×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 
Hanna Schudy
13 marca 2020
info
 

„Szczepionka” na Koronawirusa - bioróżnorodność i walka ze zmianą klimatu

Bioróżnorodność „szczepi” nas na wiele chorób. Właśnie w obliczu pandemii choroby odzwierzęcej widać, że dalsze niszczenie gatunków, wylesianie itp. to dosłownie podcinanie gałęzi, na której siedzimy.

Zróżnicowanie życia na poziomach genów, gatunków oraz ekosystemów to cecha systemu ożywionego. Wszystko co żyje jest dość skomplikowane i pozostaje w sieciach nieskończonej ilości relacji. Człowiek z kolei, jako chyba jedyny gatunek, którego historia to stopniowe separowanie się od przyrody i jej zależności, lubi sobie rzeczy upraszczać. Nauczył się przyrodę kontrolować i ujarzmiać np. zgromadzić w „zakładach” hodowlanych świnie, krowy, kury czy też plantacje kukurydzy albo soi. Czas wiedzo-władzy czy zbierania wyłącznie korzyści z tego procesu już minął. Dzisiaj obserwujemy skutki skumulowanej ingerencji w środowisko. Obrazy przypominające plagi egipskie grają na wyobraźnię – hierarchowie mówią o zbiorowej karze za grzechy, reszta społeczeństwa z niecierpliwością czeka na szczepionkę na koronawirusa. Tylko że wraz z zastosowaniem doraźnego panaceum nie zniknie problem, który wywołał całe to zamieszanie – utrata bioróżnorodności oraz postępująca zmiana klimatu.

Ptaszki, żabki, nietoperki...

Wiele wirusów, bakterii, grzybów, pierwotniaków czy larw owadów – żeby wymienić je tylko ogólnie – potrzebuje w swoim życiu żywycieli. Są to różne gatunki ptaków, płazów, gadów czy ssaków. Gatunki te są rezerwuarem różnego rodzaju patogenów. Liczba tych ostatnich może się zwiększać, jeżeli np. zaczyna brakować drapieżników dla żywicieli. Patogeny mogą też dzisiaj częściej migrować po świecie ze względu na przemieszczanie się człowieka. Niektóre patogeny odzwierzęce mogą z czasem przechodzić na człowieka, ponieważ habitaty dzikich zwierząt są systematycznie i na coraz większą skalę zajmowane przez ludzi. Zmniejsza się też dystans między człowiekiem a populacjami dzikich zwierząt. Wpływ na to mają m.in. wzrost zaludnienia, zabudowa terenów naturalnych, różnorodne sposoby użytkowania coraz to nowych gatunków zwierząt.

Na wzrost ilości patogenów mają też wpływ zmiany klimatu. Niektóre gatunki, jak np. kleszcze, mogą też zwiększać obszary swojego występowania albo pojawiać się też o dodatkowych porach roku ze względu na korzystne dla nich temperatury powietrza, które zmieniają się wraz z klimatem. Ilość i częstość występowania kleszczy w ostatnich latach wyraźnie wzrosła, co niesie ryzyko dla człowieka, ponieważ na groźne Kleszczowe Zapalenie Mózgu (KZM)  rocznie zapada 5 000 – 12 000 osób w Europie. Badania pokazują, że na występowanie kleszczy wpływ mają mroźne zimy – im mocniejsze i dłuższe są mrozy, tym więcej kleszczy ginie. Podobną tendencję wzrostową, korelującą ze zmianami klimatycznymi, obserwujemy w przypadku boreliozy. Jej patogeny – krętki  wykrywane są w coraz większej liczbie kleszczy.

Zmiana temperatury to nie jedyny powód, dlaczego choroby odzwierzęce przenoszą się szybciej i na większą skalę. Badania dowodzą, że utrata bioróznorodności – która także ma związek ze zmianą klimatu, o czym mówi raport IPBES z 2019 roku – sprawia, że jako ludzie jesteśmy łatwiejszymi „kąskami” dla patogenów. Jeżeli zatem wyśmiewane przez technokratów „żabki” i „ptaszki” zostaną zniszczone to musimy się liczyć z ryzykiem, że sieci zależności między gatunkami zostaną poważnie zaburzone.

Już 10 lat temu, czasopismo naukowe Nature potwierdziło hipotezy o „ochronnej” funkcji bioróznorodności. Mowa w nim była nie tylko o walorach naukowych czy estetycznych skomplikowanego świata ożywionego, ale wskazywano właśnie na jego funkcję „instrumentalną”. Naukowcy nie do końca jeszcze wiedzieli, dlaczego spadek róznodorności biologicznej wiązał się ze zwiększeniem występowania patogenów u pewnych gatunków, w tym człowieka, ale badania potwierdziły związek między tymi dwoma fenomenami. Bardzo często pierwotnymi żywicielami okazywały się gatunki mało znane czy nie wywołujące u człowieka większej sympatii np. gryzonie. Po co zatem chronić te rzeczone myszy, ptaszki czy nietoperki? W jednym z badań prowadzonych w Oregonie stwierdzono, że częstość występowania hantawirusa w populacjach myszy (Peromyscus) wzrosła z 2% do 14%, ponieważ różnorodność gatunków ssaków zmniejszyła się w tym obszarze. Wirus ten powoduje gorączkę krwotoczną, na którą zapadali m.in. żołnierze podczas Wojny Koreańskiej (1950-1953). Minęło wiele lat zanim naukowcy odkryli, że wirus żeruje na gryzoniach, których wydzieliny, drogą wziewną mogą zakażać ludzi. Kolejne lata zajęło ustalenie, że wirus występuje na gryzoniach tym częściej im mniejsza jest bioróżnorodność. Z kolei w USA wykazano zależność między stopniem różnorodności gatunkowej ptaków a występowaniem wirusa gorączki zachodniego Nilu. Co ciekawe okazuje się, co wydaje się logiczne, że tam gdzie większa bioróżnorodność, tam też więcej pojawia się nowych patogenów. Jednak to, co jest dla nas istotne, to fakt, że im większe zróżnicowanie gatunków, tym dany patogen może mieć wielu żywicieli, tzn. nie będzie tak groźny dla konkretnego gatunku np. samego człowieka. Istotne jest zatem powstrzymywanie ingerowania człowieka w dzikie populacje zwierząt czy niszczenie ich habitatów. Im większy kontakt i ingerencja, tym większe jest prawdopodobieństwo, że wirus będzie transmitowany ze zwierząt na ludzi. Fakty te znane od dawna, nie przyniosły jednak wzrostu świadomości i działań prewencyjnych odnośnie bioróżnorodności. W samej Polsce pestycydy leją się strumieniami, wymierają pszczoły i inne owady. Ludzie panikują w obliczu koronawirusa, tylko czy będą potem zadawać pytania, co naprawdę możemy zrobić, aby uchronić się przed kolejnymi epidemiami?

Homo...sapiens?

Podobno jest tak, że człowiek jest mądry po szkodzie tylko chwilę, bo gdy wraca normalność lubimy zapominać, o tym, co było trudne. Kolejny problem to swego rodzaju feler naszego gatunku czyli nieumiejętność myślenia w kategoriach długoterminowych. Jest zrozumiałe, że ludzie czekają na szczepionki. Ale czy zastanawiają się co należy robić, aby minimalizować ryzyko pogłębiania się katastrofy klimatycznej? Mam wrażenie, że w ostatnich dniach, debaty dotyczącej przyczyny epidemii już nie ma – wszystko zaczęło się na chińskim targu, gdzie nie dość że trzymano w niewoli dzikie zwierzęta, to jeszcze podawano je jako posiłek! Temat zmiany klimatu też jakby ucichł, chociaż jest on znaczącym elementem układanki. Dlatego jest bardzo mocno prawdopodobne, że kiedy sprawa ucichnie, wrócimy szybko do naszego życia business as usual (biznes jak zwykle). A przecież dzisiaj, kiedy ludzie zostali zmuszeni do, często samotnego, siedzenia w domach i ograniczenia szeroko pojętej konsumpcji, tego rodzaju debaty byłyby chyba potrzebne, aby odpowiedzieć sobie na pytanie, w jakim świecie chcemy żyć i czy pozwolimy żyć innym istotom oraz przyszłym pokoleniom?

Długa lista chorób

W ostatnich latach światowe organizacje zajmujące się zdrowiem apelowały o coś w rodzaju „Jednego zdrowia” czyli „One health” podkreślając, że różnorodna przyroda czyli także odpowiednie warunki dla dzikich zwierząt wiąże się ściśle ze zdrowiem człowieka. Co ważne, przyroda i jej dynamika decyduje o ludzkich kryzysach – także ekonomicznych. Wiemy już, że koronawirus zatrzymał gospodarkę, a teraz mówi się o kolejnej „pladze” ćmy  Spodoptera frugiperda w Azji czy szarańczy w Afryce – zwierzęta te mogą przyczynić się do masowych strat w produkcji rolnej. W tych przypadkach ludzie też liczą na działania doraźno-inwazyjne jak pestycydy czy insektycydy, tylko że są to miecze obosieczne. Niszczą ćmy, ale także ich potencjalnych wrogów.

Niby to wszystko było na biologii, ale ludzie i tak wiedzą swoje. Poraża tak zwana wiedza ludowa, na którą nie ma mocnych. W Polsce mamy na każdym kroku specjalistów od kleszczy, którzy traktują wypalanie traw – czeka nas niedługo – jako sposób na boleriozę. Wzrost liczebności kleszczy upatrują oni właśnie w zakazie wypalania traw. Logika jest taka – (1) w ostatnich latach zabroniono wypalania traw, (2) w ostatnich latach jest coraz więcej kleszczy czyli wniosek - należy wypalać trawy, aby ograniczyć ilość kleszczy. Ale na boleriozie się nie kończy. Lista chorób związanych ze zmianą klimatu i spadkiem bioróznorodności jest długa i mamy na niej też wściekliznę, malarię ale także salmonellę, grzybicę czy Ebolę i wiele innych.  

Ochrona środowiska czyli de facto ochrona naszego domu jest procesem długotrwałym i nie pomoże na powstrzymanie obecnej pandemii. Jednak już dzisiaj należy głośno mówić o tym, że ziemia jako folwark czy ziemia jako śmietnik, to najszybsza droga to samounicestwienia. Nie ma co liczyć, że po wszystkim samo z siebie przyjdzie otrzeźwienie. Albert Camus, ten ponadczasowy „ekspert” od portretowania człowieka w czasie „zarazy” wiedział, że ludzka refleksyjność to zjawisko bardzo rzadkie: „Zarazy są w istocie sprawą normalną, ale z trudem się w nie wierzy, kiedy się na nas walą. Zastają ludzi zaskoczonych. [...] Ludzie byli przede wszystkim wrażliwi na to, co naruszało ich przyzwyczajenia lub godziło w ich interesy, na pierwszym miejscu były uczucia osobiste, a nie uczucia dla ludzkości”. I wreszcie: „Gdyby teraz wszystko się skończyło, szybko wróciłoby przyzwyczajenie”. Czy tym razem historia się powtórzy?

Hanna Schudy


Zródła:

info

Polskie tereny wypoczynkowe, jak plaże, jeziora, lasy i góry wciąż toną w śmieciach. I choć lato właśnie dobiegło końca, to (...)
czytaj całość
Serdecznie zapraszamy na debatę pt. „Wakacje ze śmieciami. Czy system kaucyjny oczyści środowisko?”, która odbędzie się 24 września o godz. (...)
czytaj całość
System kaucyjny nie rozwiąże najważniejszego problemu
czytaj całość
„Wbrew nasilonej ostatnio kampanii propagandowej uważamy, że budowa elektrowni jądrowych w Polsce nie powinna mieć miejsca…
czytaj całość
List otwarty do Pani Pauliny Hennig-Kloski, Ministry Klimatu i Środowiska w sprawie niezwłocznego przeprowadzenia rzetelnych konsultacji publicznych aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie (...)
czytaj całość
Serdecznie zapraszamy do udziału w debacie przedwyborczej z politykami partii Zieloni pt. Jak wzmocnić politykę energetyczną i ekologiczną UE oraz (...)
czytaj całość
Kandydaci do europarlamentu dyskutowali o zielonej energii, kosztach budowy atomu i odchodzeniu od węgla  
czytaj całość
więcej
2024-04-25
Mieszkańcy i samorządy chcą biogazowni. Nowoczesne nie powodują niedogodności
2024-04-24
Inauguracja Akcji Czysta Odra. Rusza akcja sprzątania i zarybiania
2024-03-20
Konferencja: Autonomia energetyczna Gmin - energetyka obywatelska
2024-02-23
Samorządowa debata wyborcza o przyszłości Dolnego Śląska
2024-02-15
Konferencja prasowa - Odra jako osoba prawna
2024-02-12
INNOWACYJNE I SPRAWDZONE TECHNOLOGIE W TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ DOLNEGO ŚLĄSKA I (...)
2024-01-18
„Odwołać katastrofę”. Czy da się walczyć z dezinformacją klimatyczną?
2023-12-14
Koalicja Klimatyczna: Mimo rozwodnionego porozumienia, COP28 to początek końca ery (...)
2023-11-10
Ministerstwo Kultury zapłaci za ślepe wykonywanie interesów branży wydobycia węgla (...)
2023-11-10
Dni Klimatu Wrocławskiego Środowiska Akademickiego 2023
2023-10-07
Debata wyborcza o lasach
2023-10-05
We Wrocławiu powstało nowoczesne laboratorium – pracuje nad oszczędzaniem energii
2023-10-04
Otwarta debata wyborcza we Wrocławiu - 5.10.2023 w Kinie Nowe (...)
2023-10-02
„Popełniliśmy wielki błąd”. Opozycja jednogłośnie o potrzebie transformacji energetycznej
2023-09-22
Debata wyborcza: Jakiej transformacji energetyki i ochrony klimatu potrzebujemy?
2023-09-21
Fundusze na rozwój firm – od kuchni. Bezpłatne szkolenie w (...)
2023-08-17
Ta zmiana każdemu Polakowi odbiera prawo do decydowaniu o miejscu, (...)
2023-07-21
NIK: Szkoda środowiska
2023-05-30
Ostatni wtorek dla kaucji
2023-04-26
Akcja Czysta Odra - 28.04.2023
2023-03-05
Ekolodzy okupowali restaurację Gesslera
2023-03-05
Ekolodzy zaskarżą przedłużenie koncesji dla Turowa
2023-02-22
Czy budowa elektrowni "Młoty" to dobry pomysł?
2022-12-06
Region turoszowski bez funduszy na transformację.
2022-11-17
Młodzeżowy Strajk Klimatyczny: 18.11.2022 strajkujemy dla klimatu!
2022-11-03
JESTEŚMY NADAL W CZARNYM DOLE
2022-10-25
DOSYĆ wpuszczania Odry w kanał!
2022-09-24
Młodzezowy Strajk Klimatyczny: Wrocław
2022-09-22
Młodzieżowy Strajk Klimatyczn: Miasteczko Klimatyczne
2022-09-16
Zrzutka na Odrę: ODRAtujmy Odrę!
2022-09-06
Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami) sierpień 2022
2022-08-25
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego
2022-08-13
Dosyć trucia
2022-08-12
Zieloni i KO: Katastrofa ekologiczna na Odrze oraz jej konsekwencje (...)
2022-07-08
Wodny Azyl w Warszawie
2022-07-05
Za zieloną fasadą Krajowych Planów Odbudowy
2022-06-29
Czego boją się handlowcy, czyli kto zapłaci za kaucję?
2022-05-27
Potrzebujemy więcej zieleni i bezpieczeństwa w funduszach UE na lata (...)
2022-05-26
Porozmawiajmy o transformacji i o środkach na odporność - debata (...)
2022-05-18
Wybory w NRW
2022-05-09
Akcja Czysta Odra - 850 km edukacji ekologicznej
2022-04-28
Inauguracja Akcji Czysta Odra
2022-04-26
Skończmy z wykorzystywaniem zwierząt w badaniach naukowych!
2022-04-21
Choosing the Right Path at this Turning Point in History
2022-04-14
Konferencja pt. Ochrona dziedzictwa kulturowego Łużyc w procesie transformacji trójziemia
2022-01-29
EkoObywatel – wsparcie interwencji i zmian systemowych
2022-01-13
Demonstracja w sprawie Taksonomii Unii Europejskiej
2022-01-03
Konferencja pt. Krajobraz kulturowy Łużyc zasobem transformacji regionu zgorzeleckiego
2021-12-21
IV Wrocławskie Konwersatorium Inteligentna Energetyka
2021-12-03
Odkrywki i węgiel bezdni.
2021-11-19
Polski Kongres Klimatyczny
2021-11-04
Nowe ekologiczne miejsce na mapie Warszawy
2021-10-20
Gwałtowne zmiany zniweczą rozwój polskiej fotowoltaiki – apel do rządu
2021-08-31
Turów: 102 dni od postanowienia TSUE. Czy Polskę czekają kary?
2021-08-11
List Otwarty do Prezesa Zarządu PGE
2021-08-09
Rozpoczyna się międzynarodowy i otwarty Rzeczny Uniwersytet 2021!
2021-08-03
Turów 2071, czyli o potędze wyobraźni
2021-07-30
Przezorność i odpowiedzialność w czasie pandemii, czyli dlaczego warto czytać (...)
2021-07-30
Plener Ziemia Zgorzelecka: OPOLNO 2071
2021-07-26
Skarb Państwa straci nawet pół miliarda złotych!
2021-07-19
EKO-UNIA na festiwalu Góry literatury w Nowej Rudzie i okolicach
2021-07-13
Twarde negocjacje opóźniają odejście od węgla, a nowy blok w (...)
2021-06-30
Czy Śląsk straci 2,6 mld euro? Społecznicy apelują do marszałka
2021-06-09
Herpetolodzy odłowią inwazyjne żółwie z Fosy Miejskiej
2021-06-08
Zaprojektuj "zieloną" ciepłownię przyszłości z NCBR
2021-05-31
Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami) Maj 2021
2021-05-27
Turów szansą na początek (zaplanowanego) końca węgla w Polsce
2021-05-20
Subregion Wałbrzyski- dekarbonizacja 2030, neutralność klimatyczna 2040
2021-05-17
NCBR wyłoni 40 półfinalistów Wielkiego Wyzwania: Energia
2021-05-14
Rowerem po wulkanach w Chile
2021-05-13
Sprzeciw wobec budowy nowego odcinka obwodnicy we Wrocławiu
2021-05-12
Będziemy zarabiać za bycie ekologicznym?
2021-05-05
Ptaki wędrowne mają coraz większe kłopoty
2021-05-05
Pomysły z Europy Środkowej na walkę ze skutkami zmian klimatu (...)
2021-05-04
Stanowisko Rady Krajowej Partii Zieloni ws. ratyfikacji Funduszu Odbudowy
2021-04-29
Fałszywy patriotyzm węglowy drogą do bezrobocia w Turowie
2021-04-28
Zatrzymać katastrofę czy aktywistów klimatycznych?
2021-04-26
Rozmowa z Anną Dziadek, prezeską Stowarzyszenia *NIE kopalni odkrywkowej*
2021-04-26
80%, a może nawet 90% ciepła z OZE. Nowe przedsięwzięcie (...)
2021-04-23
NIK o ochronie ludzi przed szkodliwym wpływem tworzyw sztucznych
2021-04-22
Od Bauhausu do NEB – lekcja z przeszłości dla przyszłości
2021-04-20
Podpisz petycję w sprawie powołania unijnego Komisarza ds. Dobrostanu Zwierząt
2021-04-08
Petycja "Stop! elektrowni fotowoltaicznej w Giebułtowie na terenie NATURA 2000."
2021-04-01
Gawlik w Sejmie: Nie chcemy Twierdzy Turów
2021-03-31
Zielone studium dla Wrocławia
2021-03-29
Senat wyklucza organizacje ekologiczne z postępowań administracyjnych
2021-03-19
Ruszają zgłoszenia do konkursu Eco-Miasto 2021
2021-02-25
Ile jest „eko” w ekogroszku?
2021-02-23
Kolejna po Lex Inwestor fikcyjna nowelizacja ustawy ooś już w (...)
2021-02-08
Na naszych oczach rodzi się Zielony Śląsk
2021-01-26
Zielony Nowy Ład w Polsce
2021-01-25
EKO-UNIA: Opinia o STRATEGII ZARZĄDZANIA (...)
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej