Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

październik 2020

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:

• możliwości zastąpienia elektrowni Turów źródłami odnawialnymi
• tanich magazynów energii dla gospodarstw domowych
• wpływu sektora węglowego na rynek pracy
• koncepcji Sprawiedliwej Transformacji Wielkopolski Wschodniej
• wycofywania się z węgla największych polskich spółek energetycznych

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Minister klimatu zaniepokojony ochroną klimatu
„Z niepokojem przyjmujemy propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą zwiększenia celu redukcji emisji do 2030 r. „co najmniej do 55 proc.” bez przedstawienia środków, mających służyć jego realizacji” – poinformowało Ministerstwo Klimatu.

Dania na drodze transformacji energetycznej
Dania przyjęła ustawę klimatyczną, w której zakłada ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 70% (w porównaniu do1990 r.) do 2030 r., a do 2050 r. osiągnięcie zerowej emisji CO2 netto. Rząd przekonuje, że radykalne cięcia emisji CO2 odbędą się bez uszczerbku na dobrobycie i świadczeniach socjalnych obywateli. Kraj chce pozyskiwać energię z farm wiatrowych i słonecznych oraz rozwijać technologie umożliwiające konwersję energii, np. w wodór czy metan.

Ponad 40% prądu z OZE już w 2030 r.?
Według najnowszej analizy think-tanku Forum Energii już w 2030 r. w Polska może produkować aż 43% energii elektrycznej z OZE – potrzeba by 12,5-14,5 GW zainstalowanych mocy w fotowoltaice, 10,1-11,2 GW w energetyce wiatrowej lądowej i 5,2-6,3 GW w offshore. Do bezpiecznej pracy systemu potrzebna będzie tylko umiarkowana ilość gazu. Koszt inwestycji w odnawialne moce wytwórcze oszacowano na 136-168 mld zł.

Fuzja największych spółek energetycznych
Największe polskie spółki energetyczne - PGE, Tauron, Enea - po wydzieleniu aktywów węglowych do nowego podmiotu, prawdopodobnie zostaną połączone. PGE uzasadnia potrzebę przeprowadzenia takiej fuzji możliwością zwiększenia zdolności do pozyskiwania funduszy. PGE jest również zainteresowane przejęciem spółki PKP Energetyka.

a) OZE

Czy OZE może zastąpić dużą elektrownię węglową?
Krajowa Izba Klastrów Energii (KIKE) wraz z Politechniką Warszawską oraz Klastrem Zgorzeleckim przygotowały analizę, w której pokazują, że elektrownia Turów może być w pełni zastąpiona OZE. W miksie powinny się znaleźć farmy wiatrowe, farmy fotowoltaiczne, elektrownia na biomasę, a także magazyn energii w postaci ogromnej elektrowni szczytowo-pompowej, zbudowanej na terenie dzisiejszej odkrywki.

Hybrydowy magazyn energii
Na terenie farmy wiatrowej Bystra w północnej Polsce powstał hybrydowy magazyn energii, który wszedł w fazę demonstracyjną. Polsko-japoński projekt ma zapewnić bezpieczną pracę sieci elektroenergetycznej przy jednoczesnej minimalizacji nakładów inwestycyjnych na infrastrukturę przesyłową, wykorzystując przy tym baterie litowo-jonowe w połączeniu z bateriami kwasowo-ołowiowymi. Jest to największa tego typu inwestycja w Polsce.

b) efektywność energetyczna

Nadchodzi nowa fala renowacji budynków
Nowa strategia Komisji Europejskiej zakłada dekarbonizację sektora budynków tak, by był on neutralny klimatycznie do 2050 r. Działania będą koncentrowały się na walce z ubóstwem energetycznym oraz renowacji budynków publicznych. Osiągnięcie celów UE do 2030 r. wymaga co najmniej podwojenia obecnej ilości modernizowanych rocznie budynków.

c) transport

W Polsce coraz więcej elektryków
Na koniec sierpnia tego roku w Polsce zarejestrowanych było łącznie 13 798 samochodów elektrycznych - 7 612 (55%) stanowiły pojazdy w pełni elektryczne, a pozostałą część hybrydy typu plug-in. Rośnie także flota elektrycznych motorowerów i motocykli, która na koniec sierpnia wynosiła 8 067. Ogólnodostępnych stacji ładowania jest natomiast 1 253.

Biogazownia oprócz energii elektrycznej i ciepła ma wytwarzać biometan
Firma AgriKomp Polska planuje w zachodniopomorskim budowę biogazowni o mocy niemal 1 MWe. Instalacja zostanie przystosowana do wytwarzania większej ilości biogazu, dzięki czemu w przyszłości będzie można ją dostosować do wytwarzania biometanu. Powstanie także około 1 km sieci ciepłowniczej, aby wymienić węglową kotłownię znajdującą się przy spółdzielni mieszkaniowej.

Polski rynek sprzyja biogazowniom
Biogaz zalicza się w ostatnich latach do dynamicznie rosnących sektorów OZE. Na początku października br. w Polsce funkcjonowało 96 biogazowni rolniczych o łącznej mocy elektrycznej 115,3 MW. Nasze prawodawstwo sprzyjają funkcjonowaniu elektrowni biogazowych i jest jednym z najkorzystniejszych i najbardziej nowatorskich w UE.

Nowa technologia magazynowania energii
Szwedzka firma Nilar International AB planuje skomercjalizować rozwijaną przez siebie technologię bateryjnych magazynów energii przeznaczonych dla domów i firm oraz zredukować koszt produkcji. Autorska technologia ogniw będzie wymagać mniejszych ilości energii niż produkcja magazynów z ogniwami litowo-jonowymi, co ma oznaczać niższe koszty. Ich zaletą ma być także możliwość pełnego recyklingu oraz bezpieczeństwo.

Długowieczne panele słoneczne
First Solar, największy amerykański producent paneli słonecznych, znalazł sposób, aby panele fotowoltaiczne mogły służyć nawet przez 1200 lat. Ma się to stać dzięki recyklingowi 95% materiałów, z których są one wykonane. Obecnie na terenie UE obowiązuje wymóg, według którego recyklingowi należy poddawać od 65 do 70% elementów, z których tworzone są panele słoneczne.

Nowy system monitorowania wiatraków
PGE Energia Odnawialna oraz Scanway wdrożyły system 3D zdalnego monitorowania stanu technicznego farm wiatrowych, który pozwoli na usprawnienie ich pracy i docelowo, zwiększenie wydajności. Wczesne wykrycie awarii skróci czas poświęcany na ich naprawę i zmniejszy koszty. Całe badanie odbywa się bardzo szybko, umożliwia autodetekcję podstawowych defektów i ich katalogowanie.

Czy będzie wyższy cel redukcji emisji CO2?
Parlament Europejski (PE) przegłosował nowy cel redukcji emisji CO2 na poziomie 60% do 2030 r. Wcześniejszy projekt Komisji Europejskiej zakładał redukcję na poziomie 55%. Głosowanie w PE będzie punktem wyjścia do dalszych negocjacji z Komisją i Radą Europejską. Za wyższym celem opowiedzieli się członkowie polskiej Lewicy i Zielonych oraz część PO, przeciwni natomiast byli wszyscy europosłowie PiS.

Wciąż nie ma przepisów dla spółdzielni energetycznych
Ministerstwo Klimatu miało w pierwszym kwartale tego roku opracować przepisy regulujące kwestie rozliczeń dla prosumentów i spółdzielni energetycznych, niestety prace nad nimi nie zostały jeszcze sfinalizowane. Aktualnie zakończono analizę wszystkich uwag i przygotowano nowe wersje przepisów. Nowych wersji rozporządzeń nie znajdziemy jednak jeszcze na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Polska nie dostanie funduszy na dalsze wydobycie węgla
Polska może otrzymać duże środki z europejskiego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, ale pieniądze te nie będą mogły wspierać wydobycia węgla. Wsparcie UE sektora węglowego możliwy jest tylko w przypadku zamykania kopalń - plany takie trzeba było jednak dostarczyć do końca 2018 r. – lub na koszty nadzwyczajne powiązane z konkretnymi zamykanymi zakładami. Mimo braku wsparcie ze strony UE, Polska chce wydobywać węgiel aż do 2049 r.

Spółka energetyczna poszukuje źródeł finansowania na „zielony” rozwój
Tauron zawarł umowę ramową z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju na emisję obligacji, które mają wspierać transformację energetyczną grupy - zwiększenie udziału źródeł nisko- i zeroemisyjnych w sektorze wytwórczym. Do 2030 r. Tauron chce ponad 65% energii produkować ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych, przy jednoczesnym ograniczeniu emisyjności o połowę.

Osoby uboższe mogą skorzystać z dofinansowania na wymianę pieców
21 października ruszył nabór w II części programu “Czyste Powietrze”. Tym razem z programu mogą skorzystać również osoby mniej zamożne – wartość dotacji może wynieść nawet 37 tyś. zł (do 60% poniesionych kosztów). Aby uzyskać wsparcie konieczne będzie dołączenie do wniosku zaświadczenia o dochodach.

Coraz więcej pracowników w sektorze OZE
Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej (IRENA) opublikowała raport, z którego wynika, że w 2019 r. na całym świecie w sektorze OZE pracowało 11,5 mln osób, o pół miliona więcej niż rok wcześniej. Segmentem OZE o największym zatrudnieniu jest fotowoltaika, a na drugim miejscu jest segment biopaliw. Niemal dwie trzecie wszystkich miejsc pracy w sektorze odnawialnych źródeł na świecie znajduje się w Azji.

Jak mieszkaniec bloku może korzystać z OZE?
W Krakowie jeden z mieszkańców osiedla zamontował na dachu bloku panele fotowoltaiczne, a po trzech latach dołożył do tego własną stację ładowania samochodu elektrycznego w podziemnym garażu. Aby wybudować elektrownię słoneczną mieszkaniec musiał uzyskać zgodę wspólnoty mieszkaniowej. Po trzech latach używania instalacji przyznaje, że była to opłacalna inwestycja.

Jaka jest rzeczywista skala wpływu sektora węglowego na rynek pracy?
Instytut badań Strukturalnych przygotował raport, w którym analizuje sytuację społeczno-ekonomiczną ze szczególnym uwzględnieniem roli górnictwa oraz sektora okołogórniczego na Śląsku. Wg. raportu na jedno miejsce w górnictwie przypada pośrednio 1,16-1,35 miejsca pracy w innym sektorze gospodarki (liczba znacznie niższa niż sugeruje opinia publiczna), a potencjał produkcyjny firm okołogórniczych może być wykorzystany w innych dziedzinach przemysłu.

Nowe startupy w sektorze elektromobilności
Mikro i mali przedsiębiorcy wzięli udział w pilotażowym programie Elektro ScaleUp i zgłosili innowacyjne pomysły w obszarze elektromobilności. Zakwalifikowane do konkursu firmy otrzymały nawet do 550 tys. zł dofinansowania. Program umożliwił startującym na rynku przedsiębiorcom współpracę z największymi krajowymi przedsiębiorstwami i poznanie ich know-how. Z 30 realizowanych projektów, aż 20 już weszło na rynek.

W Bełchatowie fotowoltaika zamiast węgla
Na dachach dwóch bełchatowskich podstawówek instalowane są panele fotowoltaiczne, o mocy blisko 50kW w każdej z nich. Projekty OZE powstają także dla kolejnych dwóch szkół, a już wkrótce rozpocznie się budowa sporej instalacji fotowoltaicznej w Miejskim Zakładzie Komunikacji. Również PGE przygotowuje się do utworzenia farmy fotowoltaicznej w okolicach Elektrowni Bełchatów.

Wielkopolska Wschodnia będzie neutralna klimatycznie
Powstała nowa Koncepcja Sprawiedliwej Transformacji Wielkopolski Wschodniej, która zakłada, że do 2030 r. nastąpi zaprzestanie eksploatacji węgla, a do 2040 r. region osiągnie neutralność klimatyczną. ZE PAK chce w 2025 r. wytwarzać 70% energii elektrycznej z OZE, a w 2030 r. ma to być już 100%. Aby osiągnąć te cele, region chce wykorzystać wszystkie dostępne krajowe i unijne środki finansowe.
Od redakcji: Koncepcja jest mało oddolna i mało prosumencka. Odnieść można wrażenie, że jest to projekt pokazujący jak duży biznes paliw kopalnych przestawić na duże OZE z udziałem środków publicznych. Powstaje pytanie dla kogo jest to sprawiedliwa transformacja? Czy rzeczywiście dla społeczności i gmin pogórniczych czy dla ZE PAKu? Czy tak ma wyglądać model nowej energetyki i prosumenckiej budowy samowystarczalności energetycznej gmin?

Nowy klaster energii w Tychach
Radni Tychów podjęli decyzję o utworzeniu klastra energii, w ramach którego uruchomione mają zostać kolejne odnawialne źródła wytwórcze oraz stworzone zostaną mikrosieci, dzięki którym produkowana energia będzie trafiać bezpośrednio do odbiorców. Do klastra mogą zgłosić się firmy, spółdzielnie mieszkaniowe, a także osoby fizyczne. Miasto pozyskało unijne dofinansowanie na uruchomienie około 700 nowych domowych instalacji PV.

Eletroprosumeryzm, a neutralność klimatyczna
Po raz kolejny odbyło się Konwersatorium Inteligenta Energetyka, organizowane przez przedstawicieli Politechniki Śląskiej. Tym razem dyskutowano m.in. o roli elektroprosumeryzmu w Europejskim Zielonym Ładzie i jego rozwiązaniach w kontekście sprawiedliwej transformacji oraz o budowaniu pozytywnych relacji różnych podmiotów w sektorze energetycznym.

Spadają ceny magazynów energii
Wg. raportu stowarzyszenia branży fotowoltaicznej SolarPower Europe w latach 2015-2019 w Niemczech ceny domowych magazynów zmalały o niemal 40%. Potencjał rynku jest ogromny - w ubiegłym roku w Europie zainstalowano domowe magazyny energii o łącznej pojemności 745 MWh, czyli o 57% więcej niż rok wcześniej. W 2022 r. przekroczony ma zostać próg 1 GWh w skali roku.

Słońce najtańszym źródłem energii
Międzynarodowa Agencja Energii (MAE) opublikowała raport, w którym przedstawia różne prognozy na przyszłość sektora energii – każdy scenariusz zakłada, że wykorzystanie OZE będzie mocno rosnąć. Scenariusz główny przewiduje, że do 2040 r. ze słońca czerpać będziemy aż 43% energii. MAE podkreśla także, że ceny energii ze słońca spadają w nieprzewidzianym dotychczas tempie.

Kolejny światowy bank wycofuje się z węgla
Bank JP Morgan, jeden z największych banków na świecie, ogłosił że przestaje finansować wydobycie paliw kopalnych. Wezwał do tego także swoich klientów - potężne firmy zajmujące się ropą, gazem, energetyką i motoryzacją. Bank powołał również komisję wyszukującą „zielone” technologie energetyczne i chce się skupić na ich finansowaniu i kredytowaniu.

ZE PAK przechodzi na „zieloną” energię?
ZE PAK ma zamiar do końca 2030 r. zwiększać udział energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii i całkowicie zakończyć produkcję prądu z węgla. Dotychczasowo wykorzystywane kotły węglowe zostaną zmodernizowane i przystosowane do spalania biomasy w Elektrowni Konin, która w procesie elektrolizy będzie produkowała zielony wodór.

Polska Grupa Energetyczna odwraca się od węgla
PGE pracuje and strategią, w której zakłada, że do 2050 r. będzie 100% energii wytwarzać z OZE. Głównym elementem nowej strategii będzie morska energetyka wiatrowa. PGE ma w planach budowę 3,5 GW na Morzu Bałtyckim, a do 2040 r. – w zależności od decyzji politycznej o wydzieleniu ze spółki aktywów węglowych – offshore ma stanowić 40% całkowitej produkcji energii.