Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

styczeń 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- zeroemisyjnego lotnictwa
- innowacyjnych technologii OZE w przemyśle
- Zielonego Planu Odbudowy
- opustów dla prosumentów
- oszczędności dla Polski po rezygnacji z węgla

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Sadownicy wobec zmiany klimatu i jej skutków. Raport z badań z regionu sandomierskiego
Jesteśmy największym w UE producentem: jabłek, wiśni, malin, porzeczek i agrestu. Polska jest również znaczącym unijnym producentem borówek, truskawek i aronii. Niemniej jednak utrzymanie wysokiego potencjału produkcji sadowniczej może być trudniejsze niż się wydaje. Sadownictwo, podobnie jak niemal cały sektor rolny, jest szczególnie wrażliwe na skutki zmiany klimatu

Polska płaci ogromne kwoty za import energii
W ostatnich 20 latach Polska zapłaciła ponad bilion złotych za import surowców energetycznych i jest to jeden z największych przyrostów importu paliw kopalnych wśród krajów UE-27. Średnie roczne koszty importu surowców energetycznych to obecnie ok 53 mld zł. W ostatnich dwóch dekadach import węgla do Polski (głównie z Rosji) wzrósł aż o 756%, a gazu o 118%.

Zielona transformacja spółek energetycznych
Z nowego raportu „Limited utility” opublikowanego przez Europe Beyond Coal oraz organizację badawczą Ember wynika, że polskie spółki energetyczne nie ujawniają planów odejścia od węgla, a Enea, PGE, Tauron są na końcu europejskiego zestawiania dot. zielonej transformacji. Raport analizuje plany 21 europejskich spółek energetycznych, z których tylko 16 zobowiązało się do osiągnięcia zerowej emisji netto do roku 2050.

a) OZE

Polska energetyka wiatrowa
W zeszłym roku weszła w życie pierwsza ustawa offshore dot. projektów na Bałtyku, co mocno pobudziło sektor energetyki wiatrowej w Polsce. Podpisana została także deklaracja współpracy rządu oraz biznesu na rzecz morskiej energetyki offshore. W 2022 r. jest jednak wziąć wiele do zrobienia, m.in. złagodzenie zasady 10H, która uwolni moc lądowych farm wiatrowych, co przełożyłoby się na uniknięcie wzrostu cen za energię elektryczną.

b) efektywność energetyczna

Powstaje Platforma Ekspertów Efektywności Energetycznej
Platforma Ekspertów Efektywności Energetycznej (PEEE) ma ułatwić przyszłym klientom planującym termomodernizację domu znalezienie i kontakt z wiarygodnymi ekspertami. W internetowym rejestrze można już się zarejestrować i założyć konto dla ekspertów, z czasem uruchomione będą kolejne funkcjonalności. Docelowo Platforma będzie się składać z internetowego rejestru ekspertów, którym zostaną przydzielone kategorie na podstawie wiedzy specjalistycznej czy lokalizacji.

c) transport

Czy Skandynawia będzie miała zeroemisyjne lotnictwo?
Dania i Szwecja chcą, aby do 2030 r. ich loty krajowe stały się wolne od paliw kopalnych. Szwecja ma też nadzieję, że loty międzynarodowe staną się ekologiczne do 2045 r. Nie ma jeszcze rozwiązań, które pozwoliłyby osiągnąć ten cel, ale naukowcy intensywnie pracują nad stosownymi rozwiązaniami. Europejski producent Airbus ogłosił już plany stworzenia samolotów napędzanych wodorem.

Dotacje i pożyczki dla rolników na OZE
Rolnicy, oprócz dotacji z programu Agroenergia, mogą otrzymać preferencyjną pożyczkę z WFOŚiGW na pokrycie wkładu własnego. W zależności od rodzaju inwestycji - fotowoltaika, pompa ciepła, magazyn energii - przysługuje oddzielna kwota dofinansowania z programu Agroenergia, natomiast w zależności od województwa różni się oprocentowanie pożyczki na wkład własny i wynosi ono od 1,5% do 3,5%.

Dwutlenek węgla zamieniany w kilka sekund w węgiel
Uniwersytet RMIT w Melbourne opracował technologię, która w jednej chwili jest w stanie wychwycić wyemitowany CO2 i zamienić go w węgiel. Aby to osiągnąć podgrzewany jest ciekły metal, następnie do cieczy wprowadzany jest dwutlenek węgla. Cząsteczki formują się w pęcherzyki gazu, następnie cząsteczka gazu rozpada się tworząc łatki stałego metalu. Naukowcy badają obecnie potencjalne zastosowanie powstałego węgla w materiałach budowlanych.

Innowacyjne technologie dla zakładów przemysłowych
Politechnika Łódzka, jako cześć europejskiego konsorcjum, opracowuje inteligentne systemy pozwalające zmniejszyć zużycie energii, odzyskać ciepło odpadowe w postaci zielonej energii oraz zmniejszyć emisję CO2. Projekt zakłada powstanie siedmiu modelowych transformacji energetycznych dużych zakładów przemysłowych. Politechnika Łódzka na badania otrzymała pomad 530 tys. euro.

Najbardziej przełomowe rozwiązania OZE w 2021 r.
Portal Świat OZE przygotował podsumowanie najciekawszych rozwiązań z branży OZE poprzedniego roku. Na liście znalazły się m.in. największa turbina wiatrowa o wysokości 280 m i wydajności 80 GWh/rok, instalacje PV zainstalowane na torach, pociąg wykorzystujący technologię lewitacji magnetycznej, która pozwala unosić pociąg nad ziemią nie emitując CO2, perowskitowe elektroniczne cenniki sklepowe, czy ciężarówki na biometan.

Energia z ludzkich kroków
W warszawskim sklepie Żabka pojawiła się nowa technologia płytek podłogowych Pavegen, które potrafią produkować energię z ludzkich kroków. Pavegen umożliwia generowanie czystej energii w przestrzeni publicznej, przyciągając uwagę także wzorem. Prąd powstaje w wyniku nacisku stopy na płytkę. Jeden krok uruchamia trzy lub cztery generatory, a każdy krok pozwala wygenerować około 3 dżuli energii.

Atom i gaz w Unii Europejskiej
Komisja Europejska uznała, że elektrownie jądrowe zaliczają się do inwestycji, które wpisują się w unijną strategię klimatyczną. Warunkiem ma być wydanie pozwoleń na budowę do końca 2045 r. i zapewnienie lokalizacji i funduszy na składowanie toksycznych odpadów. Również elektrownie gazowe to wg. KE inwestycje „zielone”, jeśli zamiast gazu naturalnego będzie w nich spalany wodór lub inne niskoemisyjne paliwo. Niemcy i Austria sprzeciwiają się jednak takiemu stanowisku.

Czy Europejski Zielony Ład zmieni Unię Europejską?
Europejski Zielony Ład to wizja zrównoważonej gospodarki, która ma współegzystować z przyrodą i nie dąży do jej dalszej zachłannej eksploatacji. Aby to osiągnąć potrzebne jest m.in.  wdrożenie filozofii gospodarki o obiegu zamkniętym,  maksymalne ograniczenie konsumpcji, czy zelektryfikowanie gospodarek, których podstawą będzie energia z OZE. Na Zielony Ład warto spojrzeć jako na szansę dającą możliwość budowania nowych specjalizacji technologicznych.

Zaniedbania w polityce klimatycznej
Eksperci think-tanku Instrat przygotowali raport analizujący stopień realizacji polskiej polityki klimatycznej w obszarach elektroenergetyki, transportu, ogrzewnictwa indywidualnego oraz przemysłu. Z raportu wynika, że w ciągu ostatnich 10 lat polski rząd nie realizował w pełni swoich programów klimatycznych, w wyniku czego emisja CO2 w 2020 r. była wyższa o 27 mln ton, a w latach 2011-2030 może to być nawet 529 mln ton więcej CO2.

Zielony Plan Odbudowy
Partia Zieloni zaprezentowała program zielonej odbudowy: gospodarczy, społeczny i środowiskowo-klimatyczny. Zapowiedziano m.in. przeznaczenie 3% PKB na badania i rozwój zielonych technologii, wprowadzenie zielonych obligacji, obniżkę VAT na produkty i usługi zmniejszające emisję, czy utworzenie Zielonej strefy odnowy gospodarczej w regionach węglowych. Zieloni zapowiadają także przestawienie polskiego systemu energetycznego na OZE do 2040 r.

Zmiany w programie „Mój prąd”
W pierwszym kwartale 2022 r. ma ruszyć kolejna edycja programu Mój Prąd 4.0., w którym będzie można otrzymać 3 tys. na panele PV. Dotacja będzie mogła być wyższa, gdy beneficjent zdecyduje się na zainstalowanie dodatkowego urządzenia jak np. magazyn energii, ładowarki do samochodów elektrycznych lub zainwestuje w zwiększenie poziomu efektywności energetycznej. Na program zarezerwowano kwotę 1 mld zł.

Komentarz Redakcji:
Informacja Minister Moskwy podtrzymuje raczej argumentację propagandową - wyborczą i polityczną - niż służącą zrównoważonemu, efektywniej chroniącemu klimat i sieć energetyczną oraz rozwojowi prosumenckiego OZE. To kolejne niespójne działanie resortu i rządu, który kasuje - wbrew stanowisku PAS, branży fotowoltaicznej, pomp ciepła i prosumentów - od 31. marca system upustów (netmetringu) rzekomo z powodu obciążenia sieci (zarządzanej przez państwowych monopolistów jak Tauron, Enea, Energa i PGE), a jednocześnie w styczniu zapowiada kontynowanie dopłaty z programu Mój Prąd d  instalacji PV po 3 tys. zł.  Informacja pojawia się z niejasną zapowiedzią zwiększenia dopłat (które akurat mają dużo większy sens) na przydomowe magazyny energii, jeśli będą towarzyszyły PV. Ile to zwiększenie, na jakich warunkach, dla kogo, czy dla tych, którzy nie korzystali z dopłat ma mają PV, czy nowych? Tego się nie dowiadujemy. Wsparcie rozwoju technologii magazynów w domach zwiększających autokonsumpcję energii i rzeczywistą ochronę klimatu jest trudniejszy niż wypłacenie miliardów na dotowanie słońca z PV, które i tak się świetnie sprzedaje z powodu cen energii z węgla.

Wyższe dotacje dla najmniej zamożnych obywateli
Od stycznia tego roku w programie Czyste Powietrze obowiązują nowe zasady – nie można już składać wniosków o dotacje na kotły węglowe. Osoby o najniższych zarobkach (w gospodarstwie wieloosobowym to 900 zł/ miesięcznie/ członka oraz 1260 zł w gospodarstwach jednoosobowych) będą mogły otrzymać nawet do 90% wsparcia, czyli maksymalnie 69 000 zł. Wnioski w ramach programu Czyste Powietrze można składać do 30 czerwca 2027 r.

Czy można zwiększyć rentowność instalacji PV?
Dzięki pewnym zastosowaniom i technologiom możemy podnieść wydajność przydomowej instalacji fotowoltaicznej. Jednym z rozwiązań jest system zarządzania energią, który automatycznie włącza lub wyłącza poszczególne odbiorniki. Nowością w sektorze mikroinstalacji jest falownik hybrydowy do zastosowania w warunkach domowych, można także wykorzystać magazyny energii, pompę ciepła czy przydomowe stacje ładowania samochodów elektrycznych.

Opusty dla prosumentów do 2023 r.
Sejm przyjął nowelizację ustawy o OZE, która zakłada, że osoby które do 31 marca 2022 r. zawarły  umowę na zakup, montaż lub dofinansowanie mikroinstalacji z jednostką samorządu terytorialnego lub innym uprawnionym podmiotem oraz złożyły wniosek o przyłączenie mikroinstalacji do 31 grudnia 2023 r., będą mogły dokonywać rozliczenia na dotychczasowych zasadach, tj. w systemie opustów. Od 1 kwietnia 2022 r. wprowadzony zostanie system net-billingu.

Polskie firmy muszą stać się niskoemisyjne
UE prowadzi politykę dekarbonizacyjną, a międzynarodowi partnerzy oczekują od firm niskiej emisyjności. Niestety, emisyjność energii elektrycznej w Polsce jest najwyższa w UE, dlatego polskie firmy, które główne eksportują do krajów Unii, powinny jak najszybciej wdrożyć strategie zeroemisyjności, aby stać się konkurencyjne na rynku. Większość z nich jest jednak dopiero na początkowym etapie liczenia swojego śladu węglowego i nie posiada celów dekarbonizacyjnych.

W dwóch województwach wszedł zakaz palenia w „kopciuchach”
1 stycznia b.r. na Śląsku i Podkarpaciu weszła w życie tzw. uchwała antysmogowa, która zakazuje używania pozaklasowych pieców węglowych, tzw. „kopciuchów”. Za niedostosowanie się do zasad grozi nawet 5 tysięcy złotych kary. Organem uprawnionym do nakładania mandatów jest policja oraz Inspektor Ochrony Środowiska. Uchwała antysmogowa zakazuje spalania: węgla brunatnego, mułów i flotokoncentratów węglowych oraz wilgotnego drewna.

Program LeadAir dla samorządów
Rusza nabór miast do programu LeadAir, którego celem jest wsparcie samorządów w osiągnięciu neutralności klimatycznej poprzez indywidualne, długoterminowe doradztwo, wymianę wiedzy i doświadczeń oraz proponowanie praktycznych rozwiązań w obszarach: ogrzewnictwo, energetyka, transport, zarządzanie i komunikacja. Program potrwa 6 miesięcy, a bezpłatne wsparcie merytoryczne otrzyma 15 miast.

Powstaje Centrum Badań i Rozwoju Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ)
PGE rozpoczęła w Bełchatowie budowę Centrum Badań i Rozwoju GOZ, gdzie wdrażane będą technologie i rozwiązania dotyczące przetwarzania odpadów, odzysku surowców oraz wytwarzania pełnowartościowych produktów z pozyskiwanych zasobów zarówno dla energetyki konwencjonalnej, jak i odnawialnej. Utworzony ma być m.in. centralny ośrodek kompetencji badawczo-rozwojowych w obszarze zagospodarowania odpadów z przemysłu energetycznego.

Komentarz Redakcji:
Od PGE i innych koncernów energetycznych oczekujemy czegoś więcej - przedstawienia odważnej strategii transformacji węglowej i  budowy neutralności klimatycznej firmy, podobnie do tej jak inne koncerny w Europie. I nie ma to być NABE, czyli podrzucenie trudnych aktywów węglowych podatnikom za ok 30 mld zł (jak policzyła Fundacja Instrat).

Edukacja klimatyczna w Europie
KE w oficjalnym dokumencie zaapelowała do państw członkowskich, by edukacja klimatyczna stała się priorytetowym elementem w programach kształcenia i szkolenia. Osoby uczące się powinny mieć dostęp do edukacji ekologicznej, a krajowe i unijne środki powinny zostać uruchomione na rzecz inwestycji w zrównoważoną i zieloną infrastrukturę oraz szkolenia. Wniosek Komisji musi zostać jeszcze omówiony przez państwa członkowskie oraz przyjęty przez ministrów edukacji UE.

Elektrownia o największej mocy na świecie
W Chinach powstała największa na świecie elektrownia szczytowo-pompowa. Instalacja składa się z 12 zespołów prądotwórczych o mocy 300 MW każdy i posiada łącznie moc 3,6 GW oraz pojemność magazynowania 6,612 mld kWh. China chcą, aby tegoroczne Zimowe Igrzyska Olimpijskie były pierwszymi o zerowej emisji dwutlenku węgla. Wartość projektu to ok. 1,87 mld dolarów.

Czechy rezygnują z węgla
Nowy rząd Czech chce całkowicie odejść od węgla już w 2033 r. (czyli 5 lat wcześniej niż planowano), mimo że obecnie aż 40% energii pozyskuje się z tego surowca. Czeski zakład energetyczny CEZ zapowiedział radykalne zmniejszenie ilości produkowanej z węgla energii elektrycznej z 39% do 12,5% do 2030 r. Rząd chce jednocześnie stawiać na energię jądrową, co wywołało falę krytyki.

Ile Polska zaoszczędzi odchodząc od węgla?
Wg. Raportu międzynarodowego think-tanku Instytutu Ekonomii Energii i Analiz Finansowych (IEEAF), jeżeli Polska do 2030 r. odeszłaby od węgla, to zaoszczędziłaby co najmniej 141 mld euro umożliwiając tym samym wybudowanie dwa razy więcej mocy elektrycznej z OZE, niż jest to przewidziane w PEP2040. Jeśli ceny uprawnień do emisji CO2 będą nadal rosły, to kwota jaką Polska straci nie zamykając elektrowni węglowych, może sięgając nawet 200 mld euro.