×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

21 października 2015
Energia
 

ENERGETYCZNE POLAKÓW WYBORY: Niewidzialna ręka państwa

Bez względu na swoje preferencje partyjne Polacy chcą obecności państwa w energetyce.

Taka postawa może dziwić zwolenników liberalizmu: wyznawców rynku, obrońców OFE i uczniów Miltona Friedmana. Może zaskakiwać tych, którym wydawało się, że wspomnienie rzeczywistości sprzed roku 1989 na dobre zniechęciło społeczeństwo do państwa aktywnie kształtującego gospodarczy porządek. Może zdumiewać antypaństwowców i libertarian, dla których państwo to źródło przemocy i zniewolenia. A jednak. Przekonanie, że państwo powinno trzymać energetykę „silną ręką”, dominuje bez wyjątku wśród sympatyków Prawa i Sprawiedliwości, Platformy Obywatelskiej, Sojuszu Lewicy Demokratycznej, ugrupowania Kukiz’15, a także ankietowanych, którzy zdecydowali się nie ujawniać swoich preferencji politycznych2. 

Na pytanie o wskazanie najbliższej respondentom opinii dotyczycącej roli państwa w rynku energii, w badaniu zrealizowanym dla demosEUROPA-Centrum Strategii Europejskiej, ponad 1/3 ankietowanych odpowiedziała, że „obowiązkiem państwa jest zapewnienie dostaw energii i cały rynek powinien być organizowany i kontrolowany przez państwo”. Prawie połowa badanych była zdania, że „państwo powinno kontrolować rynek, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju”, choć „jednocześnie powinno umożliwiać działalność prywatnym producentom i dostawcom energii”3. Co dziesiąty badany nie miał w tej kwestii wyrobionej opinii, najmniej – zaledwie 8% ankietowanych – uznało, że państwo w żaden sposób nie powinno ingerować w rynek, a energia „powinna być produkowana i sprzedawana przez różnych dostawców i podlegać prawom rynku, tak jak inne towary”. Jednak dla znaczącej większości Polaków energia zdaje się być towarem innym – i z tego powodu podlegającym innym prawom – niż taborety czy pomidory. 

Które ze stwierdzeń jest najbliższe Panai opinii na temat roli państwa w rynku energii?

Bezpiecznie

Chęć, aby państwo kontrolowało – w całości lub do pewnego stopnia – rynek energii, to sygnał zaufania do państwa. Powodów, dla których ankietowani wolą silne państwo od energetycznego leseferyzmu z pewnością jest kilka. Przede wszystkim aż 48% respondentów uznało, że kontrola państwa nad rynkiem energii powinna służyć „zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego”. Taka postawa świadczy o przekonaniu badanych, że to właśnie państwo jest właściwym podmiotem, aby gwarantować i wzmacniać „bezpieczeństwo energetyczne” kraju. Zatroskanie obywateli o kwestię bezpieczeństwa energetycznego można zapewne tłumaczyć niesłabnącą popularnością tego pojęcia w politycznej debacie ostatnich miesięcy, dotyczącej zarówno sierpniowych problemów z zaopatrzeniem w prąd, jak i konfliktu na Ukrainie. I choć pod pretekstem poprawy bezpieczeństwa energetycznego promowany jest cały wachlarz politycznych idei – od ratowania górnictwa, poprzez budowę gazoportu, aż po jazdę rowerem - jedno jest pewne: Polacy chcą czuć się bezpiecznie i uważają, że państwo powinno im to bezpieczeństwo zapewnić. 

Spokojnie

Gotowość do oddania rynku energii w ręce państwa można interpretować jako wyraz niechęci, aby wziąć tę sprawę „we własne ręce”. Konieczność ciągłego dokonywania konsumenckich wyborów sprawia, że scenariusz, w którym to państwo decyduje, zyskuje na atrakcyjności. Tezę taką potwierdza niewielki procent tych, którzy zdecydowali się zmienić sprzedawcę energii: od 2007 roku do dziś na taki krok zdecydowało się jedynie 3% gospodarstw domowych. Choć aż 88% Polaków wie, że istnieje taka możliwość, jedynie 7% deklaruje, że skorzystało z niej, bądź zamierza skorzystać w najbliższym czasie4. W sondażu zrealizowanym dla demosEUROPA, na pytanie o zaangażowanie społeczne w obszarze energetyki aż 2/3 ankietowanych zadeklarowało, że nie podejmuje żadnych aktywności związanych z polityką energetyczną. Większość tych, którzy takie zaangażowanie deklarują, ogranicza się do rozmów z najbliższymi lub sąsiadami.

Tanio

Cena to kluczowy czynnik mający dla ankietowanych znaczenie przy zakupie i wykorzystaniu energii i paliw. W przeprowadzonym badaniu postaw, opinii i oczekiwań wobec polityki klimatyczno-energetycznej, aż 56% ankietowanych wskazało cenę jako element determinujący ich energetyczne wybory konsumenckie. Stąd właśnie obawa o wzrost cen energii to kolejny powód, dla którego ankietowani gotowi są dać państwu silny mandat do kontroli nad rynkiem. Choć ceny prądu dla obiorców indywidualnych należą w Polsce do najniższych w Europie, ten obraz zmienia się diametralnie po uwzględnieniu rzeczywistej siły nabywczej – wtedy okazuje się, że polskie gospodarstwa domowe płacą za energię elektryczną jedne z najwyższych rachunków w UE. Obecna w debacie publicznej obawa o wzrost cen energii – czy to z powodu pakietu klimatycznego, jak obwieszczają jego przeciwnicy, czy też z powodu pogarszającej się kondycji polskiego górnictwa, przed czym ostrzegają ekonomiści, czy wreszcie z powodu wysokich kosztów modernizacji starzejącej się energetyki, co wieszczą eksperci – działa na wyobraźnię. Urząd Regulacji Energetyki, zatwierdzający co roku wysokość taryf, może jawić się w tej sytuacji jako gwarant niskich cen, szczególnie w kontekście znaczącego wzrostu cen prądu dla odbiorów przemysłowych, jaki nastąpił po uwolnieniu taryf dla tej grupy w 2007 roku. 

Bez niespodzianek

Wydawać by się mogło, że wyrażane przez znaczną część społeczeństwa niezadowolenie z sytuacji politycznej i brak zaufania do polityków – opisywane choćby w kolejnych edycjach „Diagnozy społecznej” – sprzyjać będą kwestionowaniu obecności, roli i znaczenia państwa w gospodarczej przestrzeni. Wyniki badania zrealizowanego dla demosEUROPA-Centrum Strategii Europejskiej, pokazują jednak, że przynajmniej w tym obszarze taki związek nie występuje. Pomimo swoich niedoskonałości, to właśnie państwo postrzegane jest jako gwarant stabilności, niezmienności i bezpieczeństwa w rzeczywistości, w której obecna w mediach i debacie publicznej narracja wzmaga niepewność i poczucie ekonomicznego, militarnego, czy kulturowego zagrożenia. Obawa przed sprywatyzowaniem rynku energii nie zaskakuje w kontekście wyrażanego przez znaczącą część społeczeństwa rozczarowania liberalnym modelem rozwoju. Z przeprowadzonego w 2013 przez CBOS sondażu „Postawy ekonomiczne w czasach niepewności"5 wynika, że zaledwie 1/3 Polaków uważa, że wolny rynek jest lepszy niż państwowa gospodarka planowa. 

Państwo w państwie 

W przeprowadzonym badaniu ankietowani zostali poproszeni o wskazanie, do kogo ich zdaniem należą zasoby energetyczne. Większość respondentów uważa, że są one „wspólną własnością wszystkich ludzi”. Na drugim miejscu uplasowała się odpowiedź, że należą do „społeczeństw, na których terenach występują”. To jasne wskazanie, że choć obywatele wykazują gotowość do oddania kontroli nad sektorem energetycznym w ręce państwa, to za właścicieli i mocodawców uznają samych siebie – „ludzi i społeczeństwa”. Państwo ma zatem zarządzać dobrami należącymi do suwerena. Silny mandat, który Polacy dają państwu do aktywności na rynku energii niekoniecznie jest więc dla rządzących mandatem nieograniczonym, uprawniającym do nieuzasadnionej interwencji, podejmowania decyzji nieracjonalnych, czy dokonywania wyborów pod dyktando bieżącej polityki. Państwo w energetyce nie powinno oznaczać państwa w państwie.

Które ze stwierdzeń jest najbliższe Panai opinii na temat roli państwa w rynku energii?

Julia Michalak
http://www.demoseuropa.eu/

[1] Komentarz oparty jest o wyniki ogólnopolskiego badania postaw, opinii i oczekiwań Polaków i Polek wobec polityki klimatyczno-energetycznej Polski, przeprowadzonego przez Millward Brown Polska w sierpniu 2015 roku na zlecenie fundacji demosEUROPA-Centrum Strategii Europejskiej. W badaniu znalazły się zagadnienia dotyczące m.in. organizacji rynku energii, (nie)bezpieczeństw energetycznych, priorytetów polityki energetycznej i klimatycznej, własności zasobów oraz wyzwań cywilizacyjnych stojących przed Polską.

[2] Aż połowa ankietowanych na pytanie o wskazanie partii, której program jest im najbliższy, odpowiedziała „nie wiem/ trudno powiedzieć/jeszcze nie zdecydowałam/em” (35%) lub odmówiło udzielenia odpowiedzi (15%). W ramach reprezentatywnej próby liczebność sympatyków PiSu, wraz z Polską Razem i Solidarną Polską, PO, ugrupowania Kukiz’15 i SLD pozwoliła na wnioskowanie o klimatyczno-energetycznych poglądach badanych. Liczebność sympatyków pozostałych partii była zbyt niewielka, i w konsekwencji obarczona zbyt dużym ryzykiem błędu, aby móc wnioskować o ich opiniach na badane tematy.

[3] Badanie zostało przeprowadzone techniką bezpośredniego wywiadu ankieterskiego w domach respondentów i objęło reprezentatywną próbę 1000 osób w wieku 15-75 lat. Próba miała charakter kwotowo-losowy i była dobierana z operatu adresowego GUS. Warstwowanie uwzględniało wielkość miejscowości oraz rozmieszczenie terytorialne w ramach województw, a także płeć i wiek dobieranych osób. Podstawą warstwowania były dane demograficzne zawarte w publikacji GUS „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym.”, aktualne na 30.06.2013r.

[4] Badanie świadomości klientów indywidualnych w zakresie zmiany sprzedawcy energii elektrycznej oraz praktyk rynkowych sprzedawców, GfK na zlecenie Towarzystwa Obrotu Energią, 2015.

[5] Postawy ekonomiczne w czasach niepewności, CBOS na zlecenie Akademii Leona Koźmińskiego, 2013.

Energia

NIK o wykorzystaniu biomasy przez wiodących producentów energii elektrycznej Dostępne dla wytwórców systemy wsparcia nie zapewniały stabilnego rozwoju produkcji energii elektrycznej z biomasy. (...)
czytaj całość
Komentarz Pracowni na rzecz Wszystkich Istot do komunikatu PKN Orlen w sprawie Ostrołęki C
czytaj całość
A może jednak na OZE, EE i akumulatorach? Czy górnicy sa tak straszni, czy tak głupi, czy tylko interesowni? A może są (...)
czytaj całość
Władze i rada gminy Bogatyni nie mają planu B dla węglowego monopolu. Mimo że optymistyczny - choć bardzo mało prawdopodobny (...)
czytaj całość
Ale eksperci alarmują: musimy pilnie przystąpić do odblokowania rewolucji cywilizacyjnej Ekolodzy, eksperci od energetyki i działacze Partii Zieloni zaapelowali do liderów (...)
czytaj całość
Największe wydarzenie ekologiczne otwierające rok 2019: Znakomici eksperci w dziedzinie energetyki, tacy jak Grzegorz Wiśniewski z Instytutu Energii Odnawialnej, prof. (...)
czytaj całość
więcej
2018-12-03
Partia Zieloni apeluje do Premiera Morawieckiego o odwołanie Ministra Energii
2018-12-03
Sprawiedliwa transformacja energetyczna Dolnego Śląska.
2018-10-27
Europa do 2050 może stać się zeroemisyjna - i (...)
2018-04-12
Ostrołęka C
2017-11-18
Zablokowanie przemian energetycznych jest groźne dla gospodarki oraz rozwoju (...)
2017-11-12
RAPORT Górnictwo: węglowa przyszłość czy sprawiedliwa transformacja
2017-07-10
Musimy uniezależniać się od węgla
2017-05-03
Polska Energiewende* 2023
2017-04-06
Tu była kopalnia
2017-02-20
Więcej Niż Energia: Czy Rząd RP weźmie pod uwagę Pakiet (...)
2017-02-19
Apel NGO do Akcjonariuszy Polenergii – porzućcie szkodliwy projekt Elektrowni (...)
2016-12-04
Szydło świętuje z górnikami: nie zejdziemy z drogi reform i (...)
2016-11-25
Ministerstwo Energii: Rozwód energetyki i kopalń
2016-11-11
Efektywność energetyczna - szanse i zagrożenia nowej ustawy
2016-11-05
Will oil peak within 5 years?
2016-11-02
Naimski: Obrona węgla to nie ideologia, lecz rozsądek
2016-10-27
Zarządzanie energią - przyszłość gospodarki w obuiegu zamkniętym
2016-09-21
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski?
2016-09-13
Brytyjczycy bronią nowej elektrowni atomowej, ale wstrzymują budowę
2016-08-05
Lewiatan: Polska nie ma odpowiedniej strategii energetycznej
2016-08-05
ClientEarth: Plan Morawieckiego dla energetyki jest nierealny
2016-07-23
Szykuje się duża inwestycja! W jednym miejscu ma powstać kopalnia (...)
2016-06-03
Polimex: Kurs spółki runął
2016-05-20
Wolność energetyczna. Czas skończyć z religią węglową
2016-05-17
Będzie składka na bezpieczeństwo energetyczne?
2016-05-09
Niemcy: 95 proc. produkcji energii z OZE i ujemne ceny (...)
2016-04-28
Zielone światło dla zielonej energii
2016-04-21
Właściciel PG Silesia kupił kopalnie i elektrownie w Niemczech
2016-04-21
Holandia: 4,7 mld EUR oszczędności dzięki zamknięciu elektrowni węglowych do (...)
2016-03-17
Czarne złoto?
2016-03-08
NFOŚiGW weryfikuje programy wsparcia
2016-02-25
"Rzeczpospolita": Polityka rządzi polską energetyką
2016-01-13
Wyprzedaż z napędem atomowym
2015-12-22
Górnicza „Solidarność” likwiduje rachunek w ING
2015-12-20
Europejska Unia Energetyczna - Rezolucja PE
2015-12-20
Niemcy: Koniec kopalń węgla kamiennego
2015-12-14
Urugwaj: niższe ceny energii i już 95 proc. energii z (...)
2015-12-12
Andrzej Duda: Przemówienie z okazji Święta Górnika
2015-12-03
CBOS: Większość Polaków za stopniowym odejściem od węgla
2015-12-03
Tchórzewski: zobowiązania spółek węglowych wynoszą 15 mld zł
2015-11-28
ING nie będzie finansował nowych elektrowni zasilanych węglem i kopalni (...)
2015-11-27
Wielka Brytania zamknie wszystkie elektrownie węglowe
2015-11-13
Ile Niemcy zapłacą za rewolucję energetyczną - najtańsza droga rozwoju (...)
2015-11-12
Jak sobie radzić z ubóstwem energetycznym?
2015-11-12
Co nowy minister energetyki myśli o węglu, atomie i OZE? (...)
2015-10-31
O maszynie, która może zrewolucjonizować sposób korzystania z energii
2015-10-21
ENERGETYCZNE POLAKÓW WYBORY: Niewidzialna ręka państwa
2015-10-16
CEZ chce kupić elektrownie i kopalnie Vattenfall w Niemczech
2015-10-14
Kaczyński: Z węglem na wieczne czasy
2015-10-11
Ustawa antysmogowa: górniczy związkowcy krytykują prezydenta Andrzeja Dudę
2015-10-08
Greenpeace chce kupić branżę węgla brunatnego należącą do koncernu Vattenfal
2015-10-07
Gorszanów: ustawa antysmogowa może wyeliminować węgiel w ogrzewnictwie
2015-10-01
Polityka energetyczna Polski – bez wizji, odwagi i wiedz
2015-09-09
Księżopolski: Okrakiem na klimatycznej barykadzie
2015-09-09
Prezes TGPE: przecena energetyki możliwa na wielką skalę
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050: zachowanie status quo, ucieczka przed dylematami
2015-08-31
W Polsce kończy się węgiel
2015-08-19
„Die Welt”: Kraje sąsiednie nie chcą niemieckiego prądu. Polska też (...)
2015-08-18
Czy fala upałów nas czegoś nauczy?
2015-08-11
To nie upał jest powodem kłopotów z energią
2015-07-31
Ratowanie górnictwa - niech każdy da czego mu nie trzeba
2015-07-28
Polityczne recepty na uzdrowienie górnictwa: sole trzeźwiące zamiast zabiegu chirurgicznego
2015-07-27
Unia energetyczna - więcej czy mniej rynku?
2015-07-26
Więcej Europy w gniazdkach
2015-07-26
Prąd z elektrowni atomowej dopiero od 2031 roku?
2015-07-26
List do premier Ewy Kopacz ws. ustawy o efektywności energetycznej
2015-07-23
Za 2,5 roku ma powstać w Kole pierwsza w Polsce (...)
2015-07-14
Francuzi rezygnują z budowy elektrowni na Lubelszczyźnie
2015-07-13
Gdzieś zaginęła wielka góra węgla. Jakieś 100 tys. ton.
2015-07-07
Energetyka nie uratuje Kompanii Węglowej
2015-07-02
Rebecca Harms w wywiadzie o unii energetycznej
2015-06-13
Nadchodzi czas Śląska bez górnictwa.
2015-05-18
Raport: Inwestycje w energetykę węglową są zbyt ryzykowne?
2015-05-12
Polacy wobec przemysłu górniczego
2015-05-12
Największy fundusz inwestycyjny świata wycofuje się z węgla
2015-05-11
Polscy politycy: naznaczeni przez komunizm, niezdolni do zmiany?
2015-05-11
Polska importerem prądu. Pierwszy raz od 1989
2015-05-04
Zatrważające tajne dane z Kompanii Węglowej
2015-05-03
Polska energetyka nadal będzie wykorzystywała węgiel, gaz i OZE
2015-05-03
Giełdowy Kopex chce nowej kopalni węgla w Małopolsce
2015-05-03
Szef Banku Światowego za eliminacją subsydiów dla paliw kopalnych
2015-04-14
NIK o bezpieczeństwie dostaw energii elektrycznej
2015-03-17
List otwarty Koalicji Klimatycznej i CEE Bankwatch Network
2015-02-19
Komisja Europejska pyta polski rząd o górnictwo
2015-02-09
Potrzebna umowa społeczna
2015-01-20
Czego możemy się uczyć z niemieckiej Energiewende?
2015-01-18
Dość czarne statystyki dla unijnego węgla kamiennego
2015-01-17
Energetyczna alternatywa - słońce świeci wszędzie :)
2014-12-31
Elektryczność w Niemczech: Prąd z odnawialnych źródeł energii na pierwszym (...)
2014-12-27
Termo - modernizacja nie(d)oceniona.
2014-11-09
Vattenfall sprzeda kopalnie węgla brunatnego w Niemczech?
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej