Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

listopad 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- kolejnych podwyżek cen za emisję dwutlenku węgla
- niskoemisyjnego rolnictwa
- grawitacyjnych magazynów energii
- zmian w nowelizacji ustawy o OZE
- nowej wizji przyszłości dla regionu zgorzeleckiego
- rekordowej mocy wiatraków w Polsce

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Po COP26 świat wciąż jest na dobrej drodze do drastycznego globalnego ocieplenia
Gdy kurz opada na szczycie klimatycznym COP26, wielu zastanawia się, czy fanfary obietnic złożonych w Glasgow będą mieć jakikolwiek namacalny wpływ na globalne ocieplenie.

Rekordowy poziom cen emisji CO2
22 listopada b.r. cena uprawnień do emisji CO2 w Europie przekroczyła 70 euro. Teraz uprawnienie do emisji tony dwutlenku węgla kosztuje niemal tyle, co baryłka ropy naftowej. Poprzez Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS) zanieczyszczenie gazem cieplarnianym ma być nieopłacalne. Z drugiej strony pieniądze ze sprzedaży uprawnień trafiają do budżetu państwa i powinny być przeznaczone na transformację energetyczną.

a) OZE

Powstanie największa na świecie elektrownia słoneczna
W północnej Australii do 2027 r. ma powstać największa na świece elektrownia PV. Produkowany w Australii prąd zasili także – przy użyciu kabli podmorskich o łącznej długości 4200 km - azjatycki Singapur. Ma to pozwolić na pokrycie około 15% zapotrzebowania tego państwa na prąd. Elektrownia zajmie powierzchnię 12000 hektarów i ma pracować z mocą od 17 do 20 GWp. Będzie także połączona z rekordowo dużym magazynem energii, o pojemności 36 a 42 GWh.

b) efektywność energetyczna

Jak oszczędzać energię elektryczną?
Istnieje wiele sposobów na oszczędzanie prądu w budynku. Można zaoszczędzić na oświetleniu m.in. poprzez dopasowanie źródeł światła do swoich potrzeb, używanie żarówek LED, czy wykorzystanie czujników ruchu. Różne urządzenia, niezbędne w gospodarstwach domowych, takie jak: zmywarka, piekarnik, pralka czy lodówka zużywają dużą ilość energii, istotne jest więc aby zredukować ich zużycie. Doskonałym wyjściem może okazać się także fotowoltaika oraz pompa ciepła.

c) transport

Nowy elektryk wchodzi na rynek
Na Wyspy Brytyjskie wchodzi nowa marka samochodów elektrycznych chińskiego producenta Great Wall Motors - Ora Cat 01. Jest to najmniejszy model tego producenta, a jego cena ma zaczynać się od 25 tys. funtów (ok 135 tys. zł). Samochód ma silnik o mocy 169 KM (126kW) I przyspieszenie od 0 do 100 km/h w 8,5 sek. Do wyboru będą dwie pojemności baterii: 48 kWh lub 63 kWh. Większą baterię można w optymalnych warunkach uzupełnić do 80% w około 50 min.

Czy Polska zakaże sprzedaży aut spalinowych?
Podczas COP26 w Glasgow 33 państwa – w tym Polska - podpisały deklarację na rzecz zakończenia sprzedaży nowych samochodów spalinowych do 2035 r. na wiodących rynkach i do roku 2040 r. w skali globalnej, a samochody zeroemisyjne mają stać się powszechnie dostępne i przystępne cenowo do 2030 r. Auta spalinowe znikną całkowicie z ulic jednak dopiero około 2050 r. To pierwsza oficjalna deklaracja Polski w tej sprawie, nie jest to jednak deklaracja prawnie wiążąca.

Czy niskoemisyjne rolnictwo jest możliwe?
Rolnictwo jest istotnym źródłem emisji gazów cieplarnianych, udział tego sektora w emisji GHG w UE wynosi prawie 9%. Emisyjność tą można jednak zmniejszyć m.in. poprzez użycie biogazowni wychwytujących metan z odchodów zwierzęcych, czy dzięki układowi szczelnego przechowywania i gospodarowania nawozem naturalnym. Można też zastosować uprawę bezorkową, elementy rolnictwa cyfrowego i precyzyjnego, których celem jest zmniejszenie zużycia paliw i energii, co jednocześnie przynosi także wymierne oszczędności.

Rolnicy nie chcą zmian dla prosumentów
Krajowa Rada Izb Rolniczych (KRIR) sprzeciwia się nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii, a dokładniej zmianom obecnych zasad rozliczeń prosumentów w formie tzw. opustów. KRIR proponuje, aby cena energii wprowadzanej przez prosumenta do sieci nie była niższa niż 25% ceny energii sprzedawanej przez operatora. Uwagi KRIR zostały skierowane do premiera Mateusza Morawieckiego oraz marszałka Senatu.

Nowa technologia produkcji baterii
Tesla przejęła firmę SilLion, która opracowała patent wielkoformatowej anody akumulatorowej zawierające cząsteczki krzemu. Wg naukowców dodanie krzemu przy produkcji baterii niesie za sobą wiele korzyści. Najnowsza technologia baterii zostanie najprawdopodobniej zastosowana przez Teslę w ogniwach w formacie 4680. Tesla planuje także budowę nowej fabryki w kanadyjskiej prowincji Ontario, mającej specjalizować się w produkcji tych baterii.

Grawitacyjne magazyny energii
W grawitacyjnej technologii magazynów energii, którą rozwija Energy Vault, nadwyżki energii elektrycznej są wykorzystywane do podnoszenia ciężkich bloków, następnie bloki są opuszczane na dół uwalniając zapasy energii. Energy Vault zapowiedziała komercjalizację technologii, która ma zapewnić krótszy o 40% czas ładowania i rozładowywania. Firma pozyskała też duże zamówienie na magazyny, które mają wspomagać procesy produkcyjne w zakładach amerykańskiego producenta paliw lotniczych.

Komisja Europejska zgodziła się na wydłużenie systemu aukcyjnego dla OZE
Komisja Europejska przedłuża system aukcyjny dla OZE do końca 2027 r. - głównego polskiego programu wsparcia wytwórców energii ze źródeł odnawialnych. Przedłużenie systemu aukcyjnego umożliwi powstanie ok. 9 GW nowych mocy w technologiach wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych. Maksymalna wartość wsparcia państwa w całym okresie trwania programu może wynieść do 43,85 miliardów złotych.

Polska strategia wodorowa
Rada Ministrów przyjęła dokument Polska strategia wodorowa do roku 2030 z perspektywą do 2040 r. Strategia ta wyznacza cel uruchomienia do 2030 r. instalacji do produkcji wodoru o mocy 2 GW – głównie elektrolizery bazujące na wykorzystaniu odnawialnej energii elektrycznej, jednak założono także produkcję H2 z wykorzystaniem paliw kopalnych, choć wsparcie dla tej technologii możliwe będzie wyłącznie pod warunkiem zastosowania technologii wychwytywania CO2.

Kraków opracowuje „Standard klimatyczny”
Powstaje dokument „Standard klimatyczny” dla istniejących i planowanych budynków użyteczności publicznej w Krakowie, który ma być przystępną i przejrzystą instrukcją realizacji procesu inwestycyjnego w obszarze budownictwa. Dokument ma obejmować m.in. kwestie standardów energetycznych i architektonicznych, gospodarowania wodami opadowymi, czy recyklingu materiałów budowlanych. Prace nad dokumentem potrwają do połowy przyszłego roku.

Senat odrzuca nowelizację ustawy o OZE
Senat odrzucił sejmową nowelizację ustawy o OZE - która wprowadzała m.in. nowy system rozliczeń dla prosumentów - i przyjął jednocześnie własny projekt nowelizacji Ustawy. Projekt wprowadza nową definicję elektroprosumenta, czyli prosumenta, który magazynuje wyprodukowaną przez siebie energię. Funkcjonować miałby energoprosument, energoprosument zbiorowy i energoprosument wirtualny. Nowelizacja ustawy miałaby wejść w życie w II połowie 2022 r.

Firmy ubezpieczeniowe odchodzą od ubezpieczeń paliw kopalnych
Według raportu Scorecard – Insure Our Future 2021, 14 największych firm ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych deklaruje, że ograniczy inwestycje w paliwa kopalne oraz samych wydobywanych surowców, a trzy (Axa, Generali i Scorecard) deklarują całkowite odcięcie się od ropy i gazu. Trend odchodzenia od węgla spowodował podjęcie stosownych decyzji u gigantów sektora ubezpieczeń, choć proces dekarbonizacji tego rynku mógłby przebiegać szybciej.

100% finansowania na geotermie
NFOŚiGW kontynuuje program "Udostępnianie wód termalnych w Polsce", który w pełni finansuje wykonanie otworu badawczego do rozpoznania wykorzystania wód termalnych w Polsce. Przeznaczono na to 70 mln zł. Z programu mogą skorzystać samorządy i ich związki. Drugi nabór odbędzie się od 3 stycznia do 30 czerwca 2022 r. NFOŚiGW proponuje również program „Polska Geotermia Plus” (pula 600 mln zł), który przeznaczony jest także dla przedsiębiorców.

Dodatkowe dotacje dla prosumentów?
NFOŚiGW zatwierdził zmiany w drugiej części programu Mój Prąd, w której nabór wniosków o dotacje został zakończony w grudniu 2020 r. W nowej edycji prosumenci mogą liczyć na bezzwrotne dofinansowanie w wysokości do 5 tys. zł. Dzięki zmianom w programie NFOŚiGW będzie mógł wypłacić dodatkowe dotacje na podstawie wniosków, które wpłynęły od 13 stycznia do 6 grudnia 2020 r. i które znalazły się na liście rezerwowej.

W Polsce mamy najwięcej instalatorów fotowoltaiki
W 2020 r. polski sektor fotowoltaiczny stworzył najwięcej miejsc pracy w całej Europie (o ponad 10 tys. więcej niż w Niemczech) mimo, że nasz kraj nie był liderem pod względem zainstalowanych mocy w PV. W ubiegłym roku w firmach związanych z fotowoltaiką pracowało w Polsce niemal 91,5 tys. osób. Wynika to m.in. z rozwoju domowej fotowoltaiki, która wymaga więcej pracowników niż inwestycje w naziemnej PV.

Samochody elektryczne dla firm i nie tylko
Od 22 listopada tego roku do 30 września 2025 r. (lub do wyczerpania środków) będą przyjmowane wnioski o dopłaty z programu „Mój elektryk” od firm, ale także od samorządów, instytucji badawczych, rolników, kościołów i organizacji pozarządowych. Dopłata wyniesie do 18 750 zł lub nie więcej niż 27 tys. zł (jeśli wnioskodawca zadeklaruje roczny przebieg powyżej 15 tys. km), a cena samochodu nie może przekraczać 225 tys. zł. Będzie można skorzystać także z leasingu.

Przyszłość regionu zgorzeleckiego to prosumeryzm
Naukowcy z Politechniki Śląskiej przygotowali ekspertyzę porównawczą różnych modeli energetycznych dla regionu zgorzeleckiego. Z analizy wynika, że najbardziej korzystny dla regionu jest model elektroprosumencki. Koszty zewnętrzne nowego bloku w Turowie są 30-krotnie większe od modelu opartego o elektroprosumenckie OZE. Korporacyjny model OZE osiąga natomiast podobne efekty pod względem redukcji CO2, kosztów elektroekologicznych, ale nie daje tylu korzyści gminom i ich mieszkańcom pod względem finansowym i gwarancji przyszłych miejsc pracy.

Nowy kierunek kształcący ekspertów z sektora offshore
Politechnika Warszawska nawiązała współpracę z duńskim deweloperem Ørstedem mającą na celu kształcenie przyszłych kadr dla sektora morskiej energetyki wiatrowej na Bałtyku. Nowy kierunek zostanie otworzony na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. W planach jest także stworzenie programów stypendialnych dla magistrantów analizujących kluczowe wyzwania dla polskiego systemu elektroenergetycznego związane z rozwojem offshore oraz dla kadry naukowej, z którą Ørsted zamierza w przyszłości realizować projekty badawczo-naukowe.

Konwersatorium Inteligenta Energetyka
W listopadzie odbyło się kolejne spotkanie z serii „Konwersatorium Inteligenta Energetyka” prowadzone przez zespół naukowców z Politechniki Śląskiej. Tym razem rozmawiano m.in. o transformacji energetycznej do elektroprosumeryzmu Warszawy oraz całego kraju oraz o wnioskach ze społecznego programu sprawiedliwej transformacji dla Subregion Wałbrzyskiego, a także o mikroelektrowniach wiatrowych.

W Australii coraz więcej fotowoltaiki
W ubiegłym roku Australia osiągnęła rekordową wartość mocy zainstalowanej w PV na mieszkańca – aż 810 W na osobę. Natomiast w pierwszej połowie 2021 r. powstały instalacje PV o mocy 3 GW – w tym około 1,8 GW stanowiły instalacje na dachach domów, a 1,2 GW na dachach obiektów komercyjnych oraz dla przemysłu. Już ponad 31% domów jednorodzinnych w całym kraju jest obecnie wyposażonych w systemy fotowoltaiczne.

Rekordowa moc wiatraków
20 listopada farmy wiatrowe w Polsce wyprodukowały największą w historii moc - pracowały z mocą blisko 6,4 MW, co odpowiadało aż 34% całkowitego zapotrzebowania na prąd. Sieć działała stabilnie. Energetyka wiatrowa odpowiada za największą ilość energii wśród OZE w polskim miksie energetycznym. Niestety, rozwój energii wiatrowej w Polsce wziąć hamuje tzw. ustawa odległościowa.

Definitywny koniec odkrywki Złoczew
Zarząd PGE S.A. ostatecznie rezygnuje z ubiegania się o koncesję na wydobycie węgla brunatnego ze złoża Złoczew. W oficjalnym komunikacie podaje, że występuje szereg spraw, które uniemożliwiają odwołanie się PGE od decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, co ostatecznie i definitywnie kończy proces ubiegania się o odkrywkę.

Portugalia odeszła od węgla
Portugalia jako czwarty kraj w Europie wycofała się z węgla. 22 listopada zamknięta została ostatnia elektrownia węglowa Pego - 10 dni przed czasem. Odejście od węgla Portugali było możliwe m.in. dzięki inwestycjom w odnawialne źródła energii. Niestety plany inwestora zakładają przekształcenie Pego na potrzeby spalania peletu drzewnego, a nie rozwój OZE.