Fundusz Spójności

1. Informacje ogólne
2. Ochrona Środowiska
3. Udział reprezentantów pozarządowych organizacji ekologicznych

Informacje ogólne

Fundusz Spójności to czasowe wsparcie finansowe ze strony Unii Europejskiej dla tych państw członkowskich, których produkt krajowy brutto (PKB) na jednego mieszkańca nie przekracza 90% średniej PNB dla wszystkich krajów unijnych. Jego podstawowym celem jest zwiększanie społecznej i ekonomicznej spójności państw i regionów Unii, a przez to wzrost produktywności i konkurencyjności słabszych regionów. Jest to pomoc o zasięgu krajowym (a nie regionalnym, jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych).

Środki finansowe Funduszu są podzielone pomiędzy dwa sektory: ochrona środowiska (około 50 % środków) oraz transport (około 50 % środków), a minimalna wartość projektu to 10 mln euro. Ogólnie rozumianym celem Funduszu jest uzyskanie spójności oraz równowagi społecznej i ekonomicznej państw członkowskich poprzez rozwój infrastruktury transportu i środowiska przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Ponadto, projekty kwalifikujące się do dofinansowania z Funduszu powinny przyczyniać się do realizacji postanowień oraz celów europejskiej polityki transportowej i ekologicznej.

Ochrona Środowiska

Około połowa środków finansowych w ramach Funduszu Spójności powinna zostać przeznaczona bezpośrednio na ochronę środowiska. Głównym celem podejmowanych działań powinno być zmniejszenie dystansu pomiędzy Polską, a krajami Europy Zachodniej odnośnie standardów jakości środowiska oraz technicznej i instytucjonalnej infrastruktury w tej dziedzinie.

Główne priorytety przyjęte dla części środowiskowej Funduszu Spójności to:

1. poprawa jakości wód powierzchniowych oraz polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia poprzez takie działania jak:
   • budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i burzowej oraz oczyszczalni ścieków;
   • rozbudowa i modernizacja urządzeń uzdatniających wodę i sieci wodociągowej (w powiązaniu z systemami sanitacji).
2. zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego poprzez:
   • budowę zbiorników retencyjnych, zbiorników „suchych”, obwałowań i innych zabezpieczeń,
   • zalesianie,
   • renaturyzację cieków wodnych.
3. racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez:
   • budowę, rozbudowę lub modernizację składowisk odpadów komunalnych
   • oraz tworzenie systemów recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie itp.)
   • tworzenie systemów zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (w tym spalarnie),
   • tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym spalarnie), a ponadto:
   • rekultywację terenów zdegradowanych przez przemysł i inne szkodliwe oddziaływania.
4. poprawa jakości powietrza poprzez:
   • modernizację i rozbudowę miejskich systemów ciepłowniczych (źródeł, sieci) połączoną z likwidacją "niskiej emisji" w strefach o znaczących przekroczeniach dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu;
   • systemową konwersję palenisk domowych na rozwiązania przyjazne zdrowiu i środowisku (głównie zamiana węgla na gaz, w okresie początkowym – eliminacja węgla niskiej jakości, ew. przejście na paliwa bezdymne).

Kryteria wyboru projektów środowiskowych - tutaj

W przypadku części transportowej, 40% środków ma być przeznaczona na projekty kolejowe, a 60% na projekty drogowe. Projekty obejmować mają głównie modernizację istniejących już linii kolejowych, co umożliwi zwiększenie konkurencyjności przewozów kolejowych. Efekty ekologiczne realizacji strategii w części transportowej obejmują zmniejszenie szkód powodowanych w otoczeniu sieci transportowej w wyniku nadmiernej emisji spalin, hałasu, wibracji, zajętości terenów, odpadów (zużyte opony, akumulatory i smary) i pogorszenia efektów estetycznych terenu. Ponadto działania w ramach Funduszu Spójności powinny podnieść atrakcyjność kolejowych przewozów pasażerskich.

Kryteria wyboru projektów transportowych - tutaj

Udział reprezentantów pozarządowych organizacji ekologicznych

KOMITETY STERUJĄCE DLA FUNDUSZU SPÓJNOŚCI

Przepisy Unii Europejskiej odnoszące się do Funduszu Spójności nie nakładają obowiązku powoływania Komitetu Sterującego dla FS. Jednakże, zarówno Ministerstwo Infrastruktury, jak i Ministerstwo Środowiska takie Komitety powołały, a w każdym z nich znalazło się po dwóch reprezentantów POE (wybranych w demokratycznej procedurze). Niestety Komitety te zostały rozwiązane wraz z wejściem nowej ustawy o NPR. Do dnia dzisiejszego Komitet Sterujący FS – Środowisko nie został powołany na nowo, a w przypadku Komitetu Sterującego FS – Transport liczba reprezentantów POE zmalała do jednego, został nim Robert Cyglicki z Federacji Zielonych Gaja.

KOMITET STERUJĄCY FS – Transport

W skład Komitetu Sterującego dla Funduszu Spójności w części transportowej wchodzą:

1. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury;
2. Podsekretarz Stanu ds. Współpracy z Unią Europejską i Finansów w Ministerstwie Infrastruktury;
3. Przedstawiciel Instytucji Zarządzającej dla Funduszu Spójności;
4. trzej partnerzy organizacji społecznych i gospodarczych;
5. dwaj przedstawiciele ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego;
6. przedstawiciel samorządów województw.

Do głównych zadań Komitetu Sterującego dla strategii wykorzystania Funduszu Spójności w sektorze transportu należy:

1. Zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów zgodnych z zapisami Strategii wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006;
2. Opiniowanie i rekomendowanie Ministrowi Infrastruktury listy projektów proponowanych do współfinansowania z Funduszu Spójności zgodnie z kryteriami wyboru;
3. Koordynacja działań z Komitetem Sterującym Sektorowego Programu Operacyjnego – Transport;
4. Zatwierdzenie regulaminu pracy Komitetu;
5. Wprowadzenie zmian do Regulaminu Pracy Komitetu.

POPRZEDNI KOMITET STERUJĄCY FS – Środowisko

KOMITET MONITORUJĄCY FUNDUSZ SPÓJNOŚCI

Strategia wykorzystania Funduszu Spójności zakłada powołanie Komitetu Monitorującego Funduszu Spójności. Komitet ten został powołany Zarządzeniem nr 19 Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004.

Jeśli chodzi o przedstawicieli pozarządowych organizacji ekologicznych, to mogą oni uczestniczyć w pracach Komitetu jedynie w charakterze obserwatorów (Przewodniczący Komitetu może zaprosić dwóch przedstawicieli POE, którzy zostali wcześniej wybrani przez organizacje).

Do udziału w pracach Komitetu Monitorującego, na prawach stałych członków, powołani są:

• przedstawiciel ministra właściwego ds. finansów publicznych jako Instytucji Płatniczej;
• przedstawiciel ministra właściwego ds. transportu jako instytucji pośredniczącej w sektorze transportu;
• przedstawiciel ministra właściwego ds. środowiska jako instytucji pośredniczącej w sektorze środowiska;
• przedstawiciel Komisji Europejskiej.

Na pisemne zaproszenie Przewodniczącego, w pracach Komitetu

• Monitorującego mogą uczestniczyć, z prawem głosu, przedstawiciele
• następujących instytucji:
  • Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
  • wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
  • podmiotów odpowiedzialnych za realizację projektów współfinansowanych ze środków pochodzących z Funduszu Spójności;
• beneficjentów;
• Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub innych międzynarodowych instytucji finansowych współfinansujących dany projekt.

Do głównych zadań Komitetu Monitorującego Fundusz Spójności należy:

1. monitorowanie realizacji projektów współfinansowanych ze środków pochodzących z Funduszu Spójności, w odniesieniu do postępów ich realizacji na podstawie rzeczowych i finansowych wskaźników, w tym opiniowanie półrocznych oraz rocznych raportów monitorujących z realizacji projektów;
2. ocena rezultatów wdrażania projektów współfinansowanych ze środków Funduszu Spójności, w tym ocena zgodności realizowanego projektu z politykami Wspólnoty Europejskiej w szczególności polityką ochrony środowiska;
3. proponowanie działań wymaganych do osiągnięcia celów określonych dla projektów współfinansowanych ze środków Funduszu Spójności;
4. opiniowanie wniosków dotyczących zmian w zakresie wielkości oraz warunków przyznanej pomocy;
5. informowanie mediów o postępie w realizacji projektów współfinansowanych ze środków Funduszu Spójności.

Komitet Monitorujący może wykonywać także inne zadania, wskazane przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego i uzgodnione z Komisją Europejską, niezbędne do prawidłowego monitorowania realizacji projektów współfinansowanych ze środków pochodzących z Funduszu Spójności.