Komisja Europejska przyjęła sprawozdania, z których wynika, że wiele państw członkowskich nieodpowiednio wdraża i stosuje przepisy dotyczące odpadów. Podkreślono potrzebę podjęcia przez państwa członkowskie znaczących wysiłków, które umożliwiłyby gospodarowanie odpadami w sposób spełniający normy unijne. Działania te są niezbędne dla ochrony środowiska i zdrowia ludzi.
Komisja Europejska przyjęła sprawozdania, z których wynika, że wiele państw członkowskich nieodpowiednio wdraża i stosuje przepisy dotyczące odpadów. Podkreślono potrzebę podjęcia przez państwa członkowskie znaczących wysiłków, które umożliwiłyby gospodarowanie odpadami w sposób spełniający normy unijne. Działania te są niezbędne dla ochrony środowiska i zdrowia ludzi.
Stavros Dimas, unijny komisarz ds. środowiska, stwierdził: "Właściwe wdrożenie przepisów w dziedzinie odpadów jest niezbędne dla ochrony naszego środowiska oraz zdrowia. Ustanowienie przepisów nie wystarczy: trzeba je jeszcze stosować. Egzekwowaniu przepisów w dziedzinie odpadów nie poświęca się niestety należytej uwagi. Komisja otrzymuje od obywateli i Parlamentu Europejskiego wiele skarg dotyczących złego gospodarowania odpadami. Państwa członkowskie muszą zacząć poważnie traktować egzekwowanie przepisów dotyczących odpadów. Musimy gospodarować odpadami w sposób pozwalający na ochronę zasobów, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz ochronę zdrowia obywateli. Komisja będzie w większym stopniu pomagać państwom członkowskim w lepszym wdrażaniu przepisów".
Ze sprawozdań wynika, że wdrażanie i stosowanie prawa unijnego w dziedzinie odpadów jest niedostateczne, w szczególności w odniesieniu do dyrektywy ramowej w sprawie odpadów 1 , dyrektywy w sprawie składowisk 2 oraz rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów 3 . W wielu przypadkach brakuje infrastruktury przetwarzania odpadów, zaś odpady nie są segregowane. Powoduje to, że nie zostają osiągnięte cele dotyczące ponownego wykorzystania, recyklingu i odzysku odpadów takich jak sprzęt elektroniczny i elektryczny, pojazdy wycofane z eksploatacji czy opakowania. Bardzo często zdarzają się przypadki nielegalnego przemieszczania odpadów.
W niektórych z państw członkowskich, które przystąpiły do UE po 2004 r., sytuacja jest szczególnie problematyczna ze względu na duże uzależnienie od składowisk, brak infrastruktury przetwarzania odpadów oraz brak nawyków segregacji i recyklingu. W wielu starszych państwach członkowskich sytuacja nie jest o wiele lepsza: łamane są przepisy unijne dotyczące gospodarowania odpadami, a nieskuteczne usuwanie odpadów ulegających biodegradacji ze składowisk przyczynia się do zmian klimatu.
Prawidłowe wdrożenie i stosowanie przepisów unijnych dotyczących odpadów mogłoby doprowadzić do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 30 proc. Dzięki prawu w dziedzinie odpadów przedsiębiorstwa europejskie mają zarówno możliwość stosowania innowacyjnych rozwiązań, jak i dostęp do cennych surowców wtórnych. Przestrzeganie przepisów pozwoliłoby uniknąć znaczących kosztów związanych z usuwaniem nielegalnych składowisk i niekorzystnych skutków dla powietrza i wody. UE nie może sobie pozwolić na koszty gospodarcze, społeczne i środowiskowe wynikające z niewłaściwego stosowania unijnych przepisów dotyczących odpadów.
Egzekwowanie prawa przynosi wyraźne korzyści dla środowiska. W ostatnich dziesięciu latach stale rosły wskaźniki recyklingu i odzysku opakowań, co przyczyniło się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i ochrony zasobów. Ze względu na zakaz składowania zużytych opon, 95 proc. opon jest odzyskiwanych, powstał silny rynek materiałów uzyskanych z opon, a ryzyko pożarów na składowiskach zmalało. Wprowadzenie kontroli substancji niebezpiecznych w produktach elektronicznych i pojazdach przyczyniło się do ograniczenia zagrożeń dla zdrowia. Sukcesy te należy teraz powtórzyć w innych obszarach gospodarki odpadami.
Komisja w dalszym ciągu zgłasza Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości przypadki nieprzestrzegania przez państwa członkowskie unijnego prawa w dziedzinie ochrony środowiska. Ponad 20 proc. wszystkich postępowań w sprawie naruszenia prawa w dziedzinie ochrony środowiska to sprawy związane z gospodarowaniem odpadami. Podejmuje się również skoordynowane działania mające wzbogacić wiedzę organów krajowych, zwiększyć przejrzystość prawodawstwa i pomóc w wymianie najlepszych praktyk oraz opracowaniu wytycznych.
Komisja pomoże państwom członkowskim w lepszym wdrażaniu przepisów. Jej działania obejmują kampanie informacyjne, opracowanie wytycznych dla państw członkowskich na temat najważniejszych kwestii związanych z prawodawstwem UE w dziedzinie odpadów, wspólne działania w zakresie egzekwowania prawa, inspekcje w państwach członkowskich we współpracy z europejską siecią ds. wdrażania i egzekwowania prawa ochrony środowiska (IMPEL). Komisja bada również, czy możliwe jest powołanie unijnej agencji wykonawczej ds. odpadów, która pomogłaby w rozwiązaniu problemu niedostatecznego wdrażania i egzekwowania prawa.
Państwa członkowskie mają obowiązek składania regularnych sprawozdań na temat stosowania prawa w dziedzinie odpadów. Sprawozdania są przesyłane Komisji co trzy lata, a ich zakres obejmuje szereg dyrektyw i rozporządzeń dotyczących odpadów. Państwa członkowskie składają również co rok lub co dwa lata sprawozdania dotyczące wskaźników ponownego wykorzystania, recyklingu i odzysku różnych rodzajów odpadów.