Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
lipiec 2020

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia:

• z artykułu prof. Jana Popczyka z Politechniki Śląskiej dot. potęgi elektroprosumeryzmu
• o możliwościach wzrostu polskiego PKB dzięki inwestycjom w transformację energetyczną
• o rozwoju technologii wodorowych w Polsce, Niemczech i Unii Europejskiej
• dot. zmian w budżecie unijnym i jego wpływie na Polskę

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Kurtyka: Polska popiera cel neutralności klimatycznej na poziomie unijnym - warunkowo
Polska popiera osiągnięcie przez UE do 2050 roku neutralności klimatycznej. Pracujemy nad zeroemisyjną strategią transformacji polskiego sektora energetycznego. Przyjęcie przez Polskę celu neutralności klimatycznej do 2050 roku zależy od dostępności kapitału na transformację energetyczną oraz zapewnienia utrzymania konkurencyjności przemysłu i akceptacji społeczne

Niemcy - prezydencja klimatyczna
Niemcy chcą, żeby we wrześniu 2020 r. rozpoczęły się prace nad nowymi celami ws. redukcji emisji w UE na 2030 r. i żeby toczyły się jak najszybciej. Minister środowiska Svenja Schulze podkreślała, że do października chce zbudować kompromis w tej sprawie między państwami UE.

Transformacja energetyczna może przyczynić się do wzrostu PKB
Wg. ekspertów z Instytutu Jagiellońskiego, odpowiednio zaprojektowana transformacja energetyczna może przyczynić się w najbliższej dekadzie do znacznego wzrostu polskiego PKB – nawet o 300 mld zł. Ważne, aby jak największy odsetek inwestycji energetycznych pozostał w kraju i rozwijał lokalną gospodarkę oraz przedsiębiorstwa.

Sprawiedliwa transformacja regionów górniczych?
Czy jesteśmy w Polsce gotowi na transformację energetyczną regionów górniczych? O zaawansowaniu planów terytorialnej transformacji, roli rządu i samorządu, partnerów społecznych w 6 regionach górniczych, a także o szansach i problemach związanych z transformacją rozmawiają eksperci w audycji Energia dla Klimatu

a) OZE

Nawet górnictwo inwestuje w OZE
Polska Grupa Górnicza S.A. może uzyskać ponad 78 mln zł dofinansowania (85% z funduszy unijnych) na budowę elektrowni fotowoltaicznynch na terenach pogórniczych. Moc trzech instalacji – w Gierałtowicach, Chełmie Śląskim oraz Rudzie Śląskiej – Bielszowicach - wyniesie ponad 28 MW. W październiku zeszłego roku uruchomiona została już pilotażowa instalacja fotowoltaiczna (o mocy 410 kWp) w Ruchu Halemba kopalni Ruda.

Litwini zbudują pierwszą morską farmę wiatrową
Do 2030 r., w odległości 30 km od wybrzeża morskiego Litwy, ma powstać pierwsza litewska morska farma wiatrowa o mocy 700 MW. Wykonawca elektrowni będzie wyłoniony w przetargu zaplanowanym na 2023 r. Elektrownie wiatrowe mają do 2050 r. stanowić około 55% krajowej produkcji energii.

Polski największy producent cementu zasilany w 100% OZE (certyfikat zielonej energii)
Zakłady należące do firmy Cemex Polska będą w latach 2020-21 w pełni zasilane energią odnawialną, którą zapewni spółka PGE Obrót. Firma otrzymała certyfikat poświadczający, że cała energia elektryczna kupowana na potrzeby działalności produkcyjnej pochodzić będzie z odnawialnych źródeł energii.

b) efektywność energetyczna

Czy polskie firmy inwestują w efektywność energetyczną?
Europejski Bank Inwestycyjny opublikował wyniki badania - które objęło 12,5 tys. unijnych firm - dotyczące inwestycji przedsiębiorstw z poszczególnych krajów UE w efektywność energetyczną. Tylko 40% z nich podjęła inwestycje w tym zakresie, a Polska znalazła się poniżej średniej unijnej – gorsze wyniki odnotowano tylko w pięciu krajach (na Litwie, w Estonii, Grecji, Rumunii i Francji).

Pierwszy plus energetyczny budynek firmowy
W Polsce powstał pierwszy budynek produkcyjno-usługowy, który jest plus energetyczny oraz niezależny energetycznie. W budynku zastosowano szyby pochłaniające promieniowanie słoneczne oraz energooszczędne materiały. Podstawowym źródłem energii są instalacje fotowoltaiczne, zainstalowano także m.in. system magazynowania energii, pompę ciepła, klimakonwektory, biologiczną oczyszczalnia ścieków oraz stację ładowania pojazdów elektrycznych.

c) transport

BMW chce skłonić dostawców baterii do przechodzenia na OZE
BMW zapowiedziało, że będzie kupować baterie wytwarzane wyłącznie przy użyciu energii pochodzącej z OZE. Firma zakłada, że przejście jego dostawców baterii na źródła odnawialne przełoży się na zmniejszenie emisji CO2 o około 10 mln ton (w ciągu dekady). Jeszcze w tym roku BMW ma wprowadzić do sprzedaży nowy model samochodu elektrycznego - iX3.

Nowe biogazownie rolnicze
Spółka Orlen Południe podpisała ze spółką H. Cegielski-Poznań, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa i Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu list intencyjny dot. budowy biogazowni rolniczych w 20 największych gospodarstwach rolnych w całej Polsce. Orlen Południe buduje już największą w Europie instalację do produkcji zielonego glikolu propylenowego, a także pilotażową instalację do produkcji kwasu mlekowego z wykorzystaniem mikroorganizmów.

Nowe rozwiązanie na stabilizację sieci elektroenergetycznych
Norweski koncern energetyczny Statkraft planuję budowę w Szkocji synchronicznych maszyn, których zadaniem będzie stabilizowanie sieci elektroenergetycznej. W efekcie nie będzie potrzebne funkcjonowanie elektrowni zasilanych paliwami kopalnymi, co stworzy dodatkowe miejsce dla OZE. Ponadto praca generatorów synchronicznych nie wiąże się z dodatkowymi emisjami CO2.

Niemcy stawiają na technologie wodorowe
Dwie niemieckie firmy - E.ON oraz Thyssenkrupp – chcą  uruchomić wirtualne elektrownie, składające się ze 150 elektrolizerów (o łącznej mocy 600 MW) produkujących wodór wytwarzany z nadwyżek odnawialnej energii. Niemiecka strategia wodorowa zakłada zwiększenie mocy elektrolizerów produkujących czysty wodór do 10 GW do 2040 r. Niemieckie firmy mają już za sobą pilotażowy projekt z wykorzystaniem elektrolizera o mocy 2 MW.

Łódź w pełni samowystarczalna
The Energy Observer jest pierwszą na świecie łodzią, która nie musi tankować paliwa. Całość wodoru wykorzystywaną na własne potrzeby produkuje na morzu. The Energy Observer jest w połowie swojej sześcioletniej trasy, którą rozpoczął w 2017 r., testując nowe technologie - od pokładowej elektrolizy wodoru po w pełni zautomatyzowane żagle.

Nowy budżet unijny zaakceptowany
Rada Europejska zatwierdziła budżet na lata 2021-2027, który ma się składać z dwóch części: siedmioletnich ram finansowych (1,074 mld euro) i tzw. funduszu odbudowy (750 mld euro). W ramach funduszu odbudowy 390 mld euro zostanie rozdysponowane w formie dotacji, a reszta w formie pożyczek. Po raz pierwszy budżet będzie połączony z ochroną klimatu (min. 30 % środków), a jednym z kryteriów będzie praworządność.

Zielony wodór w Unii Europejskiej
Komisja Europejska przedstawiła projekt strategii wodorowej, opartej na produkcji wodoru przy pomocy OZE i zastosowanie go w najbardziej emisyjnych sektorach gospodarki, tak by 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną. Zgodnie z założeniami strategii, w latach 2020-2024 powstaną elektrolizery o łącznej mocy co najmniej 6 GW,  a do 2050 r. inwestycje w zielony wodór w Europie mają wynieść nawet 180-470 mld euro.

Nowelizacja ustawy OZE
Sejm przyjął projekt nowelizacji ustawy OZE zakładający wprowadzenie wyrażenia “drewna energetycznego”, którym nazywano by wszelkie nieużytki i drewno niskiej jakości. Opozycja chciała wprowadzenia do niego poprawek, gdyż ustawa otwiera furtkę do większej eksploatacji lasów jako źródła paliwa energetycznego oraz zagraża leśnej bioróżnorodności.  Ostatecznie nowa regulacja ma obowiązywać od 1 października 2021 r.

Rozwój wodoru w Polsce
Ministerstwo Klimatu szykuje Strategię wodorową Polski do 2030 r., której celem jest stworzenie łańcucha wartości dla niskoemisyjnych technologii wodorowych, wzmocnienie roli wodoru i wdrożenie go jako paliwa transportowego, a także przygotowanie nowych regulacji. Rozwój tego sektora w najbliższej dekadzie może przyczynić się do znacznego ograniczenia przez Polskę emisji gazów cieplarnianych.

Mniej pieniędzy na sprawiedliwą transformację
Po negocjacjach Rady Europejskiej, Fundusz Sprawiedliwej Transformacji został zmniejszony z 40 mld euro do 17,5 mld. Polskie regiony węglowe, które mogły wcześniej liczyć na 8 mld, zostają z szansą na 3,5 mld, przy czym dostęp do połowy tej kwoty jest uzależniony od zobowiązania się przez Polskę do „realizacji celu osiągnięcia przez UE neutralności klimatycznej”.

Duże pieniądze na innowacyjne technologie niskoemisyjne
Można już składać wnioski w ramach unijnego funduszu inwestycyjnego na projekty w dziedzinach OZE, energochłonnych sektorów przemysłu, magazynowania energii oraz wychwytywania, wykorzystywania i składowania dwutlenku węgla.  1 mld euro  środków na ten cel pochodzi z dochodów z aukcji prowadzonych w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2.

Energia jądrowa oraz gaz wykluczone z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST)
Kraje Unii Europejskiej zgodziły się, aby FST nie finansował projektów jądrowych, ani gazu ziemnego. Wniosek zostanie sfinalizowany w wyniku negocjacji między państwami członkowskimi, Komisją i Parlamentem Europejskim. Projekty dotyczące gazu mogą nadal szukać wsparcia z innych części budżetu UE i funduszy na odbudowę po koronawirusie - o ile projekty te „nie szkodzą” celom klimatycznym.

Wirtualna elektrownia dla mieszkańców Oregonu
PGE (Portland General Electric) wdraża pilotażowy projekt, w ramach którego 525 domowych magazynów energii (baterie o jednostkowej pojemności 12-16 kWh) włączonych zostanie do wirtualnej elektrowni. Takie rozwiązanie ma zapewnić elastyczność systemowi energetycznemu. PGE w zamian za przekazanie mu kontroli nad domowymi bateriami ma zapewniać ich właścicielom comiesięczny rabat na rachunku za energię.

Polsat z nową ofertą paneli słonecznych
Grupa Polsat będzie oferować instalacje fotowoltaiczne w ponad 1000 punktach sprzedaży oraz obsługi klientów Plusa i Cyfrowego Polsatu. Dodatkowe korzyści to gwarantowane 15 lat wsparcia technicznego, 3 lata ubezpieczenia w cenie oraz bezpłatny Internet od Plusa na 3 lata, który będzie służył do monitoringu. Czy Polsat miliardera Solorza chce „usłonecznić” i zazielenić Polskę czy przysłonić węglowe projekty oraz ciemną stronę funkcjonowania ZE PAKu?

Energia słoneczna staje się jeszcze bardziej atrakcyjna
W ostatnim czasie firma Tesla obniżyła aż o jedną trzecią cenę paneli słonecznych oraz koszty ich instalacji. Wg. Tesli przeciętny klient Kalifornii zmniejszy dzięki temu swoje rachunki za prąd i odzyska pieniądze w ciągu zaledwie sześciu lat. Dodatkowo, jeśli kupujący zmieni zdanie po zakupie lub będzie niezadowolony z systemu, firma ma zwrócić pełną zainwestowaną kwotę pieniędzy.

Nawet milion euro dla startupów
Startupy z Europy Środkowo-Wschodniej, potrzebujące pieniędzy na rozwój swoich biznesów, mogły zdobyć nawet milion euro (ok. 4,5 mln zł) w ramach konkursu CEE Startup Challenge. Szanse miały m.in. małe biznesy, które chcą zrobić coś pozytywnego dla planety i promować zrównoważony rozwój, a także firmy z obszaru energii, czystych technologii i mobilności.

Jedna z najnowocześniejszych farm słonecznych w Polsce
W Sokołowie Małopolskim powstała elektrownia fotowoltaiczna wykorzystująca jedne z najnowocześniejszych technologii - dwustronne moduły typu bifacial. Produkują one energię zarówno z przedniej, jak i tylnej części urządzenia, co wpływa na ich większą wydajność - o 15-20 % w stosunku do modułów jednostronnych. Instalacja wspierana jest także przez sztuczną inteligencję umożliwiającą zdalną diagnostykę elektrowni.

Wałbrzych chce skorzystać na transformacji energetycznej
Wałbrzych po ok. 25 latach od zamknięcia ostatniej kopalni na węgiel kamienny, wciąż boryka się z ogromnymi problemami społecznymi. Region przygotowuje Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji, by skorzystać z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji UE dla regionów górniczych. Prezydent miasta zachęca do pisania projektów na działania transformacyjne wpisujące się w Unijny Zielony Ład.

Potęga elektroprosumeryzmu
Prof. Jan Popczyk z Politechniki Śląskiej opublikował artykuł opisujący dynamikę rozwoju oraz korzyści wynikające z elektroprosumeryzmu w horyzoncie 2050. Jego efektywne zbudowanie możliwe będzie poprzez udział prosumentów, pretendentów-innowatorów i pretendenta zbiorowego oraz wynikać będzie z jego prostoty. Artykuł wychodzi naprzeciw potrzebie zdefiniowania i poznania całej idei elektroprosumeryzmu (100 % oddolnych OZE na wszystkie usługi energetyczne).

Innowacyjne projekty w zakresie walki ze zmianami klimatycznymi
Inicjatywa „Momentum for Change” sekretariatu ONZ ds. Zmian klimatycznych opublikowała nowy, interaktywny raport, w którym przedstawiono przykłady różnorodnych rozwiązań dot. walki ze zmianami klimatycznymi z całego świata. Raport przedstawia historie 15 laureatów nagrody ONZ Global Climate Action 2019, wykorzystując infografiki, animacje, zdjęcia i filmy.

Scenariusz energetyczny dla Europy
European Environmental Bureau we współpracy z Climate Action Network Europe opublikowały wyniki i raport z projektu PAC - “Paris Agreement Compatible Scenarios for Energy Infrastructure”. Opracowany scenariusz energetyczny dla Europy kieruje się trzema celami: 100% OZE do 2040 r., 65% redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r. oraz zerowa emisja gazów cieplarnianych netto do 2040 r.

Apel do premiera w sprawie odejścia od węgla
Prawie pół setki osób, organizacji i instytucji podpisało list otwarty do Premiera Mateusza Morawieckiego, domagając się wyznaczenia daty odejścia od paliw kopalnych oraz zadeklarowania wdrożenia neutralności klimatycznej. Zdaniem sygnatariuszy brak działań w kierunku transformacji energetycznej grozi niekontrolowaną zapaścią górnictwa oraz niewykorzystaniem szansy na unijne fundusze.

Mamy już ponad 2 GW mocy w fotowoltaice
Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) poinformowały, że 1 lipca moc zainstalowana instalacji fotowoltaicznych wyniosła 2108,9 MW, co oznacza wzrost o 175,14% wobec zeszłego roku. W czerwcu źródła fotowoltaiczne dostarczyły do KSE prawie 219 GWh energii elektrycznej, co dało im 2,1% udziału w strukturze krajowej produkcji.

Produkcja z OZE wyprzedza węgiel w UE
Po raz pierwszy w historii udział źródeł odnawialnych był wyższy niż paliw kopalnych - w pierwszym półroczu 2020 r. OZE wytworzyły w UE 40% energii elektrycznej, udział elektrowni bazujących na paliwach kopalnych wyniósł tylko 33%, a elektrowni jądrowych 27%. Węgiel został zastąpiony wiatrem i energią słoneczną, a jego udział w rynku zmniejszył się od 2016 r. o połowę.

W Niemczech rośnie produkcja energii z OZE
Udział źródeł odnawialnych w wytwarzaniu energii elektrycznej w Niemczech wzrósł w pierwszej połowie 2020 r. do 55,8% - czyli ponad 10% więcej od średniej z 2019 r. Najlepszym miesiącem okazał się luty, kiedy generacja z OZE stanowiła 61,8% energii. Największy udział w pierwszej połowie 2020 r. miały elektrownie wiatrowe (75,05 TWh) oraz fotowoltaika (27,87 TWh).

Hiszpania wyłącza kolejne elektrownie węglowe
W ostatnim czasie w Hiszpani wyłączonych zostało siedem kolejnych elektrowni węglowych, wcześniej zamknięto pięć innych. Właściciele elektrowni nie chcą inwestować dziesiątek milionów euro w celu ograniczenia ich emisji, staje się to w obecnym czasie nieopłacalne. Firmy energetyczne mają natomiast plany inwestowania w OZE w tych regionach, w których znikną elektrownie na węgiel.

Santander odchodzi od węgla
Podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy Santander Bank Polska oświadczył, że do 2030 r. wygasi wszystkie umowy, jakie zawarł w przeszłości z firmami produkującymi węgiel. Bank odstąpił już od finansowania nowych kopalni i elektrowni węglowych. Tym samym Santander dołącza do rosnącego grona banków, które planują całkowite zakończenie finansowania górnictwa węglowego.