Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

sierpień 2022

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- innowacyjnej technologii wychwytywania dwutlenku węgla
- pierwszej na świecie w pełni wodorowej linii kolejowej
- dodatku węglowego
- pierwszej w Polsce strategii energetycznej
- wodorowych planów Rumunii

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Nowa, przełomowa technologia wychwytywania CO2
Amerykańscy naukowcy opracowali nowy materiał, który można wykorzystywać do wychwytywania CO2. Jest nim popularna melamina ze specjalnymi dodatkami. Koszt materiału ma wynieść 40 dolarów za tonę, czyli byłby znacząco niższy niż dotychczasowych technologii. Nowym materiałem będzie można pokrywać m.in. elementy samochodów spalinowych, czy budynki, a zastosowanie polimeru ma umożliwić wykorzystanie technologii w przemyśle i energetyce.

Czy w Polsce zabraknie gazu?
Wg. ekspertów z Fundacji Greenpeace w naszym kraju już w grudniu może zabraknąć 830 milionów m3 gazu, czyli ponad 40% krajowego zapotrzebowania w tym miesiącu. Będzie to spowodowane przede wszystkim brakiem wystarczającej liczby kontraktów na import tego surowca oraz opóźnienia dostaw gazociągiem Baltic Pipe. PGNiG będzie musiało przeznaczyć nawet 33 mld złotych na zakup tego surowca, jeśli będzie kupować na bieżąco na giełdzie.

a) OZE

100% energii z OZE jest możliwe
Specjaliści z 15 ośrodków naukowych przygotowali raport, w którym pokazują, że dojście do energetyki opartej w 100% na OZE – przede wszystkim na słońcu i wietrze - jest możliwe przed 2050 r. System mają wspierać systemy magazynowania energii i rozwiązania m.in. sector coupling (tworzenie silnych powiązań między sektorami energochłonnymi, a wytwórcami energii). Całość energii ma być wytwarzana z energii elektrycznej. W dłuższej perspektywie system energetyczny oparty na OZE będzie tańszy niż wynoszą obecne koszty działania systemu.

W nieczynnej kopalni powstanie elektrownia szczytowo-pompowa
W Estonii, na terenie zamkniętej kopalni łupków naftowych, ma powstać elektrownia szczytowo-pompowa o mocy 225 MW, pełniąca funkcję magazynu energii. Górny zbiornik ma znajdować się na nasypie ziemnym, gdzie składowane są produkty uboczne wydobycia, a dolny zbiornik powstanie pod ziemią, w zamkniętej kopalni. Inwestycja jest na etapie wstępnego projektowania i ma się zakończyć do 2026 r.

Recykling paneli PV na skalę przemysłową
Firma Veolia opracowuje specjalny proces recyklingu zużytych modułów fotowoltaicznych, w którym wszystkie komponenty modułów mają zostać po raz pierwszy całkowicie odzyskane, wpisując się w gospodarkę obiegu zamkniętego. Proces opiera się na innowacyjnej technologii delaminacji umożliwiającej odzyskanie wszystkich materiałów bez konieczności kruszenia modułów PV. Testowana jest wykonalność procesu na skalę przemysłową.

b) efektywność energetyczna

Powstaje energooszczędna biblioteka
W Brwinowie, na Mazowszu, powstaje biblioteka w standardzie budynku energooszczędnego o wysokim poziomie szczelności powietrznej, z wentylacją z odzyskiem ciepła, instalacją grzewczą i instalacją chłodniczą. Źródłem ciepła budynku będzie pompa ciepła oraz 26 paneli PV. Instalacje OZE wytworzą 5,89 MWh/rok energii elektrycznej oraz 40,03 GJ/rok energii cieplnej. Projekt wpłynie na zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 52,80 GJ/rok, a także na mniejszą o 2,39 ton/rok emisję CO2.

c) transport

Na rynek wejdzie nowe paliwo?
Rząd chce wprowadzić od 2024 r. nowy rodzaj paliwa – benzynę E10, która ma mieć większy udziału biokomponentów (składników pochodzących z uprawianych roślin z mniejszą ilością paliw kopalnych). Nowe paliwo składa się do 10% z odnawialnego etanolu oraz 90% tradycyjnej benzyny bezołowiowej. Benzyna E10 ma zastąpić dotychczas istniejącą benzynę E5 – czyli Pb95 i PB98. Benzyna E5 będzie jednak cały czas dostępna w sprzedaży. W założeniu E10 ma być tańsza i bardziej ekologiczna.

Pierwsza zeroemisyjna linia kolejowa
W Niemczech wyruszył w trasę wodorowy pociąg Coradia iLint wyprodukowany przez francuski koncern Alstom. Pierwsza na świecie w pełni wodorowa linia kolejowa łączy Cuxhaven, Bremerhaven, Bremervoerde i Buxtehude. 14 maszyn stopniowo będzie wypierać spalinowe jednostki. Pociągi mają zasięg 1000 km i mogą jeździć na jednym zbiorniku wodoru przez cały dzień, a ich maksymalna prędkość wynosi 140 km/h.

OZE a rolnictwo
W Niemczech od ponad dwudziestu lat rolnicy są częścią systemu wytwarzania energii z OZE – wykorzystują nie tylko biomasę, ale głównie energetykę słoneczną. Dzierżawa powierzchni pod inwestycje OZE stała się elementem biznesu dla wielu rolników, którzy odchodzą od dotychczasowych zajęć. Dochody z dzierżawy są często bowiem większe niż te, które można osiągnąć w rolnictwie, a dzierżawa w zachodnich landach jest nawet wielokrotnie wyższa niż na wschodzie kraju.

Jak efektywnie odzyskać ciepło opadowe?
Brytyjska firma FutraHeat opracowała pompę ciepła, która odzyskuje ciepło odpadowe o niskiej temperaturze i dostarcza go do kolejnych procesów technologicznych w temperaturach przekraczających nawet 200 st. C. Jest to możliwe dzięki innowacyjnej sprężarce, która pracuje na wolniejszych obrotach i nie wymaga smarowania olejem. Przy założeniu, że pompa jest napędzana tylko energią elektryczną z OZE, może ona pracować z neutralnym wpływem na emisję CO2, a także znacząco przyczyniać się do jego zmniejszenia w atmosferze.

Zielone technologie do chłodzenia pomieszczeń
Startup Blue Frontier opracował technologię superoszczędnych klimatyzatorów, które zużywają zaledwie 40% (a w szczególnych przypadkach nawet 10%) energii jakiej potrzebują tradycyjne urządzenia. Blue Frontier zredukował ilość zużywanego czynnika chłodzącego dzięki systemowi wykrywania i eliminowania substancji toksycznych. Wykorzystano także płynny osuszacz powietrza. Start-up pozyskał 20 mln dolarów z funduszu Billa Gatesa.

Elektryczny prom przyszłości
Już niedługo w Sztokholmie uruchomiony zostanie najszybszy na świece latający elektryczny prom. Statek Candela będzie unosił się nad wodą, co pozwoli na zmniejszenie oporu i osiągnięcie prędkości 30 węzłów, skracając przejazd do centrum nawet o 50 minut. W 2023 r. statek, mogący pomieścić 30 pasażerów, ma przewozić mieszkańców Sztokholmu po miejskich drogach wodnych. Bateria maszyny ma pojemność 180 kWh i ładuje się w ciągu zaledwie godzinny.

W USA będzie ustawa o ochronie klimatu
Rząd w Stanach Zjednoczonych przegłosował projekt ustawy dot. ochrony klimatu (a także obniżenia rosnących cen energii oraz kosztów leków dla osób starszych). Ustawa, znana jako ustawa o redukcji inflacji (IRA), ma na celu m.in. zmniejszenie emisji CO2 i przestawienie konsumentów na zieloną energię. W 2030 r. inwestycje w energię wiatrową i w fotowoltaikę mają się podwoić i sięgać do 321 mld dolarów. Jest to najodważniejszy pakiet dotyczący czystej energii w historii Ameryki.

Zakaz na auta spalinowe w Stanach Zjednoczonych
Stan Kalifornia wprowadza od 2035 r. zakaz sprzedaży nowych aut spalinowych. Zakaz nie będzie obejmował sprzedaży oraz użytkowania używanych samochodów tego typu. Władze chcą zmusić producentów do przyspieszenia produkcji niskoemisyjnych samochodów już od 2026 r. Transport stanowi największe źródło emisji gazów cieplarnianych w Kalifornii, a zakaz ma zmniejszyć emisje nawet o 50% do 2040 r.

Brak przepisów, które są kluczowe dla przemysłu
Z projektu nowelizacji Prawa energetycznego i ustawy o OZE usunięto przepisy umożliwiające budowę linii bezpośrednich łączących odbiorców przemysłowych z wytwórcami energii elektrycznej. Przepisy umożliwiłyby przemysłowi energochłonnemu korzystać z taniej energii OZE produkowanej w pobliżu fabryk. Obecnie, aby uzyskać zgodę na budowę takiej linii, przedsiębiorstwa muszą udowodnić, że zaspokojenie potrzeb danego odbiorcy nie mogło nastąpić za pośrednictwem Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.

Dotacje do biogazowni na odpady komunalne
Rusza nowy program dotacyjny Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tym razem dofinansowane będą biogazownie wykorzystujące tzw. frakcję bio, czyli bioodpady komunalne, które oddawane są przez mieszkańców w brązowych workach. W Polsce istnieje obecnie tylko jedna taka biogazownia, ale dzięki programowi ma ich być więcej. Instalacje mają produkować prąd i gaz oraz nawozy do użyźniania gleb.

Komentarz Redakcji:
To na pewno lepszy kierunek niż dotowanie przez NFOŚi GW budowy spalarni odpadów , emitujących min CO2…

Dodatek węglowy wchodzi w życie
Ustawa o dodatku węglowym weszła w życie 12 sierpnia. Dodatek przysługuje gospodarstwom domowym, które do ogrzewania wykorzystują węgiel lub jego pochodne, gaz skroplony (LPG), pellet drzewny, olej opałowy lub drewno kawałkowe. Dodatek będzie jednorazowy i wyliczany na podstawie różnicy opłat za nośniki energii z ostatnich dwóch lat. Na razie nie podjęto działań by wesprzeć przedsiębiorców i samorządy.

Praca w OZE tylko dla mężczyzn?
Wg. najnowszych analiz Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) w 2020 r. w branży OZE pracowało 12 mln osób - najwięcej w sektorze fotowoltaiki – a 2/3 z nich to byli mężczyźni. Najmniej kobiet pracuje w energetyce wiatrowej, około 21%. Zajmują one też rzadziej kierownicze stanowiska – zaledwie 14% grupy pracowniczej. Szacunki pokazują, że jeśli rozwój OZE przyspieszy, to w 2050 r. w tym sektorze może pracować nawet 43 mln osób.

Zielony handel z korzyścią dla przedsiębiorców
Unia Europejska wprowadza politykę zielonego handlu. Przedsiębiorcy UE będą mogli uzyskać ekonomiczne korzyści, jeśli będą rozwijały szersze kompetencje w obszarze technologii recyklingu i górnictwa miejskiego, czyli odzyskiwania surowców dotychczas pomijanych przez tradycyjny recycling. Jest to szczególnie ważne w obszarze surowców niezbędnych do zielonej i cyfrowej transformacji, takich jak lit czy kobalt.

Czy na Podhalu powstanie geotermia?
W Szaflarach na Podhalu ruszy najgłębszy na świecie odwiert geotermalny, którego głębokość wyniesie aż 7 km. Ma to pozwolić na uzyskanie wody o temperaturze 180 stopni Celsjusza, która będzie mogła być wykorzystywana do ogrzewania domów, produkcji energii elektrycznej, rekreacji oraz do uprawy warzyw i owoców. Wiercenie ma rozpocząć się najprawdopodobniej na początku 2023 r., a sam odwiert będzie miał charakter badawczo – eksploatacyjny.

Dolny Śląsk z własną strategią energetyczną
Na DŚ powstała pierwsza w Polsce strategia energetyczna. Województwo chce osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r. Dokument zakłada realizację działań związanych z redukcją emisji CO2, odejściem od wykorzystania paliw kopalnych w produkcji energii elektrycznej i wytwarzaniu ciepła oraz chłodu, osiągnięciem udziału OZE na poziomie 70% w ogólnej produkcji energii oraz 97% w produkcji energii elektrycznej, poprawę efektywności energetycznej w budownictwie, transporcie i sektorze energetycznym oraz promowanie elektroprosumeryzmu.

Ogólnopolska kampania promująca OZE
W sierpniu ruszyła kampania Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej promująca energetykę wiatrową. Na bilbordach można zobaczyć hasła: „Energia z wiatru = energia wolności” oraz „Energia z wiatru, energia dla Polski”. Organizacja chce podkreślić, jak ważną rolę pełni energia wiatrowa w energetycznym miksie Polski. Plakaty z hasłami można napotkać w największych miastach w Polsce, m.in. w Krakowie, Katowicach, Poznaniu czy Warszawie.

Wrocławska uczelnia będzie dekarbonizować paliwo
Politechnika Wrocławska prowadzi badania nad zastosowania odnawialnego wodoru w silnikach spalinowych. Naukowcy chcą stworzyć podstawy do spalania wodoru z wyższą sprawnością energetyczną oraz wprowadzić wodór jako nośnik energii w ogniwach paliwowych. Silniki spalinowe zasilane wodorem to jeden z obiecujących scenariuszy rozwoju transportu. Uczelnia podpisała list intencyjny z firmą Hynfra.

Powstała największa w Europie farma słoneczna
W prowincji Cáceres (Estremadura, Hiszpania) ruszyła farma fotowoltaiczna o mocy 590 MWp o nazwie Francisco Pizarro Photovoltaic Plant. Inwestycja zapewni produkcję energii odpowiadającą zapotrzebowaniu 334,4 tys. domów w skali roku. Jest to największa instalacja fotowoltaiczna w Europie i największa inwestycja koncernu Iberdrola na całym świecie. Na farmie znajduje się 1 494 240 modułów PV, 13 724 trackerów i 313 inwertorów. Farma kosztowała ponad 300 mln euro.

ZE PAK coraz bardziej przechodzi na OZE
Spółka PAK-Polska Czysta Energia (PAK-PCE) buduje w województwie pomorskim lądową farmę wiatrową o mocy ponad 72 MW. To największy jak dotąd projekt OZE spółki Zygmunta Solorza. Inwestycja jest częścią programu zielonej transformacji ZE PAK oraz Grupy Polsat Plus. ZE PAK zajmie się też produkcją ekologicznego wodoru w Elektrowni Konin. Wraz z oddaniem drugiego bloku biomasowego definitywnie zakończono działalność spalania węgla brunatnego w Elektrowni.

Rumunia zastępuje paliwa kopalne zielonym wodorem
W Rumunii rząd chce skorzystać z unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) i do końca 2023 r. planuje przeznaczyć prawie 150 mln euro na wsparcie produkcji wodoru z OZE. Program pomoże Rumunii zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę w emisyjnych sektorach przemysłu i transportu oraz zmniejszyć zależność od importowanych paliw kopalnych. Do końca 2025 r. zdolność produkcji zielonego wodoru ma być na poziomie przynajmniej 10 tys. ton rocznie.