×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

21 lutego 2020
info
 

Uwagi Koalicji Ratujmy Rzeki (KRR) do Planu Przeciwdziałania Skutkom Suszy (PPSS)

W ramach szeroko zakrojonej kampanii społecznej mającej na celu uwrażliwienie społeczeństwa na problem suszy, PPSS zawiera niestety szereg szkodliwych i chybionych inwestycji, które nie tylko nie złagodzą skutków suszy, a wręcz doprowadzą do ich pogłębienia.

1. W PPSS nie uwzględniono uwag złożonych w dotychczasowych konsultacjach

W wymiarze formalnym przyjęty przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie tryb prac nad Planem Przeciwdziałania Skutkom Suszy zasługuje na uznanie. Proces rozpoczął się od ankiety, która miała służyć identyfikacji i hierarchizacji obszarów zagrożonych zjawiskiem suszy oraz stworzyć efektywny katalog działań służących ograniczaniu i łagodzeniu skutków suszy. Następnie przeprowadzono szereg spotkań konsultacyjnych. Niestety pomimo tak szeroko zakrojonego, trwającego rok procesu dokument poddawany obecnie konsultacji nie uwzględnia przedstawionych do tej pory uwag, w tym propozycji Koalicji Ratujmy Rzeki złożonych ponad rok temu. Organizacje skupione w Koalicji są tym głęboko rozczarowane. Rodzi to bowiem pytanie, czy celem procesu było faktycznie wypracowanie optymalnego programu przeciwdziałania skutkom suszy, opartego na rzetelnej wiedzy i zawierającego skuteczne rozwiązania. Koalicja obawia się, że mogło raczej chodzić o przekonanie opinii publicznej do zaakceptowania zestawu kosztownych i nieskutecznych tradycyjnych inwestycji hydrotechnicznych wskazanych odgórnie przez PGW Wody Polskie według niejasnych kryteriów, zamiast nowoczesnych rozwiązań usuwających istotne antropogeniczne przyczyny suszy, wykorzystujących naturalny potencjał ekosystemów i tzw. zieloną i niebieską infrastrukturę.

W dokumencie wprowadzono elementy opracowań o różnych funkcjach. Z jednej strony ma to być dokument zawierający strategiczne ramy polityki państwa w odniesieniu do zagrożeń suszą, z drugiej zaś wykonawczy, wskazujący na konkretne inwestycje, które będą realizowane w nadchodzących latach. Dokument zawierający szczegółową analizę i diagnozę sytuacji obecnej i na tej podstawie wyznaczający ramy i założenia strategii powinien mieć charakter kompleksowy, w jasny sposób odnosić się do innych istniejących dokumentów i wskazywać mocne i słabe miejsca (definiujące obecną sytuację) i wynikające z tego zagrożenia. Dopiero na podstawie takiego dokumentu powinien zostać przygotowany szczegółowy plan działań, uwzględniający uwarunkowania regionalne. Obecne pomieszanie obydwu podejść w jednym dokumencie powoduje, że jest niespójny.

2.1. W PPSS jest brak rozwiązań usuwających systemowe przyczyny zjawiska suszy

W części ogólnej dokument wskazuje wprawdzie na ogromny potencjał naturalnych metod retencji, ale w części inwestycyjnej wskazane są wyłącznie inwestycje hydrotechniczne. Z dokumentu nie wynika też jasno, na jakiej podstawie i z jakiego powodu wybrano je do realizacji. Poza tym większość z nich nie ma potencjału zapobiegania skutkom suszy, jak na przykład budowa stopni wodnych, odbudowa kanałów czy regulacja rzek. W planie inwestycyjnym brak jest również priorytetyzowania zaplanowanych zadań i oceny ich wpływu na środowisko, w tym na przeciwdziałanie suszy i jej skutkom.

Poza tym w PPSS nie zostały uwzględnione dotychczasowe uwagi organizacji ekologicznych i fachowe ekspertyzy, które jasno wskazywały, że priorytetem powinno być odtwarzanie naturalnej retencji krajobrazowej, rolnej i leśnej, co pozwoliłoby na skuteczną odbudowę zasobów wodnych powierzchniowych i podziemnych. Jak KRR wskazywała wielokrotnie punktem wyjścia dla PPSS powinna być analiza systemowych przyczyn zjawiska suszy. Należą do nich przede wszystkim:

  • błędne projektowanie i niewłaściwa eksploatacja systemów melioracyjnych na terenach rolniczych, skutkujące odwadnianiem terenów rolnych i postępującą degradacją torfowisk, które mają kluczowe znaczenie dla potencjału retencji krajobrazowej;
  • prace regulacyjne i utrzymaniowe na rzekach i potokach, zmniejszające objętość retencyjną koryta oraz doliny i obniżające poziom zwierciadła wody, co prowadzi do drenażu terenów przyległych i redukcji retencji oraz przyspieszenia nurtu, a co za tym idzie do szybszego odpływu wód ze zlewni;
  • niszczenie zasobów wód podziemnych przez niekontrolowany pobór oraz drenujący efekt ogromnych lejów depresyjnych powstających wokół kopalni odkrywkowych;
  • wykorzystywanie w okresie suszy ograniczonych zasobów wód powierzchniowych do chłodzenia elektrowni, co pogłębia efekt suszy poniżej poboru wód chłodniczych i czemu dodatkowo towarzyszy negatywny dla ekosystemów wodnych i od wód zależnych wzrost temperatury wody poniżej miejsca zrzutu wód pochłodniczych;
  • różne działania człowieka utrudniające i pogarszające proces absorpcji wód opadowych przez glebę. Należy tu wskazać przede wszystkim na bezpośrednie blokowanie absorpcji wody poprzez rozprzestrzeniającą się zabudowę lub utwardzanie powierzchni (budowa placów, parkingów, dróg, chodników) oraz niekorzystne zmiany szaty roślinnej na obszarach niezabudowanych i nieutwardzonych, w tym niekorzystne zjawiska w gospodarce rolnej i leśnej. Poza tym należy również wskazać na coraz częstszą rezygnację z trwałych użytków zielonych na rzecz intensywnie eksploatowanych gruntów ornych np. wielkoobszarowych upraw kukurydzy, a także zasypywanie naturalnych oczek wodnych i likwidację zadrzewień śródpolnych oraz obszarów łęgowych i mokradeł.

2.2 W PPSS brakuje istotnych rozwiązań odnoszących się do wyżej wskazanych przyczyn zjawiska suszy. Plan powinien przewidywać m.in.:

  • Zaniechanie przyspieszających odpływ prac utrzymaniowych na rzekach. Wymaga to nowelizacji zapisów Prawa wodnego, które teraz nakładają obowiązek wykonywania tych prac, oraz realnego wdrożenia i stosowania zaktualizowanego „Katalogu dobrych praktyk w zakresie robót hydrotechnicznych i prac utrzymaniowych”. Obecnie realizowane prace utrzymaniowe dają efekt przyspieszenia odpływu wody i wcinania się koryt, co tylko pogłębia problem suszy.
  • Odtwarzanie na masową skalę naturalnej retencji w krajobrazie rolniczym, w tym renaturyzowanie osuszonych mokradeł, odtwarzanie utraconych terenów zalewowych w dolinach rzek (np. poprzez likwidację lub odsuwanie obwałowań), przywracane meandrujących koryt, odtwarzanie starorzeczy i oczek śródpolnych oraz dobrze zaplanowany program zalesień gruntów porolnych. W tym celu powinny zostać wprowadzone dopłaty rolno-środowiskowe dla rolników za utrzymywanie i odtwarzanie elementów naturalnej retencji, w tym ochronę tam i stawów bobrowych.
  • Ocena racjonalności utrzymywania i zmiana funkcjonowania systemów melioracyjnych, które obecnie służą głównie odwadnianiu terenów rolnych, a powinny magazynować wodę dzięki urządzeniom umożliwiającym zatrzymywanie wody w systemie np. zastawkom. Budowa i przebudowa urządzeń melioracyjnych nie będzie realizowana przez rolników bez wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych i mechanizmów finansowych. Obszary zmeliorowane o niskiej produktywności należy wyłączyć z intensywnej produkcji rolnej, nadając priorytet funkcji retencyjnej (oczywiście za dopłatą).
  • Zmiany w gospodarce leśnej gwarantujące zachowanie i odtwarzanie leśnych terenów podmokłych, przebudowa drzewostanów w celu zwiększenia ich zdolności retencyjnych oraz ograniczenie pozyskania na terenach istotnych z punktu widzenia retencji, w tym zwłaszcza w lasach na terenach górskich i terenach nadrzecznych.
  • Zmiany w planowaniu przestrzennym zmierzające do ograniczenia wzrostu powierzchni utwardzonych oraz “rozszczelnienie” już istniejących powierzchni szczelnych (np. wielkopowierzchniowe parkingi).
  • Rezygnacja z planów rozbudowy istniejących kopalń odkrywkowych węgla brunatnego i budowy nowych, ponieważ tego typu kopalnie należą do głównych czynników pogłębiających deficyt wody w regionach, gdzie działają (woj. łódzkie, Wielkopolska Wschodnia, Zagłębie Turoszowskie, Lubelskie Zagłębie Węglowe).
  • Zmiana technologii chłodzenia w elektrowniach konwencjonalnych w celu ograniczenia zrzutów wód pochłodniczych i zmniejszenia strat przez parowanie, a w dalszej perspektywie ich likwidacja.
  • Wdrożenie mechanizmów racjonalizacji zużycia wody, na przykład wprowadzenia dwustopniowej taryfy opłat za wodę wodociągową, co sprzyja oszczędzaniu wody i może zachęcać do stosowania wody szarej lub deszczówki do podlewania.

3. Plan obejmuje przedsięwzięcia, które doprowadzą do pogorszenia zjawiska suszy

W ramach szeroko zakrojonej kampanii społecznej mającej na celu uwrażliwienie społeczeństwa na problem suszy, PPSS zawiera niestety szereg szkodliwych i chybionych inwestycji, które nie tylko nie złagodzą skutków suszy, a wręcz doprowadzą do ich pogłębienia.

Do takich przedsięwzięć należy przede wszystkim budowa zbiorników zaporowych na rzekach. Ich negatywny wpływ na ekosystemy rzek oraz zasoby wód powierzchniowych i podziemnych jest powszechnie znany i szeroko opisany w literaturze naukowej. Jednocześnie zbiorniki nie pełnią istotnej funkcji retencyjnej, ponieważ zatrzymują wodę jedynie w czaszy zbiornika, drenując teren poniżej zapory. Używany często argument o znaczeniu zbiorników dla zwalczania suszy w rolnictwie to jeden ze “zbiornikowych” mitów. KRR nie zna żadnego przypadku rozprowadzania wody ze zbiornika na sąsiednie tereny rolne. Zwracamy też uwagę na występujące ostatnio problemy z napełnieniem już istniejących zbiorników (np. Świnna Poręba, Klimkówka), a także na rosnące wraz ze zmianami klimatu tempo parowania z powierzchni zbiorników, które może przekraczać latem wielkość dopływu.
Innym przykładem proponowanych w PPSS inwestycji całkowicie sprzecznych z celami programu, są stopnie wodne na dużych rzekach. Stopnie na Odrze i Wiśle redukują retencję korytową, a służą wyłącznie żegludze i hydroenergetyce. Podkreślanie ich znaczenia w PPSS to wprowadzanie w błąd społeczeństwa.

Niebezpieczna dla zasobów wód podziemnych jest budowa ujęć tych wód na potrzeby nawadniania obszarów rolniczych. Zezwolenie na zwiększony pobór wód podziemnych, bez zapewnienia ich odtwarzania, może mieć negatywne konsekwencje dla tych zasobów, a także zagrozić stabilności zasobów wód powierzchniowych. Najbardziej dotkliwe będzie to w okresach deficytu opadów, kiedy wzrośnie presja na korzystanie z wód podziemnych.
Warszawa, 15 lutego 2020 r.

info

28 lutego 2024 godz. 17:45 sala nr 2 Kino Nowe Horyzonty ul. Kazimierza Wielkiego 19a/21, 50-077 Wrocław
czytaj całość
19 lutego, godz. 11.00, Odracentrum, ul. Wybrzeże Słowackiego 5B Wrocław  
czytaj całość
Zapraszamy na pierwsze w 2024 r. spotkanie z cyklu „Oblicza katastrofy”, które poświęcone będzie największym manipulacjom i dezinformacjom dotyczącym kwestii (...)
czytaj całość
Negocjacje podczas Szczytu Klimatycznego COP28 w Dubaju zakończono z dobowym opóźnieniem. Przedmiotem największego sporu między “petropaństwami” a krajami już dziś (...)
czytaj całość
Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA zaskarżyło bezczynność organów ochrony kultury oraz zaskarżyło postanowienia organów do sądu administracyjnego. Co ciekawe,
czytaj całość
17 i 18 listopada 202 roku odbędą się Dni Klimatu Wrocławskiego Środowiska Akademickiego.
czytaj całość
więcej
2023-10-05
We Wrocławiu powstało nowoczesne laboratorium – pracuje nad oszczędzaniem energii
2023-10-04
Otwarta debata wyborcza we Wrocławiu - 5.10.2023 w Kinie Nowe (...)
2023-10-02
„Popełniliśmy wielki błąd”. Opozycja jednogłośnie o potrzebie transformacji energetycznej
2023-09-22
Debata wyborcza: Jakiej transformacji energetyki i ochrony klimatu potrzebujemy?
2023-09-21
Fundusze na rozwój firm – od kuchni. Bezpłatne szkolenie w (...)
2023-08-17
Ta zmiana każdemu Polakowi odbiera prawo do decydowaniu o miejscu, (...)
2023-07-21
NIK: Szkoda środowiska
2023-05-30
Ostatni wtorek dla kaucji
2023-04-26
Akcja Czysta Odra - 28.04.2023
2023-03-05
Ekolodzy okupowali restaurację Gesslera
2023-03-05
Ekolodzy zaskarżą przedłużenie koncesji dla Turowa
2023-02-22
Czy budowa elektrowni "Młoty" to dobry pomysł?
2022-12-06
Region turoszowski bez funduszy na transformację.
2022-11-17
Młodzeżowy Strajk Klimatyczny: 18.11.2022 strajkujemy dla klimatu!
2022-11-03
JESTEŚMY NADAL W CZARNYM DOLE
2022-10-25
DOSYĆ wpuszczania Odry w kanał!
2022-09-24
Młodzezowy Strajk Klimatyczny: Wrocław
2022-09-22
Młodzieżowy Strajk Klimatyczn: Miasteczko Klimatyczne
2022-09-16
Zrzutka na Odrę: ODRAtujmy Odrę!
2022-09-06
Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami) sierpień 2022
2022-08-25
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego
2022-08-13
Dosyć trucia
2022-08-12
Zieloni i KO: Katastrofa ekologiczna na Odrze oraz jej konsekwencje (...)
2022-07-08
Wodny Azyl w Warszawie
2022-07-05
Za zieloną fasadą Krajowych Planów Odbudowy
2022-06-29
Czego boją się handlowcy, czyli kto zapłaci za kaucję?
2022-05-27
Potrzebujemy więcej zieleni i bezpieczeństwa w funduszach UE na lata (...)
2022-05-26
Porozmawiajmy o transformacji i o środkach na odporność - debata (...)
2022-05-18
Wybory w NRW
2022-05-09
Akcja Czysta Odra - 850 km edukacji ekologicznej
2022-04-28
Inauguracja Akcji Czysta Odra
2022-04-26
Skończmy z wykorzystywaniem zwierząt w badaniach naukowych!
2022-04-21
Choosing the Right Path at this Turning Point in History
2022-04-14
Konferencja pt. Ochrona dziedzictwa kulturowego Łużyc w procesie transformacji trójziemia
2022-01-29
EkoObywatel – wsparcie interwencji i zmian systemowych
2022-01-13
Demonstracja w sprawie Taksonomii Unii Europejskiej
2022-01-03
Konferencja pt. Krajobraz kulturowy Łużyc zasobem transformacji regionu zgorzeleckiego
2021-12-21
IV Wrocławskie Konwersatorium Inteligentna Energetyka
2021-12-03
Odkrywki i węgiel bezdni.
2021-11-19
Polski Kongres Klimatyczny
2021-11-04
Nowe ekologiczne miejsce na mapie Warszawy
2021-10-20
Gwałtowne zmiany zniweczą rozwój polskiej fotowoltaiki – apel do rządu
2021-08-31
Turów: 102 dni od postanowienia TSUE. Czy Polskę czekają kary?
2021-08-11
List Otwarty do Prezesa Zarządu PGE
2021-08-09
Rozpoczyna się międzynarodowy i otwarty Rzeczny Uniwersytet 2021!
2021-08-03
Turów 2071, czyli o potędze wyobraźni
2021-07-30
Przezorność i odpowiedzialność w czasie pandemii, czyli dlaczego warto czytać (...)
2021-07-30
Plener Ziemia Zgorzelecka: OPOLNO 2071
2021-07-26
Skarb Państwa straci nawet pół miliarda złotych!
2021-07-19
EKO-UNIA na festiwalu Góry literatury w Nowej Rudzie i okolicach
2021-07-13
Twarde negocjacje opóźniają odejście od węgla, a nowy blok w (...)
2021-06-30
Czy Śląsk straci 2,6 mld euro? Społecznicy apelują do marszałka
2021-06-09
Herpetolodzy odłowią inwazyjne żółwie z Fosy Miejskiej
2021-06-08
Zaprojektuj "zieloną" ciepłownię przyszłości z NCBR
2021-05-31
Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami) Maj 2021
2021-05-27
Turów szansą na początek (zaplanowanego) końca węgla w Polsce
2021-05-20
Subregion Wałbrzyski- dekarbonizacja 2030, neutralność klimatyczna 2040
2021-05-17
NCBR wyłoni 40 półfinalistów Wielkiego Wyzwania: Energia
2021-05-14
Rowerem po wulkanach w Chile
2021-05-13
Sprzeciw wobec budowy nowego odcinka obwodnicy we Wrocławiu
2021-05-12
Będziemy zarabiać za bycie ekologicznym?
2021-05-05
Ptaki wędrowne mają coraz większe kłopoty
2021-05-05
Pomysły z Europy Środkowej na walkę ze skutkami zmian klimatu (...)
2021-05-04
Stanowisko Rady Krajowej Partii Zieloni ws. ratyfikacji Funduszu Odbudowy
2021-04-29
Fałszywy patriotyzm węglowy drogą do bezrobocia w Turowie
2021-04-28
Zatrzymać katastrofę czy aktywistów klimatycznych?
2021-04-26
Rozmowa z Anną Dziadek, prezeską Stowarzyszenia *NIE kopalni odkrywkowej*
2021-04-26
80%, a może nawet 90% ciepła z OZE. Nowe przedsięwzięcie (...)
2021-04-23
NIK o ochronie ludzi przed szkodliwym wpływem tworzyw sztucznych
2021-04-22
Od Bauhausu do NEB – lekcja z przeszłości dla przyszłości
2021-04-20
Podpisz petycję w sprawie powołania unijnego Komisarza ds. Dobrostanu Zwierząt
2021-04-08
Petycja "Stop! elektrowni fotowoltaicznej w Giebułtowie na terenie NATURA 2000."
2021-04-01
Gawlik w Sejmie: Nie chcemy Twierdzy Turów
2021-03-31
Zielone studium dla Wrocławia
2021-03-29
Senat wyklucza organizacje ekologiczne z postępowań administracyjnych
2021-03-19
Ruszają zgłoszenia do konkursu Eco-Miasto 2021
2021-02-25
Ile jest „eko” w ekogroszku?
2021-02-23
Kolejna po Lex Inwestor fikcyjna nowelizacja ustawy ooś już w (...)
2021-02-08
Na naszych oczach rodzi się Zielony Śląsk
2021-01-26
Zielony Nowy Ład w Polsce
2021-01-25
EKO-UNIA: Opinia o STRATEGII ZARZĄDZANIA (...)
2021-01-21
MPO Warszawa: odbiór poświątecznych choinek nadal trwa!
2020-12-01
Czy UE będzie finansować niszczenie Odry?
2020-11-23
Duma, a raczej uprzedzenie, czyli ile kosztują klimat rządy populistów
2020-11-12
Globalna Lista Rezygnacji z Węgla
2020-11-03
Romantyzm już był, do gry wchodzi Romantyczność
2020-10-29
Deklaracja Samorządów Subregionu Wałbrzyskiego
2020-10-14
Zalecenia interdyscyplinarnego zespółu doradczego PAN ds. COVID-19
2020-09-18
Słaby Greenwashing nie przejdzie
2020-07-29
List naukowców w sprawie drewna energetycznego
2020-07-21
Polska może stracić miliardy euro dla regionów górniczych – oto (...)
2020-07-20
Czy Sejm wyśle dzieci na polowania?
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej