Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
luty 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• polskiego przełomu w fotowoltaice
• pierwszej „wirtualnej” elektrowni w Polsce
• nowelizacji ustawy o OZE
• nowej oferty, dzięki której prosumenci będą mogli w całości korzystać ze swojej energii
• rekordowo niskiego udziału węgla w miksie energetycznym

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

USA wracają do Porozumienia Paryskiego dotyczącego ochrony klimatu
Stany Zjednoczone są drugim po Chinach największym emitentem gazów cieplarnianych. Joe Biden został 46. prezydentem Stanów Zjednoczonych, a jedną z pierwszych jego oficjalnych decyzji podjętych po objęciu urzędu jest powrót USA do klimatycznego porozumienia z Paryża.

Mimo pandemii, temperatury rosną Coraz bliżej do 1,5 stopnia.
Ubiegłoroczne temperatury były na Ziemi średnio o 0,6 stopnia Celsjusza wyższe niż w latach 1981-2010 i 1,25 stopnia Celsjusza wyższe niż w epoce przemysłowej (czyli w latach 1800-1900).

Prymus do poprawczaka
Podczas grudniowej manifestacji Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, organizowanego w wielu miastach w całej Polsce, w Opolu Kacper Lubiewski udzielał się przez megafon, który w oczach władz miał szkodzić środowisku. I właśnie to było problemem.

Szwecja do 2040 r. chce korzystać tylko z OZE
Szwedzi zamierzają do 2040 r. przestawić na źródła odnawialne 100% swojej energetyki. Już teraz powstaje tam coraz więcej klastrów energii opartych na OZE i najnowszych technologiach. Szwedzi odchodzą od scentralizowanych sieci energetycznych i budują systemy sieci inteligentnych, które umożliwiają bardziej efektywne wykorzystanie energii. Osiedlowe elektrownie oparte na OZE zaspokajają nawet 77% zapotrzebowania energetycznego mieszkań.

a) OZE

Nowe inwestycje PV w Polsce
Międzynarodowa firma Green Genius chce w tym roku zbudować w Polsce instalacje fotowoltaiczne o mocy 32 MW, z których zielona energia popłynie do klientów biznesowych. W połowie przyszłego roku moc wszystkich farm PV zainstalowanych przez Green Genius wyniesie 242 MW (o łącznej wartości przeszło 450 mln zł) - będą odpowiadały za produkcję ok. 4,5%. całej energii słonecznej w Polsce. Green Genius rozwija także projekty biogazowe.

W Polsce będzie rekordowa produkcja magazynów energii
W Gdańsku rozpoczyna się budowa fabryki baterii do stacjonarnych magazynów energii, które wykorzystywane będą do stabilizacji sieci energetycznych. Inwestorem jest spółka Northvolt AB założona m.in. przez byłych pracowników Tesli. Gdańska fabryka będzie największą tego typu inwestycją na świecie. Jej początkowa wydajność pozwoli produkować akumulatory, które zmagazynują 5 GWh energii.

b) efektywność energetyczna

Domy bez rachunków powstają pod Poznaniem
Pod Poznaniem powstało osiedle dziecięciu domów, które są samowystarczalne pod względem energii elektrycznej i cieplnej. W domu znajduje się ogrzewanie płaszczyznowe, na dachu zamontowana jest instalacja fotowoltaiczna, a ogrzewanie zapewnia pompa ciepła typu powietrze woda. Roczne rachunki za prąd, wodę i ogrzewanie wyniosą ok 250 zł.

Będą zmiany w ustawie o efektywności energetycznej
Rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o efektywności energetycznej (EE) - przepisy zostały dostosowane do rozwiązań obowiązujących w UE, doprecyzowano także części pojęć i przepisów. Wprowadzono m.in. dodatkowe środki służące realizacji unijnego celu EE, a także możliwość rozliczania poprzez realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorców końcowych w ramach programów bezzwrotnych dofinansowań.

c) transport

Amerykański gigant przechodzi na elektryki
General Motors (GM), globalna firma motoryzacyjna zadeklarowała, że do 2035 r. skończy ze sprzedażą samochodów i małych pojazdów ciężarowych zasilanych paliwami kopalnymi. Firma zainwestuje 27 miliardów dolarów w autonomiczne i elektryczne pojazdy i do 2025 r. zamierza produkować 30 modeli aut elektrycznych. Dodatkowo, do 2035 r. wszystkie siedziby GM mają być zasilane energią odnawialną.

DPD dąży do utworzeniu własnej zeroemisyjnej floty
Firma kurierska DPDgroup zobowiązała się zmniejszyć emisję CO2 o 80% w ciągu pięciu lat. DPD zamierza nie tylko rozszerzyć europejską flotę o 7000 pojazdów zeroemisyjnych, ale także zainstalować w różnych miastach Europy 3600 stacji do ładowania. Firma także w Polsce inwestuje w stacje do ładowania swojej elektrycznej floty (oprogramowanie i sprzęt dostarczy jej polski startup Elocity), a już niedługo na ulice wyjedzie pierwszych 50 elektrycznych pojazdów.

Polskie baterie do aut elektrycznych podbijają Europę
Polska staje się europejskim liderem w produkcji baterii do e-samochodów. Głównym elementem eksportu do Niemiec w zeszłym roku były właśnie baterie, których wartość wzrosła w III kwartale aż pięciokrotnie (w porównaniu do poprzedniego roku). Wzrost eksportu wskazuje, że Polska może stać się europejskim centrum produkcji baterii do elektryków. Wciąż powstają kolejne fabryki.

Orlen inwestuje w biogazownię rolniczą
Spółka Orlen Południe wchodzi w sektor produkcji biogazu. Firma nabyła w gminie Ryn dwie działki wraz z rozpoczętą budową biogazowni rolniczej o mocy 1 MWe i planuje jej rozbudowę do ok. 3 MWe. Produkowany biometan mógłby być tłoczony do sieci gazowej w ilości ok. 7 mln m3 rocznie. Wytwarzany gaz będzie również wykorzystywany do produkcji biowodoru.

Polski przełom w fotowoltaice
Olga Malinkiewicz, polska fizyczka, opracowała - w specjalnie stworzonej przez nią firmie - tanią metodę wytwarzania perowskitowych ogniw PV. Nowe ogniwa wytwarzane są metodą druku InkJet w pokojowych temperaturach. Metoda jest dużo mniej energochłonna niż technologia krzemowa. Ogniwa perowskitowe zdecydowanie lepiej działają w świetle rozproszonym i można je stosować w oświetleniu sztucznym, dodatkowo mają niską wagę, są elastyczne i można w nich modelować transparentności i barwę.

Nowa, jeszcze lepsza bateria
Chińska firma Contemporary Amperex Technology Limited (CATL) pracuje nad bateriami ze stałym elektrolitem, których gęstość energii wyniesie 350-400 Wh/kg. Oznacza to wyprzedzenie Tesli, która w ubiegłym roku zapowiedziała opracowanie nowej generacji baterii, w których gęstość energii ma docelowo wynieść 300 Wh/kg. Nowe baterie znacznie poprawiłyby osiągi i ekonomikę samochodów elektrycznych, a także magazynów energii.

Innowacyjna instalacja wytwarzająca wodór z pary z elektrowni oraz z OZE
Projekt HYDROGIN to pierwszy polski układu power-to-X zintegrowany z elektrociepłownią, który w tym roku rozpocznie fazę badań eksploatacyjnych. Jedną z korzyści wdrożenia instalacji będzie poprawa elastyczności elektrowni i elektrociepłowni oraz zwiększenie udziału OZE w sektorze elektroenergetycznym. Elektrolizer wykorzystuje parę z elektrowni (przy niskim obciążeniu bloku), a także energię elektryczną z odnawialnych źródeł do produkcji oraz magazynowania wodoru.

Pierwsza na świecie wyspa produkująca i magazynująca energię elektryczną z OZE
W Danii, na Morzu Północnym, zbudowana zostanie pierwsza na świecie sztuczna wyspa, która ma połączyć setki dużych morskich turbin wiatrowych. W pierwszej fazie hub będzie produkować i przechowywać zieloną energię mogącą pokryć zapotrzebowanie na prąd 3 mln gospodarstw domowych. Potencjalnie, po rozbudowie, wyspa będzie mogła pomieścić nawet 650 turbin, które będą mogły zapewnić energię 10 mln mieszkań.

Start-up, który zmieni oblicze Bełchatowa
SunnRoof Technology, firma produkująca fotowoltaikę zintegrowaną z dachem budynku, chce w tym roku uruchomić pierwszą “wirtualną” elektrownię w Polsce, do której podpięte zostaną wszystkie dachy SunRoof. Podłączone do chmury systemy informatyczne będą decydować, czy wydawać prąd na sieć, czy magazynować go u klientów. Firma chce swój biznes rozwijać w regionie Bełchatowa i dać pracę m.in. odchodzącym górnikom.

Nowe normy dla dużych pojazdów na wodór
Konsorcjum złożone z 25 podmiotów z sektora wodorowego opracuje europejskie normy modułów ogniw paliwowych – m.in. pod kątem wymiarów, interfejsów cyfrowych i wymogów w zakresie bezpieczeństwa - które będzie można stosować w pojazdach typu „heavy-duty”, czyli m.in. w wózkach widłowych, autobusach, samochodach ciężarowych, pociągach, statkach. Ma się to przyczynić do zmniejszenia kosztów oraz produkcję na szeroką skalę pojazdów zasilanych wodorem.

Europejska strategia na rzecz adaptacji do zmian klimatu
Komisja Europejska ogłosiła nową Strategię UE w sprawie adaptacji do zmian klimatu. Jednym z jej elementów jest zbieranie danych na temat zmieniającego się klimatu, pogody i nowych potrzeb. Proces adaptacji powinien wspierać narażone społeczności, a także ochronę, odzyskiwanie i odbudowę naturalnych habitatów przyrodniczych oraz uwzględniać adaptację do zmian klimatu w politykach fiskalnych UE.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 (PEP 2040) przyjęta przez rząd
Rząd przyjął uchwałę ws. PEP 2040, który wyznacza ramy transformacji energetycznej w Polsce. Główne elementy dokumentu to sprawiedliwa transformacja, zeroemisyjny system energetyczny i dobra jakość powietrza. W 2030 r. udział OZE ma wynieść co najmniej 23% (moc morskich farm wiatrowych wyniesie ok. 5,9 GW), a redukcja emisji gazów cieplarnianych wyniesie ok. 30%. W 2033 r. uruchomiony ma natomiast zostać pierwszy blok elektrowni jądrowej.

Komentarz redakcji:
PEP2040 ma się nijak do celów redukcji emisji UE, które w roku 2030 wynoszą nie mniej niż 55%. Rząd ma kłopot w zrozumieniu, że pasywna polityka energetyczna - przedłużająca uzależnienie od węgla - uderza w klientów i gospodarkę już dziś najwyższymi (i rosnącymi) cenami energii elektrycznej w UE. Większość komentatorów zgadza się też, że plan budowy 6 elektrowni atomowych, którą forsuje PEP jest nierealny. Redakcja uważa, że aktywność rządu na polu archaicznej technologii jądrowej, jest niezrozumiała i niepotrzebna.

Nowy projekt nowelizacji ustawy o OZE
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło projekt nowelizacji ustawy o OZE. W projekcie proponuje się zmianę definicji małej instalacji - zwiększona zostanie maksymalna moc zainstalowana z 500 kW do 1 MW, dla której instalacje nie będą musiały ubiegać się o koncesję. Przedłużone zostaną także terminy działania niektórych mechanizmów wsparcia. W projekcie podtrzymany został postulat zwolnienia instalacji OZE o mocy do 500 kW z konieczności uwzględnienia w studium zagospodarowania przestrzennego.

Zwiększa się możliwość blokowania uciążliwych dla środowiska inwestycji
Rada Ministrów przyjęła projekt noweli ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, dostosowując tym samym polskie prawo do wymogów unijnych. Dzięki przepisom organizacje pozarządowe i strony w postępowaniach będą mogły zablokować inwestycje poprzez wystąpienie do organów o wstrzymanie natychmiastowej wykonalności decyzji środowiskowej.

Banki dołączają do programu „Czyste Powietrze”
2 lutego ruszył nabór wniosków dla banków, które chcą dołączyć do programu „Czyste Powietrze”. Od połowy roku planowane jest udostępnienie pierwszych środków kredytowych. Polacy będą mogli w jednym miejscu złożyć dokumenty o dotację oraz uzyskać kredyt na jego realizację. Przyznana dotacja pozwoli spłacić część kapitału zaciągniętego kredytu. Kredyt będzie natomiast objęty gwarancjami Banku Gospodarstwa Krajowego.

Będzie kolejny nabór z POIŚ na OZE
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) na marzec planowany jest nowy nabór wniosków na projekty polegające na budowie nowych lub przebudowie instalacji wytwarzających energię z OZE. Planowane jest utworzenie osobnej puli środków dla woj. śląskiego. Głównymi kryteriami są kryteria dotyczące efektywności kosztowej, szacowany spadek emisji CO2 oraz szacowany wzrost efektywności energetycznej.

Co z magazynowaniem energii wśród prosumentów?
Dla wielu Polaków magazyny energii mogą być ratunkiem przed częstymi awariami sieci dystrybucyjnych oraz szansą na uniezależnienie się od dystrybutora prądu. Niestety, koszt magazynów jest bardzo wysoki i bez wsparcia nie mają one szans na rozwój. Innym pomysłem magazynowania energii może być wykorzystanie pojazdów elektrycznych - ich ogromne baterie mogą stanowić zapas równoważący skoki zapotrzebowania i zmienną produkcję OZE.

Prosumenci będą mogli w całości wykorzystać swoją energię z OZE
W nowej ofercie ESOLEO i Plusa można odebrać 100% energii, którą wcześniej - w ramach nadwyżek produkcji prądu z instalacji OZE - przekazało się do sieci. Standardowo, zgodnie z zasadami dla prosumentów, można odebrać maks. 80% tego, co się wcześniej przekazało. Okres promocyjny oferty wynosi 24 miesiące. Po tym okresie warunki będą dostosowane do obowiązujących regulacji prawnych oraz możliwości ofertowych na rynku.

Innowacyjne projekty wodorowe dla przedsiębiorców
NFOŚiGW uruchomił nowy program „Nowa Energia”, z którego skorzystać będą mogli przedsiębiorcy chcący zainwestować w innowacyjne technologie energetyczne w obszarze produkcji, transportu, magazynowania i wykorzystania wodoru. Przedsiębiorcy będą mogli uzyskać pożyczkę do 85% kosztów kwalifikowanych z możliwością premii innowacyjnej w wysokości do 20% kapitału wypłaconej pożyczki. Wnioski można składać do 18 marca.

Jak powinna wyglądać transformacja energetyczna Bełchatowa?
Pracownia 4P Research Mix, na zlecenie PGE, przeprowadziło badanie wśród mieszkańców Bełchatowa dot. wizji przyszłości regionu. Zdecydowana większość badanych ma świadomość, że kopalnia zostanie zamknięta i widzi potencjał w rozwoju OZE. 89% mieszkańców zauważa, że zmiany klimatu są problemem dla całego kraju, a dla 74% badanych decyzja o transformacji energetyki ściśle wiąże się z poprawą jakości powietrza.

Powstanie Centrum Edukacji Ekologicznej OZE
Na terenie gospodarstwa Rolniczego Zakładu Doświadczalnego Wilanów-Obory ma powstać Centrum Edukacji Ekologicznej OZE. Obiekt będzie samowystarczalny energetycznie, wybudowana zostanie m.in. instalacja demonstracyjna do produkcji biogazu, układ kogeneracyjny oraz instalacja PV. Powstanie także zaplecze laboratoryjno-dydaktyczne. Dzięki instalacji biogazowej, obornik i gnojowica wytwarzane w RZD Obory będą wykorzystywane do produkcji biogazu rolniczego.

Czy elektroprosumeryzm to warunek konieczny udanej transformacji energetycznej?
W audycji TOK FM „Energia dla Klimatu” prof. Popczyk opowiada o obecnej sytuacji transformacji energetycznej i gospodarczej w Polsce i Europie, a także o tym jak elektroprosumeryzm - wpisujący się w Europejski Zielony Ład - może być odpowiedzią na wyzwania kryzysu klimatycznego, pandemicznego i gospodarczego.

Rekord polskiej fotowoltaiki
Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) podały, że 22 lutego krajowe elektrownie fotowoltaiczne wprowadziły do sieci 1935,7 MWh energii elektrycznej. Był to najlepszy wynik w historii polskiej fotowoltaiki i efekt dużych inwestycji w PV w zeszłym roku. PSE nie odnotowuje generacji z fotowoltaiki, która jest wykorzystywana na miejscu przez prosumentów, tak więc finalna moc była jeszcze większa.

Górnictwo zalicza kolejne straty
Od stycznia do listopada 2020 r. polskie górnictwo węgla kamiennego wygenerowało prawie 3,8 mld zł straty netto. Średnia cena zbytu węgla w tym okresie wyniosła średnio 315,06 zł za tonę i była niższa o 11,3% w porównaniu do 2019 r. Ubiegły rok był także okresem znaczącego spadku importu węgla do Polski (3,4 mln ton węgla mniej niż w ciągu 10 miesięcy 2019 r), a kopalnie zauważalnie zmniejszyły nakłady na inwestycje.

Produkcja energii z węgla spada
W 2020 r. zanotowano w Polsce spadek zużycia energii elektrycznej (o 2%), wzrósł natomiast import netto (o 2,6 TWh). Największy spadek odnotowały elektrownie i elektrociepłownie opalane węglem kamiennym (o 9%) i brunatnym (o 8%). W sumie udział węgla w miksie energetycznym spadł do rekordowo niskiego poziomu − 70%. Wzrosła za to produkcja z odnawialnych źródeł energii oraz gazu.

Koniec kopalni odkrywkowej Adamów
17 lutego z PAK Kopalni Węgla Brunatnego Adamów wykopano ostatnią tonę węgla. W 2017 r. zakończyła się praca elektrowni Adamów, a w ubiegłym roku zapadła decyzja o zamknięciu kopalni. Wydobycie i transport węgla z powiatu tureckiego do Konina jest nieopłacalne. Na terenie zamkniętej kopalni planowane jest uruchomienie projektów OZE.