Skarga do Komisji Europejskiej na zarządzajacych Programem Operacyjnym *Rybactwo i Morze*

Fundacja MARE, jako reprezentant polskich organizacji pozarządowychdziałających wobszarze ochrony środowiskaw Komitecie Monitorującym Program Operacyjny „Rybactwo iMorze” na lata 2014 –2020, zwraca się z wnioskiem o przeprowadzenie przez Komisję Europejską analizy zgodności rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 16 września 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej na realizację operacji w ramach Priorytetu 1.
 Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego iopartego na wiedzy, zawartego w Programie Operacyjnym „Rybactwo i Morze” (Dz.U.poz.1495) z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r.
 w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011.

Wniosek ten podyktowany jest faktem znaczącego zawężeniaw polskim rozporządzeniu listy potencjalnych beneficjentów środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Morskiego iRybackiego. Ograniczenia te dokonane zostały pomimo wyrażonychwielokrotnie, wprocesie konsultacji społecznych, uwag Fundacji MARE, w których zwracaliśmy uwagę między innymina brak w Rozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 508/2014 odpowiednich delegacji prawnych upoważniających do wprowadzaniana poziomie aktów prawa krajowegotego typu ograniczeń.

 Ograniczenia wykazu potencjalnych beneficjentów w polskim rozporządzeniu w stosunku do wykazu zawartegow Rozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 508/2014 dotyczą między innymi listy beneficjentów działań opisanych w art. 40 Rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 508/2014, tj. Ochrona i odbudowa morskiej różnorodności biologicznej i ekosystemówmorskich oraz systemy rekompensatw ramach zrównoważonejdziałalnościpołowowej.

W rozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 508/2014 wśród beneficjentów działań opisanych w art. 40 wymienia się: „naukowelub techniczne podmioty prawa publicznego, komitety doradcze, rybakówlub organizacje rybaków, uznane przez państwoczłonkowskie, lub organizacje pozarządowewe współpracyz organizacjami rybakówlub RLGD.

”Rozporządzenia krajowe natomiast znacząco ograniczyło listę beneficjentówtych działań, poprzez:

• ograniczenie listy potencjalnych beneficjentów działania wymienionego w art. 40, punkt 1 podpunkt a) Rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 508/2014 do:„organizacji rybackich, właścicielilub armatorów statkówrybackich na działania, o którychmowa w art. 7 lit. a–f rozporządzenia2015/531”, „beneficjenta wykonującego łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 14 rozporządzenia 508/2014” oraz beneficjenta „innego niż̇określony w pkt 1 i 2, działającego wobszarze rybołówstwa” warunkując przyznanie finansowania od współpracy zorganizacjami pozarządowymi.
   Wykluczono natomiast z ubiegania się o środki organizacje pozarządowe współpracujące z rybakami,co jest niezgodne zprzytoczonymi wyżej zapisami art. 40 Rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 508/2014oraz zaburza konkurencyjność na rynku.
   
• ograniczenie listy potencjalnych beneficjentów działań wymienionych w art. 40, punkt 1, podpunkty: b-g oraz i Rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 508/2014 poprzez zawężenie zakresu możliwych do realizacji przez dane podmioty działań w oparciu olistę potencjalnych kosztów kwalifikowanych zawartychw rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2015/531.  W tym kontekście organizacje pozarządowe uprawnione są np. wyłącznie do ubiegania się o środki „w zakresie, o którymmowa wart. 8 lit. a–c rozporządzenia2015/531”.
   Jest to, zdaniem Fundacji MARE,nieuprawnione zawężenie listy potencjalnych beneficjentóworaz możliwych do realizacji przez nich działań, gdyż brak jest wRozporządzeniu PE i Rady (UE) nr 508/2014 odpowiednich delegacji uprawniających do zawężania zawartych w tym rozporządzeniu listpotencjalnych beneficjentów i realizowanych przez nich działańwymienionych w art. 40.
   Co więcej rozporządzenie delegowane Komisji nr 2015/531 wskazuje jedynie na możliwe koszty kwalifikowane poszczególnych działań i nie powinno być podstawą do ograniczania napoziomie krajowym, zawartych wRozporządzeniu PE i Rady (UE) 508/2014 list potencjalnych beneficjentóworaz możliwych do realizacji przez nich działań.

 Wymienione powyżej przykłady nieuprawnionegozawężania listy potencjalnych beneficjentów dotyczą jedynie kwestii działań związanych z ochroną różnorodności biologicznej mórz opisanych w art.40 Rozporządzenia PE i Rady (UE)nr 508/2014.
Zwracamy jednak uwagę, że tego typu nieuprawnione zawężeniadotyczą także innych działań wramach Priorytetu 1 PO RYBYi mogą doprowadzić do nieefektywnego wydatkowania środków publicznych oraz nieosiągnięcia celów Programuw Polsce.

 Należy mieć na uwadze, że rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady są przepisami prawa powszechnie obowiązującego na terenie Unii Europejskiej, w tym Polski, mają zasięg ogólny, wiążą w całości i są stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich.
 Nie wymagają one wprowadzenia przepisów do porządku krajowego, gdyż obowiązują w terminie w nich zawartych po ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.  Stosując przepisy rozporządzenia należy uwzględniać zasadę bezpośredniej skuteczności prawa unijnego, która oznacza, że przepis prawa unijnego powinien stanowić podstawę prawną rozstrzygnięcia w celu przyznania jednostce uprawnień, a żaden przepis prawa krajowego nie może modyfikować lub odbierać takich uprawnień jednostce.
 Władze krajowe mają obowiązek uchylenia wszelkich przepisów niezgodnych z treścią rozporządzenia oraz nie mogą wydawać aktów prawnych niezgodnych z jego treścią.  Wprzypadku, gdy taka sytuacja miałaby mieć miejsce sąd krajowy na podstawie bezpośrednio skutecznego przepisu prawa unijnego musi odstąpić od zastosowania przepisów krajowych z pierwszeństwem na rzecz przepisów unijnych.
 Powyższe oznacza, że żaden przepis polskiej ustawy, a tym bardziej rozporządzenia krajowego, nie może być sprzeczny z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady, a tym samym w omawianym przez Fundacje przypadku nie może ograniczać listy potencjalnych beneficjentów, gdy rozporządzenie unijne przyznaje takie uprawnienie. W ocenie Fundacji ograniczenie listy potencjalnych beneficjentów w przepisach prawa krajowego, w sytuacji,gdy przepisy prawa unijnego przyznają takie uprawnienia, jest działaniem niepoprawnym i niezgodnym z obowiązującym prawem, wprowadzając niepotrzebną sprzeczność w unijnych i polskich aktach prawa powszechnie obowiązującego.
 Dodatkowo należy zauważyć, że w ocenie Fundacji pomimo braku niektórych podmiotów na liście potencjalnych beneficjentów zgodnie z rozporządzeniem krajowym, to beneficjenci, którym uprawnienie to mają zgodnie z rozporządzeniem unijnym mogą na tej podstawie ubiegać się o dofinansowanie, a w sytuacji nie dopuszczenia do postępowania o udzielenie dofinansowania, zaskarżyć takie decyzje do sądów krajowych.

W związku z powyższym zwracamy się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o:

1. Przeprowadzenie pogłębionej analizy zgodności rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 16 września 2016 r.  w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej na realizację operacji w ramach Priorytetu 1.
    Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy, zawartego w Programie Operacyjnym „Rybactwo i Morze” (Dz.U.poz.1495) z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011.
2. Odpowiedź na pytanie: Czy zastosowane w polskim rozporządzeniu zawężenia list potencjalnych beneficjentów względem wykazów zawartych w Rozporządzeni PE i Rady (UE) nr 508/2014 są uprawnione?
3. Odpowiedź na pytanie: Czy zastosowane w polskim rozporządzeniu (paragrafy: 41, 42, 45) zawężenie listy potencjalnych beneficjentów działań opisanych w art. 40 Rozporządzeni PE i Rady (UE) nr 508/2014 względem wykazu zawartego w Rozporządzeni PE i Rady (UE) nr 508/2014 jest uprawnione?
4. Odpowiedź na pytanie: Czy istnieje możliwość ubiegania się o dofinansowanie przez podmioty wymienione w art. 40 Rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 508/2014, pomimo braku ich umieszczenia w liście potencjalnych beneficjentów zgodnie z rozporządzeniem krajowym, mając na uwadze zasadę bezpośredniej skuteczności prawa unijnego?
5. W przypadku negatywnej odpowiedzi na pytanie nr 2i/lub 3 podjęcie kroków na rzecz zapewnienia spójności polskiego prawodawstwa z RozporządzeniemPE i Rady (UE) nr 508/2014.

W imieniu wymienionych poniżej organizacji pozarządowych:

• Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Gowienicy,
  ul. Chrobrego 17, 72-112 Stepnica, tpriig@op.
• plStowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA,
  ul. Białoskórnicza 26, 50-134 Wrocław, info-ekounia@eko.org.pl
• Fundacja Zielony Instytut,
  ul. Turecka 2/45, 00-745 Warszawa, biuro@zielonyinstytut.pl
• Fundacja WWF Polska,
  ul. Mahatmy Gandhiego 3, 02-645 Warszawa, kontakt@wwf.pl
• Fundacja Nasza Ziemia,
  ul. Hoża 3 m. 5, 00-528 Warszawa, fundacja@naszaziemia.pl
• Klub Gaja,
  ul. Wyzwolenia 40, 43-365 Wilkowice, klubgaja@klubgaja.pl
• Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków,
  ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki k. Warszawy, biuro@otop.org.pl