momencie pracowały z mocą prawie 11 GW (10967,9 MW). Co ważne, nie był to krótkotrwały wynik – OZE pracowały z mocą powyżej 10 GW przez kilka godzin. To wiatraki generowały więcej energii niż panele PV. Wiatraki nocą z 4 na 5 kwietnia pobiły kolejny rekord i pracowały z mocą powyżej 7 GW, a we wtorek tuż po północy generowały aż 7,2 GW.

Polska najszybciej rozwijającym się rynkiem pomp ciepła
Polska wyprzedziła Niemcy i Wielką Brytanię i stała się liderem w Europie pod względem sprzedaży pomp ciepła w przeliczeniu na mieszkańca. W 2021 r. sprzedano w Polsce prawie 93 tys. pomp ciepła (łącznie jest ich obecnie ponad 330 tys.) i odnotowano wzrost całego rynku o 66%, a w segmencie ogrzewania budynków aż o ponad 80%.

ZE PAK chce szybciej odejść od węgla
Kopalnie i elektrownie Zygmunta Solorza wg. nowego harmonogramu wygasną z końcem 2024 r. (wcześniej data zakończenia funkcjonowania ostatniego bloku elektrowni Pątnów II planowana była na 2030 r.). Powodem zmiany harmonogramu są wysoce zmienne i ryzykowne ceny energii i uprawnień do emisji CO2. Spółka widzi jednak możliwość wydłużenia pracy aktywów węglowych, jeśli wprowadzony zostanie mechanizm wsparcia po 2024 r.