[Projekt rozporządzenia] [Projekt listy roslin ściśle chronionych] [Projekt listy roślin częściowo chronionych] [Obecne rozporządzenie] [Obecna lista gatunków chronionych]

Opinia
Lubuskiego Klubu Przyrodników
o projekcie rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej roślin



1. Proponujemy by w § 3 przyjąć następujące sformułowania:
  • W stosunku do rodzimych dziko występujących roślin objętych ochroną gatunkową ścisłą stosuje się odstępstwa od zakazów określone w art. 27a ust. 2 pkt. 3 i 4 ustawy.
  • W stosunku do rodzimych dziko występujących roślin objętych ochroną gatunkową częściową stosuje się odstępstwa od zakazów określone w art. 27a ust. 2 pkt. 1-6 ustawy.
    Uważamy za niedopuszczalne pozostawienie możliwości stosowania odstępstwa 1 w stosunku do roślin objętych ochroną ścisłą. Jak już bowiem wielokrotnie podnoszono, ochrona gatunkowa, która miałaby automatycznie nie dotyczyć "racjonalnej gospodarki człowieka" jest niczemu nie służącą fikcją !

    2. Z dotychczas obowiązującej listy roślin ściśle chronionych usunięto, tak że nie miałyby być w ogóle chronione, następujące gatunki:
  • pierwiosnka omączona (Primula farinosa)
  • brzoza niska (Betula nana)
  • różanecznik żółty (Rhododendron luteum)
  • dyptam jesionolistny (Dictamus albus)
  • żmijowiec czerwony (Echium russicum)
  • szachownica kostkowata (Frittilaria meleagris)
    • Sądzimy że jest to prosty błąd (przeoczenie) wymagający poprawienia. Wymienione rośliny wymagają ochrony prawnej!

    3. Spośród dotychczas ściśle chronionych roślin proponuje się przeniesienie pod ochronę częściową następujących gatunków:
  • cis (Taxus bacatta)
  • turówka wonna (Hierochloe odorata)
    • Propozycje te można uznać za słuszne i uzasadnione względami praktycznymi. Korzystne będzie ujednolicenie statusu ochronnego obu gatunków turówek (dotychczas turówka leśna była chroniona częściowo a wonna - ściśle). Również w przypadku cisa, naturalne reliktowe populacje tego gatunku w Polsce zabezpieczone są w rezerwatach, a o zasobach populacyjnych gatunku decydują młode, ekspansywne populacje, lub antropogeniczne nasadzenia (także w ramach działań na rzecz ochrony i rozpowszechniania cisa realizowanych przez Lasy Państwowe) i zmiana statusu ochronnego tego gatunku wydaje się dopuszczalna.


    4. Nowo wprowadzono na listę ochrony ścisłej następujące gatunki:
  • kaldezja dziewięciornikowata (Caldesia parnassifolia)
  • elisma wodna (Elisma natans)
  • selery błotne (Apium repens)
  • goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum)
  • goździk kropkowany (Dianthus deltoides)
  • tłustosz alpejski (Pinguicula alpina)
  • tłustosz pospolity (Pinguicula vulgaris)
  • jezierza giętka (Najas flexilis)
  • wiechlina granitowa (Poa granitica)
  • cyklamen purpurowy (Cyclamen purpurascens)
  • rzepik szczeciniasty (Agrimonia pilosa)
  • pięciornik śląski (Potentilla silesiaca)
  • przytulia krakowska (Galium cracowiense)
  • leniec bezpodkwiatkowy (Thesium ebracteatum)
  • skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus)
  • lindernia mułowa (Lindernia procumbens)
  • podejźrzon pojedynczy (Botrychium simplex)
  • porost Hypogymnia physodes (przez likwidację wyłączenia)
  • porost Parmelia sulcata (przez likwidację wyłączenia)
  • porost Cetraria islandica (przez likwidację wyłączenia)
  • porost Peltigera rufescens (przez likwidację wyłączenia)
  • porost Peltigera spuria (przez likwidację wyłączenia)
    • Propozycje te w zdecydowanej większości znajdują nasze pełne poparcie. Tylko trzy dość pospolite gatunki roślin naczyniowych - goździka kropkowanego, goździka kartuzka i kosaćca żółtego - naszym zdaniem lepiej byłoby wykluczyć z tej listy, by nie deprecjonować dość ostrych kryteriów ścisłej ochrony gatunkowej. Dla kosaćca żółtego można rozważyc ochronę częściową. W przypadku porostów niecelowe wydaje nam się obejmowanie ochroną bardzo pospolitej pustułki pęcherzykowatej Hypogymnia physodes - jest to jeden z najpospolitszych porostów leśnych, w dodatku ekspansywny, zwłaszcza w warunkach osłabienia drzew (np. w warunkach klęski ekologicznej w Karkonoszach).

    5. Z listy dotychczas częściowo chronionych, zaproponowano poddanie ochronie ścisłej:
  • mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi)
  • paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare)
  • goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea)

    • Propozycja ta jest naszym zdaniem słuszna; szczególnie ważna jest jej realizacja w stosunku do mącznicy lekarskiej. Według naszych danych w zachodniej Polsce jest to bowiem gatunek bardzo rzadki i w szybkim tempie ginący.

    6. Nowo wprowadzono na listę roślin częściowo chronionych następujące gatunki:
  • cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis)
  • aster alpejski (Aster alpinus)
  • aster gawędka (Aster amellus)
  • aster solny (Aster tripolium)
  • żywiec dziewięciolistny (Dentaria enneaphyllos)
  • żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa)
  • dzwonecznik wonny (Adenophora liliifolia)
  • pszczelnik wąskolistny (Dracocephalum ruyschiana)
  • miodownik melisowaty (Melittis melisophyllum)
  • cebulica dwulistna (Scilla bifolia)
  • liczydło górskie (Streptopus amplexifolius)
  • zarzyczka górska (Cortusa matthioli)
  • urdzik karpacki (Soldanella carpatica)
  • urdzik węgierski (Soldanella hungarica)
  • urdzik górski (Soldanella montana)
  • przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis)
  • modrzaczek siny (Leucobryum glaucum)
  • torfowce - wszystkie gatunki (Sphagnum spp.)
    • Propozycje te znajdują nasze pełne poparcie. Na szczególne podkreślenie zasługuje wprowadzenie na listę mchów - modrzaczka (populacje silnie zagrożone zbiorem na eksport) i torfowców (stworzono dodatkowy instrument ochrony cennych torfowisk mszarnych !). Dla uniknięcia nieporozumień należałoby jednak, oprócz Leucobryum glaucum, objąć ochroną częściową także i drugi, występujący na południu Polski, takson z tego rodzaju - Leucobryum juniperoideum (Brid.) C. Muell.
    Popieramy również umieszczenie na liście pozornie jeszcze pospolitej przylaszczki, ten powszechnie znany i efektowny gatunek jest bowiem według nas dobrym indykatorem mało przekształconych lasów, i przynajmniej w niektórych rejonach zachodniej i północnej Polski nie jest wcale częsty.

    7. Proponujemy wykorzystanie nowelizacji rozporządzenia do wprowadzenia po ochronę jeszcze innych roślin, zasługujących naszym zdaniem na ochronę gatunkową. Formułując nasze propozycje kierowaliśmy się następującymi przesłankami:
    - ochrona gatunkowa jest oczywiście jednym ze sposobów zabezpieczenia stanowisk gatunków rzadkich i ginących, nie oznacza to jednak konieczności obejmowania ochroną całej polskiej czerwonej listy - dla wielu gatunków inne metody zabezpieczenia ich populacji są właściwsze.
    - ochrona gatunkowa jest także formą uświadomienia społeczeństwu wagi problemu ginięcia gatunków roślin; powinny być nią objęte najsilniej zagrożone grupy roślin (np. chwasty segetalne, reprezentacja gatunków torfowisk mszarnych, stentotopowe i hemerofobne gatunki leśne). Dobrze jest także, gdy na liście chronionych znajdą się gatunki "o walorach dydaktycznych" - np. o interesującej biologii (oczywiście, gdy jednocześnie należą do rzadkich lub ginących). Gatunki chronione muszą być przy tym łatwe do zauważenia i rozpoznania, a przynajmniej do odróżnienia od gatunków nie chronionych
    - ochrona gatunkowa jest też - na zasadzie tzw. "gatunków osłonowych" (target species, umbrella species) formą zabezpieczenia cennych, ginących siedlisk, indykowanych przez występowanie gatunków chronionych.
    W konsekwencji proponujemy objęcie ścisłą ochroną gatunkową następujących roślin:
  • starodub łąkowy (Angelica palustris) ściśle chroniony wg Konwencji Berneńskiej, wymaga tworzenia obszarów chronionych zgodnie z Dyrektywą Habitatową, gatunek wymierający w Polsce,
  • żabienica jaskrowata (Baldellia ranunculoides) gatunek wymierający, zaginiony (być może już wymarły)
  • nabrzeżyca nadrzeczna (Corrigiola litoralis) ciekawy, poważnie zagrożony gatunek występujący na brzegach rzek
  • przesiąkra okółkowa (Hydrilla verticillata) gatunek zagrożony wymarciem o bardzo ograniczonym zasięgu, ciekawy jako przeciwieństwo ekspansywnej i podobnej moczarki kanadyjskiej
  • brzeżyca jednokwiatowa (Litorella uniflora) gatunek wskaźnikowy dla jezior oligotroficznych, znajduje się na Czerwonej Liście Roślin w Polsce,
  • gałuszka kulecznica (Pilularia globulifera) paproć o ciekawym wyglądzie i biologii, gatunek skrajnie zagrożony wymarciem,
  • babka pierzasta (Plantago coronopus) gatunek silnie zagrożony wymarciem ( już tylko na jednym stanowisku w Polsce), gatunek wskaźnikowy cennych łąk solniskowych
  • pierwiosnka łyszczak (Primula auricula) i pierwiosnka bezłodygowa (Primula vulgaris) - dwa bardzo rzadkie, a efektowne gatunki; ich ujęcie na liście sprawiłoby że wszystkie polskie pierwiosnki byłyby chronione
  • bagnica torfowa (Scheuchzeria palustris) - bardzo rzadki gatunek mszarów wysokotorfowiskowych, ujmowany na regionalnych czerwonych listach dla poszczególnych części Polski.
  • modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia) - rzadki gatunek torfowisk mszarnych
  • zanokcica (Asplenium spp. ), wszystkie gatunki - nieczęste, a łatwe do rozpoznania paprocie naskalne, czasami występujące także jako gatunek górski na niżu. Rodzaj obejmuje w Polsce gatunki: z. północna (A. septentrionale), z. skalna (A. trichomanes), z. zielona (A. viride), z. serpentynitowa (A. adulterinum), z. murowa (A. ruta-muraria), z. klinowata (A. cuneifolium), z. ciemna (A. adiantum-nigrum), z. kończysta (A. onopteris)
  • paprotnica krucha (Cystopteris fragilis) - rzadka paproć lasów bukowych
  • podejźrzony (Botrychium spp.), wszystkie gatunki - ciekawe i oryginalne w pokroju, bardzo rzadkie paprocie. Nawet najpospolitszy z nich - p. księżycowy - jest rośliną bardzo rzadką. Oprócz zaproponowanego już do ochrony B. simplex rodzaj obejmuje gatunki: p. rutolistny (B. multifidum), p. księżycowy (B. lunaria), p. marunowy (B. matricariifolium)
  • nasięźrzał pospolity (Ophioglosum vulgatum) - rzadka paproć łąkowa o interesującym pokroju i biologii, w szybkim tempie ginąca w Polsce wraz ze swymi biotopami - ekstensywnie zagospodarowanymi łąkami trzęślicowymi i innymi wilgotnymi łąkami
  • wyżpin jagodowy (Cuccubalus baccifer) - bardzo rzadkie pnącze
  • honkenia piaskowa (Honkenya pelploides) - rzadki gatunek o unikatowej ekologii; przywiązany do zaplecza plaży nadmorskiej
  • turzyca bagienna (Carex limosa) - łatwa do rozpoznania turzyca ujęta na Polskiej Czerwonej Liście, gatunek mszarów wysokotorfowiskowych, występuje tylko na najlepiej zachowanych spośród nich
  • turzyca oścista (Carex aerthodes) - łatwy do rozpoznania, a cenny i bardzo rzadki gatunek torfowisk niskich
  • śledziennica naprzeciwlistna (Chrysosplenium oppositifolium) - bardzo rzadki gatunek atlantycki, występujący tylko w niewielu miejscach na Pomorzu i Dolnym Śląsku
  • janowiec ciernisty (Genista germanica) - rzadki a łatwy do rozpoznania gatunek atlantycki, rzadko występujący w lasach zachodniej części Polski
  • jezierza morska (Najas marina) i mniejsza (N. minor) - rzadkie gatunki wodne, rosnące tylko w oligo/mezotroficznych jeziorach o wodzie bogatszej w wapń i będące indykatorem tych cennych siedlisk, ich ujęcie na liście sprawiłoby że wszystkie polskie jezierze byłyby chronione
    • Proponujemy także objęcie ochroną ścisłą "próbki" cennych, rzadkich i ginących gatunków mszaków, indykujących cenne przyrodniczo biotopy i mikrobiotopy. Uważamy przy tym, że powinny być to gatunki względnie łatwe do rozpoznania. Większość rzadkich mszaków nie spełnia tego kryterium. Po analizie proponujemy poddanie ochronie następujących gatunków:
  • Helodium blandowii, Paludella squarosa, Tomenthypnum nitens - rzadkie mchy typowe dla torfowisk i mechowisk źródliskowych i będące dobrymi wskaźnikami tych biotopów, uważane za relikty glacjalne
  • Scorpidium scorpioides - bardzo rzadki mech typowy dla określonych typów torfowisk przejściowych, dobry wskaźnik najcenniejszych przyrodniczo biotopów
  • Neckera, wszystkie gatunki - jako przykład rzadkich mchów epifitycznych, typowych dla najlepiej zachowanych, starych lasów
    • Proponujemy objęcie częściową ochroną gatunkową następujących roślin:
  • czerniec gronkowy (Actaea spicata) - rzadki gatunek dobrze zachowanych lasów liściastych, w niektórych regionach Polski ujęty na czerwonych listach
  • żankiel zwyczajny (Sanicula europaea) - rzadki gatunek dobrze zachowanych lasów liściastych, w niektórych regionach Polski ujęty na czerwonych listach
  • borówka bagienna (Vaccinium uliginosum) - wskaźnikowy gatunek borów bagiennych i torfowisk wysokich
  • włosienicznik wodny (Ranunculus aquatilis), włosienicznik rzeczny (R. fluitans), włosienicznik pędzelkowaty (R. penicillatus) - łatwe do rozpoznania gatunki (białe, wodne jaskry) związane z czystymi, płynącymi wodami i będące ich wskaźnikiem; tworzą biotop ujęty w załączniku I do Dyrektywy Habitatowej
  • dziewięciornik błotny (Parnassia palustris) - w większej części Polski bardzo rzadki gatunek. Dobry wskaźnik cennych przyrodniczo mechowisk i torfowisk przejściowych
  • czermień błotna (Calla palustris) - gatunek stosunkowo pospolity, jednak efektowny i łatwo rozpoznawalny, a przy tym dobry wskaźnik cennych przyrodniczo trzęsawisk i mokradeł
  • zarazy (Orobanche spp.); wszystkie gatunki - bardzo rzadkie i wymagające ochrony gatunki o bardzo ciekawej biologii, często związane z cennymi siedliskami kserotermicznymi. Ochrona jest pożądana także dla przełamania negatywnych skojarzeń związanych z pasożytnictwem.
  • żywiec cebulkowaty (Dentaria bulbifera) - rzadki gatunek nizinnych, żyznych buczyn oraz grądów, związany ze starymi lasami. Na liście roślin częściowo chronionych dołączyłby do (pospolitszych) żywca gruczołowatego i żywca dziewięciolistnego, tak że pod ochroną znalazłyby się wszystkie gatunki z rodzaju Dentaria
  • kłoć wiechowata (Cladium mariscus) - rzadki, łatwy do ropoznania gatunek cennych, wapiennych torfowisk
  • kokorycz pusta (Corydalis cava), kokorycz pełna (Corydalis bulbosa), kokorycz wątła (Corydalis intermedia), kokorycz drobna (Corydalis pumila) - efektowne gatunki leśne zakwitające wczesną wiosną; są dobrymi wskaźnikami lepiej zachowanych lasów grądowych (biotop z Dyrektywy Habitatowej). Przynajmniej w zachodniej Polsce stanowiska są rozproszone i nieczęste.
  • łuskiewnik różowy (Lathraea squamaria) - łatwy do rozpoznania gatunek o interesującej biologii; dobry wskaźnik grądów (biotop z Dyrektywy Habitatowej)
  • bodziszek żałobny (Geranium phaeum) - rzadki i efektowny gatunek
  • bodziszek krwisty (Geranium sanguineum) - rzadki gatunek ciepłych borów sosnowych i ich okrajków
  • kąkol polny (Agrostemma githago) - rzadki a okazały i łatwy do rozpoznania, w szybkim tempie ginący chwast polny. Ochrona jest pożądana także dla przełamania negatywnych stereotypów związanych z chwastami
  • czarnuszka polna (Nigella arvensis) - rzadki a okazały i łatwy do rozpoznania, w szybkim tempie ginący chwast polny, związany z siedliskami ciepłolubnymi. Ochrona jest pożądana także dla przełamania negatywnych stereotypów związanych z chwastami
  • ukwap dwupienny (Antennaria dioica) - dość rzadki, a łatwy do rozpoznania gatunek wrzosowisk i muraw, w wielu częściach Polski występujący już tylko na pojedynczych stanowiskach
  • łączeń baldaszkowaty (Butomus umbellatus) - gatunek wskaźnikowy cennych biotopów wodnych i szuwarowych, łatwy do rozpoznania; w wielu częściach Polski rzadki.
  • dzwonek boloński (Campanula bononiensis) i dzwonek syberyjski (Campanula sibirica) - dwa okazałe, bardzo rzadkie gatunki dzwonków będących wskaźnikami muraw kserotermicznych
  • dzwonek szerokolistny (Campanula latifolia) - bardzo rzadki i ginący gatunek leśny
  • bażyna czarna (Empetrum nigrum) - gatunek wrzosowisk bażynowych nad morzem i w górach, borów bażynowych (nad morzem), borów bagiennych i torfowisk wysokich (na Pomorzu) - wszędzie jest indykatorem cennych środowisk. Poza strefą przymorską rzadka.
  • skrzyp zimowy (Equisetum hyemale) - bardzo łatwy do rozpoznania a nieczęsty gatunek lasów łęgowych i kwaśnych buczyn przy rzekach, rośnie tylko w biotopach mniej przekształconych
  • pływacze (Utricularia spp.), wszystkie gatunki - rzadkie rośliny o ciekawej biologii, będące indykatorem siedlisk ujętych w Dyrektywie Habitatowej (jeziora dystroficzne, torfowiska i małe zbiorniki wodne na torfowiskach). Rodzaj jest reprezentowany przez następujące gatunki: p. drobny (U. minor), p. Brema (U. bremii), p. pośredni (U. intermedia), p. żółtobiały (U. ochroleuca), p. zwyczajny (U. vulgaris), p. zaniedbany (U. neglecta)
  • wierzba płożąca, wierzba rokita i wierzba piaskowa (Salix repens sensu lato) - dwa pierwsze taksony są wskaźnikami mechowiskowych łąk i cennych przyrodniczo torfowisk niskich, trzeci tworzy ujęty w Dyrektywie Habitatowej biotop na wydmach nadmorskich; wszystkie są stosunkowo rzadkie.


    • [Projekt rozporządzenia] [Projekt listy roslin ściśle chronionych] [Projekt listy roślin częściowo chronionych] [Obecne rozporządzenie] [Obecna lista gatunków chronionych]

    [Powrót >> Więcej o sprawie]
    [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]