[Powrót >> Więcej o sprawie] [Ministerialny projekt rozporządzenia] [Ministerialny projekt listy zwierząt ściśle chronionych] [Ministerialny projekt listy zwierząt częściowo chronionych] [Ministerialny projekt dot. gatunków strefowych] [Obecne rozporządzenie] [Obecna lista gatunków chronionych] [Propozycja PTOP Salamandra] [Strona główna LKP]

Opinia
Lubuskiego Klubu Przyrodników
o projekcie rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt



1. Uważamy za niedopuszczalne przyjmowanie zasady priorytetu "racjonalnej gospodarki człowieka" nad ochroną gatunkową i pozostawienie możliwości stosowania odstępstwa 6 w stosunku do wszystkich gatunków objętych ochroną ścisłą. Jak już bowiem wielokrotnie podnoszono, ochrona gatunkowa, która miałaby automatycznie nie dotyczyć "racjonalnej gospodarki człowieka" jest niczemu nie służącą fikcją !
Proponujemy by § 4 sformułować następująco:
  • W stosunku do rodzimych dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową ścisłą stosuje się odstępstwa od zakazów określone w art. 27b ust. 2 pkt. 1-5 ustawy.
    • Rozsądne byłoby także zróżnicowanie listy gatunków objętych ochroną ścisłą na grupę, w stosunku do której stosuje się odstępstwa 1-5 i grupę, w stosunku do której stosuje się odstępstwa 1-6, tak jak zaproponowało PTOP Salamandra.

    Naszym zdaniem na liście gatunków, których ochrona musi mieć priorytet nad racjonalną gospodarką człowieka, powinny się znaleźć conajmniej: poskocz krasny, iglica mała, modliszka zwyczajna, kozioróg dębosz i kozioróg bukowiec, sichrawa karpacka, nadobnica alpejska, wynurt, jelonek rogacz, niepylak apollo, niepylak mnemozyna, paź żeglarz, skójka perłorodna, żółw błotny, wąż eskulapa, gniewosz plamisty, perkoz zausznik, bąk, bączek, ślepowron, czapla purpurowa, bocian czarny, łabędź krzykliwy, ohar, świstun, krakwa, rożeniec, płaskonos, hełmiatka, podgorzałka, szlachar, kania ruda, kania czarna, bielik, gadożer, błotniak zbożowy, błotniak łąkowy, błotniak popielaty, jastrząb, krogulec, orlik krzykliwy, orlik grubodzoby, orzeł przedni, orzełek, rybołów, pustułeczka, kobczyk, kobuz, sokół wędrowny, cietrzew, głuszec, kropiatka, zielonka, karliczka, derkacz, drop, kulon, ostrygojad, batalion, biegus zmienny, bekasik, dubelt, kulik wielki, łęczak, rybitwa wielkodzioba, czubata, białowąsa, białoczelna i białoskrzydła, syczek, pójdźka, płomykówka, puchacz, puszczyk mszarny, sowa błotna, sóweczka, włochatka, żołna, kraska, dzierzba rudogłowa, dzierzba czarnoczelna, dudek, pluszcz, droździk, wąsatka, wodniczka, podkowiec mały, swistak, susły, koszatka, żołędnica, popielica, orzesznica, morświn, foki, tchórz stepowy, niedźwiedź, wilk, żbik, ryś, kozica, żubr.

    2. Z listy zwierząt chronionych zostały usunięte następujące gatunki:
  • mieniak strużnik
  • mieniak tęczowiec
  • paź królowej
  • strzępotek edypus
  • zmierzchnica trupia główka
  • skójka malarska
  • kilkanaście gatunków ptaków, pojawiających się w Polsce przelotnie, dotychczas chronionych w ramach wyższych jednostek systematycznych
    • Naszym zdaniem choćby ze względów dydaktycznych gatunki te powinny pozostać na liście.
    Strzępotek edypus należy do motyli skrajnie zagrożonych ze względu na niewielki areał występowania, jest to poza tym gatunek ściśle chroniony Konwencją Berneńską, wymieniony także w załączniku nr 2 Dyrektywy Habitatowej.
    Motyle są tą składową środowiska naturalnego, która odgrywa dużą rolę zarówno dla funkcjonowania biocenoz jak i dla jakości kontaktu człowieka z przyrodą. Są elementem środowiska naturalnego zanikającym coraz wyraźniej w miarę intensyfikacji i homogenizacji użytkowania przestrzeni przez człowieka. Motyle dzienne są powszechnie lubiane, łatwo zauważane oraz identyfikowane i jako takie kwalifikują się idealnie do ochrony pełniącej nie tylko funkcję bezpośrednią (zachowywanie populacji) ale i wychowawczo-dydaktyczną. Paź królowej, mieniak tęczowiec i mieniak strużnik są najbardziej efektownymi przedstawicielami motyli w naszej faunie. Wyjęcie ich spod ochrony osłabi skuteczność i atrakcyjność ochrony gatunkowej jako narzędzia dydaktycznego. Poza tym dla efektownych motyli bardzo znacznym zagrożeniem może stać się ich kolekcjonowanie, które w szybkim tempie może znacząco osłabić populacje.


    3. Wprowadzono po raz pierwszy pojęcie "częściowej ochrony gatunkowej zwierząt", co oznacza możliwość pozyskiwania tych gatunków po uzgodnieniu z wojewodą oraz obrotu tymi gatunkami i ich pochodnymi, pod warunkiem że zostały pozyskane w wyniku takiego zezwolenia.
    Sama konstrukcja pojęcia wydaje się logiczna i uzasadniona, patrz jednak sformułowane poniżej uwagi do listy zwierząt częściowo chronionych.

    4. Z listy zwierząt chronionych przesunięto do częściowo chronionych następujące gatunki:
  • łosoś
  • kormoran
  • kruk
  • bóbr
    • W przypadku łososia zmianę te można uznać za uzasadnioną, gatunek ten bowiem wyginął w Polsce w stanie dzikim, a obecnie istniejące populacje są wynikiem gospodarki rybackiej, polegającej na zarybieniach. Wydaje się więc w pewnym stopniu uzasadnione dopuszczenie racjonalnej eksploatacji populacji, przy zapewnieniu wpływu organów ochrony przyrody na poziom, czas i formy tej eksploatacji.
    W przypadku kormorana, kruka i bobra ich proponowany nowy status prawny służyć ma jednak prawdopodobnie nie racjonalnemu użytkowaniu populacji, ale ułatwieniu ich REDUKCJI. Wbrew przekonaniu odpowiednio: lobby rybackiego, myśliwskiego i rolniczego, gatunki te nie stały się jednak generalnie w Polsce pospolite. Jakkolwiek gdzieniegdzie dość częste, w wielu rejonach Polski gatunki te nadal nie występują lub są nadal rzadkie. Powodowane przez nie szkody są wyolbrzymiane i często są raczej wynikiem błędów popełnionych w planowaniu przestrzennym. Nawet w przeliczeniu ekonomicznym rola bobra w retencji wody wielokrotnie przewyższa straty powodowane zalewaniem gruntów. Jakkolwiek populacje kormorana, kruka i bobra osiągnęły bezpieczny poziom liczebny, naszym zdaniem powinny pozostać na liście gatunków ściśle chronionych. Obawiamy się, że skrócenie drogi do wykonywania odstrzałów redukcyjnych tych gatunków sprawi bowiem - w obecnych realiach polskiej ochrony przyrody i słabości służb konserwatorskich w województwach - że zezwolenia na zabijanie chronionych gatunków będą wydawane prawie automatycznie. Rowiązania Art. 27c ust 7 są wystarczające dla rozwiązywania rzeczywistych sytuacji konfliktowych.

    5. Kilka dalszych gatunków było dotychczas ściśle chronionych, ale tylko w pewnych okresach roku. Regulację tą zastąpiono zapisaniem dla nich ochrony częściowej. Dotyczy to następujących zwierząt:
  • sroka
  • gawron
  • wrona
  • zielone żaby wodne
    • O ile dla żab zielonych można zrozumieć interesy gospodarcze użytkowania ich populacji, dla pozostałych trzech gatunków ich proponowany status prawny ma służyć możliwości redukcji ich populacji. Pogląd o konieczności takiej redukcji uważamy za relikt dziewiętnastowiecznych przekonań o "szkodnictwie" niektórych gatunków. W przypadku wrony siwej obserwuje się ponadto w Polsce regres jej populacji.
    Proponujemy przeniesienie sroki, gawrona i wrony - a przynajmniej wrony siwej - na listę gatunków ściśle chronionych.

    6. Dla łososia zlikwidowano wyłączenie spod ochrony obowiązujące dotychczas w wodach przymorskich, Drawie, Drwęcy i Wiśle, zastępując to ochroną częściową gatunku. Tę propozycję uznać trzeba za słuszną, usuwa ona paradoksalną sytuację objęcia łososia ochroną gatunkową tam, gdzie nie występował

    7. Na listę zwierząt ściśle chronionych wprowadzono dotychczas nie chronione gatunki:
    WAŻKI
  • żagnica północna
  • łątka turzycowa
  • iglica mała
  • miedziopierś górska
    PROSTOSKRZYDŁE
  • stepówka
    CHRZĄSZCZE
  • bogatek wspaniały
  • borodziej próchnik
  • zmorsznik Leptura thoracica
  • gracz
  • Cucujus cinnaberinus
  • Cucujus hematodes
  • pływak szerokobrzegi
    MOTYLE
  • powszelatek armorykański
  • barczatka kaktas
  • czerwończyk nieparek
  • modraszek alkon
  • modraszek arion
  • modraszek gniady
  • modraszek baton
  • modraszek orlon
  • wstęgówka bagienka
  • dostojka akwilonaris
  • dostojka eunomia
  • przeplatka maturna
  • pasyn lucylla
  • szlaczkoń torfowiec
  • skalnik bryzeida
  • strzępotek heco
  • osadnik wielkooki
  • skalnik driada
  • mszarnik jutta
    MIĘCZAKI
  • skójka gruboskorupowa
  • groszkówka - tu nie wskazano gatunków, czy cały rodzaj ?
    RYBY
  • sapa
  • głowacz białopłetwy
  • babka czarnoplamka
  • babka czarna
    • Propozycje te znajdują nasze pełne poparcie.

    8. Na listę zwierząt częściowo chronionych wprowadzono dotychczas nie chronione z mocy przepisów o ochronie przyrody gatunki:
  • 6 gatunków mrówek leśnych z grupy Formica rufa
  • rak rzeczny i rak błotny
  • sieja
  • głowacica
  • troć jeziorowa
  • troć wędrowna
  • certa
    • Propozycje te znajdują nasze poparcie.

    9. Proponujemy, przy okazji nowelizacji rozporządzenia, wprowadzenie na listę gatunków chronionych kilku dalszych gatunków - przede wszystkich takich, które spełnią funkcję "gatunków osłonowych" (umbrella species, tagret species) dla cennych mikrobiotopów i biotopów (por. artykuł Gatunki osłonowe w ochronie owadów - Przegl. Przyrodn. 11,2-3), a także kilku "dydaktycznych" - efektownych, lecz rzadkich gatunków zwierząt.
    Naszym zdaniem bowiem ochrona gatunkowa to nie tylko prosty mechanizm ochrony najrzadszych gatunków, ale także mechanizm oddziaływania społecznego i mechanizm umożliwiający zachowywanie cennych siedlisk. Nie proponowaliśmy do ochrony gatunków skrajnie rzadkich (stanowiska tych trzeba zachować w inny sposób), lecz niepospolite, efektowne i ginące lub związane z ginącymi biotopami.
    Dominacja bezkregowców w naszej propozycji wynika z faktu, że ochrona bezkregowców w Polsce jest znacznie mniej zaawansowana i dopracowana, niż ochrona zwierząt kręgowych.
    Proponujemy wprowadzenie na listę gatunków ściśle chronionych następujących zwierząt:
  • chruścik Crunoecia irrorata - gatunek wskaźnikowy i osłonowy cennych biotopów źródliskowych,
  • ważka szklarnik (Cordulegaster boltonii) - rzadki i efektowny gatunek związany z wodami płynącymi,
  • ważka Sympetrum pedemontanum - rzadki i efektowny gatunek związany z wodami płynącymi,
  • motyl czerwończyk fioletek (Lycaena helle) gatunek ma nieliczne stanowiska na niżu, zagrożony z powodu degradacji biotopów lęgowych (wilgotne łąki i mokradła),
  • modraszki - wszystkie gatunki z wyjątkiem modraszka ikara i modraszka amandus. W tej grupie motyli większość gatunków jest ściśle związana z cennymi siedliskami - bądź ciepłolubnymi, bądź torfowiskowymi; wiele gatunków należy tez do silnie zagrożonych. Jeżeli propozycja objęcia ochroną gatunkową wszystkich (z wyjątkiem dwóch pospolitych) gatunków modraszków nie zyskałaby uznania, propobujemy by ochroną został objęty przynajmniej motyl modraszek bagniczek (Vaccinina optilete) - łatwy do rozpoznania modraszek będący gatunkiem osłonowym dla torfowisk wysokich i borów bagiennych,
  • motyl strzępotek hero (Coenonympha hero) nieliczne stanowiska, ograniczony zasięg występowania, zagrożony wymarciem (gatunek ściśle chroniony Konwencją Berneńską),
  • motyl osadnik wielkooki (Lasiommata achine) niewiele stanowisk, wyraźnie je traci w ostatnich dziesięcioleciach, zagrożony wyginięciem,
  • motyl warcabnik szantawiec (Carcharodus flocciferus) pojedyncze stanowiska, zagrożony z powodu niewielkiej powierzchni i degradacji obszarów lęgowych.
  • ciołek (Dorcus parallelepipedus), chrząszcz z rodziny jelonkowatych, związany z próchniejącym drewnem, ginący gatunek puszczański,
  • bycznik (Typhoeus typhoeus), efektowny chrząszcz z rodziny żukowatych, już bardzo rzadki, zwłaszcza na niżu,
  • wałkarz lipczyk (Polyphylla fullo), duży i efektowny chrząszcz z rodziny żukowatych, związany z coraz rzadszymi biotopami piaszczystymi (wydmy, murawy napiaskowe),
  • rozpucz lepiężnikowiec (Liparus glabrirostris) - efektowny chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych, największy z polskich ryjkowców, na niżu bardzo rzadki,
  • orszoł (Trichius fasciatus) - coraz rzadszy chrząszcz z rodziny żukowatych, mimetycznie podobny do trzmiela; związany z lasami o puszczańskim charakterze; "dydaktyczny" jako przykład mimikry,
  • zgrzypik twardokrywka (Lamia textor) - chrząszcz z rodziny kózkowatych, liczebność w ostatnich latach drastycznie spada; związany z próchniejącym drewnem starych wierzb,
  • łucznik (Stenocorus meridianus, Stenocorus quercus) - rzadkie gatunki chrząszczy z rodziny kózkowatych, związane z próchniejącym drewnem,
  • purpurówka (Purpuricenus kaehleri), efektowny i rzadki chrząszcz z rodziny kózkowatych,
  • Leioderus kollari, chrząszcz z rodziny kózkowatych, ujęty w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt

    • 10. W zaproponowanych rozwiązaniach dotyczących ochrony strefowej nie określono rozmiarów stref. Doprowadzi to do sytuacji, gdy w warunkach presji gospodarki leśnej będą mogły być projektowane i wyznaczane strefy bardzo małe, niewystarczające dla ochrony stanowisk gatunków. Grozi to zaprzepaszczeniem dotychczasowych osiągnięć Polski w stosowaniu tej formy ochrony.

    Proponujemy dodanie do tabeli dwóch kolumn opisujących sposób wyznaczania poszczególnych stref:

    L.P.

    nazwa polska

    nazwa łacińska

    okres ochrony strefy częściowej

    sposób wyznaczania

    od

    do

    strefy ścisłej

    strefy częściowej

    1.

    bielik

    Haliaeetus albicilla

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    2.

    orzeł przedni

    Aquila chrysaetos

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    3.

    orzeł cesarski

    Aguila heliaca

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    4.

    sokół wędrowny

    Falco peregrinus

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    5.

    raróg

    Falco cherrug

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    6.

    puchacz

    Bubo bubo

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska oraz wszystkie obszary regularnego spotykania puchacza

    7.

    puszczyk uralski

    Strix uralensis

    1 stycznia

    3l lipca

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska oraz wszystkie obszary regularnego spotykania puchacza

    8.

    głuszec

    Tetrao urogallus

    1 lutego

    3l lipca

    -

    conajmniej 100 ha wokół tokowisk

    9.

    cietrzew

    Tetrao tetrix

    1 lutego

    3l sierpnia

    -

    conajmniej 100 ha wokół tokowiska

    10.

    kania ruda

    Milvus milvus

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej drzewostan z gniazdem

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    11.

    kania czarna

    Milvus migrans

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej drzewostan z gniazdem

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    12.

    orzełek włochaty

    Hieraaetus pennatus

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    13.

    orlik krzykliwy

    Aquila pomarina

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    14.

    orlik grubodzioby

    Aquila clanga

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    15.

    rybołów

    Pandion haliaetus

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    16.

    bocian czarny

    Ciconia nigra

    1 marca

    3l sierpnia

    conajmniej drzewostan z gniazdem

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    17.

    gadożer

    Circaetus gallicus

    1 marca

    30 września

    conajmniej 12 ha wokół stanowiska z preferencją starych drzewostanów

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    18.

    żółw błotny

    Emys orbicularis

    1 marca

    30 września

    zbiornik wodny ze stanowiskiem żółwi

    cały obszar lęgowisk żółwi oraz obszar między lęgowiskiem a zbiornikiem wodnym w którym żyją żółwie

    19.

    kulon

    Burhinus oedicnemus

    1 kwietnia

    31 sierpnia

    -

    cały biotop lęgowy

    20.

    kraska

    Coracias garrulus

    1 kwietnia

    31 sierpnia

    -

    conajmniej 75 ha wokół stanowiska

    21.

    żołna

    Merops apiaster

    1 kwietnia

    31 sierpnia

    -

    cały biotop lęgowy


    Powierzchnia 12 ha to orientacyjny odpowiednik koła o promieniu 200 m, a 75 ha - koła o promieniu 500 m.

    11. Przy okazji wydawania nowego rozporządzenia powtarzamy także dawniejsze propozycje środowiska przyrodników, by przesunąć z listy zwierząt łownych na listę zwierząt chronionych gatunki, w stosunku do których funkcje łowiectwa (ochrona zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki; w tym ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny,uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego) i tak nie są realizowane, a gatunki te mają marginalne znaczenie dla myśliwych. Propozycja ta dotyczy następujących gatunków:
  • borsuk
  • jarząbek
  • czapla siwa (odstrzały czapli prowadzone niekiedy przez myśliwych na stawach rybnych nie spełniają kryterium "gospodarki łowieckiej" ani "polowania", nie towarzyszy im bowiem działanie na rzecz ochrony i hodowli czapli, a ich celem jest zabicie osobnika, a nie wejście w jego posiadanie)
  • cyraneczka
  • gołąb grzywacz
  • łyska

    • [Powrót >> Więcej o sprawie] [Ministerialny projekt rozporządzenia] [Ministerialny projekt listy zwierząt ściśle chronionych] [Ministerialny projekt listy zwierząt częściowo chronionych] [Ministerialny projekt dot. gatunków strefowych] [Obecne rozporządzenie] [Obecna lista gatunków chronionych] [Propozycja PTOP Salamandra] [Strona główna LKP]