Newsletter/ Obserwator  TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)
Maj 2021

W obecnym numerze znajdują się min. ciekawe doniesienia na temat:
- pierwszej na świecie elektrowni wodorowej
- pierwszego w Europie prawa klimatycznego
- planu neutralności klimatycznej do 2040 r. regionu Wałbrzycha
- pierwszej w Polsce spółdzielni energetycznej
- konfliktu międzynarodowego wokół kopalni Turów

Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

PGNiG chce być neutralny klimatycznie
PGNiG pracuje nad nową strategią, w której zakłada dekarbonizację grupy kapitałowej spółki do 2050 r. Do 2026 r. PGNiG będzie się skupiać na zwiększeniu dostępności gazu ziemnego, jako paliwa przejściowego, planuje też zwiększenie dostępności niskoemisyjnego paliwa oraz inicjacji działań związanych z biometanem i wodorem. Kluczowe stają się też OZE oraz magazyny energii.

a) OZE

Pierwsza na świecie elektrownia wodorowa
U podnóża góry Fuji w Japonii powstaje pierwsza elektrownia wodorowa. Elektrownia będzie  wykorzystywać turbinę gazową zasilaną gazem syntezowym opartym o wodór. Początkowo cena sprzedaży będzie niższa niż sam koszt produkcji - inwestor chce ugruntować pozycję elektrowni, a dopiero później, gdy technologia będzie popularniejsza, odrobić straty. Budowę elektrowni wodorowych planują także Wielka Brytania i Norwegia.

Jaka jest przyszłość energetyki wiatrowej?
Naukowcy z Uniwersytetu Oxford Brookes twierdzą, że przyszłością sektora wiatrowego mogą być pionowe turbiny wiatrowe. Najnowsze badania pokazują, że turbiny te są znacznie bardziej wydajne niż tradycyjne turbiny poziome zainstalowane w dużych farmach wiatrowych. Ustawione w parach turbiny pionowe posiadają wydajność większą nawet o 15%.

b) efektywność energetyczna

Dom bez żadnych kosztów
Architekci z Warszawy zaprojektowali dom, który pozwala właścicielom ograniczyć do minimum wydatki na zakup energii elektrycznej i ciepła. Dzięki zielonym rozwiązaniom udało się obniżyć rachunek za prąd do zaledwie 200 zł na cały rok. Projekt budynku zwyciężył w konkursie w kategorii „najlepsza instalacja z zarządzaniem energią”.

c) transport

Nowe, niskoemisyjne samoloty
Lufthansa zamawia 10 niskoemisyjnych, dalekodystansowych samolotów. Nowe samoloty zmniejszą zużycie paliwa i emisję dwutlenku węgla o 30%. W tej dekadzie firma planuje zakup łącznie 175 nowych samolotów. Nowoczesne odrzutowce zastąpią starsze modele. Pierwszy Dreamliner ma przylecieć do Lufthansy jeszcze w tym roku, a kolejne w pierwszej połowie 2022 r.

Pierwsze samochody wodorowe już w Polsce
Po raz pierwszy w Polsce zarejestrowano 6 samochodów wodorowych. Niestety, główną bolączką efektywnego rozwoju tych pojazdów jest brak infrastruktury ładowania. Koncern PKN ORLEN rozpoczął już jednak proces wyboru wykonawcy stacji tankowania paliwa wodorowego. Pierwsze stacje powstaną w Poznaniu i Katowicach. Jeszcze w tym roku Koncern rozpocznie także budowę hubu wodorowego we Włocławku.

Sieć biometanowni w Polsce
ORLEN Południe podpisała list intencyjny z PGNiG w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii, w ramach którego planowane jest powołanie spółki, która zainwestuje w rozwój sieci biometanowni w Polsce. Z substratów rolniczych, odpadowych i pozostałości z przemysłu przetwórczego powstałby metan, który mógłby zostać wykorzystany w przemyśle lub energetyce.

Innowacyjny recykling paneli fotowoltaicznych
Naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej, a także z Czech i Słowacji pracują and innowacyjną metodą recyklingu zużytych paneli PV. Już teraz z paneli fotowoltaicznych można odzyskiwać część surowców, m.in. aluminium, krzem czy szkło, obecnie prowadzone są jednak badania nad blisko stuprocentową metodą recyklingu paneli. Polska może zostać światowym liderem w zakresie recyklingu tego typu instalacji.

„Zielona waluta” alternatywą dla tradycyjnego systemu monetarnego?
Naukowcy z Politechniki Gdańskiej w ramach międzynarodowego konsorcjum realizować będą projekt, którego celem jest opracowanie alternatywnej waluty, nagradzającej ekologiczne działania i kształtującej prośrodowiskowe zachowania obywateli. Zgromadzona „zielona waluta” będzie mogła być wydawana tylko i wyłącznie na kolejne prośrodowiskowe produkty, usługi i rozwiązania. Pilotażowy projekt realizowany ma być w 2023 r. w Gdańsku.

Nowe ekologiczne paliwo
Zespół badawczy w Amerykańskim Departamencie Energii (DOE) odkrył nowy elektrokatalizator, który przekształca dwutlenek węgla i wodę w etanol. Produkt końcowy cechuje niski koszt, a cały proces jest niezwykle prosty i łatwy do kontrolowania. Etanol jest składnikiem prawie wszystkich benzyn w USA, jest także stosowany jako półprodukt w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i kosmetycznym.

Pierwsza na świecie fabryka ogniw perowskitowych
We Wrocławiu otwarta została fabryka, w której produkowane są perowskitowe ogniwa słoneczne, które  wytwarzają energię zarówno ze słońca, jak i ze światła sztucznego. Perowskity to minerały składające się z wapnia, tytanu i tlenu - występują w naturze, ale wytwarzane też są syntetycznie. Innowacyjna technologia, zapoczątkowana przez polską fizyk Olgę Malinkiewicz, zakłada drukowanie ogniw na cienkiej folii polimerowej.

Polityka klimatyczna Niemiec przyspiesza
Niemiecki rząd zapowiedział zmiany w polityce klimatycznej - emisja CO2 do 2030 r. ma spaść o 65% (a nie jak planowano o 55%), natomiast neutralność klimatyczną kraj chce osiągnąć do 2045 r., czyli pięć lat szybciej niż reszta UE. Propozycja rządu jest reakcją m.in. na przełomowe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził, że tamtejsze prawo klimatyczne niedostatecznie chroni podstawowe wolności przyszłych pokoleń.

Pierwsze w Europie prawo klimatyczne
Hiszpania zatwierdziła prawo klimatyczne, które będzie wymagało od firm stworzenia planów klimatycznych i określania celów redukcji emisji na najbliższe 5 lat. Hiszpanie planują także m.in. redukcję emisji o co najmniej 23% do 2030 r., 100% energii elektrycznej z OZE do 2050 r., zakaz stosowania silników spalinowych w nowych samochodach od 2040 r., czy zakaz poszukiwania nowych złóż paliw kopalnych.

Krajowy Plan Odbudowy (KPO) trafił do Komisji Europejskiej
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przekazało Komisji Europejskiej dokument KPO, który jest podstawą do wypłaty pieniędzy z unijnego Funduszu Odbudowy. Od 26 lutego do 2 kwietnia trwały konsultacje społeczne Planu, które miały znaczący wpływ na ostateczny kształt dokumentu. Polska w ramach Funduszu Odbudowy będzie mogła skorzystać z ok. 58 miliardów euro. Komisja Europejska przystała na prośbę Polski, by o miesiąc wydłużyć ocenę KPO.
https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/kpo-wyslany-do-komisji-europejskiej?fbclid=IwAR3wVJ7V-Z1ei2VQHHajjxEq5BEESLtgaX3_lnK6MZKQ_9DS2-JPj5u3ROA

Projekt nowelizacji ustawy odległościowej
Opublikowano projekt ustawy liberalizującej zasady budowy farm wiatrowych. W projekcie znalazły się propozycje zmiany reguły 10H (w której odległość od domów nie mogła być mniejsza niż 10-krotność wysokości wiatraka). Ustawa zakłada oddanie większego władztwa w zakresie wyznaczania lokalizacji elektrowni wiatrowych gminom w ramach procedury planistycznej. Bezwzględna, minimalna odległość od zabudowy ma wynosić teraz 500 m.

Nabór wniosków na niskoemisyjne ciepłownictwo
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) poszukuje innowacyjnych technologii i rozwiązań umożliwiających modernizację istniejących systemów ciepłowniczych z wykorzystaniem OZE. NCBiR chce potwierdzić, że system ciepłowniczy wykorzystujący co najmniej 80% OZE jest rynkowo wykonalny. Rozpoczęto już nabór wniosków na projekty - termin składania wniosków to 4 czerwca 2021 r.

Koniec dotacji na piece węglowe
Od początku przyszłego roku nie będzie można otrzymać dotacji do zakupu pieców węglowych w ramach programu "Czyste powietrze". Wycofanie się z dotowania kotłów węglowych było oczekiwane przez Komisję Europejską, są wynikiem reform zapisanych w KPO oraz "Polskim Ładzie", a także odpowiedzią na uchwały antysmogowe. Program przewiduje dopłaty do termomodernizacji budynków, a także wsparcie wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła na bardziej ekologiczne.

Crowdfunding dla transformacji energetycznej
Jedną z form finansowania społecznościowego (ang. crowdfunding) projektów OZE jest partycypacja mini-inwestorów. Zarządzający uzyskuje wszelkie pozwolenia na realizację projektu, a osoby prywatne udzielają mu pożyczki poprzez platformy crowdfundingowe. Podczas gdy typowe francuskie konto oszczędnościowe proponuje oprocentowanie w wysokości 0,5% rocznie, mini-inwestorzy mogą liczyć na oprocentowanie sięgające od 2 do nawet 7% brutto.

Polskie firmy pracują nad ekologicznymi rozwiązaniami
Polskie firmy wezmą udział w drugiej edycji programu Climate Leadership, w ramach którego będą pracować nad rozwojem innowacyjnych projektów na rzecz neutralności klimatycznej. Program łączy przedstawicieli branż m.in. farmaceutycznej, spożywczej oraz finansowej z ekspertami ds. ochrony środowiska oraz klimatu i umożliwia sprawny przepływ informacji i współpracę między nimi.

Region Wałbrzycha chce być neutralny klimatycznie do 2040 r.
Przedstawiciele samorządów Subregionu Wałbrzyskiego i NGOsów przekazali marszałkowi Dolnego Śląska Społeczny Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Subregionu Wałbrzyskiego. Plan zakłada uruchomienie do 2050 r. 26 kluczowych programów służących sprawiedliwej transformacji energetycznej regionu. Wszystko po to, by wyeliminować węgiel w energetyce i ciepłownictwie do 2030 r. oraz stać się neutralnym klimatycznie regionem już w 2040 r. Na D. Śląsk rząd przewidział w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji ok 560 mln euro.

Pierwsza spółdzielnia energetyczna w Polsce
W Raszynie, w województwie mazowieckim, powstała pierwsza w Polsce spółdzielnia energetyczna EISALL. Została wpisana do rejestru spółdzielni energetycznych oraz Krajowego Rejestru Sądowego. Na spółdzielnię składają się na razie dwie mikroinstalacje fotowoltaiczne, każda o mocy po 10 kW. Obszar, na którym ma działać spółdzielnia, oprócz gminy Raszyn, obejmuje także gminy Michałowice oraz Nadarzyn.

Czy powstanie Akademia Transformacji Energetyczno-Klimatycznej?
Minister klimatu i środowiska oraz dyrektor Krajowej Szkoły Administracji Publicznej podpisali list intencyjny dotyczący utworzenia Akademii Transformacji Energetyczno-Klimatycznej (ATEK). Tematami nauczania mają być m.in. polityka miejska, polityka przemysłowa, polityka transportowa. Akademia ma na celu wyszkolić wyspecjalizowane kadry dla administracji publicznej na potrzeby przeprowadzenia z sukcesem transformacji energetycznej w Polsce.

Koncepcja odejścia od paliw kopalnych i przestawienie się na elektroprosumeryzm (neutralność klimatyczną)
W ramach Konwersatorium Inteligentna Energetyka, organizowanym przez zespół naukowców z Politechniki Śląskiej, odbyło się spotkanie pt. „Konsolidacja koncepcyjna (w tym prawna) i technologiczna system (WSE)”. Poruszane były m.in. tematy dot. technologii, potencjału i przyszłości elektroprosemeryzmu oraz zagrożeń związanych z transformacją energetyczną.

Ogniwa fotowoltaiczne z jeszcze lepszą sprawnością
Niemiecki instytut Fraunhofer ISE opracował trójzłączowe, krystaliczne ogniwo fotowoltaiczne, które posiada rekordową sprawność wynoszącą 35.9% - obecnie najpopularniej stosowane ogniwa mają sprawność ok 20%. Kluczowe w osiągnięciu tak wysokiej sprawności było zastosowanie jako środkowej warstwy półprzewodnika GaInAsP.

Coraz wyższe opłaty za emisje CO2
Padł kolejny rekord cen uprawnień do emisji CO2 – za emisję tony dwutlenku węgla trzeba teraz ponad 50 euro. Od początku roku uprawnienia podrożały już o ponad 50%. Polskie firmy energetyczne ponoszą ogromne koszty, sama PGE tylko w 2020 r. zapłaciła za pozwolenia 6 mld zł. Na świecie rośnie także presja na sektor finansowy, by ten ograniczył finansowanie przedsiębiorstw i projektów odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne.

Potrzeba ambitnych działań by dojść do neutralności klimatycznej
Międzynarodowa Agencja Energetyczna(IEA) opublikowała raport przedstawiający scenariusz obniżenia emisji gazów cieplarnianych do poziomu zero netto do 2050 r. Wg. autorów już teraz powinniśmy zaprzestać dalszych poszukiwań złóż ropy i gazu, a nieefektywne elektrownie węglowe muszą zostać zamknięte do 2030 r. Dekarbonizacja energetyki w krajach OECD powinna zostać osiągnięta do 2035 r., a w reszcie krajów do 2040 r. Eksperci rekomendują także inne działania.

Prace w kopalni Turów muszą zostać wstrzymane
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) nakazał natychmiastowe wstrzymanie prac wydobywczych w kopalni Turów do czasu zakończenia rozprawy. Jest to środek tymczasowy (orzeczenie) nałożony w związku ze skargą, jaką rząd Republiki Czeskiej złożył w wyniku szkód na terenie Czech. Jeśli kopalnia nie zostanie wstrzymana, na Polskę mogą zostać nałożone wysokie kary. Jest jeszcze możliwość porozumienia ze stroną czeską. Funkcjonowanie kompleksu Turów do 2044 r. dyskwalifikuje także region z korzystania z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

Shell został zobowiązany do redukcji emisji
Sąd w Hadze orzekł, że  koncern paliwowy Shell musi ograniczać emisję CO2 szybciej niż planował. Firma do 2030 r. musi zmniejszyć emisje o 45% w porównaniu do roku 2019. To pierwszy taki wyrok w historii. W wyroku zaznaczono, że Shell odpowiada zarówno za emisje własne, jak i swoich poddostawców. Sprawę do sądu wniosła organizacja ekologiczna  Milieudefensie (holenderski oddział Friends of the Earth).