Odpowiedź na interpelację nr 6901 w sprawie odkrywki Ościsłowo

Odpowiadający: minister rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztof Jurgiel

Warszawa, 15-11-2016

W związku z nadesłaną interpelacją nr 6901 Posła na Sejm RP Pani Pauliny Hennig-Kloski skierowaną do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczącą przeznaczenia gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas II-III pod budowę odkrywki węgla brunatnego „Ościsłowo" na obszarze gmin Ślesin i Skulsk, w ramach uzgadniania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – przedstawiam następujące wyjaśnienia.

Pyt. 1 „Jakie zyski i straty widzi ministerstwo w związku z uruchomieniem tej odkrywki?”

Opracowaniem projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Skulsk, dotyczącym projektowanej rozbudowy kopalni węgla brunatnego objęto powierzchnię ponad 300 ha, w tym 1,5379 ha gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas III, w granicach obrębów Czartówek, Kobylanki i Popielewo, wymagających zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na przeznaczenie na cele nierolnicze. Z kolei opracowaniem projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Ślesin, dotyczącym projektowanej rozbudowy kopalni węgla brunatnego objęto powierzchnię ok. 575 ha, w tym 223,2839 ha gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas II-III, położonych w granicach obrębów Biskupie, Biskupie PGR, Marianowo, Kijowiec, Ostrowąż, Szyszyn oraz Szyszyńskie Holendry, wymagających zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na przeznaczenie na cele nierolnicze.

Zgodnie z ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 543 ze zm.), dział „rozwój wsi” obejmuje sprawy ochrony gruntów przeznaczonych na cele rolne, którym – zgodnie z przepisami rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – kieruje Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ponadto przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 909 ze zm.) zobowiązują do ochrony wszystkich gruntów rolnych (art. 2 ust. 1 tej ustawy), w tym tych najżyźniejszych tj. klas I-III, których na terenie kraju jest zaledwie ok. 25%. Grunty te stanowią podstawę zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego kraju, stąd też wynika obowiązek racjonalnego gospodarowania tym zasobem. I choć taka jednostkowa zmiana przeznaczenia bezpośrednio nie spowodowałaby zagrożenia dla tego bezpieczeństwa, to w skali kraju każde takie przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze może mieć znaczenie, bowiem zostaje zmniejszony areał gruntów rolnych najbardziej wartościowych dla produkcji rolniczej. Wobec tego ochrona gruntów rolnych najwyższych klas jest zarówno obowiązkiem ustawowym, jak też obowiązkiem wobec społeczeństwa. Podkreślić należy, że gleba jest wytworem złożonego procesu, zwanego procesem glebotwórczym, na który składają się oddziaływania klimatu, skały macierzystej, położenia w rzeźbie terenu i przede wszystkim organizmów roślinnych i zwierzęcych. Proces ten jest powolny i przebiega z szybkością ok. 1 cm wytworzonej wierzchniej próchnicznej warstwy na 100–400 lat. Z tego względu glebę uważa się za zasób w praktyce nieodnawialny i powinna ona podlegać szczególnej ochronie.

Pyt. 2 „Kiedy zostanie podjęta decyzja w sprawie zgody na odrolnienie tego terenu?” oraz Pyt. 3 „Co wstrzymuje podjęcie tej decyzji?”

Przedmiotowa sprawa dotyka wielu wrażliwych płaszczyzn obejmujących bezpieczeństwo żywnościowe, bezpieczeństwo energetyczne, ochronę środowiska, a także zrównoważony rozwój naszego kraju. Planowana inwestycja może wpłynąć na funkcjonowanie wielu gospodarstw rolnych, przedsiębiorczości opartej o wytwarzane w tych gospodarstwach plony, jak również funkcjonowanie PAK KWB Konin S.A. Dlatego też Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w toku prowadzonego postępowania jest zobowiązany do podjęcia wszelkich niezbędnych czynności proceduralnych w celu zebrania pełnego materiału dowodowego. Pomimo nadesłanych przez wnioskodawców obszernych informacji, okazało się niezbędne przeprowadzenie dalszego postępowania wyjaśniającego. Dopiero po zgromadzeniu pełnego materiału dowodowego możliwe będzie przeprowadzenie całkowitej analizy, w wyniku której zostaną niezwłocznie rozpatrzone wnioski Wójta Gminy Skulsk oraz Burmistrza Miasta i Gminy Ślesin.

Pyt. 4 „Czy Pan Minister ma świadomość, że ZE PAK zapewnia 7% bezpieczeństwa energetycznego kraju?” oraz Pyt. 5 „Czy Pan minister widzi alternatywne rozwiązania, które są w stanie te 7% wypełnić? Jeśli tak to jakie i czy będą gotowe na 2020 rok kiedy odkrywka Ościsłowo powinna ruszyć?”

Poddając ocenom wystąpienia Burmistrza Miasta i Gminy Ślesin z dnia 28 stycznia 2016 r. oraz Wójta Gminy Skulsk z dnia 26 stycznia 2016 r. dotyczące zmiany przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze zostanie wzięte pod uwagę szereg aspektów, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeby ochrony zwartej rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz przydatności dla produkcji rolniczej gruntów, na których planowana jest odkrywka. Z dotychczas zgromadzonych materiałów oraz informacji przekazanych m.in. przez PAK KWB Konin S.A. wynika, że zasoby węgla brunatnego zlokalizowane w złożu „Ościsłowo” na obszarze gmin Ślesin i Skulsk szacowane są na około 33-39 mln ton, a ich eksploatacja przewidywana jest na około 12 lat. Z analizy danych prezentowanych przez ZE PAK S.A. wynika, że w 2015 r. produkcja energii elektrycznej przez wszystkie elektrownie należące do tej spółki wyniosła 9,8 TWh przy zużyciu węgla brunatnego w ilości 12,51 mln ton. Przy założeniu utrzymania po 2020 r. dotychczasowej efektywności wykorzystania elektrowni ZE PAK S.A. można oszacować, że zasoby węgla brunatnego zlokalizowane na terenie gmin Ślesin i Skulsk umożliwiałyby wyprodukowanie rocznie około 2,2-2,5 TWh energii elektrycznej, co stanowi około 22-26% całej obecnej produkcji wszystkich elektrowni należących do spółki. Tym samym skala wpływu przedmiotowego złoża na bezpieczeństwo energetyczne kraju, które Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi bierze pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosków gmin Ślesin i Skulsk, nie przekracza 2%.

Należy podkreślić, że oprócz energetyki wykorzystującej paliwa kopalne, znacznym wsparciem krajowego bezpieczeństwa energetycznego mogą być odnawialne źródła energii. Z danych publikowanych przez Prezesa Urzędu Energetyki dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych, potwierdzonej świadectwami pochodzenia wynika, że na przestrzeni ostatnich 5 lat produkcja ta wzrastała średnio o 2 TWh rocznie i w 2015 r. osiągnęła poziom ponad 21 TWh. To pokazuje, że w Polsce ciągle istnieje jeszcze możliwy do wykorzystania potencjał energetyczny w tym zakresie. W szczególności duży potencjał występuje na obszarach wiejskich, które stanowią ponad 90% powierzchni kraju i które są źródłem biomasy. Z punktu widzenia poprawy bezpieczeństwa energetycznego przy jednoczesnym utrzymaniu bezpieczeństwa żywnościowego ważne jest, aby na cele energetyczne była wykorzystywana przede wszystkim biomasa stanowiąca produkty uboczne z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Najbardziej efektywnym sposobem zagospodarowania tego rodzaju biomasy jest jej wykorzystanie w biogazowniach rolniczych. Szacuje się, że około 280-330 MW mocy zainstalowanej w biogazowniach rolniczych umożliwiłoby wyprodukowanie podobnej ilości energii elektrycznej, jaka byłaby możliwa do uzyskania z zasobów węgla brunatnego złoża „Ościsłowo” usytuowanej na obszarze gmin Skulsk i Ślesin. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że biogazownie rolnicze należą do instalacji, których okres eksploatacji jest znacznie dłuższy niż wynosiłby okres eksploatacji przedmiotowego złoża.

Jestem przekonany, że ostatnie zmiany dokonane w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r. poz. 478, z późn. zm.) ułatwią do 2020 r. rozwój w Polsce przede wszystkim tych źródeł energii odnawialnej, które we współpracy z jednostkami wytwórczymi wykorzystującymi paliwa kopalne, zagwarantują bezpieczeństwo energetyczne zarówno z punktu widzenia obszarów wiejskich, jak i całego kraju.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Krzysztof Jurgiel
http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=6E53693F