Europejskie Dni Ptaków: 1-2 października 2016

Miliony ptaków opuszczają właśnie Europę i udają się w podróż na swoje zimowiska w Afryce.

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, jak co roku, zaprasza wszystkich chętnych do bliższego poznania tajemnicy ptasich migracji oraz do udziału w spacerach i innych wydarzeniach ornitologicznych w całej Polsce.

Europejskie Dni Ptaków w Polsce to część EuroBirdwatch, akcji organizowanej przez BirdLife International w całej Europie i Azji Centralnej. W tym roku ludzie z 36 państw – od Norwegii po Cypr i od Portugalii po Uzbekistan będą wspólnie obserwować, poznawać trasy przelotu i dowiadywać się więcej o niebezpieczeństwach, jakie mogą spotkać ptaki podczas jesiennej podróży. W Europie planowane są setki wydarzeń. Na zainteresowanych czekają spacery ornitologiczne, wykłady, konkursy i wystawy poświęcone ptakom i ich migracjom.

Lista spacerów i innych wydarzeń w Polsce: http://otop.org.pl/obserwacje/wlacz-sie/europejskie-dni-ptakow/mapa-i-lista-wycieczek-2016/

W 2015 roku BirdLife International opublikował badania, z których wynika, że w krajach basenu Morza Śródziemnego aż 25 milionów ptaków wędrownych rocznie jest łapanych i zabijanych. Ogromna większość ptaków ma jeszcze do pokonania inne niebezpieczeństwa, jak przekroczenie nieprzyjaznej Sahary. Dzieje się tak dwa razy do roku. Organizacje partnerskie BirdLife zwalczają nielegalne polowania i zabijanie ptaków, dla którego nie ma żadnego usprawiedliwienia.

Dla migrujących gatunków ptaków istnienie odpowiednich terenów lęgowych na północy, bezpiecznych miejsc postoju i przelotu w czasie migracji oraz odpowiednich siedlisk tam, gdzie zimują są więc niezwykle ważne. Celem Europejskich Dni Ptaków 2016 jest zwiększenie świadomości i wiedzy na temat migracji ptaków, ich potrzeb w miejscach lęgowych, tras przelotów i miejsc zimowania w rejonie Morza Śródziemnego i w Afryce.

W ubiegłym roku 41 państw z Europy i Azji Centralnej wzięło udział w akcji organizując ponad tysiąc imprez, na których 32 tysiące osób mogło oglądać i liczyć ptaki. Wspólnie policzono ponad 5 milionów ptaków! W 2016 roku impreza jest koordynowana przez BirdLife w Szwajcarii, która jako Europejskie Centrum zbierze dane ze wszystkich państw uczestniczących w projekcie.

Ptakiem Europejskich Dni Ptaków został w tym roku kopciuszek (Phoenicurus ochruros).
To pospolity, niepozorny ptak wielkości wróbla. Prawdopodobnie każdy miał okazję kiedyś go spotkać. Bardzo ruchliwy, często potrząsa ogonem, sprawiając wrażenie zaciekawionego i podekscytowanego.

Samce mają smolistoczarną pierś, pomarańczowordzawe podogonie i ogon – wyglądają więc, jakby zostały okopcone przez dym z komina, na którym chętnie przesiadują. Prawdopodobnie dlatego polska nazwa tego gatunku (tak jak postaci z bajki) pochodzi od słowa „kopeć”, oznaczającego osad z sadzy. Samiczki są skromniej ubarwione, szarobrunatne, ale także z pomarańczowym ogonem.

Kopciuszki można łatwo zaobserwować na dachach, murkach i kominach gdzie śpiewają swoją charakterystyczną pieśń. Można w niej rozróżnić dwie części, oddzielone charakterystycznym, trzeszczącym przerywnikiem, który niektórzy porównują do dźwięku szkła rozgniatanego butem na betonie.

Kopciuszek niegdyś zamieszkiwał wyłącznie górskie rejony środkowej i zachodniej Europy oraz środkowej Azji, a gniazda zakładał na skałach. Dopiero na początku XIX wieku rozpoczął ekspansję na tereny nizinne. Obecnie bardzo chętnie gnieździ się w osiedlach ludzkich, na terenach przemysłowych, a także wśród zabudowań na obszarach rolniczych. Gniazda umieszcza w szczelinach murów, często wewnątrz budynków. Unika terenów leśnych, a szczególnie lasów iglastych. W górach gnieździ się wśród skał i głazów.

Areał występowania kopciuszka obejmuje obecnie Europę, Azję Mniejszą, Iran, Afganistan, Kirgistan, a także większą część Tybetu, Chin i Mongolii. W Europie omija regiony północne i jest rzadszy na Wyspach Brytyjskich i Półwyspie Fennoskandzkim.

Zimową wędrówkę kopciuszki zaczynają dosyć późno, bo w październiku, a czasem dopiero w listopadzie. Zimę spędzają w południowej Europie, północnej i wschodniej Afryce oraz w południowo-zachodniej Azji. Wracają do nas w marcu, a pierwsze lęgi pojawiają się już pod koniec kwietnia. Kopciuszek to gatunek licznie występujący w Polsce, zwłaszcza na południu kraju. Szacowana średnia liczebność populacji według „Atlasu pospolitych ptaków lęgowych” (2012) wynosi 670 tysięcy par lęgowych. Jak pokazują dane z Monitoringu Ptaków Polski, w latach 2000–2004 liczebność kopciuszka znacznie spadła, jednak potem sytuacja się odwróciła i mniej więcej do roku 2010 jego populacja się zwiększała. Obecnie wielkość populacji kopciuszka wykazuje niewielki trend spadkowy, co raczej nie zagraża temu gatunkowi.

Katarzyna Groblewska, rzecznik prasowy OTOP