Zielona transformacja zapewni wzrost

Czas na debatę: jakie mamy zastosować instrumenty wyjścia z obecnego kryzysu mając na uwadze perspektywę unijnych celów zarysowanych do 2050 roku - pisze Marcin Korolec, były Minister Środowiska.

Wiosna 2020 w podręcznikach będzie opisywana jako początek być może największego wydarzenia XXI wieku. Nie umiemy ocenić ani skali, ani zakresu zmiany. Wraz z przedłużającym się unieruchomieniem związanym z Covid-19 wkraczamy w kryzys gospodarczy. Ale jest to dodatkowy problem w naszym katalogu problemów. Kryzys klimatyczny, kryzys migracyjny i rosnące nierówności - to tylko niektóre z nich, o których chwilowo mniej mówimy. Dziś koncentrujemy się na pandemii, ale już za chwilę będziemy musieli się nimi zająć - i to wszystkimi naraz.

Walka z kryzysem wymaga zaspokojenia podstawowych potrzeb:

• bezpieczeństwa
• zdrowia
• zaopatrzenia w podstawowe produkty

Miejmy nadzieję że szybko przejdziemy do kolejnej fazy walki z kryzysem, do projektowania planu odnowy gospodarczej. Od naszych strategicznych wyborów zależeć będzie, jak szybko pokonamy kryzys, ale też nasza pozycja konkurencyjna w przyszłości.

Pojawiają się głosy namawiające do pójścia na skróty, wzywające do zawieszenia przepisów dotyczących ochrony klimatu i środowiska.
- Przemysł samochodowy nawołuje do złagodzenia standardów emisji spalin.
- Przemysł węglowy żąda zawieszenia system handlu uprawnieniami do emisji CO2.
Z drugiej strony mamy determinację instytucji europejskich do realizacji polityki neutralności klimatycznej i poszukiwania w niej nowego silnika wzrostu dla Europy. Organizacje międzynarodowe, NGO-sy, wzywają do zielonej transformacji. Wszystkie te głosy są niezwykle ważne. Za sceptycznymi, próbującym utrzymać status quo stoją ludzie zaniepokojeni o swoje miejsca pracy, o przyszłość swoją i swoich rodzin. To jednak głosy postulujące utrzymanie zasad należących do minionego świata, które są skamieliną o u szyi naszej gospodarki.

Jak więc podejść do odnowy gospodarki?

Rzeczywistość podsuwa nam przykłady. Od kilku tygodni ćwiczymy spotkania na odległość. Spotkania zawodowe. posiedzenia zarządów, rad nadzorczych odbywają się online, co jeszcze do niedawna było dla wielu z nas ostatecznością. Rodzice, nauczyciele i dzieci przechodzą przyspieszoną edukacją e-learningu. Więcej kupujemy online, a część życia towarzyskiego odbywa się w sieci. Są też zmiany, których nie widać. Spada zużycie energii, rośnie udział OZE. Zużycie energii wzrośnie wraz z wychodzeniem z kryzysu, ale źródła konwencjonalne już nie odbudują swojej pozycji, bo niby po co?
OZE nie potrzebują paliw z importu, a zarządzanie nimi jest prostsze i możliwe do prowadzenia zdalnie. Nowa gospodarka będzie lepiej wykorzystywała możliwości jakie daje rzeczywistość online. Zagwarantujemy, aby środki z nowego budżetu UE przeznaczyć na budowę sieci o dużej przepustowości, pozwalających na rozwój gospodarki online. Zmodernizujemy sieci energetyczne. Gospodarka cyfrowa to konieczność zapewnienia bezpiecznych dostaw prądu.

Proces wychodzenia z recesji powinien pchnąć polskie filmy ku przewagom konkurencyjnym w długim terminie. Polska dysponuje zbyt małym rynkiem, aby opierać nasz dobrobyt jedynie na rynku 36 milionów konsumentów. Aby się rozwijać, musimy zdążyć do ekspansji na rynki zewnętrzne, w szczególności na jednolity rynek Unii Europejskiej.

Najważniejszym programem obecnej Komisji Europejskiej jest zielony ład. Presja ze strony Unii Europejskiej na redukcję emisji i podnoszenie standardów Ochrony Środowiska nie spadnie, a fundusze strukturalne będą coraz mocniej znaczone na zielono. Nie możemy sobie pozwolić na wybór naszej, osobnej drogi wyjścia z kryzysu, abstrahując od polityki prowadzonej przez Unię Europejską. Nasza kadra zarządzająca energetyką bardziej nadaje się do muzeum techniki niż jako krwiobieg i koło zamachowe nowoczesnej gospodarki. Wsparcie rządowe musi brać pod uwagę to, że „klimat” to hasło nowej gospodarki. Jeśli chcemy korzystać z funduszy Unii Europejskiej, które budowały naszą „zieloną wyspę”, nie traktujmy narzędzi polityki klimatycznej jako hamulca. Jeśli nawet był to hamulec gospodarki węglowej, teraz wchodzimy w nową erę. Produkty Made in Poland będą musiały zawierać informacje na temat „śladu węglowego”.

Mamy okazję, aby przebudować gospodarkę w kierunku innowacyjnego, zrównoważonego organizmu będącego w stanie kreować dobrze płatne miejsca pracy. Oznacza to też dekarbonizację polskiej gospodarki w długim terminie.
Jakie miejsca pracy utrzymanie, a jakich nie warto reanimować.

• W których sektorach szukać trwałych przewag konkurencyjnych w przyszłości? A jakie dodawać od zera?
• Co powinno być naszą specjalnością przemysłową, jakie usługi powinniśmy rozwijać?
• Jak zapewnić odpowiednie kompetencje na rynku pracy?

Przyszedł czas na to, aby zadawać pytania jak postawić gospodarkę na nogi.

Polityka podatkowa powinna wspierać ograniczanie energochłonności emisyjności, ale także mniejsze wykorzystanie zasobów naturalnych w tym wody. Stworzymy korzystne warunki rozwoju rodzinnego biznesu opartego na nowych technologiach. Ściągajmy inwestycje które spełniają kryteria zrównoważonego rozwoju.
Program "Mój Prąd" powinien objąć również biznes, ale też zostać rozwinięty o dofinansowanie do zakupu zestawów umożliwiających magazynowanie energii. Polska jest jednym z największych producentów baterii w Europie - wykorzystujemy zatem nasze atuty.

W Polsce ulokowane są fabryki autobusów Solaris, Volvo, Scania, Man czy budującego swoją pozycję Rafako-Bus. Chroniąc miejsca pracy przemyśle, stwórzmy program elektryfikacji taboru transportu publicznego w Polsce. Wprowadzamy zakaz rejestracji nowych autobusów spalinowych w 2030 roku. Autobusy elektryczne emitują mniej od spalinowych i to uwzględniając recykling baterii oraz nawęglenie polskiej energetyki.
Zadbany o miejsca pracy.
Skorzystają finanse samorządów - napęd elektryczny jest tańszy od napędu spalinowego. Poprawi się jakość powietrza, obniżą się emisje gazów cieplarnianych, a rozbudowany potencjał przemysłowy na podstawę do ekspansji na rynki zagraniczne.

Przygotujmy się na nowy budżet Unii Europejskiej. Będzie on na pewno bardziej zielony.

Więcej środków będzie przyznawanych na zieloną transformację, a ich wypłata zależeć będzie od osiągnięcia redukcji emisji i od zaakceptowania celu neutralności klimatycznej Unii Europejskiej w 2050 roku.
Polska jest liderem w wykorzystywaniu funduszy Unii Europejskiej. Wykorzystajmy to. A Puszczając wodze fantazji, przy kolejnej reformie budżetu Unii Europejskiej może wystąpimy o zastąpienie polityki spójności polityką neutralności klimatycznej. Skoro nasza gospodarka ma najwyższy udział emisji na jednostkę PKB, to potrzebujemy tych środków bardziej niż inni.

To niektóre idee, które możemy wprowadzić w życie, budując podstawy konkurencyjności gospodarki, mądrze wykorzystując zielony ład jako wehikuł do zmiany.

Marcin Korolec