Powódź - Apel Koalicji Ratujmy Rzeki

Warszawa, dn. 22 lipca 2020 r.

Koalicja Ratujmy Rzeki
koalicja@ratujmyrzeki.pl
http://www.ratujmyrzeki.pl/

Pan Marek Gróbarczyk Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej
Sekretariat M Grobarczyka@mgm.gov.pl

Pan Przemysław Daca
Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie
prezes@wody.gov.pl

Powódź
Apel Koalicji Ratujmy Rzeki

Szanowny Panie Ministrze,
Szanowny Panie Prezesie,

W związku ze szkodami spowodowanymi przez tegoroczne powodzie zwracamy się do Panów z apelem o zmianę podejścia do usuwania szkód powodziowych i wdrożenie zasady przeprowadzania analiz wariantowych przed każdą decyzją o odbudowie zniszczonej infrastruktury. Doświadczenia kolejnych powodzi pokazują wyraźnie, że w wyniku wylewów rzek i potoków zniszczeniu ulegają najczęściej te same obiekty w tych samych miejscach. Po odbudowie są one narażone na kolejne straty i zniszczenia w czasie kolejnych powodzi. Uważamy, że w takich przypadkach - wszędzie gdzie jest to możliwe - należy zrezygnować z dotychczasowej praktyki “odbudowy za wszelką cenę” i wdrożyć program wykupu i odszkodowań umożliwiający odsuwanie infrastruktury w miejsca o mniejszym ryzyku powodziowym (np. odsunięcie drogi, zamiast zasypywania wyrw i odbudowy drogi w tym samym przebiegu, wykup nieruchomości i wsparcie dla budowy domu w nowej lokalizacji zamiast praktykowanych dotąd dotacji na odbudowę domu w dotychczasowej lokalizacji).

Dlatego apelujemy o systemową zmianę podejścia do odbudowy infrastruktury w miejscach o najwyższym ryzyku wystąpienia powodzi, zaczynając od przygotowania interdyscyplinarnego, angażującego wszystkich interesariuszy, kompleksowego programu zmniejszania strat powodziowych. Program powinien obejmować m.in. analizę możliwości wykupu gruntów i infrastruktury na terenach o najwyższej częstotliwości powodzi i najwyższych stratach w wyniku powodzi, system odszkodowań za grunty zabrane przez wodę zamiast odtwarzania koryta i ustawicznego umacniania brzegów, wykupy gruntów przylegających do rzeki i narażonych na erozję podczas następnych wezbrań.

W zakresie odzyskiwania terenów zalewowych i poprawy bezpieczeństwa powodziowego w dolinach rzek w opinii Koalicji Ratujmy Rzeki program powinien obejmować:

Przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji obszarów w dolinach rzek pod kątem możliwości wykorzystania powierzchni należących jeszcze do Skarbu Państwa, w tym pozostających w administracji Lasów Państwowych i Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (również gruntów wydzierżawionych obecnie innym podmiotom) do budowy polderów przeciwpowodziowych i rozszerzania rozstawu obwałowań - najpóźniej do końca 2021 roku;
Przygotowanie analiz ekonomicznych i społecznych dla rozszerzenia obwałowań i budowy polderów przeciwpowodziowych na terenach administrowanych przez LP i KOWR, a chronionych obecnie wałami przed wylewami rzek wraz z porównaniem kosztów zalania terenów użytkowanych rolniczo i lasów oraz niżej położonych terenów zurbanizowanych/ miejskich - najpóźniej do końca 2022 roku;
Realizacja inwestycji zwiększających retencję powodziową i zmniejszających ryzyko zalania terenów zurbanizowanych poprzez likwidację obwałowań lub rozszerzenie ich rozstawu lub budowy polderów na terenach leśnych i otwartych pozostających własnością Skarbu Państwa, z wykorzystaniem środków krajowych i funduszy UE w okresie 2020 - 2027
Wprowadzenie zmian prawnych i administracyjnych oraz uruchomienie państwowego funduszu wykupu gruntów prywatnych na terenach najbardziej zagrożonych powodzią, szczególnie gospodarstw i domów częstokrotnie zalewanych, których właściciele przy pomocy Państwa mogą odbudować swoje gospodarstwa lub zbudować nowe domy na terenach bezpiecznych;
Wykup terenów najczęściej dotkniętych powodziami z przeznaczeniem na zwiększenie retencji dolinowej i włączenie ich w system poprawy bezpieczeństwa powodziowego (np. poprzez odkupywanie przez PGW WP gruntów “zabranych właścicielom” przez rzekę, likwidację obwałowań, rozszerzenie ich rozstawu lub budowę polderów przeciwpowodziowych).

W imieniu Koalicji Ratujmy Rzeki, skupiającej organizacje od lat realizujące działania na rzecz ochrony przyrody i wykorzystania naturalnej retencji w ograniczaniu skutków powodzi i suszy, deklarujemy chęć spotkania i współpracy przy przygotowaniu i wdrażaniu takiego Programu.

Prosimy o możliwość spotkani z Panem Ministrem i Panem Prezesem, aby szczegółowo omówić ten temat i przedstawić nasze propozycje.

Z poważaniem
/Organizacje sternicze w imieniu Koalicji Ratujmy Rzeki/

Fundacja Greenmind – Jacek Engel, Prezes Zarządu
Fundacja WWF Polska – Piotr Nieznański, Dyrektor ds. Polityki Środowiskowej
Sekcja Przyjaciół Raby Koła Raba Polskiego Związku Wędkarskiego – Paweł Augustynek Halny, Przewodniczący
Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA – Radosław Gawlik, Prezes
Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Klub Gaja – Jacek Bożek, Prezes
Towarzystwo na rzecz Ziemi – Karol Ciężak, Członek Zarządu
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć – Izabela Zygmunt, Specjalistka ds. transformacji energetycznej

Koalicja Ratujmy Rzeki powstała w 2016 roku jako platforma współpracy organizacji społecznych, grup nieformalnych i osób,w tym ekspertów i naukowców na rzecz ochrony rzek i ich walorów przyrodniczych, naturalnej retencji, szerokiej skali renaturyzacji cieków, ochrony i przywracania ciągłości ekologicznej rzek , dostosowania planów rozwoju sektorów gospodarki (w tym żeglugi) do rzek. Obecnie (20 lipca 2020) do KRR należy 48 organizacji oraz 35 osób i przedstawicieli grup nieformalnych (http://www.ratujmyrzeki.pl/o-koalicji/koalicjanci).