×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

27 lipca 2015
Energia
 

Unia energetyczna - więcej czy mniej rynku?

Unia energetyczna, „cudowne dziecko” Donalda Tuska, zaczyna dorastać. Choć szczegółowe propozycje coraz bardziej irytują polskich energetyków, to trzeba pogodzić się z faktem, że innej unii nie będzie.

Dla byłego polskiego premiera a dziś szefa Rady Europejskiej, unia energetyczna oznaczała przede wszystkim gaz. Kontekst polskich propozycji sprzed dwóch lat był oczywisty: wojna na Ukrainie i pogorszenie stosunków z Rosją podważało zaufanie do gazu ze Wschodu.

Zmniejszenie zależności krajów wschodniej Europy od rosyjskiego dostawcy, koniec z nieuczciwymi praktykami rynkowe Gazpromu, likwidacja ogromnego zróżnicowania cen gazu w poszczególnych krajach UE, większa integracja rynków i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw - to były cele polskiego rządu.

Tusk zaproponował też środki, które miały pomóc w realizacji tego celu. Gwoli przypomnienia - były to m.in. rozwój infrastruktury, opracowanie rejestru klauzul zakazanych w kontraktach gazowych (np. zasada take or pay czy zakaz reeksportu), kontrola umów gazowych przez Komisję Europejską. Osławione wspólne zakupy gazu, z których w Polsce media zrobiły główny punkt programu Tuska, w rzeczywistości miały marginalne znaczenie, były raczej wisienką na torcie.

Dodajemy gazu w gazie

Znaczna część postulatów gazowych znalazła się w konkluzjach Rady Europejskiej. Przede wszystkim rozwój infrastruktury oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego. Służyć ma temu nowelizacja rozporządzenia SOS, które reguluje przepływy gazu między krajami UE w sytuacjach awaryjnych. Komisja Europejska szykuje obecnie zmiany przepisów.
O obowiązkowych wspólnych zakupach gazu możemy zapomnieć - de facto żaden kraj UE nie pali się do tego pomysłu.

O co toczy się więc gazowa rozgrywka w Brukseli? M.in. o kontrolę umów gazowych. W unijnych instytucjach ścierają się dwa nurty. Jedni chcą aby każdą taką umowę, obojętnie czy zawiera ją rząd czy firma prywatna, Komisja Europejska sprawdzała ex ante.

Inaczej mówiąc, każda firma, która podpisze umowę z Gazpromem czy Qatar Gas musiałaby dawać ją do akceptacji urzędnikom Komisji.

Z pozoru wydaje się to bezzasadną podejrzliwością i biurokratyczną ingerencją w działania przedsiębiorstw. Ale rezultaty postępowania, które niedawno zakończyła komisarz ds konkurencji Margreth Vestager w sprawie umów z Gazpromem pokazują, że nie jest to takie proste. Bywało, że firmy unijne w zamian za rabaty czy inne bonusy zgadzały się na klauzule tak jaskrawo sprzeczne z unijnym prawem, że trudno przypuścić iż nikt się tego nie domyślił. Przykładowo według nieoficjalnych informacji w bułgarskim kontrakcie z Gazpromem znalazł się zapis iż rząd w Sofii będzie popierał South Stream.

Przeciwnicy kontroli uważają jednak, że Komisja nie ma ani możliwości ani też potrzeby sprawdzania wszystkich gazowych kontraktów firm prywatnych, bo jest ich za dużo. Powinna więc ex ante sprawdzać tylko państwowe,  w prywatne zaś ingerować jedynie wtedy gdy otrzyma sygnał wskazujący, że coś jest nie tak.
 

Prąd kopie po kostkach

O ile gazowa unia energetyczna jest więc sporym sukcesem Polski, o tyle zupełnie inaczej przedstawia się unia „elektryczna”.

Prądu w przeciwieństwie do gazu nie da się magazynować, trudniej więc zapewnić swobodne przepływy między państwami, znacznie większa jest też rola operatora sieci przesyłowych.

Przez ostatnie kilka lat mamy w UE prawdziwą rewolucję na rynku energii elektrycznej. Prąd z odnawialnych źródeł wypiera z rynku energię ze źródeł tradycyjnych. Ma pierwszeństwo w dostępie do sieci i jest subsydiowany poprzez gwarantowane ceny i inne systemy wsparcia.

Ceny na rynku hurtowym spadają, elektrownie konwencjonalne zamiast 6 tys. godzin w roku pracują na pół gwizdka. Ale wciąż są potrzebne – kiedy wiatr nie wieje a słońce nie świeci prąd musi być w gniazdkach. W wielu krajach UE toczy się więc dyskusja czy nie powinno się dopłacać elektrowniom tradycyjnym za to, że są gotowe do zapewnić odpowiednią ilość mocy w systemie. Ale Komisja Europejska na tzw. mechanizmy mocowe (capacity mechanisms) patrzy bardzo niechętnie.

-Jeśli już mają powstawać, to nie w każdym kraju z osobna, lecz na szczeblu regionalnym, np. dla Polski, Niemiec i Czech łącznie. –Problem braku mocy w szczytach należy rozwiązywać wygładzając same szczyty, np. sterując popytem – tłumaczą nam urzędnicy w Brukseli.

Komisja uważa też, że bezpieczeństwo energetyczne zapewnia nie dopłacanie przez państwo do tradycyjnych elektrowni, lecz zwiększona wymiana transgraniczna. Z ulotek opracowanych przez Komisję można się dowiedzieć, że unia energetyczna ma służyć przede wszystkim integracji źródeł odnawialnych w całej UE. Bo jeśli wiatr nie wieje i nie ma słońca na Pomorzu, to może akurat świecić w Meklemburgii, więc brakujący prąd popłynie stamtąd.

Operatorzy wszystkich krajów Unii łączcie się

Dlatego Komisja ogromny nacisk kładzie na budowę połączeń transgranicznych. Do 2020 r. pójdzie na to 35 mld euro, dzięki czemu każdy kraj ma osiągnąć przynajmniej 10 proc. poziom handlowej wymiany międzynarodowej.

Co to oznacza dla Polski? Wielką niewiadomą. Na razie prąd z zagranicy płynie do nas kablem z Szwecji i połączeniem z Ukrainą. Ale to niewielkie ilości. Znacznie większe znaczenie ma wymiana z Niemcami nad którą nie sposób zapanować. Wskutek niekontrolowanej wymiany z Niemcami Polska stała się w 2014 r. po raz pierwszy importerem energii elektrycznej netto.

Przez nasz kraj idą bowiem tzw. przepływy kołowe z Niemiec do Austrii i Bawarii. W północnych i środkowych Niemczech jest większość tamtejszych wiatraków, a brak jest mocy przesyłowych w samych Niemczech.  Przepływy kołowe destabilizują prace naszej sieci, w dodatku ze względu na nieprzewidywalność nie sposób tym prądem handlować.

To ma się zmienić dopiero w 2017 po zainstalowaniu tzw. przesuwników fazowych, dzięki którym nad przepływami będzie można zapanować. Moc, którą będzie można sprowadzić z Niemiec wzrośnie wtedy do 500 MW. Po wybudowaniu trzeciego łącznika z naszym zachodnim sąsiadem (teoretycznie planowany jest w 2022 r. ) wyniesie już 2 tys. MW, co będzie miało wpływ na rynek w całym kraju.
Ceny hurtowe prądu w Niemczech są bowiem już ok. 10 euro za MWh niższe niż w Polsce , choć nad Renem i Łabą gospodarstwa domowe płacą znacznie więcej niż nad Wisłą.

O cenie hurtowej decyduje bowiem koszt wyprodukowania, a wiadomo, że w wiatrakach i panelach fotowoltaicznych jest on najniższy – wiatr i słońce są za darmo.

W wizji unii energetycznej przedstawianej przez Brukselę tani prąd z Niemiec płynie sobie swobodnie do Polski. To z kolei przyprawia o ból głowy naszych energetyków. Prąd z Niemiec sprawi bowiem, że część naszych elektrowni węglowych będzie pracować krócej, zatem po prostu nie zarobi na siebie.
W spółkach energetycznych trwają teraz gorączkowe analizy jak import z Niemiec wpłynie na opłacalność naszych wytwórców.

A jednocześnie energetycy chcą mieć pewność, że prądu nie zabraknie – żaden kraj nie chce się uzależniać od importu. Poza tym wciąż nierozwiązany pozostaje problem dostaw w szczycie – gdy nie wieje i nie świeci.

Polska i brukselska wizja „elektrycznej” unii energetycznej są więc skazane na zderzenie. Komisja Europejska właśnie pisze tzw. market design czyli nowy model rynku energii. To jeden z najważniejszych elementów unii energetycznej.  Ma być gotowy w 2016 r. 

- Mamy nadzieję, że w Unii Europejskiej zwycięży myślenie rynkowe – mówił na ostatnim Europejskim Kongresie Gospodarczym Dariusz Marzec, wiceprezes PGE. – Ale unijni urzędnicy widzą to inaczej - To nie źródła odnawialne będą musiały się dostosować do rynku, ale rynek do źródeł odnawialnych – mówi nam wysoki rangą przedstawiciel Dyrekcji ds. Energii w KE.

To nie znaczy, że Komisja nie widzi także potrzeby reformy funkcjonowania odnawialnych źródeł energii. Mówi się o ujednoliceniu modeli wsparcia dla odnawialnych źródeł w całej UE, tak aby Niemcy nie mogli zalewać innych krajów tanim bo potężnie dotowanym prądem.

Zapoznaliśmy się z fragmentami projektu modelu rynku, który był omawiany w Komisji jeszcze kilka tygodni temu. Znalazło się tam nawet zdanie, że należy zrewidować przywileje w dostępie do sieci jakie mają niektóre technologie odnawialne. Chodzi głównie o elektrownie wiatrowe na lądzie i panele fotowoltaiczne, które dziś korzystają z pierwszeństwa w dostępie do sieci.

Cokolwiek wypichci Bruksela, jedno jest pewne – unii energetycznej "w prądzie" Polska sama nie zatrzyma. Na początku czerwca Polskie Sieci Energetyczne podpisały list intencyjny z operatorami m.in. Niemiec, Czech i krajów skandynawskich. Dotyczy on właśnie usuwania barier w przepływie w wymianie transgranicznej. Komisja Europejska chce też wymusić na krajach członkowskich szczegółowe plany wdrażania unii energetycznej, z których państwa będą rozliczane.

Trzeba więc powoli przyzwyczajać się do myśli, że w ciągu kilkunastu najbliższych lat dotychczasowy rynek energii zmieni się całkowicie.

Rafał Zasuń
http://wysokienapiecie.pl/rynek/794-czy-unia-energetyczna-wywroci-rynek-do-gory-nogami

Energia

NIK o wykorzystaniu biomasy przez wiodących producentów energii elektrycznej Dostępne dla wytwórców systemy wsparcia nie zapewniały stabilnego rozwoju produkcji energii elektrycznej z biomasy. (...)
czytaj całość
Komentarz Pracowni na rzecz Wszystkich Istot do komunikatu PKN Orlen w sprawie Ostrołęki C
czytaj całość
A może jednak na OZE, EE i akumulatorach? Czy górnicy sa tak straszni, czy tak głupi, czy tylko interesowni? A może są (...)
czytaj całość
Władze i rada gminy Bogatyni nie mają planu B dla węglowego monopolu. Mimo że optymistyczny - choć bardzo mało prawdopodobny (...)
czytaj całość
Ale eksperci alarmują: musimy pilnie przystąpić do odblokowania rewolucji cywilizacyjnej Ekolodzy, eksperci od energetyki i działacze Partii Zieloni zaapelowali do liderów (...)
czytaj całość
Największe wydarzenie ekologiczne otwierające rok 2019: Znakomici eksperci w dziedzinie energetyki, tacy jak Grzegorz Wiśniewski z Instytutu Energii Odnawialnej, prof. (...)
czytaj całość
więcej
2018-12-03
Partia Zieloni apeluje do Premiera Morawieckiego o odwołanie Ministra Energii
2018-12-03
Sprawiedliwa transformacja energetyczna Dolnego Śląska.
2018-10-27
Europa do 2050 może stać się zeroemisyjna - i (...)
2018-04-12
Ostrołęka C
2017-11-18
Zablokowanie przemian energetycznych jest groźne dla gospodarki oraz rozwoju (...)
2017-11-12
RAPORT Górnictwo: węglowa przyszłość czy sprawiedliwa transformacja
2017-07-10
Musimy uniezależniać się od węgla
2017-05-03
Polska Energiewende* 2023
2017-04-06
Tu była kopalnia
2017-02-20
Więcej Niż Energia: Czy Rząd RP weźmie pod uwagę Pakiet (...)
2017-02-19
Apel NGO do Akcjonariuszy Polenergii – porzućcie szkodliwy projekt Elektrowni (...)
2016-12-04
Szydło świętuje z górnikami: nie zejdziemy z drogi reform i (...)
2016-11-25
Ministerstwo Energii: Rozwód energetyki i kopalń
2016-11-11
Efektywność energetyczna - szanse i zagrożenia nowej ustawy
2016-11-05
Will oil peak within 5 years?
2016-11-02
Naimski: Obrona węgla to nie ideologia, lecz rozsądek
2016-10-27
Zarządzanie energią - przyszłość gospodarki w obuiegu zamkniętym
2016-09-21
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski?
2016-09-13
Brytyjczycy bronią nowej elektrowni atomowej, ale wstrzymują budowę
2016-08-05
Lewiatan: Polska nie ma odpowiedniej strategii energetycznej
2016-08-05
ClientEarth: Plan Morawieckiego dla energetyki jest nierealny
2016-07-23
Szykuje się duża inwestycja! W jednym miejscu ma powstać kopalnia (...)
2016-06-03
Polimex: Kurs spółki runął
2016-05-20
Wolność energetyczna. Czas skończyć z religią węglową
2016-05-17
Będzie składka na bezpieczeństwo energetyczne?
2016-05-09
Niemcy: 95 proc. produkcji energii z OZE i ujemne ceny (...)
2016-04-28
Zielone światło dla zielonej energii
2016-04-21
Właściciel PG Silesia kupił kopalnie i elektrownie w Niemczech
2016-04-21
Holandia: 4,7 mld EUR oszczędności dzięki zamknięciu elektrowni węglowych do (...)
2016-03-17
Czarne złoto?
2016-03-08
NFOŚiGW weryfikuje programy wsparcia
2016-02-25
"Rzeczpospolita": Polityka rządzi polską energetyką
2016-01-13
Wyprzedaż z napędem atomowym
2015-12-22
Górnicza „Solidarność” likwiduje rachunek w ING
2015-12-20
Europejska Unia Energetyczna - Rezolucja PE
2015-12-20
Niemcy: Koniec kopalń węgla kamiennego
2015-12-14
Urugwaj: niższe ceny energii i już 95 proc. energii z (...)
2015-12-12
Andrzej Duda: Przemówienie z okazji Święta Górnika
2015-12-03
CBOS: Większość Polaków za stopniowym odejściem od węgla
2015-12-03
Tchórzewski: zobowiązania spółek węglowych wynoszą 15 mld zł
2015-11-28
ING nie będzie finansował nowych elektrowni zasilanych węglem i kopalni (...)
2015-11-27
Wielka Brytania zamknie wszystkie elektrownie węglowe
2015-11-13
Ile Niemcy zapłacą za rewolucję energetyczną - najtańsza droga rozwoju (...)
2015-11-12
Jak sobie radzić z ubóstwem energetycznym?
2015-11-12
Co nowy minister energetyki myśli o węglu, atomie i OZE? (...)
2015-10-31
O maszynie, która może zrewolucjonizować sposób korzystania z energii
2015-10-21
ENERGETYCZNE POLAKÓW WYBORY: Niewidzialna ręka państwa
2015-10-16
CEZ chce kupić elektrownie i kopalnie Vattenfall w Niemczech
2015-10-14
Kaczyński: Z węglem na wieczne czasy
2015-10-11
Ustawa antysmogowa: górniczy związkowcy krytykują prezydenta Andrzeja Dudę
2015-10-08
Greenpeace chce kupić branżę węgla brunatnego należącą do koncernu Vattenfal
2015-10-07
Gorszanów: ustawa antysmogowa może wyeliminować węgiel w ogrzewnictwie
2015-10-01
Polityka energetyczna Polski – bez wizji, odwagi i wiedz
2015-09-09
Księżopolski: Okrakiem na klimatycznej barykadzie
2015-09-09
Prezes TGPE: przecena energetyki możliwa na wielką skalę
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050: zachowanie status quo, ucieczka przed dylematami
2015-08-31
W Polsce kończy się węgiel
2015-08-19
„Die Welt”: Kraje sąsiednie nie chcą niemieckiego prądu. Polska też (...)
2015-08-18
Czy fala upałów nas czegoś nauczy?
2015-08-11
To nie upał jest powodem kłopotów z energią
2015-07-31
Ratowanie górnictwa - niech każdy da czego mu nie trzeba
2015-07-28
Polityczne recepty na uzdrowienie górnictwa: sole trzeźwiące zamiast zabiegu chirurgicznego
2015-07-27
Unia energetyczna - więcej czy mniej rynku?
2015-07-26
Więcej Europy w gniazdkach
2015-07-26
Prąd z elektrowni atomowej dopiero od 2031 roku?
2015-07-26
List do premier Ewy Kopacz ws. ustawy o efektywności energetycznej
2015-07-23
Za 2,5 roku ma powstać w Kole pierwsza w Polsce (...)
2015-07-14
Francuzi rezygnują z budowy elektrowni na Lubelszczyźnie
2015-07-13
Gdzieś zaginęła wielka góra węgla. Jakieś 100 tys. ton.
2015-07-07
Energetyka nie uratuje Kompanii Węglowej
2015-07-02
Rebecca Harms w wywiadzie o unii energetycznej
2015-06-13
Nadchodzi czas Śląska bez górnictwa.
2015-05-18
Raport: Inwestycje w energetykę węglową są zbyt ryzykowne?
2015-05-12
Polacy wobec przemysłu górniczego
2015-05-12
Największy fundusz inwestycyjny świata wycofuje się z węgla
2015-05-11
Polscy politycy: naznaczeni przez komunizm, niezdolni do zmiany?
2015-05-11
Polska importerem prądu. Pierwszy raz od 1989
2015-05-04
Zatrważające tajne dane z Kompanii Węglowej
2015-05-03
Polska energetyka nadal będzie wykorzystywała węgiel, gaz i OZE
2015-05-03
Giełdowy Kopex chce nowej kopalni węgla w Małopolsce
2015-05-03
Szef Banku Światowego za eliminacją subsydiów dla paliw kopalnych
2015-04-14
NIK o bezpieczeństwie dostaw energii elektrycznej
2015-03-17
List otwarty Koalicji Klimatycznej i CEE Bankwatch Network
2015-02-19
Komisja Europejska pyta polski rząd o górnictwo
2015-02-09
Potrzebna umowa społeczna
2015-01-20
Czego możemy się uczyć z niemieckiej Energiewende?
2015-01-18
Dość czarne statystyki dla unijnego węgla kamiennego
2015-01-17
Energetyczna alternatywa - słońce świeci wszędzie :)
2014-12-31
Elektryczność w Niemczech: Prąd z odnawialnych źródeł energii na pierwszym (...)
2014-12-27
Termo - modernizacja nie(d)oceniona.
2014-11-09
Vattenfall sprzeda kopalnie węgla brunatnego w Niemczech?
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej