×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

4 maja 2014
Energia
 

Ile naprawdę kosztuje polski węgiel?

Czytając prasę można odnieść wrażenie, że węgiel to jedyne efektywne kosztowo rozwiązanie, które może zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju. Warto zastanowić się czy to prawda

Opublikowany na początku kwietnia br. raport „Ukryty rachunek za węgiel. Analiza wsparcia gospodarczego dla elektroenergetyki węglowej oraz górnictwa w Polsce”, opracowany przez ekspertów Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych (WISE Institute) prezentuje wyniki dość ostrożnych analiz eksperckich dotyczących dopłat do sektora górnictwa i produkcji energii elektrycznej z  węgla w latach 1990 – 2012.

Wyniki ekspertyzy rozwiewają mit, że dalsze inwestycje w węgiel to jedyna możliwa droga oraz, że węgiel jest najtańszym źródłem energii. Przeciwnie, co roku dopłacamy do niego miliardy złotych. Całkowite wsparcie dla produkcji prądu z węgla w  analizowanym okresie wyniosło 170  400 miliardów złotych. Poza tym trzeba pamiętać, że koszty zewnętrzne wyniosły w tym okresie między 700 a 2  200 miliardów złotych. Biorąc pod uwagę średnią z tych kosztów, okazuje się, że od momentu transformacji ustrojowej do roku 2012 Polacy dopłacili do produkcji prądu z węgla mniej więcej tyle co wynosi roczne polskie PKB – 1,6 biliona złotych. Kwota niebagatelna. Średnio blisko 70 miliardów rocznie.

W jaki sposób dopłacamy do produkcji prądu z węgla?

Dotacje dla energetyki węglowej przybierają w Polsce różne formy pośrednie, trudne do wyróżnienia. Oficjalnie się o tym nie mówi. Nie wiadomo czy wynika to z braku danych, ponieważ do tej pory nikt nie policzył całego spektrum dopłat, czy też dlatego, że to temat „niewygodny”. Niemniej jednak, jeżeli obywatele słyszą co chwila, że muszą dopłacać do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, to wydaje się niewiarygodne, że temat dopłat do produkcji energii z węgla jest poruszany sporadycznie.

Szczególnie, że w przeliczeniu na jednego mieszkańca w latach 1990-2012 średnio każdy z nas (włączając w to również dzieci) dopłacił do produkcji prądu węgla 1876 zł rocznie. Dotacje przybierają różne formy pośrednie i bezpośrednie. Do prądu z węgla dopłaca całe społeczeństwo. W sposób jasny i ukryty – w rachunkach za prąd, podatkach (CIT, PIT, VAT), czy też poprzez składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dopłaty do polskiego górnictwa

Dopłaty dla górnictwa to między innymi dotacje oraz umorzenia zobowiązań finansowych przedsiębiorstw górniczych wobec budżetu centralnego, jednostek samorządowych czy składek na ubezpieczenia społeczne. Są to koszty osierocone po upadłych kopalniach, w tym koszty rekultywacji terenów czy koszty restrukturyzacji zatrudnienia. Niestety, pomimo ćwierćwiecza wysiłków nie udało się przeprowadzić pełnej restrukturyzacji polskiego górnictwa, co teraz skutkuje rosnącymi problemami finansowymi spółek. Druga duża kategoria dopłat to dotacje do rent i emerytur górniczych. Trudno zaprzeczyć, że jest to zawód wyjątkowo wymagający. Jednak składki emertytalne górników powinny być opłacane przez zatrudniające ich firmy. Tymczasem w chwili obecnej każdy podatnik dotuje górnicze emerytury. Według wyliczeń autorów raportu do każdej złotówki wpłaconej do ZUS przez górnika, z podatków publicznych państwo dokłada kolejne 152 grosze…

Patrząc na sumaryczną wysokość dopłat – razem w latach 1990-2012 było to około 136 miliardów złotych – można  zaryzykować stwierdzenie, że bez dotacji polskie górnictwo nie byłoby w stanie sprostać konkurencji z węglem sprowadzanym zza granicy. Około 70% importu pochodzi z Rosji. Jako ciekawostkę można też podać fakt, że dzięki importowi tego surowca, co roku polskie porty biją nowe rekordy wielkości ładunku masowego przeładowanego w portach Trójmiasta. W ubiegłym tygodniu do gdańskiego Portu Północnego wpłynął statek z rekordowym ładunkiem węgla energetycznego z…Chile załadowany 113 tysiącami ton tego surowca. Pobił on rekord ustanowiony rok wcześniej przez port w Gdyni – 102 tysiące ton węgla z Australii. W latach 2002-2011 import węgla wzrósł pięciokrotnie z 2,7 do 15,1  mln ton. Importerem węgla netto Polska stała się w roku 2008, a szacunkowe koszty zakupu węgla z zagranicy wyniosły wtedy ok. 1,5 mld Euro.

Dopłaty dla spólek energetycznych

Oczywiście, każda firma ma na celu wypracować zyski. Jednak klienci powinni wiedzieć za co płacą i dlaczego. Niestety, wiedza o korzyściach finansowych monopolistycznych koncernów energetycznych i tego w jaki sposób są one generowane nie jest powszechna, pomimo tego, że ogółem w analizowanym okresie dopłaty w ramach poniższych kategorii wyniosły około 69 miliardów złotych. Jakie to były dotacje?

Koncerny energetyczne mają możliwość zakupu tańszego, bo dotowanego z publicznych pieniędzy, węgla ze złóż krajowych, a także mogą ubiegać się o dotacje z funduszy europejskich. Ale są też bardziej osobliwe rodzaje dopłat. W latach 2005–2012 elektrownie dostawały bezpłatnie uprawnienia do emisji CO2. Mogły je sprzedać na rynku lub zużyć na produkcję energii. Podnosiły więc ceny energii dla odbiorców końcowych uwzględniając to, że przy produkcji energii z węgla „spalają” uprawnienia, które mogły z  zyskiem sprzedać innym emitentom. W ten sposób zwiększały swoje przychody bez konieczności ponoszenia kosztu zakupu uprawnień. Dodatkowo, koncerny energetyczne dostają odszkodowania za rozwiązanie w roku 2007 kontraktów długoterminowych, gwarantujących im ceny energii mające pokryć koszty inwestycji modernizacyjnych. Musiały je rozwiązać, bo były one niezgodne z wytycznymi UE dotyczącymi między innymi konkurencji na rynku. Koszty związane z koniecznością uwolnienia cen prądu w pośredni sposób udało się przerzucić na społeczeństwo…
Jednym z najbardziej bezzasadnych rodzajów dopłat jest wsparcie dla współspalania węgla z biomasą. Współspalanie węgla z biomasą, nie tylko niesłusznie zostało w Polsce uznane za „zieloną energię”, ale dodatkowo otrzymuje niespotykane na skalę światową wsparciefinansowe. Według obliczeń ekspertów z Instytutu Energetyki Odnawialnej wystarczające do zapewnienia opłacalności inwestycji współspalającej byłoby wsparcie 4-krotnie niższe niż stosowane obecnie. Pozostałe środki finansowe, płacone przez każdego odbiorcę w rachunkach za prąd, są dodatkowym zyskiem dla koncernów energetycznych.

Zresztą, podobny mechanizm działa w przypadku dopłat do dużej, zamortyzowanej energetyki wodnej, która wsparcia nie potrzebuje. Największe elektrownie wodne zostały one zbudowane dziesiątki lat temu, a inwestycje w nie dawno się zwróciły. Pomimo to, w latach 2005-2012 Polacy w rachunkach za prąd dopłacili do produkowanej w nich energii 4,7 miliarda złotych. Choć w tym przypadku nie można wprost mówić o dotowaniu prądu z węgla, ale trzeba zwrócić uwagę na fakt, że dopłaty te trafiają do koncernów, których głównym obszarem działalności jest produkcja energii z węgla. Czy to dowód na to, że energia odnawialna jest droga, czy też na to, że system został zaprojektowany tak, że najwyższe dopłaty trafiają do określonych odbiorców?

Kontrowersyjne koszty zewnętrzne

Kosz­ty ze­wnętrz­ne wiążą się z utra­tą życia lub zdro­wia, znisz­cze­niem ma­te­ria­łów, stra­ta­mi w upra­wach rol­nych oraz bio­róż­no­rod­no­ści i zmia­ną cha­rak­te­ru użyt­ko­wa­nia grun­tu. Są po­no­szo­ne przez całe spo­łe­czeń­stwo mię­dzy in­ny­mi w zwięk­szo­nych wy­dat­kach na służ­bę zdro­wia. We­dług sza­cun­ków Eu­ro­pej­skiej Agen­cji Śro­do­wi­ska kosz­ty te się­ga­ją w Pol­sce kil­ku­dzie­się­ciu mi­liar­dów zło­tych rocz­nie i na­le­żą do naj­wyż­szych w UE. Gdyby zo­sta­ły ujęte w ra­chun­ku za ener­gię elek­trycz­ną to jej koszt mu­siał­by być dziś od około 100 do 500 zło­tych za MWh wyż­szy od ceny ryn­ko­wej. Nie­ste­ty, kosz­ty ze­wnętrz­ne są po­mi­ja­ne w więk­szo­ści ofi­cjal­nych ra­chun­ków eko­no­micz­nych, cho­ciaż w ana­li­zo­wa­nym okre­sie wy­nio­sły one około 1,5 bi­lio­na zło­tych.

Na ko­niec, trze­ba też wziąć pod uwagę fakt, że za­so­by paliw ko­pal­nych nie są nie­skoń­czo­ne. Dla­te­go, przy two­rze­niu stra­te­gii ener­ge­tycz­nej pań­stwa po­win­ny być brane pod uwagę wszyst­kie zmien­ne. Czy warto sta­wiać tylko na wę­giel?  Czy za­sad­ne jest prze­zna­cza­nie aż tak ogrom­nych środ­ków fi­nan­so­wych na do­to­wa­nie nie­kon­ku­ren­cyj­nych tech­no­lo­gii, kiedy w Pol­sce po­wsta­je coraz wię­cej firm pro­du­ku­ją­cych urzą­dze­nia na po­trze­by OZE? Czy wiatr, słoń­ce, woda, źró­dła geo­ter­mal­ne, lo­kal­nie wy­ko­rzy­sty­wa­na bio­ma­sa nie są rów­nie pol­skie co wę­giel? Czy w na­szym kraju, gdzie z roku na rok zmniej­sza się licz­na miejsc pracy w ener­ge­ty­ce wę­glo­wej, nikt nie widzi, że w Niem­czech w ener­ge­ty­ce od­na­wial­nej pra­cu­je bli­sko 400 ty­się­cy osób? Czy dzię­ki temu bę­dzie­my mogli pła­cić niż­sze ra­chun­ki za prąd, od­dy­chać czyst­szym po­wie­trzem?

Patrząc na wyniki analiz prezentowanych w raporcie „Ukryty rachunek za węgiel” oraz danych dotyczących importu surowców energetycznych trudno uwierzyć w wypowiedzi o tanim polskim węglu, który zapewni nam bezpieczeństwo energetyczne na dekady. Inne kraje coraz bardziej otwierają się na energetykę odnawialną i wprowadzają szereg ułatwień dla obywateli, którzy chcą włączyć się w produkcję prądu i ciepła w przydomowych instalacjach OZE. Dlaczego tak samo nie dzieje się w Polsce?

źródło: http://csr.forbes.pl

autor: Anna Ogniewska, koordynatorka kampanii Klimat i Energia w Greenpeace Polska

Energia

NIK o wykorzystaniu biomasy przez wiodących producentów energii elektrycznej Dostępne dla wytwórców systemy wsparcia nie zapewniały stabilnego rozwoju produkcji energii elektrycznej z biomasy. (...)
czytaj całość
Komentarz Pracowni na rzecz Wszystkich Istot do komunikatu PKN Orlen w sprawie Ostrołęki C
czytaj całość
A może jednak na OZE, EE i akumulatorach? Czy górnicy sa tak straszni, czy tak głupi, czy tylko interesowni? A może są (...)
czytaj całość
Władze i rada gminy Bogatyni nie mają planu B dla węglowego monopolu. Mimo że optymistyczny - choć bardzo mało prawdopodobny (...)
czytaj całość
Ale eksperci alarmują: musimy pilnie przystąpić do odblokowania rewolucji cywilizacyjnej Ekolodzy, eksperci od energetyki i działacze Partii Zieloni zaapelowali do liderów (...)
czytaj całość
Największe wydarzenie ekologiczne otwierające rok 2019: Znakomici eksperci w dziedzinie energetyki, tacy jak Grzegorz Wiśniewski z Instytutu Energii Odnawialnej, prof. (...)
czytaj całość
więcej
2018-12-03
Partia Zieloni apeluje do Premiera Morawieckiego o odwołanie Ministra Energii
2018-12-03
Sprawiedliwa transformacja energetyczna Dolnego Śląska.
2018-10-27
Europa do 2050 może stać się zeroemisyjna - i (...)
2018-04-12
Ostrołęka C
2017-11-18
Zablokowanie przemian energetycznych jest groźne dla gospodarki oraz rozwoju (...)
2017-11-12
RAPORT Górnictwo: węglowa przyszłość czy sprawiedliwa transformacja
2017-07-10
Musimy uniezależniać się od węgla
2017-05-03
Polska Energiewende* 2023
2017-04-06
Tu była kopalnia
2017-02-20
Więcej Niż Energia: Czy Rząd RP weźmie pod uwagę Pakiet (...)
2017-02-19
Apel NGO do Akcjonariuszy Polenergii – porzućcie szkodliwy projekt Elektrowni (...)
2016-12-04
Szydło świętuje z górnikami: nie zejdziemy z drogi reform i (...)
2016-11-25
Ministerstwo Energii: Rozwód energetyki i kopalń
2016-11-11
Efektywność energetyczna - szanse i zagrożenia nowej ustawy
2016-11-05
Will oil peak within 5 years?
2016-11-02
Naimski: Obrona węgla to nie ideologia, lecz rozsądek
2016-10-27
Zarządzanie energią - przyszłość gospodarki w obuiegu zamkniętym
2016-09-21
Jak rozpocząć transformację energetyczną Polski?
2016-09-13
Brytyjczycy bronią nowej elektrowni atomowej, ale wstrzymują budowę
2016-08-05
Lewiatan: Polska nie ma odpowiedniej strategii energetycznej
2016-08-05
ClientEarth: Plan Morawieckiego dla energetyki jest nierealny
2016-07-23
Szykuje się duża inwestycja! W jednym miejscu ma powstać kopalnia (...)
2016-06-03
Polimex: Kurs spółki runął
2016-05-20
Wolność energetyczna. Czas skończyć z religią węglową
2016-05-17
Będzie składka na bezpieczeństwo energetyczne?
2016-05-09
Niemcy: 95 proc. produkcji energii z OZE i ujemne ceny (...)
2016-04-28
Zielone światło dla zielonej energii
2016-04-21
Właściciel PG Silesia kupił kopalnie i elektrownie w Niemczech
2016-04-21
Holandia: 4,7 mld EUR oszczędności dzięki zamknięciu elektrowni węglowych do (...)
2016-03-17
Czarne złoto?
2016-03-08
NFOŚiGW weryfikuje programy wsparcia
2016-02-25
"Rzeczpospolita": Polityka rządzi polską energetyką
2016-01-13
Wyprzedaż z napędem atomowym
2015-12-22
Górnicza „Solidarność” likwiduje rachunek w ING
2015-12-20
Europejska Unia Energetyczna - Rezolucja PE
2015-12-20
Niemcy: Koniec kopalń węgla kamiennego
2015-12-14
Urugwaj: niższe ceny energii i już 95 proc. energii z (...)
2015-12-12
Andrzej Duda: Przemówienie z okazji Święta Górnika
2015-12-03
CBOS: Większość Polaków za stopniowym odejściem od węgla
2015-12-03
Tchórzewski: zobowiązania spółek węglowych wynoszą 15 mld zł
2015-11-28
ING nie będzie finansował nowych elektrowni zasilanych węglem i kopalni (...)
2015-11-27
Wielka Brytania zamknie wszystkie elektrownie węglowe
2015-11-13
Ile Niemcy zapłacą za rewolucję energetyczną - najtańsza droga rozwoju (...)
2015-11-12
Jak sobie radzić z ubóstwem energetycznym?
2015-11-12
Co nowy minister energetyki myśli o węglu, atomie i OZE? (...)
2015-10-31
O maszynie, która może zrewolucjonizować sposób korzystania z energii
2015-10-21
ENERGETYCZNE POLAKÓW WYBORY: Niewidzialna ręka państwa
2015-10-16
CEZ chce kupić elektrownie i kopalnie Vattenfall w Niemczech
2015-10-14
Kaczyński: Z węglem na wieczne czasy
2015-10-11
Ustawa antysmogowa: górniczy związkowcy krytykują prezydenta Andrzeja Dudę
2015-10-08
Greenpeace chce kupić branżę węgla brunatnego należącą do koncernu Vattenfal
2015-10-07
Gorszanów: ustawa antysmogowa może wyeliminować węgiel w ogrzewnictwie
2015-10-01
Polityka energetyczna Polski – bez wizji, odwagi i wiedz
2015-09-09
Księżopolski: Okrakiem na klimatycznej barykadzie
2015-09-09
Prezes TGPE: przecena energetyki możliwa na wielką skalę
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050
2015-09-09
Polityka energetyczna 2050: zachowanie status quo, ucieczka przed dylematami
2015-08-31
W Polsce kończy się węgiel
2015-08-19
„Die Welt”: Kraje sąsiednie nie chcą niemieckiego prądu. Polska też (...)
2015-08-18
Czy fala upałów nas czegoś nauczy?
2015-08-11
To nie upał jest powodem kłopotów z energią
2015-07-31
Ratowanie górnictwa - niech każdy da czego mu nie trzeba
2015-07-28
Polityczne recepty na uzdrowienie górnictwa: sole trzeźwiące zamiast zabiegu chirurgicznego
2015-07-27
Unia energetyczna - więcej czy mniej rynku?
2015-07-26
Więcej Europy w gniazdkach
2015-07-26
Prąd z elektrowni atomowej dopiero od 2031 roku?
2015-07-26
List do premier Ewy Kopacz ws. ustawy o efektywności energetycznej
2015-07-23
Za 2,5 roku ma powstać w Kole pierwsza w Polsce (...)
2015-07-14
Francuzi rezygnują z budowy elektrowni na Lubelszczyźnie
2015-07-13
Gdzieś zaginęła wielka góra węgla. Jakieś 100 tys. ton.
2015-07-07
Energetyka nie uratuje Kompanii Węglowej
2015-07-02
Rebecca Harms w wywiadzie o unii energetycznej
2015-06-13
Nadchodzi czas Śląska bez górnictwa.
2015-05-18
Raport: Inwestycje w energetykę węglową są zbyt ryzykowne?
2015-05-12
Polacy wobec przemysłu górniczego
2015-05-12
Największy fundusz inwestycyjny świata wycofuje się z węgla
2015-05-11
Polscy politycy: naznaczeni przez komunizm, niezdolni do zmiany?
2015-05-11
Polska importerem prądu. Pierwszy raz od 1989
2015-05-04
Zatrważające tajne dane z Kompanii Węglowej
2015-05-03
Polska energetyka nadal będzie wykorzystywała węgiel, gaz i OZE
2015-05-03
Giełdowy Kopex chce nowej kopalni węgla w Małopolsce
2015-05-03
Szef Banku Światowego za eliminacją subsydiów dla paliw kopalnych
2015-04-14
NIK o bezpieczeństwie dostaw energii elektrycznej
2015-03-17
List otwarty Koalicji Klimatycznej i CEE Bankwatch Network
2015-02-19
Komisja Europejska pyta polski rząd o górnictwo
2015-02-09
Potrzebna umowa społeczna
2015-01-20
Czego możemy się uczyć z niemieckiej Energiewende?
2015-01-18
Dość czarne statystyki dla unijnego węgla kamiennego
2015-01-17
Energetyczna alternatywa - słońce świeci wszędzie :)
2014-12-31
Elektryczność w Niemczech: Prąd z odnawialnych źródeł energii na pierwszym (...)
2014-12-27
Termo - modernizacja nie(d)oceniona.
2014-11-09
Vattenfall sprzeda kopalnie węgla brunatnego w Niemczech?
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej