[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Wstęp
Układ książki
Rola leśników w zachowaniu różnorodności regionalnej flory
Prawna ochrona gatunkowa roślin - potrzebna, lecz nie wystarczająca
Waloryzacja gatunków
Jak rozpoznawać rośliny ?
Ta sztuka wydaje się łatwa wyłącznie wtedy, gdy atlas roślin przegląda się siedząc w fotelu. W praktyce trzeba po prostu się tym - przynajmniej pobocznie - interesować i przez kilka lat zbierać doświadczenie.
Praktyka wskazuje, że nauka rozpoznawania roślin od lektury specjalistycznych kluczy do ich oznaczania to rozwiązanie sprawdzające się tylko w teorii. Koniecznym etapem jest "opatrzenie się" z wyglądem poszczególnych gatunków - najlepiej "na żywo", w terenie, w towarzystwie "żywego" botanika, a także w rozmaitego rodzaju wydawnictwach ilustrowanych.
Zastosowanie kluczy do oznaczania wymaga już pewnych umiejętności. I tu konieczna jest weryfikacja oznaczeń przy pomocy wydawnictw zawierających rysunki lub fotografie. Nie można się łudzić, że jeden, nawet najlepszy atlas roślin wystarczy. To samo dotyczy kluczy. Każdy botanik - florysta ma na półce kilkadziesiąt książek o roślinach.
Na polskim rynku wciąż za mało jest książek skutecznie pomagających w uczeniu się rozpoznawania roślin. Dlatego wśród zawodowych botaników powszechne jest używanie wydawnictw zagranicznych, głównie niemieckich. Rozwiązanie to trzeba polecić także amatorom. Przełamać trzeba głównie barierę psychologiczną. Nawet nieznajomość języka nie przeszkadza w korzystaniu z atlasów fotograficznych lub rysunkowych; ceny zagranicznych książek przestały już drastycznie odbiegać od cen na polskim rynku.
Wśród licznych dostępnych obecnie publikacji, na wymienienie zasługują:
L. Rutkowski - Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydany w 1998 r., jest obecnie podstawową pozycją polskojęzyczną służącą oznaczaniu roślin. Nie zawiera żadnych rysunków - dla amatora do zastosowania wyłącznie z atlasem, np. rysunkowym Rothmalera lub fotograficznym Haeuplera (zobacz dalej).
W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski - Rośliny Polskie. Adaptacja jeszcze przedwojennego (sprzed II światowej) klucza do roślin, spotykana jeszcze gdzieniegdzie w antykwariatach. Przez kilkadziesiąt lat klucz ten był "klasyką" polskiej florystyki. Nazwy łacińskie wielu roślin nie odpowiadają obecnie wymogom współczesnej systematyki.
W. Rothmaler - Exkursionsflora von Deutschland. Klasyczny niemiecki czterotomowy klucz, podstawowa pomoc większości profesjonalnych florystów. Zawiera całą florę Zachodniej Polski. Szczególnie ważny jest tom 3 - atlas zawierający rysunki wszystkich ujętych w kluczu roślin ze wskazaniem cech diagnostycznych. Mimo że od pierwszego wydania minęło ponad 30 lat, wciąż klasyka.
H. Haeupler, Th. Muer - Bildatlas der Farn- und Blütenpflanzen Deutschlands. Fotograficzny atlas wszystkich gatunków flory Niemiec (i w praktyce wszystkich gatunków zachodniej Polski), bardzo dobrze opracowany. Dość drogi, jednak wart swojej ceny.
Schmeil-Fitschen interaktiv. Elektroniczny klucz (program komputerowy na CD) do flory Niemiec, zawiera fotografie i bardzo dobrą bazę danych o gatunkach (w praktyce wszystkie rośliny Polski zachodniej)
Pomocne mogą być także popularyzatorskie publikacje zawierające wybór pospolitszych gatunków:
Gibbons B., Brough P. - Atlas roślin Europy Północnej i Środkowej (1900 gatunków, zdjęcia)
Godet J. - Rośliny zielne Europy (600 gatunków, dobre porównawcze zdjęcia)
Flora Ojczysta - rośliny pospolite, chronione, ciekawe. Elektroniczny klucz (program komputerowy na CD) do 1200 gatunków polskiej flory; bogaty materiał zdjęciowy.
Niektóre ważne publikacje poświęcone są poszczególnym grupom roślin. Do najbardziej pomocnych należą:
D. Szlachetko - Storczyki
D. Szlachetko, M. Skakuj - Storczyki Polski
K.P. Buttler - Storczyki
Grau i in. - Trawy
Cenne galerie zdjęc oraz zbiory informacji o roślinach można znaleźc w Internecie. Zbiór kilku przydatnych linków jest tutaj.
Przegląd aktualnie ukazujących się wydawnictw o przyrodzie i jej ochronie, a w nim informację o książkach botanicznych, można znaleźć w Internecie, w serwisie http://www.lkp.org.pl/ksiazki. Wiele wartych polecenia książek dostępnych jest tamże w księgarni on-line. Prawie każdą zagraniczną książkę botaniczną można kupić w niemieckiej internetowej księgarni http://www.koeltz.com
Umiejętność rozpoznania (oznaczenia) gatunków nie jest równoznaczna z umiejętnością dostrzegania wśród masy pospolitych roślin gatunków stanowiących osobliwości florystyczne. Ta ostatnia przychodzi z czasem i wymaga wprawy.
Trudności związane z rozpoznawaniem roślin nie powinny jednak przesłonić faktu, że pracujący w terenie leśnik ma w stosunku nawet do zawodowego botanika olbrzymi atut: znajomość swojego terenu i codzienne w nim przebywanie.
Gdzie szukać stanowisk cennych roślin ?
Opisywanie stanowiska
Czy trzeba tworzyć rezerwaty ?
Podstawy ochrony stanowiska
Pokusy przesadzania
Opisy wybranych gatunków
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk.