KLUB PRZYRODNIKÓW
66-200 Świebodzin, ul. 1 Maja 22, tel/fax 0-68 3828236
konto: BZ WBK SA I O/Świebodzin 57 109015093 0000 0000 5901 5348
WWW: http://www.lkp.org.pl e-mail: lkp@lkp.org.pl
[Więcej materiałów o ochronie parków narodowych i ubiegłoroczne zadania] [Opinia szczegółowa dla Drawieńskiego PN]
Świebodzin, 16 października 2003
Uwagi do projektów zadań ochronnych dla parków narodowych na 2004 rok
1. Uwagi o charakterze ogólnym, odnoszące się do wszystkich lub do większości parków
1.1. Problem "cięć sanitarnych" i zasobów rozkładającego się drewna w lasach parków narodowych.
Zgodnie ze współczesną wiedzą na temat ekologii lasu, bardzo ważnym elementem ekosystemu leśnego są drzewa zamierające i martwe; rozkładające się drewno, stanowiące biotop wielu wyspecjalizowanych gatunków roślin, grzybów i zwierząt. Niedostateczna ilość biotopów rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych musi być obecnie w Polsce uznana za jedno z podstawowych zagrożeń dla różnorodności biologicznej związanej z lasami. Dotyczy to zarówno lasów gospodarczych, jak i lasów wielu parków narodowych, które dotychczas były często zagospodarowane w sposób podobny do lasów gospodarczych. Przyczyną tego zjawiska jest nie wykorzeniona jeszcze do końca negatywna tradycja XIX-wiecznego leśnictwa, upatrującego błędnie w martwych drzewach zagrożenie dla 'higieny lasu' i w rezultacie dla jego trwałości.
W parkach narodowych od dłuższego czasu utrzymują się też nadużycia w kwalifikacji wykonywanych cięć jako "sanitarnych" . Świadczy o tym np. fakt, że pozyskanie drewna w cięciach sanitarnych z jednostki powierzchni leśnej pod ochroną częściową w parkach narodowych jest znacznie wyższe niż w lasach gospodarczych!!
Wydaje się że to zjawisko i stwarzane przez nie zagrożenie dla różnorodności biologicznej nie jest dotychczas w pełni uświadomione, także przez służby ochrony przyrody.
Wyłącznie Wigierski Park Narodowy zidentyfikował jako zagrożenie "deficyt rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych". Tymczasem w rzeczywistości deficyt taki, zagrażający istnieniu populacji związanych z mikrobiotopem martwego drewna grzybów, roślin i zwierząt, występuje także w wielu innych parkach (na pewno w Borach Tucholskich, Drawieńskim, Gór Stołowych, Kampinoskim, Karkonoskim, Magurskim, Ojcowskim, Poleskim, Roztoczańskim, Świętokrzyskim, Wielkopolskim, i Wolińskim), gdzie byłoby zasadne odpowiednie uzupełnienie wykazu zagrożeń.
Rutynowe cięcia sanitarne, polegające na usuwaniu z lasu wszystkich drzew martwych i zamierających, nie powinny mieć w parkach narodowych miejsca. Oczywiście rozumiemy, że w konkretnych, uzasadnionych przypadkach, dla zabezpieczenia drzewostanów przed skutkami masowego rozwoju populacji konkretnych gatunków, cięcia sanitarne powinny być prowadzone. Powinien to jednak być wyjątek, a nie reguła.
Wprawdzie w projektach dla wielu parków pojawiają się dobre zapisy o "usuwaniu wyłącznie drzew stwarzających zagrożenie dla zdrowotności drzewostanów" lub (gorsze) o "pozostawianiu części drzew nie stwarzających takiego zagrożenia" (a dlaczego nie wszystkich drzew nie stanowiących zagrożenia?), wciąż jednak konieczność ograniczenia do minimum cięć sanitarnych wymaga w skali Polski silniejszego zaakcentowania.
Dobry jest zapis z Biebrzańskiego PN "Usuwanie drzew z drzewostanów opanowanych przez owady, z pozostawieniem części drzew nie zagrażających zdrowotności drzewostanów" - ogranicza on cięcia sanitarne wyłącznie do drzewostanów opanowanych, uniemożliwiając wykonywanie ich metodą "po całym lesie". Dobre są też zapisy w planach Karkonoskiego i Gorczańskiego PN, ponieważ odwołują się do konkretnych gatunków, których nadmiernemu rozwojowi mają zapobiegać cięcia. W naszej opinii ewolucja zapisów dotyczących tego zagadnienia powinna iść właśnie w tych kierunkach.
Żadnego sensu w warunkach parku narodowego nie mają naszym zdaniem cięcia przygodne. Każde drzewo, także zamierające, wywrócone lub złamane, o ile nie stwarza zagrożenia dla drzewostanów (tj. o ile nie kwalifikuje się do cięcia sanitarnego) powinno pozostać na gruncie.
Szczególna sytuacja jest w Białowieskim Parku Narodowym. Jednym z kluczowych walorów jego przyrody są populacje ksylobiontów, występujących w Puszczy Białowieskiej często na jedynych polskich stanowiskach. Kilka z tych gatunków, wymienionych w załączniku 2 Dyrektywy Siedliskowej, będzie przedmiotem ochrony w sieci Natura 2000. Wykonywanie rutynowych cięć sanitarnych w obrębie Hwoźna, jak przewiduje projekt, jest zagrożeniem dla tych gatunków. Również "rozrzedzanie populacji kornika" prowadzone przez ten park, stwarza takie zagrożenie, ponieważ niektóre z unikatowych gatunków są związane ze świerkami kornikowymi lub pokornikowymi.
1.2. Redukcje zwierzyny
Rozumiemy występujący w niektórych parkach problem nadmiernej, nie ograniczanej czynnikami naturalnymi, liczebności dużych roślinożerców, przede wszystkim jeleniowatych, a także problem wzrastającej liczebności lisa. Rozumiemy także że w niektórych przypadkach nie ma innego rozwiązania tego problemu, niż redukcja populacji za pomocą polowań.
Generalnie jednak w naszej opinii zakaz polowania w parkach narodowych powinien być regułą, a wykonywanie redukcji - wyjątkiem. Opinia taka wynika zresztą ze sformułowań Ustawy o ochronie przyrody, w tym z wprowadzonego w Art. 23a ust. 1 zakazu polowania na terenie parków narodowych, od którego można dopiero uczynić wyjątek w trybie przewidzianym w ust 2 tego artykułu
Redukcję liczebności zwierzyny na terenie parku narodowego postrzegamy w niektórych sytuacjach jako "mniejsze zło". Uważamy, że dopuszczalność redukcji zwierzyny w parku narodowym wymaga spełnienia następujących warunków:
· Oddziaływanie zwierzyny musi być rzeczywistym zagrożeniem dla przyrody Parku (nie dla interesów gospodarczych na terenie Parku!)
· Identyfikacja tego zagrożenia musi być wiarygodna i oparta na rzetelnych podstawach, tj. musi się wiązać z występowaniem i zidentyfikowaniem istotnych szkód, powodowanych przez odpowiednie gatunki, a utrudniających osiąganie celów ochrony. Zagrożenie musi być udokumentowaną rzeczywistością, a nie domysłem lub hipotezą.
· Skala całego problemu powinna być istotna (wątpliwości budzi planowanie redukcji o skali nieznaczącej dla populacji - z powodzeniem można wówczas zrezygnować z redukcji)
· Naturalne mechanizmy regulacji liczebności jeleniowatych (np. populacje dużych drapieżników) muszą być upośledzone i nie działać sprawnie.
Warunki te nie we wszystkich przypadkach są spełnione. W Biebrzańskim PN i w PN Ujście Warty planuje się reducję dzika wyłącznie z przyczyn gospodarczych. W Biebrzańskim PN redukcję jelenia i lisa planuje się tylko w oparciu o hipotezy na temat ich niekorzystnego oddziaływania na populacje łosia i cietrzewia. W PN Ujście Warty reducję kilku gatunków planuje się nie tam, gdzie występują zagrożenia. W Drawieńskim PN jako argument za redukcją przyjmuje się szkody na gruntach rolnych leżących poza granicami parku (nie ma strefy ochrony zwierzyny).
Zwracamy uwagę, że problem sterowania liczebnością populacji zwierząt jest znacznie bardziej złożony, niż się to na pozór wydaje. Analiza danych statystycznych na temat zwierzyny i jej redukcji w parkach narodowych za lata 1994-2001, nie pozwala na wykazanie jakiejkolwiek dodatniej korelacji między poziomem redukcji, a zmianami liczebności zwierząt w poszczególnych parkach. Oznacza to, że działania te nie służyły wcale rzeczywistemu minimalizowaniu oddziaływania zwierzyny na ekosystemy, a były raczej formą ekstensywnej gospodarki łowieckiej.
1.3. Gospodarka rybacka
Działania zaplanowane w ekosystemach wodnych Słowińskiego PN, a także w stosunku do sielawy w Wigierskim PN i PN Bory Tucholskie, mają charakter gospodarki rybackiej a nie zabiegu ochronnego. Nie jest to zgodne z ogólnym modelem funkcjonowania parku narodowego, przyjętym w Polsce.
1.4. Definicja "obszaru objętego ochroną częściową"
W większości parków zapisano pewne zadania zaadresowane ogólnie do "obszaru objętego ochroną częściową".
W parkach: Drawieńskim, Narwiańskim, Magurskim, Ojcowskim, Słowińskim, obszaru tego w żaden sposób nie zdefionowano. Przynajmniej w jednym z tych parków, jest on w dowolny sposób interpretowany przez Dyrekcję Parku.
W parkach: Babiogórskim, Białowieskim, Biebrzańskim, Bieszczadzkim, Bory Tucholskie, Gorczańskim, Gór Stołowych Kampinoskim, Karkonoskim, Pienińskim, Poleskim, Roztoczańskim, Świętokrzyskim, Tatrzańskim, Wielkopolskim, Wigierskim, Wolińskim w przypisie podano, że strefa ochrony częściowej jest zdefiniowana w niepublikowanych opracowaniach, przechowywanych w Dyrekcjach odpowiednich parków. Rozwiązanie takie byłoby dopuszczalne, gdyby zagwarantowano publiczną dostępność tych materiałów. Jednak praktyka z 2003 r. wskazuje, że niektóre parki uznały materiał zacytowany w rozporządzeniu Ministra za tajemnicę służbową i nie jest on publicznie dostępny. W naszej opinii niedopuszczalne jest, by powszechnie obowiązujący akt prawny odwoływał się do informacji, których powszechna dostępność nie jest zagwarantowana.
Wobec powyższego, dla zachowania zasady jednoznaczności aktu prawnego, konieczne jest zamieszczenie w rozporządzeniach map lub opisów granic "obszaru objętego ochroną częsciową". Trudności techniczne z tym związane nie mogą być argumentem przeciwko takiemu rozwiązaniu, ponieważ konieczność określenia tego wynika z zasad stanowienia prawa.
1.5. Uzasadnienia do projektów
Wszystkie projekty rozporządzeń opatrzono jednakowymi uzasadnieniami, co oznacza że w żadnym z nich nie uzasadniono w żaden merytoryczny sposób przyjętych konkretnych rozwiązań ochronnych.
Uzasadnienia projektu dla poszczególnych parków narodowych powinny oczywiście mieć taki sam układ i wspólne elementy (podstawa prawna, opis struktury, relacja do prawa UE, konsultacje społeczne), jednak merytoryczne uzasadnienie przyjętych rozwiązań, wpływ na rynek pracy, skutki finansowe oraz wpływ na relacje z samorządami muszą być opisane odrębnie dla każdego parku, z uwzględnieniem jego lokalnej specyfiki.
Zawarcie tych elementów w uzasadnieniu przyczyniłoby się do lepszego zrozumienia projektu i usunęło wiele niepotrzebnych wątpliwości.
Nie można zgodzić się z założeniem, że w każdym z parków realizacja zadań ochronnych spowoduje "zwiększenie ruchu turystycznego, a tym samym dodatkowe dochody ze świadczonych usług turystycznych". W niektórych parkach narodowych ruch turystyczny nie powinien być zwiększany, a niekiedy musi być wręcz zmniejszany. Na szczęście jednak rzeczywiście zaplanowane zadania są pod tym względem prawidłowe.
2. Uwagi szczegółowe do poszczególnych parków
Babiogórski PN
q Zał. 1 poz. 2. - zapis nie uwzględnia wymogów ochrony ksylobiontów. Większość drzew opanowanych przez owady i grzyby powinna pozostać nie wycinana, gdyż nie stanowią realnego zagrożenia. Proponujemy wymienić konkretnie gatunki owadów i grzybów przewidywane jako zagrożenie w 2004 (i do nich ograniczyć zadania ochronne w załączniku 2), a także zmienić zapis tak by wyraźnie zaznaczał że pozostawianie martwych drzew powinno być regułą, a ich usuwanie - wyjątkiem.
q Zał. 1 poz 3. - drzewa połamane i wywrócone nie zagrażają same trwałości drzewostanów dopóki nie zostaną zasiedlone przez owady i grzyby, w opisie sposobu eliminacji zagrożenia jest więc sprzeczność logiczna. Proponujemy wykreślić, bo zagrożenie od kornika wystarczająco opisuje poz. 2.
q Zał. 1 poz. 8 i 9 - wydaje się że wzajemnie sprzeczna polityka w stosunku do populacji lisa. "Nadmierna populacja lisa" może być rezultatem prób eliminacji "zagrożenia wścieklizną". Może zrezygnować z obu działań?
q Zał. 1 poz 10. żeby drzewa były dziuplaste, muszą być najpierw opanowane przez grzyby, sprzeczność z poz. 2, dodatkowo potwierdzająca konieczność modyfikacji poz. 2.
q Zał. 2 dział 1 poz 1. - "usuwanie drzew opanowanych.., połamanych i wywróconych (cięcia przygodne i sanitarne) - bardzo ogólny zapis dotyczący w dodatku całej rozległej strefy ochrony częściowej, wynika z niego że powinny być usuwane wszystkie takie drzewa. Nie do przyjęcia w tej formie ponieważ będzie ograniczał różnorodność biologiczną lasów BgPN (ksylobionty!). Mogłoby pozostać "wycinanie i korowanie świerków zasiedlonych przez korniki", resztę zapisu proponujemy wykreślić.
q Zał. 2 Dział 1 poz. 1 - po co w parku narodowym cięcia przygodne? Drzewa połamane i wywrócone, o ile nie są opanowane przez owady i grzyby w stopniu zagrażającym drzewostanom (i nie podlegają cięciom sanitarnym) powinny pozostać.
q Zał 2 dział 1 poz. 2 - to jest cięcie rębne, czyli dość silna ingerencja w drzewostan. W uzasadnieniu do projektu nie ma żadnego jego uzasadnienia. Proponujemy jeszcze raz rozważyć. Jeżeli jednak jest to wynikająca z projektu planu ochrony przebudowa sztucznej świerczyny, to może pozostać
q Zał. 2 dział 1 poz 5 - po co Parkowi aż tyle składnic drewna? W toku ubiegłorocznej dyskusji Minister uzasadniał "Niewielka składnica drewna jest Parkowi potrzebna do prawidłowej realizacji ochrony ekosystemów leśnych", tj twierdził że potrzebna jest jedna - a tu projekt wykonania drugiej. Proponujemy wykreślić.
q Zał. 2 dział 5 poz. 1 - budowa nowych elementów infrastruktury jest prawdopodbnie potrzebna, ale np. budowa rowu to dość poważna ingerencja w środowisko parku narodowego, która powinna być dokładnie rozważona i w zadaniach ochronnych powinna być podana ze szczegółówą lokalizacją. Proponujemy podać w zadaniach lokalizacje proponowanych inwestycji.
q Zał. 2 dział 5 poz. 1 - po co wykaszać roślinność z poboczy i rowów dróg leśnych? Przecież to nie są asfaltowe szosy, na których robi się to dla poprawienia widoczności. A trudno przypuszczać, by roślinność zielna niszczyła konstrukcję drogi. Proponujemy wykreślić to zdanie.
q Zał. 2 dział 5 poz. 5 - czym ma być utwardzona nawierzchnia Dolnego Płaju? Zgodnie z tym zapisem można by go przebudować na asfaltową szosę. Do czasu wyjaśnienia proponujemy wykreślić słowa "utwardzanie fragmentów nawierzchni".
Białowieski PN
q Zał. 1 poz. 1 - według naszych danych nie ma takiego zagrożenia w warunkach przyrodniczych BPN. Proponujemy wykreślić. Dyskusyjne ewentualnie może być zagrożenie od kornika, ale jeżeli o to chodzi, to w opisie zagrożenia należy wyraźnie wymienić gatunek. Jednak w opinii naszych specjalistów, nawet kornik nie zagraża trwałości drzewostanów BPN
q Zał. 1 poz. 4 - w naszej opinii w warunkach przyrodniczych BPN zagrożenie fikcyjne, spowodowane wyłącznie zbyt schematycznym określeniem "składu optymalnego". Proponujemy wykreślić.
q Zał. 1 - proponujemy uzupełnić o "Zubożone zasoby siedlisk ksylobiontów w obrębie Hwoźna". Jednym z największych walorów przyrodniczych Puszczy Białowieskiej są populacje unikatowych gatunków ksylobiontów, w tym kilka gatunków z listy Natura 2000 na jedynych polskich stanowiskach! Jako sposób eliminacji proponujemy: "pozostawianie wszystkich drzew opanowanych przez owady i grzyby, połamanych i wywróconych"
q Zał. 2 Dział 1 poz. 2 - zapis i zabieg w naszej opinii niedopuszczalny. Jednym z największych walorów przyrodniczych Puszczy Białowieskiej są populacje unikatowych gatunków ksylobiontów, w tym kilka gatunków z listy Natura 2000 na jedynych polskich stanowiskach! Niektóre z nich są związane z zamierającymi i martwymi drzewami, także świerkami kornikowymi i pokornikowymi. Planowany zabieg stanowi dla nich zagrożenie, zwłaszcza w obliczu powszechnego zwalczania kornika w gospodarczej części Puszczy Białowieskiej. Proponujemy wykreślić. Rezerwat Ścisły BPN jest dowodem, że zaniechanie zwalczania kornika nie stanowi zagrożenia dla trwałości lasu w Puszczy Białowieskiej
q Zał. 2 Dział 1 poz. 2 - po co w parku narodowym cięcia przygodne? Drzewa połamane i wywrócone, o ile nie są opanowane przez owady i grzyby w stopniu zagrażającym drzewostanom (i nie podlegają cięciom sanitarnym) powinny pozostać.
q Zał. 2 Dział 1 poz. 3 - jakie gatunki drzew są "niepożądane" w BPN i dlaczego? Z naszej wiedzy wynika, że nie ma w warunkach przyrodniczych tego parku niebezpieczeństwa rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych. Proponujemy wykreślić lub sformułować inaczej (napisać jakie gatunki)
q Zał. 2 Dział 1 poz. 4, 6 - sztuczna ingerencja o minimalnej skali, niepotrzebna w warunkach Puszczy Białowieskiej. Półhektarowa luka może z powodzeniem pzoostać, lokalnie wzbogacając różnorodność lasu; spontaniczne procesy są w Puszczy Białowieskiej tak żywe, że unaturalnią las bez konieczności ingerencji. Proponujemy wykreślić.
q Zał. 2 Dział 1 poz. 5 - proponujemy w BPN przyjąć jednak zdecydowany priorytet spontanicznych procesów i nie inicjować w sztuczny sposób odnowień naturalnych.
q Zał. 2 Dział 1 poz. 8, 9 - w warunkach przyrodniczych Puszczy Białowieskiej nie można wykonywać tego rutynowo, a trzeba najpierw rozstrzygnąć, czy pułapki nie będą stanowić zagrożenia dla unikatowych gatunków ksylobiontów, w tym gatunków z listy Natury 2000.
q Zał. 2 Dział 1 poz. 10 - grodzenia siatką stanowią zagrożenie dla jarząbka, gatunku "naturowego" w PB. Dopisać, że wyłącznie żerdziami, albo w ogóle zrezygnować z nowych grodzeń, ograniczając się do naprawy starych.
q Zał. 2 dział 4 poz. 3 - wyjaśnić dlaczego i na jakiej podstawie prawnej to zostało już wykonane przed oddaniem niniejszego projektu do konsultacji. Co w tej sprawie ma być przedmiotem niniejszej konsultacji?!
Biebrzański PN
q Zał. 1 poz. 2 - sformułowane zbyt ogólnie. Proponujemy podać, jakie gatunki stanowią rzeczywiście takie zagrożenie w 2004 r. i tylko do nich ograniczyć zabiegi ochronne w zał. 2. Większość drzew opanowanych przez owady i grzyby powinna pozostać nie wycinana, gdyż nie stanowią realnego zagrożenia. Proponujemy zmienić zapis tak, by wyraźnie określał że większość drzew opanowanych przez owady i grzyby powinna pozostać w lesie.
q Zał. 1 poz 3 - czy jakakolwiek struktura przestrzenna i wiekowa drzewostanów może powodować degradację gleb? Nie wydaje się, proponujemy wykreślić z opisu zagrożenia. Zabiegi przebudowy w związku z tym należy ograniczyć do miejsc, gdzie skład gatunkowy drzewostanu wpływa degradująco na gleby.
q Zał. 1 poz 3 - w warunkach Biebrzańskiego PN według naszych danych ma miejsce spontaniczne rozprzestrzenianie się grabu i klonu, co korzystnie wpływa na procesy glebowe. W opisie sposobu eliminacji zagrożenia proponujemy dodać, i to na pierwszym miejscu: "Wykorzystanie spontanicznych procesów ekspansji grabu i klonu". Nie wymaga to ingerencji.
q Zał. 1 poz 5 i 10 - proponujemy uporządkować kolejność zagrożeń, powinny być koło siebie.
q Zał. 1 poz. 6 - zanik odpowiednich siedlisk jest rzeczywistym zagrożeniem dla cietrzewia. Jednak zagrożenie tego gatunku przez listy i jenoty jest, w świetle danych dostarczonych nam przez BPN, nieudokumentowanym i niezbyt uzasadnionym przypuszczeniem. Od 2000 r. populacja cietrzewia wykazuje trend wzrostowy, mimo że w praktyce nie ma redukcji lisa w stopniu istotnym dla jego populacji (w 2002 r. odstrzelono 6, do września 2003 - jednego, na powierzchni BPN ok. 60 tys ha). W żaden sposób nie udowodniono, czy w warunkach BPN lisy w ogóle jedzą cietrzewie (dotąd nie analizowano składu pokarmu lisa) i jak znaczący jest ich wpływ na populację. W tej sytuacji wpisanie na listę zagrożeń wydaje się nieuprawnione, podobnie jak planowanie redukcji lisa. Wnosimy o wykreślenie.
q Zał. 1 poz. 7 - w świetle danych dostarczonych nam przez BPN uważamy, że konkurencja między jeleniem a łosiem pozostaje tylko przypuszczeniem i domniemaniem, a nie ma na jej rzeczywiste występowanie dostatecznych dowodów. Wydaje się, że zmiany siedliskowe i struktura roślinności mają dla obu gatunków znacznie większe znaczenie, niż ewentualna konkurencja między nimi. Co więcej, dane o liczebności łosia nie wskazują na żadne negatywne trendy w jego populacji. W tej sytuacji wpisanie na listę zagrożeń wydaje się nieuprawnione, podobnie jak planowanie redukcji jelenia. Wnosimy o wykreślenie
q Zał. 1 poz. 8 - Zgodnie z Art 14 ust 2 Ustawy ochronie przyrody "Wszelkie działania na terenie parku narodowego przyporządkowane są ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami", więc negatywny wpływ dzika na gospodarkę rolną nie powinien być argumentem na rzecz jego odstrzałów na terenie Parku. Zwracamy uwagę, że wysokość odszkodowań na 1 ha gruntów, a także na 1 dzika, należy w BPN do niższych w Polsce, a bezwzględna wysokość odszkodowań jest stosunkowo wysoka tylko ze względu na powierzchnię Parku. Poza tym po to utworzono strefę ochrony zwierzyny, by tam realizować odstrzały, o ile byłyby naprawdę potrzebne.
q Zał. 1 po poz. 9 - w przypadku nieuwzględnienia naszcyh postulatów dotyczących pozycji 6, 7 i 8 proponujemy dopisanie, analogicznie do pozycji 9: "Zmniejszenie akceptacji społecznej dla działań Parku ze względu na prowadzenie polowań na terenie Parku" i zaproponowanie odpowiednich metod przeciwdziałania.
q Zał 2 Dział 2 poz 1 - przy tak minimalnej skali przebudowy, może można pozostawić ją w ogóle naturalnym procesom?
q Zał 2 Dział 2 poz 5 - formowanie strzałek dębu wydaje się zabiegiem niepotrzebnym z punktu widzenia parku narodowego
q Zał 2 Dział 2 poz. 9 - dobry zapis, zasługujący na zastosowanie w innych parkach. Ta formuła ogranicza wykonywanie cięć sanitarnych tylko do konkretnych drzewostanów opanowanych przez owady, a nie "po całym lesie". Dobrze też, że nie przewidziano tu cięć przygodnych.
q Zał 2 Dział 2 poz. 15 - brak przekonującego uzasadnienia dla redukcji jelenia. Proponujemy wykreślić. Poza tym ten zapis powinien być w dziale 5.
q Zał. 2 Dział 3 poz. 3 - brak uzasadnienia dla redukcji dzika w warunkach tego parku narodowego. Proponujemy wykreślić. Tym bardziej że ten zabieg na pewno nie jest sposobem "ochrony ekosystemów nieleśnych", nie powinien więc być umieszczony w Dziale 3.
q Zał. 2 Dział 5 poz. 2 - metody ochrony powinny być zróżnicowane dla miejsc tokowania i dla ostoi lęgowych cietrzewia
q Zał. 2 Dział 5 poz. 5 - brak wiarygodnego uzasadnienia dla redukcji; proponujemy wykreślić. Poza tym jeżeli celem jest reduckja, to nie jest to odstrzał sanitarny
Bieszczadzki PN
q Zał. 2 Dział 3 poz. 2 - wydaje się, że rozmiar realizacji zadania jest za mały w stosunku do potrzeb; z reguły łąki koszone ręcznie reprezentują inne i w dodatku cenniejsze typy łąk, niż łąki nadające się do koszenia mechanicznego. Gdyby istniało zainteresowanie dzierżawą łąk, w Bieszczadach od maja 2004 r. będzie możliwe znaczące wsparcie koszenia ręcznego przy pomocy programów rolnośrodowiskowych.
q Zał. 2 dział 4 poz. 4 - jeżeli powodem śmiertelności jest fakt, że te drogi przecinają szlaki migracyjne płazów, to działanie nie powinno być ograniczone do stawiania płotków (co nasila barierowe oddziaływanie drogi) ale uzupełnione o przenoszenie płazów lub budowę przejść (umożliwia płazom realizację celu migracji). Wydaje się że w większości sytuacji w Polsce, fragmentacja populacji płazów i uniemożliwienie ich migracji jest większym zagrożeniem, niż sama śmiertelność.
PN Bory Tucholskie
q Zał. 1 poz. 3 - sformułowane zbyt ogólnie. Proponujemy podać, jakie gatunki stanowią rzeczywiście takie zagrożenie w 2004 r. i tylko do nich ograniczyć zabiegi ochronne w zał. 2.
q Zał. 1 poz.6 - jeżeli zagrożone są gatunki związane z pastwiskami, to koszenie łąk im nie pomoże, potrzebne jest przywrócenie wypasu. Proponujemy jednak wyjaśnić, czy tak jest rzeczywiście.
q Zał. 2 dział 1 poz. 1 - w warunkach przyrodniczych Borów Tucholskich - dużego kompleksu leśnego - działanie wydaje się niepotrzebne. Proponujemy pozostawić do naturalnej sukcesji.
q Zał. 2 dział 3 poz 1 i 6 - polityka w stosunku do sielawy (z jednej strony zarybianie, a z drugiej odłowy) jest ekstensywną gospodarką rybacką i konserwuje efekt "gospodarki rybackiej prowadzonej przed utworzeniem Parku". Proponujemy zaprzestanie i zarybiania i odłowów tego gatunku. Według naszych specjalistów nie jest prawdą stwierdzenie, że "sielawa nie odławiana po 3 latach masowo zamiera", prosimy więc nie wpisywać go w Kartę Rozbieżności.
Drawieński PN
Zobacz odrębną, szczegółową recezję. Tu wymieniamy uwagi tylko w skrócie.
q Załącznik 1 poz. 2 - zjawisko nigdzie nie ma charakteru masowego, stanowiącego zagrożenie. Proponujemy usunąć, ewentualnie zastąpić sformułowaniem "Możliwość masowego obumierania drzew uszkadzanych przez owady i grzyby".
q Załącznik 1 - proponujemy dodać zagrożenie "Niedostatek rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych, zagrażający wyginięciem organizmów ksylobiontycznych" któremu należy przeciwdziałać przez "Pozostawianie wszystkich nie zagrażających trwałości drzewostanów drzew zamierających, martwych, złamanych i wywróconych".
q Załącznik 1 poz. 3 - proponujemy wykreślić słowa "na gruntach rolnych". Szkody o które chodzi, wystepują na gruntach rolnych ale położonych poza terenem Parku (nie ma strefy ochrony zwierzyny), przede wszystkim między granicą Parku a drogą Drawno-Barnimie - Konotop. Park wypłaca tam odszkodowania za te szkody, ale na niewiadomej podstawie prawnej.
q Załącznik 1 poz. 3 - proponujemy wykreślić sarny i dziki. Według naszych informacji powodowane przez te gatunki szkody w odnowieniach naturalnych, uprawach i młodnikach nie są istotne.
q Załącznik 1 poz. 5 - zły stan odnowień naturalnych sosny proponujemy wykreślić z listy zagrożeń, bo nie jest to istotne zagrożenie dla przyrody Parku. Zabiegi odsłaniania tych odnowień zmieszczą się w przeciwdziałaniu zagrożeniu 4 (poprawa struktury wiekowej).
q Załącznik 1 poz. 10 - proponujemy dopisać, jako metodę eliminacji zagrożeń, obok proponowanych - "Pozostawianie wszystkich drzew dziuplastych i nie zagrażających trwałości drzewostanów drzew zamierających, martwych, wykrotów i złomów", ich brak jest bowiem w tym parku główną przyczyną złego stanu populacji dziuplaków, nietoperzy i ksylobiontów. "Wywieszanie budek dla ptaków" nie jest sposobem zapobiegania "wyginięciu rzadkich gatunków zwierząt" (pozycja 10), bowiem z budek korzystają gatunki pospolite, nie zagrozone wyginięciem.
q Załącznik 2 - proponujemy dodać zadanie: hamowanie odpływu wody z cennych torfowisk - lokalizacja w oddziałach 99p, 103h, 274, 295. Pilny zabieg o charakterze ratunkowym.
q Załącznik 2 - proponujemy dodać zadanie: usuwanie drzew i krzewów w celu restutucji zbiorowisk nieleśnych - lokalizacja w oddziałach 392b, 312 ksx.
q Załącznik 2 Dział 1 poz. 9 - proponujemy wykreślić redukcję sarny i dzika, nie znajdującą wystarczającego uzasadnienia merytorycznego.
q Załącznik 2 Dział 1 poz. 10 - Proponujemy zmienić dla jednoznaczności zapis na: "Usuwanie drzew opanowanych przez patogeniczne owady i grzyby,wyłącznie drzew zagrażających trwałości drzewostanów". Koniecznie wykreślić słowo "przygodne" - cięcia przygodne w parku narodowym są niepotrzebne, dla zapobiegania ewentualnym zagrożeniom usuwać trzeba tylko te drzewa, które takie zagrożenie stanowią, a to mieści się w pojęciu cięć sanitarnych
q Załącznik 2 Dział 1 poz. 15 - należy wyłączyć z planowanych zabiegów trzebieżowych:
- Wydzielenie 212a 105-letni drzewostan bukowo-sosnowo-dębowy. Ze swoją obecną strukturą, która musiałaby zostac przekształcona w wyniku trzebiezy, stanowi on istotny biotop dla fauny typowej dla starodrzewi
- Wydzielenie 198b 110-letni drzewostan bukowo-dębowo-sosnowy; z przyczyn j.w.
- Wydzielenie 377d 130-letni drzewostan sosnowy, z przyczyn j.w.
Z aktualnego stanu fitocenoz pod tymi drzewostanami wynika, że ich przebudowa nie jest pilna. Dla stentotopowych gatunków fauny stanowią one natomiast istotne biotopy o charakterze "wyspowym".
q Załącznik 2 dział 3 pozycja 3 - wskazane lokalizacje zastąpić następującymi: 103i, łąki na torfowiskach soligenicznych w oddz. 294h, 360f
q Załącznik 2 dział 4 poz. 6 - dodać do zarybienia szczupakiem także jezioro Płociczno
q Załącznik 2 dział 4 poz 12 i 13 - ze względu na dyskusyjny charakter proponujemy wykreślić z zadań na 2004 r.
q Załącznik 2 dział 8 poz. 6 - proponujemy wykreślić z zadań na 2004 ścieżkę Zatom - Międzybór, do czasu przeanalizowania jej oddziaływania na przyrodę (inwestycja nie przewidziana w materiałach do planu ochrony)
q Zalącznik 2 dział 8 poz. 9 - proponujemy dla wędkowania ustalić termin taki sam jak dla udostępnienia do kajakarstwa w poz. 8
q W przypadku tego parku szczególnie konieczne jest zdefiniowanie w rozporządzeniu, co uważa się za "obszar ochrony częściowej", ponieważ sprawa ta też jest przedmiotem dyskusji i sporów.
Gorczański PN
q Zał. 1 poz. 4 - sformułowane zbyt ogólnie. Proponujemy podać, jakie gatunki stanowią rzeczywiście takie zagrożenie w 2004 r. i tylko do nich ograniczyć zabiegi ochronne w zał. 2.