Pod Prąd

marzec 2025

Kolejny wyrok w sprawie Turowa. Jego uzasadnienie dla zwykłego Kowalskiego jest oczywiście skomplikowane, ale wydaje się, że w tym przypadku żaden wyrok nie zadecyduje o przyszłości Turowa.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyroku uchylił niekorzystny dla Kopalni Turów wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2022 r. ws. decyzji środowiskowej. Właściciel obiektu, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna przekazała, że oznacza to, że kopalnia może swobodnie działać. Eksperci zastrzegają, że to jeszcze nie koniec tej sprawy.
- Polska stoi w obliczu ryzyka deficytu mocy dyspozycyjnych podczas złych warunków pogodowych. Taka sytuacja nie potrwa jednak wiecznie, a działanie kompleksu węgla brunatnego w profilu szczytowej rezerwy jest problematyczne technicznie i ekonomicznie. Nawet jeżeli wszystkie wątpliwości wokół koncesji czy decyzji zostałyby ostatecznie rozstrzygnięte, wydobycie węgla w Turowie zostanie w naszej ocenie zakończone na długo przed 2044 r. – uważa ekspert.

Od lat wiadomo, że region Turowa potrzebuje planu sprawiedliwej transformacji, ale wydaje się, że władze lokalne raczej czekają na zapewnienie o eksploatacji węgla do 2044 r. Każda wcześniejsza data wydaje się im „europejską fanaberią”. Takie podejście być może tłumaczy, dlaczego powiat zgorzelecki nie został objęty Funduszem Sprawiedliwej Transformacji. Przyszłość Funduszu w kolejnej perspektywie finansowej jest zresztą niepewna, więc będzie trzeba uruchomić inne instrumenty wsparcia. Szkoda by było, aby przez podejście Bogatyni cały powiat a nawet region stracił. Tym bardziej, że powodów zamknięcia będzie zdecydowanie więcej niż kwestie ekologiczne. O tym przeczytacie w rozmowie z przedstawicielem Fundacji Instrat.

W radiu Wrocław o Eurokołchozie i oszołomach. Czyli dalszy ciąg wypierania realnych problemów Turowa
Kilka dni po wyroku NSA sejmik województwa dolnośląskiego zadecydował, że chce jasnej deklaracji premiera w sprawie przyszłości kompleksu Turów. Można się domyśleć, że przed wyborami żadna data czy konkrety w tej sprawie nie padną. A że cała rozmowa w radio może mieć związek z kampanią wyborczą świadczy odgrzewanie starej narracji według której problemy Turowa wynikają z „ideologii, krytyki oszołomów, ekologów, Czechów”. Związkowcy w towarzystwie burmistrza bardzo lekceważąco wypowiadają się też o młodych kobietach, które mają zupełnie nieświadomie i przekupnie angażować się w sprawy, o których nie mają pojęcia.
Problemem dla Turowa jest też obecny rząd, tymczasem rząd Morawieckiego zaoferował Bogatyni wsparcie, które miało być większe niż fundusz sprawiedliwej transformacji. Sam fundusz wobec tego wydaje się być niepotrzebny, tym bardziej, że ma pochodzić z „Eurokołchozu”.
Można odnieść wrażenie, że obecnie premier Tusk ma powiedzieć prawdę, którą przez lata ukrywał PiS. Transformacja wymaga ekonomii i uczciwej współpracy ze społeczeństwem. Również spokoju i harmonogramu oraz decyzji PGE i rządu, a jest wciąż traktowana jako źródło polaryzacji i efekt decyzji obcych, o niejasnych motywach.
Spotkanie w radio Wrocław odbyło się z resztą niedługo potem jak minister z KO i prezes PGE Kaczorowski powiedzieli, że transformacja już trwa i teraz wszyscy, także pracownicy i związkowcy, powinni wykazać się „odpowiedzialnością” aby dalsza transformacja przebiegła w sposób korzystny dla regionu.

25 marca po raz kolejny spotkały się lokalne liderki z regionu, aby porozmawiać o przyszłości, także w kontekście transformacji energetycznej Turowa. Kobiety chcą przeciąć bogatyński węzeł gordyjski. Liczą, że Fundusz Sprawiedliwej Transformacji tym razem będzie wsparciem dla regionu.
Spotkanie to różniło się diametralnie od rozmowy w radio Wrocław. Przede wszystkim dla kobiet jest jasne, że trzeba się starać już teraz i że pieniądze z FST są potrzebne. Patrzą też na region szeroko, bo FST dostanie nie tylko Bogatynia, ale cały powiat Zgorzelecki a nawet subregion jeleniogórski.

Brak wizji transformacji w Polsce powoduje, że w poważnych głowach wciąż się tlą pomysły na np. uruchomienie odkrywki Złoczew. Takie pomysły ma m.in. burmistrz Bełchatowa, który podobnie jak władze Bogatyni, widzi jedynie zbliżającą się katastrofę. W Bełchatowie zarabia się dobrze, od lat to elektrownia i kopalnia zapewniają dobrobyt. Podobnie jak Bogatynia miasto jest uzależnione od ciepła z elektrowni, wody i innych elementów infrastruktury. Wydaje się, że z tego ogromnego strumienia wpływów do budżetu nic przez lata nie poszło na modernizację. Teraz to uzależnienie infrastrukturalne staje się realnym problemem.
Oprócz odkrywki Złoczew, władze liczą też na elektrownię jądrową, którą obiecywał już Antoni Macierewicz. Siłą rzeczy dochodzi więc do konfliktu z Koninem, który też liczy na podobne rozwiązanie.

Polska Zielona Sieć przygotowała raport Głosy z regionów objętych Funduszem Sprawiedliwej Transformacji. Badanie ewaluacyjne stanu wdrożenia i rekomendacje zmian w funkcjonowaniu Funduszu w Polsce”, który został opracowany przez Instytut Reform. Powstał on na podstawie ponad 20 rozmów z interesariuszami z regionów objętych wsparciem Funduszu i jest on podsumowaniem jego dotychczasowej implementacji. W raporcie znajdują się również rekomendacje dotyczące dalszego wdrażania Funduszu oraz jego przyszłości. Z ewaluacji dotychczasowych działań w regionach, które korzystają z FST wynika, że absorpcja tych środków w Polsce jest niska. Pojawia się zatem pytanie czy wsparcie dla regionów górniczych będzie kontynuowane za pomocą FST i czy będzie ono przyznawane regionom?
Relacja z konferencji oraz raport są dostępne na stronie PZS

W Polsce słyszy się często słowa, że Niemcy stawiają na węgiel, że nie przeszkadzają im ich kopalnie i elektrownie, tylko krytykują nasze polskie. Jeżeli chcecie skonfrontować swoją wiedzę, to koniecznie musicie odwiedzić konferencję w Cottbus już 12 kwietnia. Konferencja społeczeństwa obywatelskiego na temat Grupy EPH w Cottbus
12 kwietnia ogólnoeuropejska sieć Beyond Fossil Fuels organizuje konferencję społeczeństwa obywatelskiego poświęconą EPH, spółce dominującej wschodnioniemieckiego koncernu węgla brunatnego LEAG. Konferencja skupi się na modelu biznesowym paliw kopalnych złożonej sieci korporacyjnej otaczającej firmę dostarczającą energię EPH i wschodnioniemiecką firmę LEAG zajmującą się węglem brunatnym. Konferencja odbędzie się w Centrum Praw Człowieka w Cottbus