Raport 2002 - Środowisko

Źródła zanieczyszczeń

Na terenie miasta znajduje się wiele źródeł zanieczyszczeń, z których ścieki odprowadzane są bezpośrednio do Odry i jej dopływów. Większość zakładów przemysłowych odprowadza swoje ścieki do kanalizacji miejskiej, skąd trafiają do Centralnej Oczyszczalni Ścieków - mechaniczno-biologicznej oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem związków biogennych. Ścieki odprowadzane bezpośrednio do rzek są również oczyszczane na zakładowych oczyszczalniach ścieków.

Do najważniejszych źródeł zanieczyszczeń na terenie Wrocławia należą:

dla Odry:

Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków (Janówek) o przepustowości 90000 m³/d odprowadzająca ok. 84 670 m³/d ścieków po oczyszczaniu mechaniczno-biologicznym, z podwyższonym usuwaniem związków biogennych,
pola irygowane Wrocław-Osobowice, z których ścieki w ilości około 53 350 m³/d odprowadzane są do Odry 3 rowami: Rowem Osobowickim, Rowem I-P, Rowem Mokrzyca,
Polifarb Cieszyn Wrocław S.A., Oddział we Wrocławiu, odprowadzający ok. 850 m³/d ścieków po oczyszczaniu na oczyszczalni mechaniczno-chemiczno-biologicznej. Na oczyszczalnię tą doprowadzane są również ścieki z Viscoplastu,
"Cussons"Polska S.A. we Wrocławiu odprowadzające ok. 362 m³/d ścieków pochodzących ze stacji uzdatniania wody oraz wody opadowe,

dla Oławy:

dawna baza autobusowa MPK we Wrocławiu, odprowadzająca oczyszczone ścieki sanitarne, przemysłowe i opadowe w ilości 142 m³/d przez rów i Zieloną,
potoki: Zielona, do którego odprowadzane są ścieki z części Siechnic (przez Koci Rów) oraz Brochówka prowadząca wody zanieczyszczone ściekami z Wojszyc i, częściowo, Brochowa.

dla Ślęzy:

oczyszczalnia ścieków Spółdzielni Mieszkaniowej "Rolbud " - ścieki bytowo-gospodarcze z osiedla Balzaka we Wrocławiu w ilości 170 m³/d po oczyszczaniu odprowadzane są rowem melioracyjnym do Kasiny,
Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy "Galena" we Wrocławiu - funkcjonuje pełnosprawna oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o przepustowości 53 m³/d. Ilość odprowadzanych ścieków ok. 31 m³/d,

dla Bystrzycy:

Zakł. Chem. "Złotniki" we Wrocławiu odprowadzające po oczyszczaniu mechaniczno-chemicznym 165 m³/d ścieków,
Wrocławskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych - odprowadzające bez pozwolenia 38 m³/d ścieków sanitarnych i deszczowych po podczyszczaniu na osadnikach gnilnych. Projektuje się budowę oczyszczalni ścieków,
oczyszczalnia ścieków miejskich dla dzielnicy Ratyń - odprowadzająca ok. 264 m³/d ’

dla Widawy:

oczyszczalnia Cukrowni "Wrocław", z której odprowadzanych jest przez rów ok. 916 m³/d ścieków (podana wartość dotyczy okresu kampanijnego),
"Polar" S.A. oddział Psie Pole - oczyszczone ścieki bytowo-gospodarcze i przemysłowe wraz z wodami opadowymi w ilości ok. 1673 m³/d (1541 m³/d bytowo-gospodarczych i 132 m³/d przemysłowych) odprowadzane są do Widawy,
"Polar" S.A. oddział Zakrzów - odprowadza do rzeki Dobrej ścieki z procesów technologicznych oczyszczone na oczyszczalni mechaniczno-chemicznej i wody opadowe (135 m³/d) oraz ścieki socjalno-bytowe z zakładu, osiedla Zakrzów i Browaru Zakrzów po oczyszczaniu mechaniczno-biologicznym w ilości 1446 m³/d.

Ocena jakości rzek w 2001 r.

W roku 2001 na terenie Wrocławia badania prowadzony były w 8 punktach pomiarowo-kontrolnych. Ocena jakości wód w tych punktach, dokonana metodą bezpośrednią¹, przedstawiona jest w tabeli 8.

Tabela 8. Ocena stanu czystości rzek na terenie miasta Wrocławia metodą bezpośrednią

Grupa	Rzeka	Odra	Oława	Oława	Ślęza	Bystrzyca	Bystrzyca	Dobra¹	Widawa	Widawa
	Przekrój pomiarowo-kontrolny	pon. m. Wrocław	pon. m. Siechnice	ujście do Odry	ujście do Odry	m. Jarnołtów	ujście do Odry	ujście do Widawy	pon. ujścia Dobrej	ujście do Odry
	Wskaźnik \ km	270,0	7,4	2,0	2,4	16,2	1,2	1,0/14,3	13,8	0,5
1	Substancje organ.	II	I	III	III	II	II	I	II	II
	Tlen rozpuszczony	I	I	III	III	II	I	I	II	II
	BZT₅	II	I	II	II	II	II	III	I	II
	ChZT Mn	II	I	I	I	I	II	II	II	II
	ChZT Cr	-	-	II	II	II	II	-	-	II
2	Zasolenie	III	I	II	III	I	II	Ii	II	II
	Przewodność el.	III	I	I	III	I	I	I	I	I
	Substancje rozp.	II	I	II	II	I	II	II	II	II
	Chlorki	I	I	I	I	I	I	I	I	I
	Siarczany	I	I	II	III	I	I	I	I	I
3	Zawiesina ogólna	III	I	I	I	non	III	non	I	I
4	Substancje biogenne	non	II	non	non	non	non	non	non	non
	Azot amonowy	II	I	I	I	II	III	II	I	I
	Azot azotynowy	non	II	non	non	non	non	non	non	non
	Azot azotanowy	I	I	I	II	I	I	III	I	I
	Azot ogólny	II	I	I	II	II	II	II	II	II
	Fosforany	III	II	II	non	non	non	non	III	III
	Fosfor ogólny	III	II	II	non	non	non	non	III	III
5	Fenole lotne	-	II	II	II	II	II	-	-	I
6	Odczyn	I	I	I	I	I	I	I	I	I
7	Metale	non	II	II	II	II	II	-	-	II
Wskaźniki fizyczno-chemiczne		non	II	non	non	non	non	non	non	non
8	Wskaźniki hydrobiologiczne	non	non	III	II	III	III	I	I	non
9	Stan sanitarny	non	III	III	non	non	non	non	III	non
Ocena ogólna 2000		-	non	non	non	non	non	non	non	non
Ocena ogólna 2001		non	non	non	non	non	non	non	non	non

1 - Ocena na podstawie 4 pomiarów

Jak wynika z przedstawionej oceny, Odra poniżej Wrocławia (i poniżej oczyszczalni ścieków w Janówku) nie odpowiada normom, a parametrami, które decydowały o takiej klasyfikacji, są ponadnormatywne stężenia azotu azotynowego, chlorofilu "a" i wartości miana coli. Również wody w poszczególnych dopływach Odry na terenie Wrocławia nie odpowiadają obowiązującym normom. Najlepsze wyniki odnotowano na Oławie w punkcie na ujęciu MPWiK (poniżej Siechnic), gdzie parametry fizyko-chemiczne mieściły się w I i II klasie czystości, a o negatywnej klasyfikacji zadecydowały przekraczające normy stężenia chlorofilu "a". W pozostałych punktach pomiarowo-kontrolnych zarówno w grupie wskaźników fizyko-chemicznych, jak i sanitarnych wystąpiły przekroczenia norm, a parametrami, które decydowały o takiej klasyfikacji, były stężenia azotu azotynowego (dla wszystkich rzek), fosforu ogólnego i fosforanów (dla Ślęzy, Bystrzycy i Dobrej) oraz miano coli (dla Ślęzy, Bystrzycy, Dobrej i Widawy).

Trendy zmian jakości rzek

W większości punktów pomiarowo kontrolnych z terenu Wrocławia badania monitoringowe prowadzone są w sposób ujednolicony i ciągły od prawie 10 lat. Dla tych punktów przedstawiono na rys. 8 trendy zmian stanu czystości przez pokazanie zmian wartości percentyla 90%² z rocznego zbioru analiz tych wskaźników zanieczyszczenia, które najczęściej decydowały o negatywnej klasyfikacji rzek, tj. azotu azotynowego i fosforu. We wszystkich analizowanych przekrojach obserwuje się coraz niższe wartości poszczególnych wskaźników zanieczyszczenia. Dla niektórych rzek, jak np. dla Ślęzy i Bystrzycy, spadek ten jest bardzo znaczący i wiąże się z likwidacją dużych źródeł zanieczyszczeń (Cukrownia "Klecina" w przypadku Ślęzy) i kompleksowym porządkowaniem gospodarki wodnościekowej w zlewniach (budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków w Świdnicy, Strzegomiu, Kątach Wrocławskich, rozbudowa sieci kanalizacyjnych). O ile w grupie zanieczyszczeń organicznych nie jest przekraczany poziom II klasy czystości to stężenia związków biogennych, zwłaszcza azotu azotynowego, mimo wyraźnego obniżania się, nadal przekraczają dopuszczalne normy.

Na stan czystości rzek na terenie miasta znaczny wpływ ma to, co dzieje się na obszarach zlewni rzek, których odcinki ujściowe przepływają przez miasto. Korzystne zmiany zachodzące w stanie czystości rzek są wynikiem z jednej strony znacznego obniżenia się ilości ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych (w ostatnim dziesięcioleciu na obszarze województwa dolnośląskiego prawie dwukrotnie), z drugiej zaś inwestycji związanych z budową i modernizacją licznych oczyszczalni ścieków w zlewniach tych rzek.

Rysunek 8. Trendy zmian w stanie czystości rzek na terenie Wrocławia

Chroniona jest zlewnia rzeki Oławy, poprzez realizację oczyszczalni ścieków w Górcu i przerzut oczyszczonych ścieków ze Strzelina do Ślęzy. Zmniejszyło się w znacznym stopniu zanieczyszczenie Ślęzy i Bystrzycy, choć na tę ostatnią w dalszym ciągu negatywnie oddziaływuje jej bardzo zanieczyszczony dopływ - Strzegomka. Uporządkowana w dużym stopniu została gospodarka wodno-ściekowa w zlewni Widawy poprzez budowę oczyszczalni ścieków w Bierutowie i Oleśnicy oraz likwidację przeciążonej oczyszczalni Psie Pole i pól irygacyjnych w Dobrzykowicach. Wreszcie zrealizowana została największa inwestycja komunalna - Centralna Oczyszczalnia Ścieków dla Wrocławia, która w 2001 r. po rozruchu osiągnęła zakładane parametry technologiczne, odciążając pola irygacyjne na Osobowicach.

Wpływ tych szeroko zakrojonych działań na stan czystości rzek jest widoczny. W grupie wskaźników organicznych większość rzek osiąga już poziom II klasy czystości. Problemem pozostaje nadal ponadnormatywne zanieczyszczenie związkami biogennymi oraz bakteriami fekalnymi typu coli. Dalsze usprawnianie pracy istniejących oczyszczalni, a przede wszystkim rozbudowa sieci kanalizacyjnych, tak we Wrocławiu jak i w miejscowościach położonych w zlewniach dopływów, poprawi jakość wód powierzchniowych na obszarze miasta.

Trendy zmian wskaźników zanieczyszczenia w rzekach wrocławskich określono porównując mediany z percentyli 90% w badanych punktach pomiarowo-kontrolnych. Statystyczny obraz stanu czystości rzek na obszarze miasta Wrocławia wykazuje pozytywne tendencje spadku zanieczyszczeń w rzekach.

Summary

Observation of flow changes of all Wrocław ’s rivers shows intensification of several extreme phenomena. On the one hand the city has to deal with catastrophic floods, on the other with occurrence of very low-flow periods. These phenomena can even threaten continuous water supply for Wrocław agglomeration in the future. The issue of water quality, however, appears to be considerably more favourable. The changes related to the level of river ’s water cleanness result from the collapse of industries responsible for its pollution and from considerably lower quantities of sewage discharges from still existing sources. This process is supported by significant investment efforts in the development and modernisation of wastewater plants. Occurrence of above-average pollution by biogenic compounds and faecal bacteria of coli type, however, remains a significant problem.

Literatura

Dubicki A., 1978. Charakterystyka średnich i niskich przepływów rzeki Odry. Zagadnienia hydrologiczne, hydrogeologiczne i ochrony wód rzeki Odry. PAN, Wrocław.
Dubicki M., 1991. Opady atmosferyczne we Wrocławiu i ich związek z cyrkulacją atmosfery. Prace Inst. Geograf., Seria A, Geogr. Fizyczna, t. VI, Acta Uniw. Wratisl. No 1237.
Dubicki A., i inni, 1992. Zasoby wodne rzeki Oławy i Nysy Kłodzkiej, Wrocław.
Dubicki i inni, 1994. Klimat Wrocławia i jego związek ze środowiskiem. Informator ’94, środowisko Wrocławia.
Dubicki i inni, 1999. Dorzecze Odry - monografia powodzi lipiec 1997. IMGW - Warszawa.
Fischer K., 1915. Niederschag und Abfluss im Odergebiet. Berlin 1915 - Ziegfrred Mittler Ernst und Sohn.
Schmuck A., 1967. Wpływ miasta na opady atmosferyczne. Przeg. Geofiz. R. XII (XX), z. 3-4.
M. Dziewanowski i współaut. Ocena stanu czystości powierzchniowych wód płynących na terenie województwa dolnośląskiego w 2001 r., opracowanie WIOŚ Wrocław, 2002.
Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2000 roku, WIOŚ Wrocław, seria BMŚ, Wrocław 2001.
Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 1999 roku, WIOŚ Wrocław, seria BMŚ, Wrocław 2000.
Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w latach 1997-1998, WIOŚ Wrocław, seria BMŚ, Wrocław 1999.
Gospodarka zasobami wodnymi dorzecza górnej i środkowej Odry, praca zbiorowa, RZGW Wrocław 1982.
Wskazówki metodyczne do projektowania regionalnego monitoringu wód powierzchniowych płynących, PIOŚ, Seria BMŚ, Warszawa 1994.
Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 1998-2002, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, styczeń 1999.
Modernizacja wrocławskiego systemu ochrony przed powodzią - studium programowo-przestrzenne dla miasta Wrocławia i powiatu wrocławskiego, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław, październik 2000.

Zasada oceny polega na tym,że jeżeli norma zachowana jest w 90% prób należy przyjąć,że woda spełnia wymagania normy dla danego parametru.Jeżeli chociaż w jednym wskaźniku jakości wody nie jest zachowana w co najmniej 90% prób wody, kwalifikuje się do niższej klasy czystości.

Wartość percentyla 90% odpowiada klasie czystości z oceny bezpośredniej.

POPRZEDNIA STRONA GŁÓWNA PDF POCZĄTEK STRONY NASTĘPNA