Ponadpartyjny plan transformacji energetycznej i ochrony klimatu dla Polski.

Apel Partii Zieloni

Apelujemy do liderek i liderów, członkiń i członków wszystkich partii i ugrupowań na polskiej scenie politycznej: przyjmijmy wspólną wizję i plan transformacji energetycznej! Uczyńmy ją wspólnym priorytetem. Będzie to nie tylko odpowiedzialna i etyczna odpowiedź na kryzys klimatyczny, ale też program Polski przyszłości: bezpiecznej, nowoczesnej, rozwiniętej cywilizacyjnie i sprawiedliwej społecznie.

Naukowcy z IPCC w ostatnim raporcie o ograniczeniu ocieplenia do 1,5°C, przygotowanym przed Konferencją Klimatyczną w Katowicach, po raz kolejny uświadomili nam, jak pilnym wyzwaniem jest ochrona klimatu naszej planety. Jeśli szybko nie przystąpimy do redukcji emisji gazów cieplarnianych, naszym dzieciom może grozić katastrofa, prowadząca do zniszczenia naszego świata, gospodarki       i cywilizacji.

Kierunek działania

Celem strategicznym ponadpartyjnego programu transformacji energetycznej i ochrony klimatu musi być zastąpienie paliw kopalnych: węgla, ropy i gazu czystymi źródłami energii, z naciskiem na ich efektywne wykorzystanie.

Zapewnienie usług energetycznych wysokiej jakości nie musi wiązać się z wysokim zużyciem energii. Nowe budynki będą budowane w standardzie nie gorszym od pasywnego, a istniejące budynki zostaną poddane głębokiej termomodernizacji. Inwestycje w budownictwo energooszczędne i nowoczesne źródła ogrzewania, takie jak pompy ciepła, kolektory słoneczne, bezpośrednie ogrzewanie energią elektryczną z wiatru i słońca,  oraz automatyczne kotły na pelety i zasobniki ciepłej wody, umożliwią zmniejszenie kosztów stałych, ograniczą ubóstwo energetyczne, radykalnie ograniczą smog oraz poprawią komfort użytkowników budynków. W transporcie priorytetem będą miejscowości przyjazne pieszym i rowerzystom, z transportem zbiorowym najwyższej jakości, szybkim, często jeżdżącym i z dogodnymi przesiadkami. Transport, zarówno osobowy, jak i towarowy, będzie - wraz ze wzrostem udziału czystej i taniej energii z OZE - sukcesywnie elektryfikowany. Powszechna, międzysektorowa poprawa efektywności energetycznej połączona z elektryfikacją opartą na odnawialnych źródłach energii pozwoli zredukować zużycie energii pierwotnej o ok. 1/3 do 2030 roku i o 2/3 do 2050 roku.

Racjonalizacja zużycia energii pozwoli na efektywne kosztowo oparcie krajowego systemu energetycznego i systemów ciepłowniczych na czystych lokalnych i rozproszonych źródłach energii - przede wszystkim wietrze (na lądzie i morzu), słońcu, energii geotermalnej i wodnej (w ograniczonym zakresie) oraz zrównoważonym wykorzystaniu biomasy - wspomaganych systemami magazynowania energii i transgranicznymi połączeniami energetycznymi z innymi krajami.

Inwestycje węglowe muszą zostać niezwłocznie wstrzymane - choć wygaszanie sektora, z równoległym tworzeniem miejsc pracy w nowych gałęziach gospodarki potrwa jeszcze kilkanaście lat. Wdrożone zostaną regulacje zachęcające niezależnych inwestorów do inwestowania w czyste źródła energii, np. taryfy dynamiczne, funkcjonujące w ramach tzw. „smart grid” - inteligentnej sieci energetycznej.

Korzyści

Konsekwentna budowa gospodarki zeroemisyjnej może rozwiązać szereg dręczących nas problemów. Poza oczywistą kwestią ochrony klimatu, poprawi ona bilans handlowy (co roku importujemy ropę, gaz i węgiel za dziesiątki miliardów złotych), zapewni bezpieczeństwo energetyczne, wyeliminuje zanieczyszczenia powietrza i ograniczy ubóstwo energetyczne.

Prowadząc transformację energetyczną oprzemy się na lokalnych zasobach energetycznych, stworzymy nowe miejsca pracy pozwalające bezproblemowo zaabsorbować pracowników sektora węglowego i innych schyłkowych branż (tj. inwestycje w infrastrukturę energetyczną, transportową, budowlaną, przemysłową i in. w procesach min. termomodernizacji, produkcji urządzeń do wykorzystania energii słonecznej, wiatrowej, geotermalnej, wodnej, pomp ciepła, rekuperatorów, autobusów elektrycznych czy obsługi biogazowni). Jednocześnie stymulować będziemy rozwój branż innowacyjnych, poprawimy konkurencyjność polskiej gospodarki, podniesiemy jakość życia i przestrzeni miejskiej (transport z wysokim udziałem rowerów i transportu miejskiego, jak np. w Kopenhadze to mniej korków, wypadków, hałasu, wydatków - za to więcej ruchu i zdrowia mieszkańców oraz mniejsze koszty utrzymania infrastruktury).

Realizując wizję i program transformacji energetycznej nie tylko uratujemy świat przed katastrofą, ale też poprawimy jakość naszego życia, wzmocnimy innowacyjne sektory gospodarki i poprawimy szanse na wyjście z kryzysu klimatycznego w lepszym, bardziej sprawiedliwym ekonomicznie i społecznie świecie.

Partia Zieloni od powstania w 2003 roku promuje ambitne działania na rzecz energetyki oszczędnej, odnawialnej i rozproszonej, opisane w programie „Zielony Nowy Ład”. Jesteśmy świadomi, że program ten, aby być skutecznym – musi być wyjęty z doraźnych sporów. Musi być uzgodniony ze wszystkimi partiami i ruchami społecznymi, które w swoich programach odwołują się do transformacji energetycznej i które w tej sferze, tak jak w obszarze m.in. walki ze smogiem, winny zawrzeć sojusz ponad podziałami.

Dlatego apelujemy o zmianę polityki energetycznej. Nie możemy sobie pozwolić na tracenie bezcennego czasu – należy niezwłocznie przystąpić do włączenia kraju w nurt przemian światowych oraz do budowania bezpieczeństwa państwa.

Przyjęcie tego apelu - jego wizji oraz przytoczonych poniżej głównych założeń, będzie naszym celem i brzegowym warunkiem w rozmowach koalicyjnych dotyczących wyborów do Parlamentu Europejskiego i Polskiego Parlamentu w 2019.

Partia Zieloni,
Współprzewodniczący: Małgorzata Tracz, Marek Kossakowski
Zespół ds. energii: Urszula Zielińska, Miłosława Stępień, Radosław Gawlik

Poniżej prezentujemy 11 głównych założeń - czy wyzwań - ponadpartyjnego planu transformacji energetycznej i ochrony klimatu dla Polski, który roboczo  nazwaliśmy „Zielonym Nowym Ładem dla Klimatu 2050”. Zostały one opracowane w porozumieniu i ze wsparciem podpisanych niżej wybitnych ekspertów i naukowców w dziedzinie energetyki i klimatu.

 11 założeń - wyzwań - transformacji energetycznej i ochrony klimatu dla Polski

1. Redukcja zużycia paliw kopalnych w energetyce, ciepłownictwie i transporcie o 50 % w perspektywie 2035 roku oraz całkowita rezygnacja z nich do 2050 roku.
2. Poprawa efektywności energetycznej na poziomie 30-40% w 2030 roku względem 2005 roku.
3. Udział energetyki odnawialnej w roku 2030 na poziomie co najmniej 35-40%.
4. Standardy nowo budowanych budynków od roku 2025 nie gorsze niż domów pasywnych, z dążeniem do budynków „plusenergetycznych".
5. Integracja programów dotyczących termomodernizacji, wprowadzania mikroinstalacji OZE, poprawy efektywności energetycznej oraz przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu - w jeden spójny mechanizm wsparcia.
6. Kreowanie miast efektywnych energetycznie z dominacją transportu niezmotoryzowanego i publicznego, zwartych, ale nasyconych terenami zielonymi, a także odpornych na zmianę klimatu (adaptacja).
7. Tworzenie, w oparciu o niskoemisyjny miks energetyczny, łańcucha ekomobilności zarówno w miastach jak i poza nim, zarówno w transporcie osób, jak i towarów.
8. Włączenie obywateli, samorządów lokalnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw w budowanie bezpieczeństwa energetycznego i „demokracji energetycznej" (tj. łączenie technologicznej transformacji energetycznej ze wzmacnianiem demokracji i udziału społecznego w procesach decyzyjnych).
9. Pobudzanie i wspieranie działań takich jak m.in autoprodukcja czystej energii, na rzecz transformacji energetycznej i ochrony klimatu w przedsiębiorstwach - od małych po duże koncerny.
10. Wykorzystanie terenów biologicznie czynnych (rolniczych i leśnych) do wzrostu pochłaniania dwutlenku węgla z zapewnieniem ochrony ekosystemów oraz ochrony różnorodności biologicznej.
11. Przeznaczenie co najmniej 50% z środków UE w okresie 2021–2027, a także funduszy ekologicznych oraz całego przychodu z handlu uprawnieniami do emisji, na rozwój gospodarki niskoemisyjnej. Jako dodatkowe narzędzie można zastosować tzw. ekologiczną reformę podatkową, polegającą na opodatkowaniu paliw najbardziej emisyjnych w tym emisji  z węgla, przy jednoczesnym obniżeniu podatków bezpośrednich (kosztów pracy) - stymulując rozwój „czystej energii” w sposób neutralny dla budżetu państwa.

*Lista naukowców i ekspertów konsultujących dokument:

• Prof. Jan Popczyk, elektroenergetyk, b. prezes PSE, analityk i ekspert energetyki rozproszonej i transformacji gospodarki
• Prof. Szymon Malinowski, fizyk, klimatolog, portal Nauka o Klimacie
• Dr Grzegorz Wiśniewski, prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej
• Dr Andrzej Kassenberg, założyciel i wieloletni prezes Instytutu na rzecz Ekorozwoju
• Marcin Popkiewicz, ekspert transformacji energetyki i ochrony klimatu, portal Nauka o Klimacie