[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]


Wstęp
Układ książki
Rola leśników w zachowaniu różnorodności regionalnej flory
Prawna ochrona gatunkowa roślin - potrzebna, lecz nie wystarczająca
Waloryzacja gatunków
Jak rozpoznawać rośliny ?
Gdzie szukać stanowisk cennych roślin ?
Opisywanie stanowiska

Czy trzeba tworzyć rezerwaty ?

Gnidosz leśny, rośnie na rzadko używanych drogach leśnych biegnących przez bory trzęślicowe i wilgotne wrzosowiska. Rycina z: Bo Mossberg, lennart Stenberg, Gyldendals store nordiske flora.Kilkadziesiąt lat temu, gdy polskie prawo i praktyka ochrony przyrody dysponowały ograniczonym zestawem form ochrony, powszechne było obejmowanie stanowisk cennych roślin ochroną rezerwatową i wyłączanie ich spod gospodarki. Działania takie mogły oczywiście dotyczyć tylko niewielu stanowisk. Nie zawsze też były skuteczne. Znane są przypadki rezerwatów łąkowych, murawowych lub solniskowych, których wartości zostały zniweczone przez procesy sukcesji, jakie zaszły po zaprzestaniu gospodarki w wyniku... objęcia obiektu ochroną. Wiele jest także przykładów rezerwatów leśnych, których walory zniszczono wykonując w nich "zabiegi ochronne" identyczne jak w lasach gospodarczych.
Dziś wydaje się, że zdecydowana większość stanowisk cennych roślin może i powinna być zabezpieczona bez potrzeby tworzenia rezerwatów. Ochrona rezerwatowa powinna pozostać metodą ochrony całych, cennych i dobrze zachowanych płatów ekosystemów, choć oczywiście występowanie w nich cennych roślin jest dodatkowym argumentem za utworzeniem obiektu chronionego.
Dla formalnego przypieczętowania sprawy, miejsca w których cenne gatunki roślin koncentrują się, mogą i powinny być uznawane za użytki ekologiczne.
Rozproszone stanowiska cennych gatunków - a takich jest zdecydowana większość - nie wymagają całkowitego zaprzestania, a tylko pewnych modyfikacji gospodarki, bez konieczności tworzenia formalnych form ochrony. Trzeba po prostu uwzględnić w gospodarce leśnej także potrzeby zapewnienia cennym gatunkom roślin warunków do przetrwania i rozmnażania się.
Podstawowa zasada brzmi jednak: nie jest ważne, w jakiej postaci formalnej jest zabezpieczone stanowisko. Najważniejsze jest, czy jest ono skutecznie chronione przed zniszczeniem - zarówno w wyniku wykonania prac, które mogłyby mu zaszkodzić, jak i w wyniku niewykonania prac, które są potrzebne dla przetrwania chronionego gatunku.

Podstawy ochrony stanowiska
Pokusy przesadzania
Opisy wybranych gatunków

(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk.