Węgiel Łużycki, 3 sierpnia 2015 r.

Lausitzer-Kohle-Rundbrief
BRUNICOWY ROZGLĔD

Drodzy Czytelnicy i Zainteresowani,

ochrona klimatu nie ma przerwy wakacyjnej. Jednak zespół redakcyjny naszego newslettera zrobił sobie małą przerwę letnią i teraz przekazuje najważniejsze doniesienia medialne z ostatnich tygodni:

1. Obóz i rajd rowerowy: w sobotę akcja protestacyjna pod elektrownią Jänschwalde
2. Vattenfall: fatalny bilans kwartalny
3. Vattenfall ogłasza redukcję miejsc pracy
4. Badania LMBV: czynne kopalnie głównym powodem zanieczyszczeń siarczanami
5. Znaczące zainteresowanie obywateli jeziorem Pastlingsee
6. Kopalnia Nochten niszczy cenną wydmę śródlądową
7. „Jak koncerny zarządzają protestami” – konferencja dotycząca lobbingu 26 września
8. „Klimat na węgiel”
9. Obama chce ograniczyć produkcję prądu z węgla
10. Rekord ciepła w skali światowej

1. Obóz i rajd rowerowy: w sobotę akcja protestacyjna pod elektrownią Jänschwalde

W środę wieczorem rozpocznie się już piąty Łużycki Obóz Energetyczno-Klimatyczny w Groß Gastrose, podczas którego odbędzie się wiele warsztatów, akcji i wycieczek. Obóz potrwa do niedzieli. Głównym wydarzeniem obozu będzie symboliczna akcja protestacyjna przed elektrownią Jänschwalde w sobotę, 8 sierpnia od godziny 11.30 do 16. W dzień przed tym wydarzeniem do obozu dotrze rajd rowerowy „Tour de Natur“, który na terenie Łużyc będzie już od wtorku. Rajd zorganizowany przez Grüne Liga Drezno wyruszył 25 lipca z Braunschweigu. Program rajdu przewiduje m.in. protest przeciwko masowej hodowli zwierząt na rynku w Vetschau (czwartek, godz. 10.50), poza tym akcje przed centralą Vattenfallu w Cottbus (piątek, godz. 9.45) oraz przed siedzibą związku zawodowego IG BCE (piątek, godz. 10.45).

Na wszystkie akcje osoby zainteresowane są serdecznie zaproszone. Program obozu oraz rajdu znajduje się tutaj: www.lausitzcamp.info www.tourdenatur.net

2. Vattenfall: fatalny bilans kwartalny

Bilans biznesowy koncernu Vattenfall za ostatni kwartał, opublikowany 21 lipca, jest fatalny. Tym razem do zaistniałej sytuacji doprowadziła szczególnie kwestia węgla brunatnego: wartość elektrowni na paliwa kopalne musiała być również wyraźnie skorygowana w dół ze względu na amortyzację. Rezerwy przeznaczone na rekultywację terenów pogórniczych oraz na zapłatę za szkody zostały podwyższone o 277 milionów euro. Pod kreską znalazło się 3,1 miliardów euro strat przy 3,9 miliardach euro obrotu. Jakie konkretne działania zostaną podjęte przy wykorzystaniu tych rezerw, nadal jest całkowicie niejasne. Stąd trudno też ocenić, czy ta suma wystarczy.

3. Vattenfall ogłasza redukcję miejsc pracy

Na spotkaniu załogi w elektrowni Jänschwalde została ogłoszona redukcja miejsc pracy w zakładzie ze względu na przewidziane odsunięcie elektrowni do zaplanowanej „rezerwy mocy”. Czytamy o tym w gazecie „Lausitzer Rundschau” z 18 lipca. Pomimo że na razie nie ma żadnych danych dotyczących wielkości redukcji, zostało zapewnione, że wymówienia nie będą wydawane przez zakład. W jaki sposób można o tym było zdecydować bez uwzględnienia danych, pozostaje niejasne. Najwyraźniej model zaproponowany przez związek zawodowy IG BCE ma być przykładem „dobrej redukcji miejsc”, po tym jak załoga elektrowni tak oddanie protestowała przeciwko wprowadzeniu „Wkładu klimatycznego” dla starych elektrowni. To czy redukcja miejsc pracy (zarówno sposób, w jaki zostanie przeprowadzona jak i jej zakres) w przypadku obu modeli rzeczywiście by się różniła, tego się nigdy nie dowiemy. Koalicja rządząca 1 lipca w Urzędzie Kanclerza porozumiała się, aby przez 4 lata opłacać określoną liczbę elektrowni przeniesionych do rezerwy, a następnie je wyłączyć. Według doniesień medialnych, na liście wymienionych elektrowni znajdują się dwa bloki elektrowni Jänschwalde.

4. Badania LMBV: czynne kopalnie głównym powodem zanieczyszczeń siarczanami

Dnia 21 lipca Łużycka i Średnioniemiecka Spółka Administracji i Górnictwa (LMBV) opublikowała zamówioną analizę dotyczącą zanieczyszczenia rzeki Sprewy związkami siarki, która wskazuje na podmioty odpowiedzialne za zaistniałą sytuację. W roku 2014 doszło bowiem do wyraźnych problemów z dotrzymaniem wytycznych dotyczących stężenia związków siarki w wodzie pitnej w wodociągach w Briesen, które zaopatrują w wodę pitną miasto Frankfurt nad Odrą. Badania dokumentują ponownie, że aktywne kopalnie węgla brunatnego obecnie i w przyszłości odpowiadać będą za silne zanieczyszczenie rzeki związkami siarki, silniej nawet niż rekultywacja terenu. Obecnie uznaje się, że koncern Vattenfall odpowiada w 64% za zanieczyszczenie antropogeniczne rzeki związkami żelaza. Udział czynnych kopalni w zanieczyszczeniu nie spadnie w ciągu najbliższych 10 lat poniżej 60%.

W chwili obecnej nie możemy stwierdzić, czy zgadzamy się ze wszystkimi elementami badań, jak również nie jesteśmy w stanie ocenić całego raportu. W każdym razie nadszedł już najwyższy czas, aby łużyckiemu społeczeństwu przedstawiona została przed oczami odpowiedzialność koncernu Vattenfall za zanieczyszczenie rzeki.

Woda pitna dostarczana do około 2 milionów osób w Berlinie i w Brandenburgii zależna jest od jakości rzeki Sprewy. Nowe kopalnie odkrywkowe – Welzow II i Nochten II przyczyniłyby się do nasilenia problemu zanieczyszczenia na kolejne dziesięciolecia. Warte odnotowania jest zdanie na s. 19 raportu: „Efekty działań zmniejszające stężenia siarczanów na terenie Vattenfall Europe Mining (Europejskie Górnictwo Vattenfall) zostaną zniwelowane w wyniku powstania Cottbuskiego Jeziora Wschodniego”. Oznacza to, że nawet jeżeli udział zanieczyszczenia siarczanami z kopalni Welzow i Nochten zostanie obniżony, to efekt ten zostanie zaprzepaszczony, kiedy w 2018 r. zostanie zalane wyrobisko po kopalni Cottbus-Nord. Przy zalaniu wyrobiska na „Cottbuser Ostsee” Vattenfall przewiduje, że przy odpływie jeziora do rzeki Sprewy stężenie siarczanów wyniesie 500 mg siarczanów na litr wody.

Badania LMBV: pobierz

5. Znaczące zainteresowanie obywateli jeziorem Pastlingsee

Około 60 obywateli przybyło 27 lipca do miejscowości Grabko na spotkanie, na którym frakcja landowa partii Zieloni informowała w sprawie, co się dzieje przy jeziorze Pastlingsee.

Jezioro objęte statusem ochronnym znajduje się obecnie w zasięgu leja depresyjnego kopalni odkrywkowej Jänschwalde i straciło tego roku więcej wody niż kiedykolwiek wcześniej. Posłanka Heide Schinowsky ogłosiła przygotowanie interpelacji. Władze landowe oraz koncern Vattenfall ogłosiły podjęcie natychmiastowych kroków tzn. poprowadzenia nadziemnej rury doprowadzającej wodę do jeziora. Jednocześnie koncern nadal oficjalnie odmawia wzięcia odpowiedzialności za zaistniałe straty środowiskowe. Wydaje się jednak mało wiarygodne, że zmuszony do oszczędzania koncern dofinansuje omawiane działania z czystej miłości do natury. Nie wydaje się również, aby omawiana instalacja długofalowo pomogła zarówno jezioru, jak i terenom podmokłym – przede wszystkim ze względu na spodziewaną jakość wody.

(Zdjęcie: ideengruen)

6. Kopalnia Nochten niszczy cenną wydmę śródlądową

Poseł saksońskiego Landtagu zlecił zbadanie przypadku niszczenia cennej wydmy śródlądowej przy miejscowości Mühlrose w wyniku działalności kopalni Nochten 1. Donosi o tym gazeta „Sächsische Zeitung” z 14 i 17 lipca.

http://www.sz-online.de/nachrichten/planungsbuero-prueft-duenen-zerstoerung-3151593.html

7. „Jak koncerny zarządzają protestami” – konferencja dotycząca lobbingu 26 września

Duże projekty takie jak kopalnie odkrywkowe, pasy startowe czy linie wysokiego napięcia wywołują często ostry sprzeciw ze strony społeczeństwa obywatelskiego. Obecnie nie można dłużej ignorować bądź ograniczać tych protestów. Stąd wielu inwestorów oraz współpracujących z nimi agencji PR stara się wkalkulować same protesty do procesu inwestycyjnego oraz skutecznie nimi zarządzać. Do tego coraz bardziej sami wykorzystują formy działania stosowane przez ruchy społeczne. Pro-kampanie w rodzaju "I love S21" albo "Ja zu Fra" mają na celu zbudowanie atmosfery sprzyjającej np. budowie dworca w Stuttgarcie albo rozbudowie lotniska we Frankfurcie. Inicjatywa „Obywatele dla techniki” działa na rzecz energetyki atomowej, a związek „Pro Lausitzer Braunkohle” występuje jako „obywatele związani ze stronami rodzinnymi” przeciwko „zielonym marzycielom”.

Jak działają kampanie PR pod płaszczykiem działań obywatelskich? Jakie są nowe formy zarządzania protestami oraz zarządzania akceptacją? Jakie kontrdziałania są skuteczne? Organizacje LobbyControl, Robin Wood, Linke Medienakademie oraz klimaretter.info 26 września zapraszają na konferencję na Uniwersytecie Humboldta. „Firmy, lobbyści oraz agencje PR dokładnie obserwują jak funkcjonuje społeczeństwo obywatelskie. Zawsze kiedy ruchy obywatelskie zyskują wpływ, opracowywane są nowe metody ograniczania tego oddziaływania – tak jak po protestach Stuttgart 21 w 2010 r. Teraz jednak przyszedł czas, aby działać z wyprzedzeniem i wiedzieć, jak lobbyści oraz agencje PR kontrolują protesty oraz kształtują akceptację” – mówi Ulrich Müller, prezes zarządu LobbyControl. (Skrócone doniesienie prasowe).

Informacje i program: http://www.konzernprotest.de/

8. „Klimat dla węgla”

W gazecie „Freitag” ukazał się warty przeczytania artykuł „Klimat dla węgla”, w którym przedstawiony jest udział związków zawodowych w dyskusji dotyczącej ochrony klimatu.

https://www.freitag.de/autoren/felix-werdermann/ein-klima-fuer-die-kohle

9. Obama chce ograniczyć produkcję prądu z węgla

Prezydent USA Barack Obama zaprezentuje dzisiaj publicznie program „Clean Power Plan”, za pomocą którego USA chce zredukować emisję gazów cieplarnianych. Już wcześniej zostało podane, że prezydent Obama chce ograniczyć pracę elektrowni na węgiel na korzyść gazu i odnawialnych źródeł energii. Omawiany plan powiązany jest z konferencją klimatyczną, która odbędzie się pod koniec roku w Paryżu. Na ile ten plan okaże się korzystny dla światowego klimatu, trudno na razie przesądzić. Polityczny sygnał jest jednak jasny: przed miesiącem sprzyjający węglowi brunatnemu związek Pro Lausitzer Braunkohle e.V. żądał, że Niemcy muszą opuścić swoją „Specjalną drogę samozwańczego ratownika klimatu” (a więc odrzucić krajowe cele klimatyczne). Teraz jednak muszą oni przyznać, że prąd produkowany z węgla jest na celowniku światowej krytyki.

10. Rekord ciepła w skali światowej

Lipiec 2015 był najcieplejszym miesiącem od początku prowadzenia pomiarów temperatury. Dotyczy to również pierwszej połowy roku. Amerykański urząd zajmujący się oceanami i atmosferą NOAA tłumaczy to zmianami klimatu wywołanymi przez człowieka. W skali Niemiec jakiegokolwiek rekordu jeszcze nie zanotowano – jednak może się to zmienić jeszcze tego lata. W każdym razie mieliśmy już do czynienia z licznymi ekstremami pogodowymi.

Tłumaczenie: Hanna Schudy