Oblicza Energiewende: Dobry klimat dla powiatów po niemiecku

Do wdrażania niskoemisyjnej gospodarki zachęca niemieckie regiony samo ministerstwo środowiska, a deklaracja przystąpienia do projektu wiąże się ze 100% przejściem na odnawialne źródła energii.

Projekt „Dobry klimat dla powiatów” ma swoje odpowiedniki w innych krajach Europy. Jednym z najbardziej ambitnych projektów tego typu jest ten prowadzony w Niemczech. Do wdrażania niskoemisyjnej gospodarki zachęca niemieckie regiony samo ministerstwo środowiska, a deklaracja przystąpienia do projektu wiąże się ze 100% przejściem na odnawialne źródła energii, a nie jedynie częściową redukcją emisji. Jak działa projekt 100 Erneubare Energie Regionen (100ee)?

Regiony odnawialnych źródeł energii

Idealnym regionem 100ee jest ten, który chce maksymalnie opierać się na energii odnawialnej, odznacza się wyraźnie dużą efektywnością energetyczną oraz wykorzystuje swój potencjał w sposób zrównoważony i przy dużej akceptacji społecznej – tak sformułowano podstawy definicji regionu 100ee w 2009 roku.
Celem projektu jest promowanie rozproszonej polityki klimatycznej nakierowanej na maksymalne wykorzystanie możliwości drzemiących w odnawialnych źródłach energii. Dlatego projekt identyfikuje, wspiera i łączy regiony, gminy i miasta, w których powstała długookresowa wizja przejścia w całości na odnawialne zasilane. W lipcu 2013 roku pełne uczestnictwo w projekcie zadeklarowało 76 regionów, a 59 przyłączyło się na zasadach ucznia (aspiranta). Dopiero niedawno rozszerzono formułę projektu także na miasta, dlatego w projekcie znajdują się jak dotychczas tylko trzy ośrodki miejskie.

Pozytywna weryfikacja

Podstawą uczestnictwa w projekcie nie jest proste podpisanie deklaracji uczestnictwa. Nabór regionów do projektu odbywa się dwukrotnie w ciągu roku i kieruje się kryteriami określonymi przez Instytutu Decentralizacji Technologii Energetycznych – lidera projektu. Projekt jest więc czymś w rodzaju współzawodnictwa regionów podobnego do rankingu samorządów prowadzonego przez Związek Powiatów Polski, tylko że dotyczącego głównie gospodarki niskoemisyjnej. Działania samorządów regionalnych oceniane są za pomocą 33 kryteriów należących do 5 kategorii: definicyjne, ambicjonalne, działalności, stanu oraz pozostałe. Każde kryterium oceniane jest w zakresie od 0 do 3 punktów, a wiec maksymalny wynik wynosi 99 punktów. Regiony które otrzymają co najmniej 20 punktów mogą uzyskać status regionów uczących się, a te otrzymujące powyżej 40 otrzymują status regionów 100ee.
Ciekawym rozwiązaniem jest, iż kryteria definicyjne dla potencjalnych regionów projektu 100ee pozwalają na przystąpienie do projektu zarówno pojedynczym samorządom, jak i związkom samorządów czy też innego rodzaju porozumieniom samorządowym. W praktyce wśród regionów projektu znajduje się wiele odpowiedników Polskich powiatów (niem. Landkreise, np. Barnim), związków gmin (np. Aler-Leine-Tal, współpraca 19 gmin), ale także regiony oparte na porozumieniu pomiędzy miastem i obszarem otaczającym (odpowiednik współpracy pomiędzy miastem na prawach powiatu i powiatem ziemskim), np. region Hannover lub regiony innego typu, np. BINGO (cztery współpracujące powiaty z kraju związkowego Saksonia Anhalt).
Najliczniejszą grupę kryteriów stanowią łącznie kryteria ambicjonalne i działalności – łącznie to aż 20 kryteriów za które można uzyskać do 60 punktów. Kryteria ambicjonalne oceniają politykę regionów w zakresie ich celów, np. planowanego zakresu wdrożenia odnawialnych źródeł energii do określonego roku, ale także stopnia akceptacji tych celów w regionie (dla oceniających ma znaczenie czy jest to jedynie inicjatywa np. zarządu powiatu, czy też uchwała rady). Kryteria działalności sprawdzają faktycznie działania prowadzone w regionie od gromadzenia danych w celu monitoringu przez udział społeczny czy zarządzanie konfliktami po zaangażowanie biznesu. Dzięki temu, że najważniejszym składnikiem oceny są tego typu kryteria osiąga się efekt taki, iż ocena dotyczy nie dotychczasowych osiągnięć w zakresie promowania OZE, jak to jest m.in. w polskiej lidze mistrzów energii odnawialnej, ale polityki i działań na rzecz dalszego rozwoju niskoemisyjnej gospodarki.
Więcej na temat oceny regionów można dowiedzieć się z niemieckojęzycznej publikacji. Ponieważ rozwój odnawialnych źródeł energii w Niemczech jest bardzo szybki, autorzy kryteriów już myślą o tym, aby w przyszłości bardziej zróżnicować status regionów w projekcie.

Prestiżowy klub regionów

Przystąpienie do projektu jest bardzo atrakcyjne dla uczestników współzawodnictwa. Regiony otrzymujące status 100ee zyskują znaczny prestiż i możliwość darmowej promocji w ramach projektu. Władze regionu mogą używać specjalnej tablicy informacyjnej, którą można zastosować np. jako znak drogowy przy drogach wjazdowych do regionu [zdjęcie z prezentacji projektu]. Uzyskanie statusu regionu 100ee dodatkowo motywuje także do działania i legitymuje dotychczasowe działania w zakresie ochrony klimatu oraz powoduje, że region staje się przykładem dla innych. W ramach projektu odbywa się także transfer wiedzy i wymiana pomysłów. Co roku organizowany jest kongres regionów 100ee, a regularnie odbywają się także tematyczne szkolenia oraz można skorzystać z darmowych usług konsultacyjnych dzięki współpracy w projekcie z niemiecką Agencją Ochronny Środowiska (UBA) oraz z darmowych publikacji.

Autor: dr Wojciech Szymalski, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa

Wykorzystano materiały:

Prezentację Silke Karcher z niemieckiego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Energetyki Jądrowej przedstawionej 14 maja w Warszawie na seminarium demosEUROPA na temat klimatu i polityki energetycznej.
Materiały ze strony www.100-ee.de, w tym:
- Fischer Beate, Hoppenbrock Cord, Was ist eine 100ee-Region und wer darf sich so nennen? – Informationen zur Aufnahme und Bewertung, IdE Institut dezentrale Energietechnologien, Kassel, grudzień 2012: http://www.100-ee.de/fileadmin/Redaktion/Downloads/Schriftenreihe/2012_12_17_Arbeitspapier_100ee-Kriterien_neu.pdf

Uwagi:
Jest to siódmy z materiałów w opracowanym przez dr Wojciecha Szymalskiego cyklu „Oblicza Energiewende”, w którym co tydzień prezentujemy inną twarz zmian w niemieckiej gospodarce i społeczeństwie związanych z przejściem na odnawialne źródła energii. Zapraszamy na energetyczną wycieczkę po Niemczech.
Cykl artykułów powstał w ramach projektu LIFE+ „Dobry klimat dla powiatów”, a jego źródłowym miejscem publikacji jest portal www.chronmyklimat.pl. Wszystkie artykuły z cyklu są udostępnione na licencji Creative Commons CC-BY-SA 3.0 PL (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/).