Wersja PDF(do druku)
|
Wersja PDF (do druku) |
|
|
Miasto przyjazne środowisku i ludziom – to misja i wyzwanie godne XXI wieku. Miasto takie będzie wpisywać się naturalnie w realizację głównych założeń "II Polityki Ekologicznej Państwa". Polityka ekologiczna aglomeracji musi być dobrze zintegrowana z innymi działami gospodarki miejskiej. Konieczne jest uspołecznienie przygotowania "Strategii zrównoważonego rozwoju Wrocławia" (obejmującej politykę ekologiczną miasta) i związanych z nią dokumentów wykonawczych: m.in. planu gospodarki odpadami i programu ochrony środowiska. Strategia ta powinna powstawać w procesie rozciągniętym w czasie w oparciu o opinie zainteresowanych wrocławian i szeroką społeczną dyskusję. Jej zasady mają stanowić "Konstytucję Wrocławia", odporną na kadencyjność polityków miejskich.
Świat się zmienia w tempie, którego jeszcze niedawno nikt nie przewidywał. Przyspieszenie przemian powoduje, że na wiele spraw musimy spoglądać z nowej perspektywy. Powtarzane jak mantra są słowa, że nasz kraj, ale także nasze miasto i jego mieszkańcy potrzebują wizji i przekonywującej strategii rozwoju wybiegającej na wiele lat do przodu, która będzie uniezależniona od kompromisów politycznych i kadencji wyborczych.
Życie społeczno-polityczne zorientowane jest coraz mocniej na prawdopodobne członkostwo Polski w UE od 2004 r. W związku z tym procesem zmieniło się wręcz rewolucyjnie (i zmienia nadal) otoczenie prawne. Powstała nowa "II Polityka Ekologiczna Państwa" zaakceptowana przez Sejm 23 sierpnia 2001 r. oraz kilkaset nowych ustaw. Spośród nich kilkanaście bezpośrednio związanych jest z problematyką ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Dokumenty te wyznaczają również konkretne zadania dla gmin i powiatów. Aby pomóc w projektowaniu zadań Wrocławia należy twórczo przeanalizować powyższe nowe dokumenty i prawa.
Ważnym wydarzeniem było przyjęcie w czerwcu 1998 uchwałą Rady Miejskiej "Zasad polityki ekologicznej Wrocławia" (ZPEW). Aby weryfikować dotychczasowe działania niezbędna jest rzetelna analiza realizacji postulatów tego dokumentu.
II PEP to bardzo obszerny dokument składający się z 6 głównych rozdziałów obejmujących:
Założenia wyjściowe zawierają zasady II PEP i ich objaśnienie. Doskonale opisał je i pogrupował w swoim opracowaniu prof. Tadeusz Borys (w ZPEW zasady pierwszej polityki ekologicznej (PE) z 1991 r. stanowiły załącznik). Dobra znajomość zasad jest przydatna w przypadku podejmowania konkretnych decyzji dotyczących nowych inwestycji czy np. zmian planu przestrzennego.
Miasto przyjazne środowisku i ludziom – to misja i wyzwanie godne XXI wieku. Miasto takie będzie wpisywać się naturalnie w główne przesłanie II Polityki Ekologicznej Państwa.
II PEP definiuje swój podstawowy cel jako: zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych), przy założeniu, że strategia zrównoważonego rozwoju Polski umożliwi skuteczną regulację i reglamentację korzystania ze środowiska, aby nie stwarzać zagrożenia dla jakości i trwałości przyrodniczych zasobów. Sformułowanie głównego celu przypomina o tym, że zasoby przyrodnicze nie są nieograniczone. Wycięcie każdego drzewa i zajęcie terenu na parking lub drogę, często na wiele lat albo trwale, pozbawia nas elementów przyrody w tym miejscu, a najczęściej także niesie konsekwencje dużo szersze, takie jak wzmożony hałas lub zanieczyszczenie powietrza spalinami.
Bezpieczeństwo ekologiczne można zapewnić jedynie podążając drogą zrównoważonego rozwoju miasta, budując harmonię między niezbędnym rozwojem gospodarczym, sferą społeczną i środowiskiem przyrodniczym. Mieszkańcy powinni znajdować tu satysfakcjonującą pracę, ale i miejsce na rozrywkę i wypoczynek w przyrodzie. Zieleń musi stanowić integralny, dobrze zachowany lub wręcz rekonstruowany, trwale wzbogacany element przestrzeni miasta i jego okolic. Wraz z rewolucją informatyczną rozpoczyna się postindustrialny etap cywilizacji, który charakteryzować się będzie między innymi powrotem przyrody do miast, także do ich centrów.
Błędem większości współczesnych systemów gospodarczych jest sektorowość rozumiana jako rozwój danej dziedziny bez oglądania się na inne, bez wzajemnych uzgodnień, bez analizy możliwych skutków takiej "konkurencji" branż. Filozofia zrównoważonego rozwoju zdecydowanie przeciwstawia się takiemu myśleniu i działaniu. Mówi o tym także II PEP (pkt 30): powinna nastąpić ekologizacja polityk sektorowych w postaci zintegrowanego z celami polityki ekologicznej podejścia… I dalej: Instrumentem wspierającym ekologizację polityk sektorowych będą strategiczne oceny oddziaływania na środowisko planów i programów. Jest to bardzo ważna wytyczna dla polityki miejskiej. Tym bardziej, że Wrocław nie odbiega tu od większości miast naszego kraju. Ma różne sektorowe polityki, które są jednak słabo zintegrowane z Zasadami polityki ekologicznej Wrocławia. Na czym powinna polegać ta ekologizacja?
Jednym z ważniejszych celów władzy lokalnej jest tworzenie warunków do nowych inwestycji powiększających gminne dochody i dających miejsca pracy. Jest to szczególnie ważne obecnie w sytuacji bardzo wysokiego 18% bezrobocia w kraju. Czy miasto powinno godzić się na wszystkie inwestycje, dające miejsca pracy? W zasadzie powinno sprzyjać takim inwestycjom. Lecz muszą one spełniać konkretne warunki. Z punktu widzenia obowiązujących przepisów nowego prawa środowiskowego wymagana jest ocena oddziaływania inwestycji na środowisko oraz przeprowadzenie konsultacji społecznych w procesie decyzyjnym. Najbardziej pożądane są takie inwestycje, które dają miejsca pracy, powiększają zamożność miasta i jego mieszkańców nie pogarszając stanu zdrowia i przyrody. Mówi się w środowisku ekologów o "zielonych miejscach pracy". To są miejsca w tych branżach, które poprawiają stan środowiska lub minimalizują wpływ na nie. Można tu wymienić energetykę odnawialną, rolnictwo ekologiczne, gospodarkę odpadami, usługi itp. Ważne jest dbanie o lokalny wymiar tych inwestycji, jeśli chodzi o zasoby materiałowe i ludzkie. Istotne jest to m.in., aby w zatłoczonym mieście dodatkowo nie generować ruchu i związanego z tym hałasu i zanieczyszczeń. Warto wspierać lokalny handel i rynek.
Kluczowy wydaje się też rozwój informatyki i dostępu do internetu. Dzięki informatyzacji wiele prac i usług (bankowość, zakupy, edukacja i in.) może być wykonywana w domu i z domu. Miasto powinno wspierać jak najlepsze warunki do antymonopolistycznych nowych inwestycji w tej sferze. Wrocław pozytywnie wyróżnia się na mapie Polski ze względu na istnienie konkurencji w telefonii stacjonarnej. Warto poprzeć rozwój konkurencji, naturalnie przynoszący obniżkę cen i poprawę jakości usług, także w sferze teleinformatyki i dostępu do internetu. To również jest sfera "zielonych miejsc pracy".
II PEP zaleca tu m.in: wdrażanie metod czystszej produkcji, poprawę efektywności energetycznej, stosowanie alternatywnych i odnawialnych źródeł energii, rezygnację z użytkowania wód podziemnych do celów przemysłowych, realizację polityki zorientowanej na tzw. cykl życiowy produktu dla ograniczenia ilości odpadów, ograniczanie zagrożenia ze strony nadzwyczajnych awarii przemysłowych, ograniczanie poziomów hałasu drogowego i przemysłowego.
Wrocław posiada wiele terenów poprzemysłowych. Duża ich część została już zagospodarowana. Na tych terenach, obok dotychczasowych użytkowników po przekształceniach własnościowych, rozwinęły się setki nowych firm handlowych, usługowych czy produkcyjnych. Ta różnorodność już stanowi o potencjalnym wzroście bezpieczeństwa ekologicznego i powoduje, że bardzo trudno tu rozwinąć produkcję uciążliwą dla środowiska i zdrowia ludzi. Miasto winno bardzo rozważnie wyrażać zgodę na inwestycje uciążliwe. Niewątpliwie tereny poprzemysłowe należy użytkować zgodnie z dotychczasową funkcją, gdyż inwestycje na "zielonych polach" nieodwracalnie industrializują przestrzeń.
Energia jest kluczowa dla funkcjonowania aglomeracji. Miasto jako jeden z większych użytkowników energii, współwłaściciel sieci ciepłowniczej, zgodnie z prawem energetycznym winno mieć aktywny wpływ na zrównoważoną politykę energetyczną. Ma to znaczenie globalne, ze względu na efekt cieplarniany, krajowe, ze względu na zobowiązanie Polski do redukcji gazów cieplarnianych (Protokół z Kioto) i lokalne, ze względu na redukcję emisji, poprawę zdrowia mieszkańców i stanu środowiska oraz bezpieczeństwa dostaw energii.
Zrównoważenie polityki energetycznej polega m.in. na: bezwarunkowym kojarzeniu produkcji energii elektrycznej i ciepła, szerszym stosowaniu energii odnawialnych oraz oszczędzaniu energii. Jako surowca odnawialnego można na przykład używać siana z wykaszania trawników, wałów przeciwpowodziowych i międzywali i zrębków drewnianych z zieleni miejskiej. Warto też stosować szerzej kolektory słoneczne, pompy cieplne itp. Należy konsekwentnie realizować programy oszczędności energii elektrycznej i cieplnej. II PEP zobowiązuje nas do: zmniejszenia energochłonności gospodarki o 25% w 2010 i o 50% w 2025 r. oraz potrojenia udziału energii odnawialnych do 2010 r. (7,5%).
Jest tu mowa o skali państwa. Ale cele te winny być realizowane przez struktury terytorialne.
II PEP mówi: …sterowanie zapotrzebowaniem na transport (poprzez zagospodarowanie przestrzenne, wzorce zachowań, zmniejszenie transportochłonności gospodarki), szerokie wprowadzanie "czystszych paliw i "czystszych pojazdów", a także pojazdów bezsilnikowych (np. rowerów w indywidualnym transporcie osobowym), racjonalizacja przewozów m.in. poprzez rozwój transportu publicznego w miastach…"
ZPEW z 1998 r. bardzo dobrze zapisały szczegółowe cele w rozdziale "Zrównoważony rozwój systemu transportowego". Miejska polityka transportowa nie polega tylko na budowaniu autostrad i obwodnic i generowaniu kolejnego ruchu pojazdów indywidualnych z pojedynczymi pasażerami za kierownicą. Wrocław musi zaplanować system sprawnego transportu publicznego (szynowego i kołowego – być może z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury PKP) realizowany w perspektywie 25 lat, uzupełniony promocją ruchu i ścieżek rowerowych. Pojazd indywidualny nie może stanowić trzonu tej koncepcji. Ludzie wjeżdżają do centrum miasta pojazdami indywidualnymi z powodu braku innej możliwości. Narażają się często na stanie w korkach i oddychanie spalinami. Obwodnice nie mogą być jedynym sposobem załatwienia problemu. Zorientowanie planów miasta na zaspokojenie potrzeb motoryzacji indywidualnej (rozbudowa dróg i parkingów) to brnięcie w nierozwiązywalne problemy i trwałe uszczuplanie przestrzeni publicznej. Budowa systemu zrównoważonego transportu mogłaby liczyć na istotne wsparcie środkami Unii Europejskiej.
II PEP bardzo czytelnie precyzuje cele ekologizacji:
unowocześnienie systemów grzewczych z wykorzystaniem lokalnych zasobów energii odnawialnej, termomodernizację zasobów budowlanych, modernizację sieci cieplnych i wodociągowych, racjonalizację zużycia wody, segregację śmieci i odzysk surowców, wykorzystanie ciepła odpadowego i stosowanie szeregu nowoczesnych rozwiązań w infrastrukturze technicznej miast i osiedli, które nie tylko zmniejszy presję tej infrastruktury na środowisko, ale także ograniczy koszty jej eksploatacji, ochrona krajobrazu przy planowaniu osiedli miejskich, podmiejskich…
| POPRZEDNIA STRONA GŁÓWNA PDF POCZĄTEK STRONY NASTĘPNA |