Sprawozdanie z debaty: Budowa gospodarki niskoemisyjnej w nowym Regionalnym Programie Operacyjnym 2014-2020 w województwie opolskim

Sprawozdanie z debaty

Organizatorzy:
Opolska Krytyka Polityczna, Partia Zieloni, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA
Temat spotkania: „Budowa gospodarki niskoemisyjnej w nowym Regionalnym Programie Operacyjnym 2014-2020 w województwie opolskim”
Czas: 20 listopada (środa), godz.16.00 -18.30.
Miejsce: Uniwersytet Opolski, Opole, ul. Katowicka 89b
Sala im. Józefa Kokota (sala nr 20), parter Collegium Civitas,
Prelegent: Szymon Liszka - Prezes Fundacji na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii
Moderator: Radosław Gawlik - Prezes Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA

Spotkanie w imieniu organizatorów otworzył Radosław Gawlik, który powitał przybyłych gości oraz prelegenta Szymona Liszkę.

Przed przystąpieniem do dyskusji prelegent przedstawił prezentację na temat: „Efektywność energetyczna – szansa i bariery”. Zwracał uwagę, że efektywność energetyczna to nie tylko zrównoważony rozwój, ale też ochrona klimatu, bezpieczeństwo energetyczne i konkurencyjność gospodarki. Pokazywane przez prelegenta slajdy ilustrowały dość niekorzystną dla Polski sytuację na tle innych krajów pod względem wykorzystania energii z paliw kopalnych. Polska wciąż opiera swoją energetykę i ciepłownictwo na węglu, a m.in. stan budynków przyczynia się do ich ogromnej energochłonności. Kiedy pokazany został slajd ilustrujący przykład Danii rozpoczęła się spontaniczna dyskusja. Kraj ten bowiem planuje, aby do 2050 roku dotychczasowe źródła energii zostały zastąpione odnawialnymi źródłami energii oraz efektywnością energetyczną. Głos zajął wtedy Andrzej Jurkiewicz – prezes eGIE (eGmina, Infrastruktura, Energetyka Sp. z o.o.) z Gliwic. Podkreślał obecny potencjał w Polsce do rozwijania efektywności energetycznej. Jednakże, dodał, w wyniku braku ustawy regulującej i wspierającej OZE oraz EE wiele przedsiębiorstw, jak i prywatnych gospodarstw domowych, wciąż nie ma szansy zrealizować tego potencjału. Jurkiewicz podkreślił także, że konieczne jest dopasowanie europejskich standardów budowy domów pasywnych do dużo cięższych warunków pogodowych panujących w Polsce, zwłaszcza zimą. Inaczej domy efektywne energetycznie będą musiały być ogrzewane dodatkowymi źródłami. Wtedy włączył się Jacek Sobański z Krytyki Politycznej Opole i dodał, że właśnie ta sytuacja pokazuje pewne niebezpieczeństwo polegające na tym, że oszczędności z efektywności energetycznej mogą być przez odbiorców przeznaczane na zakup kolejnych „prądożernych” urzadzeń. Wspomniał też o pomyśle brytyjskiej partii Zieloni (Greens), która proponuje, aby liczniki wyskalować nie w jednostkach energii, czy ciepła, ale w środkach płatniczych.

Liszka wskazywał również na korzyści społeczne inwestowania w efektywność energetyczną. Korzyści te to przede wszystkim: „zwiększenie zatrudnienia netto, likwidacja ubóstwa energetycznego, redukcja zanieczyszczenia powietrza, poprawa bezpieczeństwa energetycznego, zwiększenie wartości rynkowej nieruchomości i dodatnie efekty w obszarze równowagi fiskalnej i wydatków na bezpieczeństwo socjalne”.

W kontekście województwa opolskiego mowa była w pierwszej kolejności o warunkach krajowych. Polska musi dokonać transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego 2012/27/UE do polskiego porządku prawnego do czerwca 2014 roku. Dla sektora publicznego oznacza to pełnienie wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią. Oznacza to wsparcie inwestycji w zakresie oszczędności energii przy zastosowaniu kredytów preferencyjnych oraz dotacji ze środków krajowych i europejskich, w tym w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, regionalnych programów operacyjnych, środków NFOŚiGW.

Postulatami dla całego kraju, w tym województwa opolskiego, które na tle całego kraju wypada bardzo dobrze jeżeli chodzi o efektywność energetyczną, jest potrzeba rzeczywistego wsparcia politycznego. Liszka akcentował, że wsparcie dla efektywności energetycznej w województwie opolskim to m.in.:
- potrzeba dokładnej identyfikacji barier
- mechanizmy dostosowane do istniejących barier
- efektywna koordynacja działań i mechanizmów wsparcia
- kształtowanie świadomości użytkowników energii
- skuteczne mechanizmy skierowane na indywidualnych użytkowników energii
- wzorcowa rola sektora publicznego
- wsparcie dla samorządów lokalnych
- wykorzystanie potencjału istniejących instytucji zajmujących się problematyką efektywności energetycznej.

Jeżeli chodzi o samą gospodarkę niskoemisyjną w najnowszym Regionalnym Programie Operacyjnym w województwie opolskim, Szymon Liszka postawił szereg pytań przybyłym gościom, w tym przedstawicielom Urzędu Marszałkowskiego, przedsiębiorcom oraz licznie zebranym studentom. Obecna postać opolskiego RPO prowokuje do następujących wątpliwości:

- jakie jest wsparcie dla poprawy efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych?
- jakie mechanizmy skierowane są na końcowego użytkownika energii, w tym kampanie informacyjne?
- jaka jest planowana termomodernizacja budynków publicznych – zakres wsparcia i wymagania?
- jaka jest efektywność wsparcia, jakie kryteria?
- jakie jest planowane zarządzanie energią?
- jakie przewiduje się wsparcie dla mikro i MSP?
- jakie przewiduje się dźwigniowanie środków prywatnych?
- jaka jest planowana optymalizacja wydatków - plany gospodarki niskoemisyjnej?
- co rozumie się przez trwałość efektów?

Została również zwrócona uwaga – zarówno ze strony Szymona Liszki jak i przybyłych gości – że w opolskim RPO brakuje miejsca dla prosumenta oraz wsparcia dla odnawialnych źródeł energii.
Punkt ten wywołał żywą dyskusję, z której wynikało, że w województwie opolskim największy nacisk i motywacja ze strony władz lokalnych położone są na rozbudowę Elektrowni Opole. Na tym tle OZE wydają się swego rodzaju „dobrem wtórnym”, bowiem pierwszeństwo ma raczej gospodarka oparta na węglu. Dopiero po realizacji tego celu, rozumianego jako szansa rozwoju regionu (miejsca pracy, rozwój infrastruktury) przewidziany jest czas, kiedy rozpocznie się wsparcie dla OZE. Obecni na spotkaniu byli dość zgodni, że budowa ELO to raczej decyzja polityczna niż ekonomiczna.

Otwarte konsultacje społeczne w sprawie RPO trwają do 4 grudnia.

Spotkanie podsumował Radosław Gawlik apelując do polskiego rządu o niezbędne reformy, szczególnie w kontekście minionego już COP19.
Kolejne spotkanie poświęcone tematyce efektywności energetycznej oraz odnawialnym źródłom energii odbędzie się w Opolu 10 grudnia 2013 r.
        Hanna Schudy

prezentacja prelegenta Szymona Liszki
pt. EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA – SZANSE I BARIERY