Newsletter/ Obserwator TEPP (Transformacji Energetycznej Ponad Podziałami)

październik 2025

W obecnym numerze znajdują się m.in. ciekawe doniesienia na temat:
    • walki branży wiatrowej z dezinformacją,
    • nowych przepisów o audytorach efektywności energetycznej,
    • leasingu socjalnego na auta elektryczne,
    • przełomowych technologii: biometanu, stali bez CO₂ i latającej elektrowni wiatrowej,
    • najnowszych regulacji KE i Polski w zakresie transformacji energetycznej.
Zapraszam,
Katarzyna Kubiczek

Miejskie plany adaptacji – wsparcie dla miast w walce ze skutkami zmian klimatu
Zmiany klimatu wymagają od samorządów opracowania miejskich planów adaptacji (MPA), które od 2025 r. są obowiązkowe dla miast powyżej 20 tys. mieszkańców i określają m.in. działania dotyczące zazieleniania oraz zagospodarowania wód opadowych. NFOŚiGW wspiera opracowanie i wdrażanie MPA dzięki środkom z Funduszy Europejskich, finansując inwestycje w zielono-niebieską infrastrukturę oraz ochronę przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych. 

a) OZE

Jaka jest wydajność paneli PV?
Analiza sześciu systemów paneli słonecznych zainstalowanych w Szwajcarii ponad 30 lat temu wykazała, że wciąż działają skutecznie, a kluczowym czynnikiem ich trwałości jest jakość użytych materiałów. Średni spadek wydajności wyniósł jedynie 0,24% rocznie, czyli około trzykrotnie mniej niż wskazują wcześniejsze badania, przy czym większość paneli zachowała ponad 80% pierwotnej mocy. Naukowcy podkreślają, że choć współczesne panele często wykorzystują cieńsze i tańsze materiały, może to obniżać ich długoterminową niezawodność.

Sektor wiatrowy walczy z dezinformacją
Branża wiatrowa coraz mocniej stawia na dialog z lokalnymi społecznościami, widząc w nim klucz do rozwoju nowych inwestycji. Powołana przez Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej Fundacja Green Transition HUB ma przeciwdziałać dezinformacji i edukować mieszkańców o korzyściach płynących z energii wiatrowej. Inwestorzy przyjęli też nowy kodeks dobrych praktyk, który ma zwiększyć przejrzystość działań i wzmocnić zaufanie do branży.

b) efektywność energetyczna

Audytor efektywności energetycznej
Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej przewiduje wprowadzenie zawodu regulowanego audytora efektywności energetycznej oraz nowe obowiązki dla przedsiębiorstw w zakresie audytów energetycznych. Audyty będą mogły wykonywać wyłącznie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami, wpisane do wykazu prowadzonego przez Urząd Dozoru Technicznego. Zmiany mają poprawić jakość audytów, usprawnić ich weryfikację i zwiększyć skuteczność działań na rzecz oszczędności energii.

Efektywność energetyczna się opłaca
Efektywność energetyczna przynosi firmom korzyści zarówno makroekonomiczne, jak redukcję importu paliw i wzrost zatrudnienia, jak i bezpośrednie – zwiększenie marży, produktywności oraz odporności na wzrost cen energii. Eksperci podkreślali, że inwestycje w tym obszarze mogą przynieść natychmiastowe efekty – jak w przypadku jednego z zakładów przemysłowych na Śląsku, gdzie inwestycja w odzysk ciepła za kilkanaście milionów złotych zwróciła się w zaledwie 14 h. 

c) transport

Leasing społeczny – sposób na tańszy dostęp do samochodów elektrycznych
We Francji działa program społecznego leasingu samochodów elektrycznych, w którym państwo pokrywa część kosztów wynajmu, umożliwiając mniej zamożnym kierowcom korzystanie z nowych aut już od 140 euro miesięcznie bez wpłaty własnej. Program ma na celu wprowadzenie na drogi 50 tys. pojazdów elektrycznych i stanowi element francuskiej strategii ograniczania emisji i rozwoju elektromobilności, umacniając pozycję kraju jako lidera niskoemisyjnego transportu w Europie.

Komentarz redakcji
Bardzo ciekawy program. Może w Polsce zamiast dopłacać do każdego nowego indywidualnego auta elektrycznego 30 tys. zł dofinansować taki projekt „laesingu społęcznego”. Za 500-600 zł/miesiąc znalazłoby się wielu kierowców chętnych do korzystania z auta elektrycznego...

Powstaje innowacyjna instalacja biometanowa 
Na Opolszczyźnie powstaje innowacyjna biometanownia AMBASSADOR, łącząca fermentację beztlenową z technologią oczyszczania biogazu oraz wychwytywania i skraplania CO₂. Instalacja, realizowana przez konsorcjum BZK Energy i Bioagra SA, ma wyznaczyć nowy standard w gospodarce obiegu zamkniętego i zero waste. Jej budowa zakończy się w 2026 r., a uruchomienie zaplanowano na 2027 r.

Rusza nabór na inwestycje energetyczne w rolnictwie
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ogłosiła nabór do programu wspierającego inwestycje w biogazownie, fotowoltaikę i modernizację budynków rolniczych, obejmującego refundację do 65% kosztów. Wnioski można składać elektronicznie od 21 października do 19 listopada 2025 r., a maksymalne kwoty wsparcia wynoszą 1,5 mln zł dla biogazowni oraz po 200 tys. zł dla instalacji PV i modernizacji energetycznych. Program ma zwiększyć samowystarczalność energetyczną gospodarstw i obniżyć koszty produkcji rolnej.

Produkcja stali bez emisji CO₂ 
Szwedzka firma SSAB opracowała stal SSAB Zero Steel, która powstaje z użyciem zielonego wodoru i ma niemal zerową emisję CO₂. Produkcja odbywa się w amerykańskim stanie Iowa, a stal będzie wykorzystywana przez GE Vernova do budowy wież wiatrowych. Dzięki technologii HYBRIT, w której węgiel zastępowany jest wodorem, stal może w przyszłości znaleźć zastosowanie także w budownictwie, motoryzacji i energetyce.

Orlen inwestuje w zielone paliwa lotnicze
Orlen rozpoczął dostawy zrównoważonego paliwa lotniczego (SAF) na polskie lotniska, a także na porty w Tallinie, Rydze i Wilnie. Spółka zainwestowała w brytyjski startup OXCCU, który opracował technologię produkcji syntetycznego e-SAF z zielonego wodoru i wychwyconego CO₂. Dzięki tym działaniom Orlen wzmacnia swoją pozycję na europejskim rynku niskoemisyjnych paliw lotniczych, odpowiadając na wymogi unijnego rozporządzenia ReFuelEU Aviation.

Chiński przełom w pozyskiwaniu energii z dużych wysokości
W Chinach odbył się pierwszy lot innowacyjnej latającej elektrowni wiatrowej S1500 – największej na świecie platformy pozyskującej energię z dużych wysokości. Helowy aerostat z 12 turbinami o łącznej mocy 1 MW generuje prąd w strumieniach wiatru na wysokości 1,5 tys. m i przesyła go na ziemię kablem. To przełom w energetyce wiatrowej, umożliwiający nawet 27-krotnie większą produkcję energii niż w tradycyjnych turbinach przy powierzchni ziemi.

KE pozywa Polskę za brak aktualizacji KPEiK
Komisja Europejska skierowała do Trybunału Sprawiedliwości UE skargę przeciwko Polsce za brak aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu. Minister energii Miłosz Motyka tłumaczy opóźnienie złożonością dokumentu i trwającymi uzgodnieniami międzyresortowymi, zapewniając o szybkim zakończeniu prac. Nowy plan zakłada m.in. wzrost udziału OZE w polskim miksie energetycznym do 31,1% w 2030 r.

USA wstrzymują budowę gigantycznej elektrowni słonecznej
Administracja Donalda Trumpa zablokowała projekt Esmeralda 7 – największą w USA planowaną elektrownię fotowoltaiczną o mocy ponad 6 GW. Decyzję podjęła agencja Bureau of Land Management, kierowana obecnie przez przedstawicielkę lobby paliw kopalnych. To kolejny cios dla amerykańskiego sektora OZE po wcześniejszych blokadach morskich farm wiatrowych.

KE stawia na czyste technologie
Komisja Europejska ogłosiła nową strategię energetyczno-klimatyczną, w której odnawialne źródła energii pozostają fundamentem unijnej transformacji (w 2024 r. prawie połowa energii elektrycznej w UE pochodziła z OZE). Celem strategii jest zwiększenie unijnych mocy produkcyjnych w czystych technologiach do 15% światowego rynku oraz wzmocnienie konkurencyjności przemysłu. KE zapowiada też wsparcie dla krajów partnerskich w rozwijaniu systemów handlu emisjami i tworzeniu globalnych sojuszy na rzecz czystej energii.

Senat przyjął ustawę o morskich farmach wiatrowych
Ustawa o promowaniu wytwarzania energii w morskich farmach wiatrowych przeszła przez Sejm i Senat bez poprawek, uzyskując ponadpartyjne poparcie. Teraz trafiła do prezydenta, który ma 21 dni na decyzję. Nowelizacja ma kluczowe znaczenie dla grudniowej aukcji offshore wind i wprowadza m.in. cyfrowe mapy potencjału OZE oraz ułatwienia dla prosumentów i samorządów.

Rząd szykuje nowy program wsparcia dla prosumentów
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska zakończył nabór wniosków w programie Mój Prąd 6.0, ale Ministerstwo Klimatu już pracuje nad jego następcą, który ma ruszyć po nowym roku. Nowy program skupi się głównie na wsparciu przydomowych magazynów energii, kluczowych dla stabilności systemu i opłacalności inwestycji prosumenckich. Rząd planuje zwiększyć ich liczbę z około 60 tys. do 200 tys. w najbliższych latach, zapewniając finansowanie na poziomie porównywalnym z dotychczasowymi edycjami programu.

Jak obniżyć rachunki za prąd o połowę?
Od roku w mieszkaniu-laboratorium #WNLAB energia kupowana jest po cenach giełdowych, co pozwoliło obniżyć rachunki o połowę względem taryfy G11. Oszczędności, sięgające blisko 2000 zł rocznie, uzyskano dzięki taryfie dynamicznej oraz automatycznemu sterowaniu zużyciem energii w tanich godzinach. Innowacyjne połączenie taryfy dynamicznej, magazynu energii i systemu smart home pokazuje, jak nowoczesne technologie mogą realnie zmniejszyć koszty prądu w gospodarstwach domowych.

Dofinansowanie dla firm na inwestycje w efektywność energetyczną
Efektywność energetyczna jest kluczowa dla ochrony środowiska i rozwoju gospodarczego, a inwestycje w tym obszarze pozwalają obniżyć koszty energii i emisję CO₂. Przedsiębiorstwa mogą uzyskać dofinansowanie m.in. z programów FENG – Kredyt Ekologiczny oraz FENX.01.01, pod warunkiem osiągnięcia co najmniej 30% oszczędności energii potwierdzonych audytem. W październiku i listopadzie 2025 r. ruszają nowe nabory.

Na Dolnym Śląsku powstają nowoczesne magazyny energii
W Jaworze powstaną nowoczesne magazyny energii budowane przez firmę Griffin Group Energy w ramach Dolnośląskiej Strefy Aktywności Gospodarczej S3 Jawor. Obiekty będą służyć gromadzeniu i efektywnemu zarządzaniu energią, co ma kluczowe znaczenie dla transformacji energetycznej. Inwestycja wzmocni pozycję miasta jako ośrodka innowacyjnych technologii i przyczyni się do rozwoju lokalnej gospodarki.

Nowa ustawa pozwoli tworzyć spółdzielnie energetyczne także w miastach
Zgodnie z nowymi przepisami spółdzielnie energetyczne będą mogły powstawać również w miastach (do tej pory było to możliwe tylko w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich), otwierając wspólnotom mieszkaniowym i osiedlom drogę do wspólnej produkcji energii. Eksperci zwracają jednak uwagę na niejasności w ustawie, które mogą utrudnić współpracę między gminami miejskimi i wiejskimi. Potrzebny jest nowy model współpracy miast i wsi, łączący ich potencjał w zakresie wytwarzania i zużycia energii.

Fotowoltaika liderem w unijnej produkcji energii odnawialnej
W drugim kwartale 2025 r. 54% energii elektrycznej w Unii Europejskiej pochodziło ze źródeł odnawialnych, co oznacza wzrost względem roku poprzedniego. Najwięcej energii wygenerowała fotowoltaika, odpowiadając za 19,9% całkowitej produkcji i 36,8% wśród samych OZE. Czerwiec 2025 r. był pierwszym miesiącem w historii, w którym energia słoneczna stała się głównym źródłem prądu w UE.

W Niemczech powstał największy w Europie sodowo-jonowy magazyn energii 
W pobliżu lotniska w Bremie uruchomiono największy w Europie magazyn energii oparty na akumulatorach sodowo-jonowych o mocy 400 kW i pojemności niemal 1 MWh. Instalacja, zasilana z paneli fotowoltaicznych, służy do ładowania pojazdów elektrycznych i optymalizacji zużycia energii. Technologia sodowo-jonowa, rozwijana m.in. w Europie, USA i Chinach, uznawana jest za tańszą i bardziej zrównoważoną alternatywę dla akumulatorów litowo-jonowych.

Gigantyczna inwestycja Google w Indiach
Google ogłosił inwestycję wartą 15 mld dolarów w centrum danych dla sztucznej inteligencji w indyjskim stanie Andhra Pradeś -  będzie to największy tego typu projekt firmy poza USA. Nowy ośrodek o mocy 1 gigawata powstanie w mieście Wiśakhapatnam, korzystając z taniej energii elektrycznej, trzykrotnie tańszej niż w Polsce. Decyzja wpisuje się w globalny wyścig technologicznych gigantów o rozwój infrastruktury niezbędnej do obsługi rosnącego popytu na usługi AI.

Komentarz Redakcji:
Sprawa budzi wątpliwości. Kraje liczące miliardy mieszkańców - Indie (i Chiny) - wykorzystują szeroko i nadmiernie węgiel, jednocześnie robiąc gigantyczne inwestycje w OZE. Trudno nie zapytać, dlaczego Google, jako globalny gigant zależny od opinii klientów deklarujących troskę o klimat, nie uzależnia swojej inwestycji od dostaw zielonej energii?
Komu potrzebne AI na spalonej Ziemi?

Dawne kopalnie zyskają nowe życie
W niemieckim regionie Harz ruszył pilotażowy projekt wykorzystania dawnych wyrobisk górniczych i istniejących zapór wodnych do budowy elektrowni szczytowo-pompowych. Inicjatywa o wartości 2,4 mln euro ma na celu stworzenie hybrydowych obiektów, które będą zarówno magazynować energię, jak i chronić region przed powodziami oraz suszami. Projekt realizuje Uniwersytet Techniczny w Clausthal wraz z partnerami naukowymi i przemysłowymi.

Duża grupa energetyczna przyspiesza odejście od węgla
Veolia realizuje w Polsce szeroki program odchodzenia od węgla, modernizując systemy ciepłownicze i produkcyjne w blisko 60 miastach. Firma zastępuje węgiel gazem jako paliwem przejściowym oraz rozwija odnawialne źródła energii – biomasę, duże pompy ciepła, magazyny i wykorzystanie ciepła odpadowego. Celem jest całkowite wyeliminowanie węgla w najbliższych latach i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., przy jednoczesnym zapewnieniu stabilnych taryf i czystszego powietrza dla mieszkańców.