Złoża węgla brunatnego w Polsce

Węgiel brunatny w polskiej energetyce pełni od lat rolę paliwa strategicznego, o czym świadczy około 9000 MW mocy zainstalowanych w elektrowniach opalanych węglem brunatnym i roczna produkcja energii elektrycznej tych elektrowni, która przekracza 50 TWh. Stanowi to około 25% mocy zainstalowanej w polskich elektrowniach i około 35% wyprodukowanej energii elektrycznej tańszej o około 20-30% od cen energii elektrycznej produkowanej z węgla kamiennego. Wszystkie scenariusze rozwoju gospodarczego Polski, formułowane przez poszczególne rządy RP, przewidują wydobycie węgla brunatnego na poziomie około 65 mln Mg rocznie w 2030 roku. Nie określa się w nich z jakich złóż i w jakich regionach to wydobycie ma być realizowane.

Obecny poziom wydobycia będzie utrzymywał się przez ok. 15 lat, a następnie, jeśli nie zostanie uruchomione wydobycie węgla brunatnego w nowych złożach Legnica-Ścinawa czy Gubin-Mosty, zacznie spadać. Aby zbudować nowe zagłębie górniczo-energetyczne, potrzebny jest czas minimum 15-20 lat.

Spadek wydobycia spowoduje spadek produkcji energii elektrycznej z węgla brunatnego, co jest sprzeczne z prognozowanymi potrzebami energetycznymi Polski w tym czasie. Możliwości wydobywcze węgla brunatnego i produkcji energii z tego paliwa z dotychczasowych czynnych rejonów przedstawiono na rysunku 1.

Natomiast dotychczasowe analizy potrzeb energetycznych przedstawione w Polityceenergetycznej Polski do 2025 roku z 2005 r. i w Programie dla elektroenergetykiz 2006 r. oraz w innych analizach zakładają podwojenie do 2030 roku produkcjienergii elektrycznej. Dla tych potrzeb w okresie do 2030 roku należy w naszymkraju zainstalować około 45 tys. MW nowych mocy i mocy zmodernizowanych w istniejących(starych) elektrowniach dla poprawy sprawności z poziomu 30-35% do poziomu 45-50%i dla dostosowania siłowni do nowych wyzwań ekologicznych. Bardzo istotnym zagadnieniemjest ciągłe podwyższanie sprawności elektrowni opalanych węglem brunatnym w celuzmniejszenia emisji CO 2 do atmosfery. Do tego okresu zostanie wyłączonych ponad15 tys. MW mocy w "starych" blokach energetycznych - tabela 1.

Uruchomione, budowane oraz planowane do budowy w najbliższym czasie elektrownie:Pątnów II 464 MW (pierwszy blok energetyczny od 17 lat w Polsce), Łagisza 460MW, Bełchatów II 858 MW czy blok 500 MW w Turowie to nie nowe moce - to mocezastępujące stare bloki energetyczne, które zostaną w tych elektrowniach wyłączone.Wyzwanie energetyczne dla naszego kraju jest bardzo duże i od przyjętych rozwiązańw nowej Polityce energetycznej będzie zależało, czy nasz kraj sprosta tym wyzwaniom!

Branża węgla brunatnego w Polsce składa się z pięciu odkrywkowych kopalń i pięciu elektrowni opalanych tym paliwem.

Poszczególne kopalnie węgla brunatnego rozpoczęły zdejmowanie nadkładu i wydobycie węgla w następujących latach:

• KWB "Adamów" - nadkład w 1959 roku, węgiel w 1964 roku,
• KWB Bełchatów - nadkład w 1977 roku, węgiel w 1980 roku,
• KWB "Konin" - nadkład w 1945 roku, węgiel w 1947 roku,
• KWB Turów - nadkład w 1947 roku, węgiel w 1947 roku,
• KWB "Sieniawa" - początek wydobycia węgla około 1853 roku.

Natomiast elektrownie opalane węglem brunatnym o łącznej obecnie mocy około 8917 MW rozpoczęły pracę w następujących okresach:

• Elektrownia "Konin" - 1958 rok, o mocy 600 MW, obecnie o mocy 193 MW,
• Elektrownia "Adamów" - 1964 rok, o mocy 600 MW,
• Elektrownia "Pątnów" - 1967 rok, o mocy 1200 MW, Elektrownia Pątnów I i Elektrownia Pątnów II o mocy 464 MW,
• Elektrownia Turów - 1962 rok, o mocy 2100 MW,
• Elektrownia Bełchatów - 1981 rok, o mocy 4360 MW (obecnie 4440 MW).

Od początku działalności w polskich kopalniach węgla brunatnego wydobyto około2,309 mld Mg węgla, zdejmując łącznie ponad 9,056 mld m 3 nadkładu.

Złoża węgla brunatnego

Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny

Perspektywiczne złoża węgla brunatnego

W Polsce rozpoznano ponad 150 złóż i obszarów węglonośnych. Udokumentowano ponad 24 mld Mg zasobów w złożach pewnych, ponad 60 mld Mg w zasobach oszacowanych, a możliwość występowania w obszarach potencjalnie węglonośnych ocenia się na ponad 140 mld Mg. Ze względu na ilość, jakość i dostępność zasobów zakłada się, że węgiel brunatny będzie pełnił rolę strategicznego paliwa w polskiej energetyce przez co najmniej 50 lat.

Strategia rozwoju energetyki w oparciu o perspektywiczne złoża węgla brunatnego

Z analizy waloryzacji ekonomicznej i rankingu złóż wykonanego przez Porozumienie Producentów Węgla Brunatnego w Polsce wynika, że na czele klasyfikacji polskich złóż węgla brunatnego do zagospodarowania w pierwszej kolejności są dwa strategiczne rejony złożowe:

• złoże Legnica-Zachód - złoże Legnica-Wschód oraz złoża Legnica-Ścinawa-Głogów (o zasobach około 14,5 mld Mg),
• złoże Gubin - złoże Gubin-Mosty-Brody (o zasobach około 4,25 mld Mg).

Bardzo interesujący z punktu widzenia wydłużenia czasu funkcjonowania kopalń i pracy elektrowni w czynnych zagłębiach górniczo-energetycznych jest zagospodarowanie:

• w zagłębiu bełchatowskim - złoża Złoczew z zasobami ok. 486 mln Mg,
• w zagłębiu turoszowskim - złoża Radomierzyce z zasobami ok. 180 mln Mg,
• w zagłębiu konińsko-turkowskim - złóż: Tomisławie, Piaski, Ościsłowo, Dęby Szlacheckie, Mąkoszyn-Grochowiska dla KWB "Konin" i Rogóźno oraz pole centralne złoża Koźmin dla KWB "Adamów". Zasoby wybranych perspektywicznych złóż węgla brunatnego w Polsce przedstawiono w tabeli 2.

• Założenia do eksploatacji złoża Legnica
• Założenia do eksploatacji złoża Gubin-Mosty-Brody
• Założenia do eksploatacji złoża Złoczew w PGE KWB Bełchatów S.A.
• Założenia do eksploatacji złoża Radomierzycew PGE KWB Turów S.A.
• Założenia do eksploatacji złóż perspektywicznych w zagłębiukonińsko-turkowskim dla Elektrowni ZE PAK

Treść działu pochodzi z dodatku "Infrastruktura. Środowisko. Energia" do dziennika "Rzeczpospolita", 9.9.2008 r., GEOLAND Conculting Inernational