×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

20 września 2014
Energia
 

Polityczne sieci

Chcemy Unii Energetycznej i wolnego rynku, ale w rzeczywistości bronimy państwowych monopoli. Ile polityki stoi za połączeniami energetycznymi Polski z sąsiadami, które umożliwiłyby import taniej energii?

Wbrew pozorom o budowie połączeń energetycznych z naszymi sąsiadami nie decyduje czysty rachunek ekonomiczny i możliwości techniki. O wiele częściej, niż nam się wydaje, o tym z jakim krajem połączą nas wspólne druty elektryczne decydują dyplomaci i najwyżsi rangą przedstawiciele rządu.

Do końca tego roku powinien zakończyć się proces budowy jednolitego rynku energii elektrycznej w całej Unii Europejskiej. Ich efektem ma być niemal taka sama swoboda w handlu energią jak chociażby komputerami.

Zdaniem Komisji Europejskiej dzięki temu Unia wykorzysta efekt przewagi komparatywnej poszczególnych krajów. Energia będzie produkowana w tych krajach, w których jest najtaniej, na czym skorzystają wszyscy. Zdaniem Brukseli to także klucz do rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE). Na jednolitym unijnym rynku energii zawsze gdzieś świeci słońce, wieje wiatr, płyną rzeki lub faluje ocean. Dzięki temu energia z OZE powinna być w Europie dostępna cały czas. Zmieniać się będą tylko kierunki jej dostawy.

Bruksela nie doceniła jednak drugiego zjawiska, znanego w ekonomii od dawna – efektu Stolpera-Samuelsona. Obaj ekonomiści zauważyli, że w krajach, w których danego towaru jest relatywnie dużo (jak np. energii w Niemczech i Rosji), tworzą się grupy interesu lobbujące za otwarciem rynku na eksport, dzięki czemu ceny ich towarów mogłyby wzrosnąć. Z kolei w tych krajach, w których towaru jest mało, a przez to ceny są relatywnie wysokie, pojawia się sprzeciw producentów wobec otwierania granic.

Doskonałym przykładem takiego lobbingu przeciwko szerokiemu otwieraniu polskiego rynku energetycznego są krajowi producenci prądu, a także górnicy, którzy dostarczają im węgiel. Polska w ostatnich miesiącach importuje już więcej energii, niż sprzedaje za granicę i nie brakuje u nas zwolenników wpuszczania taniego prądu jeszcze szerszym strumieniem. To mogłoby napędzić inne gałęzie gospodarki. Jednak na razie to zwolennicy zamykania granic kształtują politykę energetyczną Polski.

– Jesteśmy importerem energii, bo zagraniczna jest tańsza i wchodzi na nasz rynek. Dzisiaj bronimy się minimalizując nasze łącza energetyczne. Mamy jedną z najmniejszych w Europie przepustowości łączy energetycznych – przyznał niedawno w sejmowej dyskusji wiceminister gospodarki Jerzy Witold Pietrewicz. W tym samym czasie premier Tusk roztaczał przed Polakami wizję Unii Energetycznej.

Trudne więzi z Niemcami

Na zachodniej granicy mamy dwa duże połączenia energetyczne, ale zdolności importu energii do kraju są znikome. Oba połączenia zajmuje prąd, który przez Polskę przepływa jedynie "tranzytem" do Czech a dalej do Bawarii i Austrii, gdzie został zakontraktowany. Polscy odbiorcy energii nie mogą z niego skorzystać. Aby rozwiązać ten problem i umożliwić zakupy energii w Niemczech potrzebne jest postawienie na granicy wielkich urządzeń (tzw. przesuwników fazowych), które pozwolą polskiemu operatorowi sieci przesyłowej – Polskim Sieciom Elektroenergetycznym (PSE) – na kontrolowanie przepływów energii. O konieczności ich budowy wiadomo od dawna, ale prace przebiegały do tej pory dość wolno. Dopiero niedawno Polacy i Niemcy dogadali się i testują system informatyczny, który ma imitować przesuwniki. Ale do zwiększenia możliwości importu energii jest jeszcze daleko.

Z Niemcami połączyć nas miała ponadto trzecia linia energetyczna – Eisenhuettenstadt-Plewiska. Najpierw jej budowę odkładano na później ze względu na napięty harmonogram inwestycji PSE w innych częściach kraju. Gdy jednak okazało się, że linię postawić chce konsorcjum polskiego Enerco z amerykańskim 3M, PSE także się mu sprzeciwiła. Powstała grupa robocza, która do niczego nie doprowadziła, a ponieważ Enerco, jako inwestor wielkich farm wiatrowych jest klientem PSE, to o budowie wbrew krajowemu operatorowi sieci nie mogło być mowy. Łącznik nie znalazł się też na liście do dofinansowania przez Unię Europejską w planie do 2020 roku. Przedstawiciel PSE tłumaczy nam, że najpierw chcemy rozbudować krajowe linie. W przeciwnym razie efekt byłby taki, jakby do granicy doprowadzić autostradę, a później puścić ruch drogą wojewódzką.

Analizy nowych połączeń z Niemcami przeprowadziła też jedna ze spółek energetycznych, która handluje u nas energią. – Wbrew powszechnym opiniom nowe połączenia nie wymagałyby wielkich nakładów finansowych. Oszacowaliśmy ich koszty i możliwości budowy, ale to biznes polityczny. O tym co powstanie decyduje się nie w jakiejkolwiek firmie, a w ministerstwie i kancelarii premiera – mówi jeden z menadżerów spółki.

Litewska zagadka

Więcej szczęścia miało jedyne nowe połączenie transgraniczne, które powstanie w Polsce w tej dekadzie – most energetyczny z Litwą. Po wielu latach rozmów o nowej linii zgoda na jej budowę zapadła gdy nasze relacje z Litwinami kwitły – w tym samym czasie Orlen kupił, dzisiaj nic już niewartą, rafinerię w Możejkach, a PGE przymierzała się do współudziału w budowie nowej litewskiej elektrowni atomowej. Zresztą to połączenie zamykające bardzo ważny dla całej Unii Europejskiej pierścień sieci najwyższych napięć wokół morza Bałtyckiego. Polsce, wówczas świeżemu członkowi UE, nie wypadało więc odmówić. Jednak most zaprojektowany został jako dwukrotnie większy. Na razie powstaje pierwsza linia. O tym kiedy mogłaby powstać druga w Polsce oficjalnie jeszcze się nawet nie dyskutuje.

Rosyjskie rozmowy

Od lat most energetyczny do Polski chce wybudować także Rosja. Nasi wschodni sąsiedzi planowali budowę wielkiej elektrowni atomowej w Kaliningradzie. Tania energia jądrowa miała zasilać kraje bałtyckie i północno-wschodnią Polskę. Jednak jakiekolwiek rozmowy w tej sprawie nie odbywają się bez konsultacji z Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Warszawa, ze względów dyplomatycznych, nie chce powiedzieć "nie", ale ze względów gospodarczych i geopolitycznych nie ma w tej chwili szans na zielone światło dla tej inwestycji. Ponownie powstała zatem grupa robocza, zlecane są analizy i badania. A wszystko dzieje się skrupulatnie i bez pośpiechu.

Białoruskie manewry

Drugim "gorącym kartoflem", a właściwie "gorącą pyrą", jest – należąca do poznańskiej Enei –linia energetyczna z Białorusią. Nieczynne od blisko dekady połączenie zostało kupione przez Eneę bez wystarczających analiz… geopolitycznych. Gdy poznański koncern (który więcej prądu sprzedaje swoim klientom, niż sam produkuje) chciał je uruchomić, projekt Anakonda (bo tak nazywa się spółka, do której sieć bezpośrednio należy) został wstrzymany przez MSZ. Znamienne, że co roku w Polsce odbywają się manewry wojskowe, w trakcie których ćwiczona jest wojna na wschodniej granicy o znajomo dla Enei brzmiącej nazwie… Anakonda.

Zgody nie ma także na odbudowę drugiego połączenia z Białorusią, należącego do PSE. Chociaż koncern w najbliższej dekadzie planuje na wschodzie kraju inwestycje, które ułatwiłyby jego przywrócenie, a nawet rozbudowę.

Ukraiński front

Równie opornie przebiegają rozmowy z Kijowem. Za czasów prezydenta Kuczmy, a następnie Janukowycza, to po polskiej stronie nie było chęci przywrócenia do życia wielkiej linii energetycznej Rzeszów-Chmielnicka. Po ubiegłorocznym obaleniu prorosyjskiego rządu w Kijowie wydawało się, że coś zaczyna iskrzyć. W maju na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach prezes PSE Henryk Majchrzak mówił, że ponownie ruszyły rozmowy w sprawie przywrócenia połączenia i w tej sprawie jest optymistą. PSE chciałoby używać go jako rezerwy mocy dla krajowego systemu energetycznego, który za 2-3 lata może mieć problemy z dostarczeniem energii do wszystkich odbiorców w godzinach szczytu. Na razie jednak wojna na wschodzie Ukrainy przerwała podpisanie listy intencyjnego w sprawie inwestycji.

Chęć na wykorzystanie połączenia ma należąca do Jana Kulczyka Polenergia. Spółka w czerwcu podpisała z ukraińskim Energoatomem list intencyjny. Po odbudowie połączenia polska spółka mogłaby importować tanią energię z ukraińskich elektrowni atomowych. Jednak z tego samego szanse jego uruchomienia w najbliższych latach są niewielkie. A jeżeli już, to na polskich warunkach – czyli tylko w tych godzinach, w których nasze elektrownie nie będą miały już wystarczająco dużo mocy.

Tania energia też kosztuje

Podstawowy powód dla którego niechętnie rozbudowujemy swoje połączenia z sąsiadami to strach przed tanim prądem. Elektrownie za naszą wschodnią granicą nie muszą spełniać unijnych wymogów emisyjności i standardów bezpieczeństwa. Reaktory atomowe powstały lata temu dzięki rządowym pieniądzom, a węglowe korzystają z tańszego paliwa. Dzięki temu produkują taniej. Z kolei za zachodnią granicą jest ogromna ilość taniej, bo dotowanej przez niemieckich odbiorców, energii ze źródeł odnawialnych.

Gdyby import energii wzrósł, ceny na polskim rynku spadłyby poniżej poziomu rentowności nowych (bardziej ekologicznych) elektrowni. Do zamknięcia byłoby też kilka najdroższych instalacji, a w ślad za nimi kilku kopalń. Miejsca pracy straciłyby tysiące osób.

Być może (rząd nigdy nie przeprowadził takich analiz) dzięki tańszemu prądowi wzmocnilibyśmy nasz przemysł i utworzyli jeszcze więcej nowych stanowisk. Per saldo mogłoby się to opłacać. Jednak jak wytłumaczyć wyborcom, że zamykamy elektrownie i kopalnie, bo z analiz wynika, że za chwilę powstaną dla nich nowe miejsca pracy w innych gałęziach przemysłu? A to wszystko przy akompaniamencie opozycji sprzeciwiającej się uzależnianiu od importu energii.

Bartłomiej Derski
źródło: http://biznes.pl

komentarz redakcji:

min

Rzadko poruszany ciekawy i nie łatwy problem. Znana polityka Tuska ciepłej "wody w kranach", czyli nic nie robienia, blokowania, trwania. Jak długo możemy utrzymać zamknięty rynek energii elektrycznej w UE, chroniący polskie mamuty energetyczne i naszą brudną, węglową energetykę?

R Gawlik

Energia

NIK o wykorzystaniu biomasy przez wiodących producentów energii elektrycznej Dostępne dla wytwórców systemy wsparcia nie zapewniały stabilnego rozwoju produkcji energii elektrycznej z biomasy. (...)
czytaj całość
Komentarz Pracowni na rzecz Wszystkich Istot do komunikatu PKN Orlen w sprawie Ostrołęki C
czytaj całość
A może jednak na OZE, EE i akumulatorach? Czy górnicy sa tak straszni, czy tak głupi, czy tylko interesowni? A może są (...)
czytaj całość
Władze i rada gminy Bogatyni nie mają planu B dla węglowego monopolu. Mimo że optymistyczny - choć bardzo mało prawdopodobny (...)
czytaj całość
Ale eksperci alarmują: musimy pilnie przystąpić do odblokowania rewolucji cywilizacyjnej Ekolodzy, eksperci od energetyki i działacze Partii Zieloni zaapelowali do liderów (...)
czytaj całość
Największe wydarzenie ekologiczne otwierające rok 2019: Znakomici eksperci w dziedzinie energetyki, tacy jak Grzegorz Wiśniewski z Instytutu Energii Odnawialnej, prof. (...)
czytaj całość
więcej
2018-12-03
Partia Zieloni apeluje do Premiera Morawieckiego o odwołanie Ministra Energii
2018-12-03
Sprawiedliwa transformacja energetyczna Dolnego Śląska.
2018-10-27
Europa do 2050 może stać się zeroemisyjna - i (...)
2018-04-12
Ostrołęka C
2017-11-18
Zablokowanie przemian energetycznych jest groźne dla gospodarki oraz rozwoju (...)
2017-11-12
RAPORT Górnictwo: węglowa przyszłość czy sprawiedliwa transformacja
2017-07-10
Musimy uniezależniać się od węgla
2017-05-03
Polska Energiewende* 2023
2017-04-06
Tu była kopalnia
2017-02-20
Więcej Niż Energia: Czy Rząd RP weźmie pod uwagę Pakiet (...)
2017-02-19
Apel NGO do Akcjonariuszy Polenergii – porzućcie szkodliwy projekt Elektrowni (...)
2016-12-04
Szydło świętuje z górnikami: nie zejdziemy z drogi reform i (...)
2016-11-25
Ministerstwo Energii: Rozwód energetyki i kopalń
2016-11-11
Efektywność energetyczna - szanse i zagrożenia nowej ustawy
2016-11-05
Will oil peak within 5 years?
2016-11-02
Naimski: Obrona węgla to nie ideologia, lecz rozsądek
2016-10-27
Zarządzanie energią - przyszłość gospodarki w obuiegu zamkniętym
2016-09-21
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski?
2016-09-13
Brytyjczycy bronią nowej elektrowni atomowej, ale wstrzymują budowę
2016-08-05
Lewiatan: Polska nie ma odpowiedniej strategii energetycznej
2016-08-05
ClientEarth: Plan Morawieckiego dla energetyki jest nierealny
2016-07-23
Szykuje się duża inwestycja! W jednym miejscu ma powstać kopalnia (...)
2016-06-03
Polimex: Kurs spółki runął
2016-05-20
Wolność energetyczna. Czas skończyć z religią węglową
2016-05-17
Będzie składka na bezpieczeństwo energetyczne?
2016-05-09
Niemcy: 95 proc. produkcji energii z OZE i ujemne ceny (...)
2016-04-28
Zielone światło dla zielonej energii
2016-04-21
Właściciel PG Silesia kupił kopalnie i elektrownie w Niemczech
2016-04-21
Holandia: 4,7 mld EUR oszczędności dzięki zamknięciu elektrowni węglowych do (...)
2016-03-17
Czarne złoto?
2016-03-08
NFOŚiGW weryfikuje programy wsparcia
2016-02-25
"Rzeczpospolita": Polityka rządzi polską energetyką
2016-01-13
Wyprzedaż z napędem atomowym
2015-12-22
Górnicza „Solidarność” likwiduje rachunek w ING
2015-12-20
Europejska Unia Energetyczna - Rezolucja PE
2015-12-20
Niemcy: Koniec kopalń węgla kamiennego
2015-12-14
Urugwaj: niższe ceny energii i już 95 proc. energii z (...)
2015-12-12
Andrzej Duda: Przemówienie z okazji Święta Górnika
2015-12-03
CBOS: Większość Polaków za stopniowym odejściem od węgla
2015-12-03
Tchórzewski: zobowiązania spółek węglowych wynoszą 15 mld zł
2015-11-28
ING nie będzie finansował nowych elektrowni zasilanych węglem i kopalni (...)
2015-11-27
Wielka Brytania zamknie wszystkie elektrownie węglowe
2015-11-13
Ile Niemcy zapłacą za rewolucję energetyczną - najtańsza droga rozwoju (...)
2015-11-12
Jak sobie radzić z ubóstwem energetycznym?
2015-11-12
Co nowy minister energetyki myśli o węglu, atomie i OZE? (...)
2015-10-31
O maszynie, która może zrewolucjonizować sposób korzystania z energii
2015-10-21
ENERGETYCZNE POLAKÓW WYBORY: Niewidzialna ręka państwa
2015-10-16
CEZ chce kupić elektrownie i kopalnie Vattenfall w Niemczech
2015-10-14
Kaczyński: Z węglem na wieczne czasy
2015-10-11
Ustawa antysmogowa: górniczy związkowcy krytykują prezydenta Andrzeja Dudę
2015-10-08
Greenpeace chce kupić branżę węgla brunatnego należącą do koncernu Vattenfal
2015-10-07
Gorszanów: ustawa antysmogowa może wyeliminować węgiel w ogrzewnictwie
2015-10-01
Polityka energetyczna Polski – bez wizji, odwagi i wiedz
2015-09-09
Księżopolski: Okrakiem na klimatycznej barykadzie
2015-09-09
Prezes TGPE: przecena energetyki możliwa na wielką skalę
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050: zachowanie status quo, ucieczka przed dylematami
2015-08-31
W Polsce kończy się węgiel
2015-08-19
„Die Welt”: Kraje sąsiednie nie chcą niemieckiego prądu. Polska też (...)
2015-08-18
Czy fala upałów nas czegoś nauczy?
2015-08-11
To nie upał jest powodem kłopotów z energią
2015-07-31
Ratowanie górnictwa - niech każdy da czego mu nie trzeba
2015-07-28
Polityczne recepty na uzdrowienie górnictwa: sole trzeźwiące zamiast zabiegu chirurgicznego
2015-07-27
Unia energetyczna - więcej czy mniej rynku?
2015-07-26
Więcej Europy w gniazdkach
2015-07-26
Prąd z elektrowni atomowej dopiero od 2031 roku?
2015-07-26
List do premier Ewy Kopacz ws. ustawy o efektywności energetycznej
2015-07-23
Za 2,5 roku ma powstać w Kole pierwsza w Polsce (...)
2015-07-14
Francuzi rezygnują z budowy elektrowni na Lubelszczyźnie
2015-07-13
Gdzieś zaginęła wielka góra węgla. Jakieś 100 tys. ton.
2015-07-07
Energetyka nie uratuje Kompanii Węglowej
2015-07-02
Rebecca Harms w wywiadzie o unii energetycznej
2015-06-13
Nadchodzi czas Śląska bez górnictwa.
2015-05-18
Raport: Inwestycje w energetykę węglową są zbyt ryzykowne?
2015-05-12
Polacy wobec przemysłu górniczego
2015-05-12
Największy fundusz inwestycyjny świata wycofuje się z węgla
2015-05-11
Polscy politycy: naznaczeni przez komunizm, niezdolni do zmiany?
2015-05-11
Polska importerem prądu. Pierwszy raz od 1989
2015-05-04
Zatrważające tajne dane z Kompanii Węglowej
2015-05-03
Polska energetyka nadal będzie wykorzystywała węgiel, gaz i OZE
2015-05-03
Giełdowy Kopex chce nowej kopalni węgla w Małopolsce
2015-05-03
Szef Banku Światowego za eliminacją subsydiów dla paliw kopalnych
2015-04-14
NIK o bezpieczeństwie dostaw energii elektrycznej
2015-03-17
List otwarty Koalicji Klimatycznej i CEE Bankwatch Network
2015-02-19
Komisja Europejska pyta polski rząd o górnictwo
2015-02-09
Potrzebna umowa społeczna
2015-01-20
Czego możemy się uczyć z niemieckiej Energiewende?
2015-01-18
Dość czarne statystyki dla unijnego węgla kamiennego
2015-01-17
Energetyczna alternatywa - słońce świeci wszędzie :)
2014-12-31
Elektryczność w Niemczech: Prąd z odnawialnych źródeł energii na pierwszym (...)
2014-12-27
Termo - modernizacja nie(d)oceniona.
2014-11-09
Vattenfall sprzeda kopalnie węgla brunatnego w Niemczech?
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej