Komisja pozywa POLSKĘ do Trybunału Sprawiedliwości UE w związku ze złą jakością powietrza

Polska pozwana do Trybunału za przekroczenie limitu cząstek stałych w powietrzu.

Bruksela, 10 grudnia 2015

Komisja Europejska podjęła dziś decyzję o postawieniu Polski przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w związku z utrzymującym się wysokim poziomem cząstek pyłu zawieszonego w powietrzu stanowiącym poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Przez co najmniej pięć ostatnich lat, w tym w roku 2014, dobowe dopuszczalne wartości pyłu zawieszonego w powietrzu (PM10) były stale przekraczane w 35 spośród 46 stref jakości powietrza w Polsce. Ponadto w dziewięciu strefach stale przekraczane były również roczne dopuszczalne wartości. Zanieczyszczenie pyłem PM10 w Polsce jest spowodowane głównie tzw. niską emisją (tj. emisją ze źródeł o wysokości nieprzekraczającej 40 m) z ogrzewania gospodarstw domowych. Środki legislacyjne i administracyjne stosowane do tej pory w celu ograniczenia tych nieprzepisowych wartości zostały uznane przez Komisję za niewystarczające.
Dzisiejsza decyzja jest następstwem dodatkowej uzasadnionej opinii, którą wystosowano do Polski w lutym 2015 r.

Kontekst
Źródłami emisji małych cząstek stałych lub pyłu PM10 (tj. cząstek stałych o średnicy mniejszej niż 10 mikronów) są przemysł, pojazdy, domowe systemy grzewcze i rolnictwo. Cząstki pyłu mogą powodować astmę, schorzenia układu krążenia, nowotwory płuc i prowadzić do przedwczesnej umieralności, która przekracza roczną liczbę zgonów w wyniku wypadków drogowych. Unijne przepisy dotyczące jakości powietrza http://ec.europa.eu/environment/air/quality/legislation/existing_leg.htm i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa 2008/50/WE http://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/ALL/?uri=CELEX:32008L0050) nakładają na państwa członkowskie obowiązek ograniczenia narażenia obywateli na pył zawieszony. W przepisach tych ustanowiono dopuszczalne wartości narażenia obejmujące zarówno roczną dopuszczalną wartość stężenia (40 µg/m3), jak i dobową dopuszczalną wartość stężenia (50 µg/m3), której nie można przekroczyć więcej niż 35 razy w ciągu roku kalendarzowego.

Dyrektywą 2008/50/WE ustanowiono dopuszczalne wartości dla pyłów PM10 od 2005 r. W przypadku przekroczenia tych dopuszczalnych wartości państwa członkowskie muszą przyjąć i wdrożyć plany ochrony powietrza, w których ustanowione są właściwe środki pozwalające skrócić do minimum okres przekroczenia dopuszczalnych wartości. Komisja, kierując uwagę na tego rodzaju zaniechania państw członkowskich, pragnie dopilnować, aby państwa członkowskie podejmowały zdecydowane i konstruktywne działania.
Pomimo ciążącego na państwach członkowskich obowiązku zagwarantowania zadowalającej jakości powietrza dla obywateli, jakość ta już od lat stanowi problem w wielu miejscach.

Komisja prowadzi obecnie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego za przekroczenie dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego przeciwko 16 państwom członkowskim (Belgii, Bułgarii, Czechom, Niemcom, Grecji, Hiszpanii, Francji, Węgrom, Włochom, Łotwie, Portugalii, Polsce, Rumunii, Szwecji, Słowacji i Słowenii), a do Trybunału wniesiono też sprawę przeciwko Bułgarii.

Komisja podjęła również działania prawne dotyczące innej substancji zanieczyszczającej – dwutlenku azotu (NO2), którego dotyczą obowiązujące od 2010 r. normy jakości powietrza ustanowione w dyrektywie UE w sprawie jakości powietrza (2008/50/WE). Narażenie na działanie NO2 jest powiązane z chorobami układu krążenia i układu oddechowego. Większość emisji tej substancji pochodzi z pojazdów, a w szczególności z silników diesla. Postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zostały już wszczęte przeciwko Wielkiej Brytanii, Portugalii, Włochom, Hiszpanii, Niemcom i Francji. Mogą zostać wszczęte kolejne postępowania przeciwko innym państwom członkowskim.

Informacje dodatkowe:
Ogólne informacje na temat postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w dziedzinie ochrony środowiska http://ec.europa.eu/environment/legal/law/press_en.htm.
Ogólne informacje o unijnych przepisach dotyczących jakości powietrza – zob. tutaj http://ec.europa.eu/environment/air/index_en.htm.
Aktualne statystyki dotyczące uchybień zobowiązaniom państwa członkowskiego w dziedzinie ochrony środowiska – zob. tutaj http://ec.europa.eu/environment/legal/implementation_en.htm.
Z grudniowym pakietem decyzji w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego można zapoznać się w pełnej wersji MEMO/15/ http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6223_en.htm 6223 http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-15-6223_en.htm.
Ogólne informacje na temat postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zawiera MEMO/12/12 http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-12-12_pl.htm.
Informacje o postępowaniach w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego można znaleźć tutaj http://ec.europa.eu/atwork/applying-eu-law/index_pl.htm.