Słońsk. Duża wieś o miasteczkowym charakterze, położona na skraju doliny Warty, znana z pobliskiego rezerwatu ptaków. Związki z ptakami podkreśla bocianie gniazdo na budynku Urzędu Gminy. Oryginalny znak drogowy ostrzega interesantów przed wynikającymi z tego niebezpieczeństwami.
Wieś rozwinęła się z osady rybackiej, wzmiankowanej już w 1295 r. Przez ponad 500 lat (1427-1945), z krótką przerwą w latach 1810-1852, była tu główna lubuska siedziba zakonu joannitów. W latach 1808-1945 Słońsk miał prawa miejskie. Wychodziła tu gazeta lokalna, której tradycja jest do dziś kontynuowana w Niemczech.
Osada ma unikatowy układ urbanistyczny, odzwierciedlający złożoną historię wsi. Składają się na niego: zarys XII-wiecznej wsi targowej-owalnicy, rozplanowanej wzdłuż dwóch dróg do zamku z nawsiem sukcesywnie zabudowywanym od XV w., zorientowane na kościół założenie miejskie wytyczone w XV w. przez joannitów, założenie zamkowe, przedmieście sukiennicze na pd. od miasta, tzw. Nowe Miasto założone w XVIII w. w pobliżu drogi do Przyborowa oraz zabudowa przy szosie i linii kolejowej, jaka rozrosła się w XIX i XX w. Zabudowa tworzy charakterystyczny zespół zabudowy małomiasteczkowej i wiejskiej, którego dobry stan zachowania jest unikatem w regionie. Najstarsze budynki pochodzą z początku XIX w. W zespole zabudowy zwracają uwagę pojedyncze kamienice z połowy XIX i początków XX wieku o formach nawiązujących do secesji.
Cennym zabytkiem jest zamek joannitów, zbudowany w obronnym miejscu między odnogami Łęczy (Lenki) w 1341 r. Była to siedziba baliwa zakonu od XV w. do 1945 r. Dawny zamek rycerski z XIV w., po przejęciu przez zakon, poddawany był licznym przebudowom w duchu baroku i neogotyku, spalony w 1975 r., zachowały się tylko mury kapitalne. Planowany do odbudowy. Posiada związek z wybitnymi architektami holenderskimi i niemieckimi. Znajdował się tu renesansowy ogród i XIX w. szpital zakonu (rozebrany po 1945 r.).
Budowę gotyckiego kościoła rozpoczęto w 1474 r. za wielkiego mistrza Richarda Schulenburga. Trzynawowa hala, prezbiterium z obejściem. Gwiaździste sklepienia z ponad 200 ceramicznymi zwornikami o motywach religijnych, hagiograficznych, heraldycznych i antropo-zoomorficznych. Sklepienia zdobione późnogotyckimi malowidłami. W kościele bardzo cenny ołtarz renesansowy z XVI wieku, wykonany z drewna, marmuru i alabastru, przeniesiony tu z kaplicy zamkowej w Berlinie. Dzieło wybitne w skali Europy, w północnej Polsce zupełnie wyjątkowy przykład dzieła wykonanego w dużej części przez artystów włoskich. Tematyka przedstawień rzeźbiarskich typowa dla protestanckiego programu teologicznego, nawiązuje do ostatniej wieczerzy, ukrzyżowania, zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa. W kościele ponadto ambona z szaroczarnego, śląskiego marmuru, barokowa chrzcielnica i kilka kamiennych nagrobków. Pamiątką nowszej historii jest ciekawy pomnik żołnierzy poległych w I wojnie światowej (orzeł otaczający skrzydłami umierającego żołnierza). Był centralnym punktem tzw. gaju pamięci (nawiązanie do starożytnych tradycji germańskich), w którym sadzono drzewka upamiętniające żołnierzy poległych z daleka od rodzinnych stron).
Słońsk znany jest również z istnienia ciężkiego więzienia od 1830 r. i obozu koncentracyjnego w latach 1933-34. Podczas II wojny światowej był tu także obóz jeniecki. W lesie między Słońskiem a Lemierzycami budowano podczas II wojny światowej fabrykę amunicji, idealnie zamaskowaną w środowisku leśnym. Obecnie Muzeum Martyrologii i cmentarz międzynarodowy, to miejsca pamięci Luksemburczyków, Holendrów, Belgów, Francuzów, Duńczyków, Norwegów i Niemców.

Ta strona jest fragmentem przewodnika turystycznego po Parku Krajobrazowym Ujście Warty [Gospodarstwo agroturystyczne K. Musiała] [Gospodarstwo agroturystyczne T. Radowskiej] [Gospodarstwo agroturystyczne Z. Jankowskiego] Biuro Turystyki Przyrodniczej DUDEK. [Ujście Warty - przewodnik turystyczny; strona główna] [Ujście Warty - strona główna serwisu] [Lubuski Klub Przyrodników - strona główna]