×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

15 lutego 2021
Ratujmy Rzeki
 

Zielona odbudowa dla rzek i dzikiej przyrody

Trwają prace nad Krajowym Planem Odbudowy. Dokument ten określi, jakie reformy Polska zamierza wprowadzić i jakie projekty sfinansować w ramach tzw. funduszu odbudowy.

Koalicja Ratujmy Rzeki opracowała propozycje kierunków działań i reform, dzięki którym odbudowa polskiej gospodarki po pandemii na szansę być naprawdę zielona.

Celem Instrumentu Odbudowy i Zwiększania Odporności, zwanego potocznie funduszem odbudowy, jest odbudowa gospodarek po pandemii i zarazem przyspieszenie transformacji ekologicznej w duchu Europejskiego Zielonego Ładu. Państwa członkowskie UE opracowują obecnie krajowe plany odbudowy, czyli plany reform i inwestycji, za pomocą których zamierzają powyższe cele realizować przy wykorzystaniu środków z Instrumentu.

Na cele transformacji ekologicznej, w tym adaptację do zmian klimatu i ochronę bioróżnorodności, Polska musi przeznaczyć co najmniej 37% środków z funduszu. Do wszystkich finansowanych z niego działań będzie miała zastosowanie zasada “nie szkodzić” (“do no significant harm”), która oznacza, że z funduszu nie mogą być wspierane żadne inwestycje szkodliwe dla klimatu, dzikiej przyrody i środowiska.

Plan odbudowy to jednak nie tylko inwestycje, ale przede wszystkim reformy. Muszą one odnosić się do najważniejszych wyzwań danego państwa wskazanych przez instytucje UE. W przypadku Polski to m.in. opracowanie spójnej długoterminowej wizji poprawy zrównoważenia środowiskowego modelu rozwoju Polski, poprawa gospodarki ściekowej, zmiana podejścia do infrastruktury energetycznej i żeglugowej na rzekach, której dalszy rozwój prowadzi do degradacji zasobów wodnych, oraz szersze stosowanie tzw. nature-based solutions i uwzględnienie zmian klimatu w zarządzaniu dorzeczami i ochronie przeciwpowodziowej.

Odnosząc się do tych wytycznych Koalicja Ratujmy Rzeki opracowała propozycje programów i kierunków reform (rozumianych jako zmiany legislacyjne oraz zmiany rządowych programów i dokumentów), które powinny zostać włączone do krajowego planu odbudowy przygotowywanego przez Polskę. Proponowane przez Koalicję działania pozwolą skutecznie walczyć z problemem suszy dzięki zwiększeniu retencji krajobrazowej, poprawić stan ekologiczny wód i ochronić cenne ekosystemy i siedliska, takie jak szybko znikające z krajobrazu Europy lasy łęgowe.

Zdaniem ekspertów Koalicji w przypadku Polski zapewnienie zgodności z zasadą “nie szkodzić” wymaga w pierwszej kolejności dostosowania krajowych przepisów dotyczących ochrony środowiska do prawa Unii Europejskiej i usunięcie zidentyfikowanych przez Komisję Europejską naruszeń prawa UE, tak by krajowe przepisy gwarantowały pełną ochronę środowiska przyrodniczego przy realizacji wszystkich inwestycji, w tym wszystkich przedsięwzięć wspieranych w ramach KPO.

Dotyczy to w szczególności Ustawy o lasach, której obecne zapisy faktycznie zwalniają gospodarkę leśną z części ustanowionych w unijnych dyrektywach obowiązków dotyczących ochrony gatunków i siedlisk, a także uniemożliwiają społeczną kontrolę nad gospodarką leśną.

Pilnych zmian wymaga także ustawa o ocenach oddziaływania na środowisko oraz powiązane z nią specustawy dotyczących m.in. inwestycji drogowych oraz innych kategorii projektów inwestycyjnych. W obecnym kształcie przepisy te nie dają społeczeństwu ani organizacjom ekologicznym i przyrodniczym prawnej możliwości powstrzymania niszczenia przyrody w przypadku inwestycji sprzecznych z unijnym prawem ochrony przyrody.

Dla skutecznej ochrony bioróżnorodności w ramach KPO niezbędne jest także dokończenie wyznaczania sieci Natura 2000 oraz prawidłowe zdefiniowanie przedmiotów ochrony poszczególnych obszarów i ustanowienie oraz wdrożenie planów zadań ochronnych dla sieci Natura 2000.

Koniecznym elementem reform w ramach KPO powinna być także nowelizacja zapisów Prawa Wodnego, które w obecnym kształcie uniemożliwiają skuteczną ochronę wód i realizację celów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Najbardziej problematycznym elementem Prawa Wodnego jest wymóg prowadzenia na rzekach prac utrzymaniowych, obejmujących prawie wyłącznie działania o niekorzystnym wpływie na przyrodę i pogłębiające problem suszy.

W rekomendacjach poruszony jest także systemowy problem z funkcjonowaniem oczyszczalni ścieków: częstymi awaryjnymi zrzutami nieoczyszczonych ścieków oraz jakością ścieków trafiających do rzek.

Ochrona zasobów wodnych jest dla Polski kluczowym wyzwaniem w obszarze adaptacji do zmian klimatu, dlatego częścią KPO powinno być także wdrożenie Krajowego Programu Renaturyzacji Wód Powierzchniowych, którego realizacja pozwoli znacznie zwiększyć potencjał retencji krajobrazowej i skutecznie walczyć z problemem suszy.

Wiele inwestycji wymienianych do tej pory w kontekście krajowego planu odbudowy budzi obawy co do ich zgodności z zasadą “nie szkodzić”. W rekomendacjach Koalicja zwraca uwagę, że w KPO nie może być miejsca dla przedsięwzięć szkodliwych dla zasobów wodnych i  środowiska, takich jak rozwój śródlądowych dróg wodnych bądź realizacja poszczególnych inwestycji żeglugowych pod pretekstem ochrony przeciwpowodziowej czy retencji (stopień wodny Siarzewo na Wiśle, stopnie Lubiąż i Ścinawa na Odrze, zbiorniki Wielowieś Klasztorna i Kąty-Myscowa, i in.). W Planie nie mogą także znaleźć się projekty drogowe zagrażające cennym przyrodniczo obszarom (np. S16 w dolinie Biebrzy).

pobierz eełny tekst rekomendacji

Ratujmy Rzeki

Dalsza regulacja rzeki granicznej jest nieodpowiedzialna z punktu widzenia polityki środowiskowej i praworządności
czytaj całość
Organizacje ekologiczne spotkały się z komisarzem UE i wręczyły ponad 110 tys. podpisów
czytaj całość
Komunikat prasowy Koalicji Ratujmy Rzeki oraz Sióstr Rzeki Warszawa, KPRM  1.02.2024
czytaj całość
W pierwszy pełny dzień pracy nowego rządu przedstawiciele Koalicji Ratujmy Rzeki i Międzynarodowej Koalicji Czas na Odrę przyszli rano nad (...)
czytaj całość
29 czerwca 2023 roku w siedzibie Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego odbył się Okrągły stół odrzański.
czytaj całość
Informacja prasowa Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA
czytaj całość
więcej
2023-06-16
Stop bezprawiu nad Odrą!
2023-03-22
Jak uniknąć powtórki katastrofy ekologicznej na Odrze?
2023-03-19
Powstrzymajmy nową katastrofę w Odrze!
2023-03-13
Czy Wody Polskie stoją ponad prawem?
2022-08-09
Wspierajmy Ukrainę, nie białoruski reżim
2021-04-08
Spotkanie eksperckie on-line „Woda w mieście – jak ją zagospodarować
2021-03-22
Organizacje pozarządowe, naukowcy i politycy domagają się wstrzymania planów regulacji (...)
2021-03-17
Potrzebne moratorium na grodzenie i regulacje rzek przy realizacji wszelkich (...)
2021-03-16
Socrealistyczne monstrum znów zagraża Wiśle
2021-03-15
STOP dla regulacji i niszczenia Odry
2021-02-15
Zielona odbudowa dla rzek i dzikiej przyrody
2020-08-17
Nieznana i zaskakująca Odra i Szprewa
2020-07-27
Katastrofa w Baryczy. Akcja ratunkowa wciąż trwa
2020-07-25
Jaka powódź? Jesteśmy uratowani, a raczej ugotowani! Przekop Klucz-Ustowo cz. (...)
2020-07-22
Powódź - Apel Koalicji Ratujmy Rzeki
2020-05-29
3 razy W: Woda, Wiedza i Władza
2020-05-27
List KRR do kandydatów na Prezydenta RP.
2020-04-22
Odra Graniczna do zabetonowania
2020-04-06
Chrońmy rzeki, inwestujmy w kolej
2019-10-22
Rząd PiS kontynuuje budowę przekopu Mierzei Wiślanej
2019-09-29
Zakole A i inne, czyli zasypywanie zbiorników wodnych odpadami górniczymi
2019-09-26
Miejsce katastrofy na "Cz" - czyli zrzut nieoczyszczonych ścieków komunalnych (...)
2019-09-02
Awaria w oczyszczalni ścieków – katastrofa ekologiczna czy błąd systemu? (...)
2019-08-20
Pismo do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie suszy (...)
2019-07-11
Piotr Topiński: Przywracanie rzekom wolności
2019-06-25
Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzina katastrofę klimatyczną
2019-05-21
Hydrotechniczne rozwiązania to najczęściej iluzja bezpieczeństwa powodziowego
2019-03-31
„Wszystkie rzeki prowadzą do morza”.
2019-03-20
Z naturą czy przeciw niej – jak zapobiegać suszom i (...)
2019-03-01
Jak wygląda Przekop Mierzei z kapitańskiego mostka?
2019-02-28
Przekop Mierzei: jak za jednym zamachem zaszkodzić Przyrodzie, stracić dużo (...)
2019-02-18
Rząd nie słucha ani Komisji Europejskiej, ani samorządów. Rozpoczęła się (...)
2019-02-18
Skarga EKO-UNII do Komisji Europejskiej na rozpoczęcie Przekopu Mierzei Wiślanej
2019-01-24
Decyzja środowiskowa o przekopie Mierzei Wiślanej do zmiany
2018-12-13
Rzeka Białka niszczona ciężkim sprzętem!
2018-12-13
Protest przeciwko dewastacji rzeki Białki
2018-10-31
Przekarmione rzeki, duszący się Bałtyk
2018-10-16
Co przyniósł nam pierwszy Europejski Szczyt Rzek?
2018-07-18
Miliardy się rozpływają, a powódź nadal groźna
2018-06-22
Przyjazna ludziom i przyrodzie ochrona przeciwpowodziowa obszaru zlewni rzeki Odry (...)
2018-06-12
Krytyczna ocena projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły
2018-04-19
Żegluga łączy czy dzieli?
2018-03-27
Departament Ochrony... Środowiska Banku Światowego
2018-02-03
Zapora na Wiśle w Siarzewie zaskarżona przez obrońców przyrody
2018-01-02
Dewastacja przyrody. Tym razem na Wiśle, Królowej polskich rzek.
2017-12-07
Stanowisko reaktywne KRR na porozumienie ws. budowy stopnia wodnego Siarzewo
2017-12-01
Zrównoważona dewastacja rzek
2017-11-26
Rzeki to nie sztuczne, wyprostowane cieki, to żywe systemy
2017-10-06
Powódź w Elblągu – wrzesień 2017
2017-09-28
Kumiela – przykład negatywnej działalności hydrotechnicznej
2017-09-24
RATUJMY RZEKI
2017-09-04
Kajaki, spotkania, wykłady - Nysa Łużycka 2017
2017-08-07
Ochrona przeciwpowodziowa dorzecza Odry i Wisły, Szczecin 27 lipca 2017 (...)
2017-07-24
Ryby płaczą w polskich rzekach
2017-07-20
Bagna chronią przed milionami dolarów strat spowodowanych powodziami
2017-06-30
Opinia przyrodnika o polskich planach rozwoju żeglugi śródlądowej
2017-06-27
Nowe prawo wodne
2017-06-20
Budowa dróg wodnych sprzeczna z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju
2017-06-15
Rzeki tętniące życiem
2017-06-08
KRR: Ostra krytyka planów kanalizowania polskich rzek
2017-05-25
Komentarz organizacji pozarządowych do projektu ustawy Prawo wodne
2017-05-19
Apel Koalicji Ratujmy Rzeki do Związku Stowarzyszeń Kongres Ruchów Miejskich
2017-05-18
Rząd zrujnuje rzeki? Są dowody, że nie musi być tak (...)
2017-05-12
Rzeki pogłębimy z Chińczykami, statki zbudujemy sami
2017-05-12
Na niemieckich rzekach i kanałach
2017-05-07
Bank Światowy zwiększa zagrożenie powodziowe na Odrze
2017-04-24
Wodne szaleństwo…
2017-04-04
Dwa krótkie słowa wielkim krokiem w stronę powodzi i dewastowania (...)
2017-03-21
Koalicja Ratujmy Rzeki do posłów i senatorów
2016-12-12
Zapłacz nad rzeką. Polskie rzeki – zagrożone dobro wspólne
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej