Kostrzyn. Centralne miasto regionu, liczące prawie 20 000 mieszkańców. Od VIII wieku istniała tu otwarta osada, od X w. gród obronny, a w XIII w. lokowano miasto. W 1535 roku Kostrzyn został stolicą Nowej Marchii, co spowodowało jego gwałtowny rozwój. Zbudowano wtedy zamek i twierdzę. Później twierdzę rozbudowywano, a miasto stopniowo podupadało. W 1945 r. całe centrum miasta zostało zniszczone w wyniku ciężkich walk. Epizody z historii Kostrzyna omówiono dokładniej w części I.
Mimo mechanicznych zniszczeń wojennych i powojennych czytelny pozostał układ urbanistyczny Starego Miasta i twierdzy. Zachowały się podziemia zamku oraz piwnice starych kamienic. Ruiny Starego Miasta są największym kompleksem ruin w Polsce i mają charakter unikatowy.
Twierdza kostrzyńska jest cennym zabytkiem sztuki fortyfikacyjnej. Z dawnych 6 fortów rozebrane zostały w ubiegłym stuleciu: Królowa, Książę i Księżniczka. Mimo tych strat czytelny jest system fos, rawelinów i redanów, a także fortów XIX w., znajdujących się w odległości od kilku do kilkunastu kilometrów od Starego Miasta. Atrakcją historyczną są zachowane fragmenty: Bastion Filip, Bastion Brandenburgia, Bastion Król, Brama Berlińska, Rawelin Wilhelm August. Podziemia twierdzy są ważnym zimowiskiem nietoperzy. Na bastionie nad Odrą cmentarz wojskowy żołnierzy radzieckich poległych w walkach o zdobycie miasta.
Obecne centrum Kostrzyna to dawne przedmieście, z reguły o nieciekawej architekturze. Wyjątkiem jest nowoczesny kościół przy ul. Waszkiewicza, o pięknej sylwetce, z ciekawym mozaikowym ołtarzem głównym. Interesujące są zabytki techniki kolejowej z dwupoziomowym dworcem, wieżą ciśnień, parowozem-pomnikiem, systemem torów i nastawni. Na Winnej Górze zachował się pochodzący z 1925 r. pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej.

Ta strona jest fragmentem przewodnika turystycznego po Parku Krajobrazowym Ujście Warty [Ujście Warty - przewodnik turystyczny; strona główna] [Ujście Warty - strona główna serwisu] [Lubuski Klub Przyrodników - strona główna]