[<< Powrót] [Strona główna LKP]

Raport
w sprawie ochrony przyrody
na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego
oraz w sprawie planu ochrony tego parku

Świebodzin, 20.11.2001



1. Wstęp

Zagadnienie ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego, a także kontrowersyjnych działań Krajowego Zarządu Parków Narodowych oraz Dyrekcji DPN w sprawie opracowania planu ochrony tego parku było w ostatnich miesiącach przedmiotem licznych krytycznych publikacji prasowych (w "Gazecie Wyborczej", "Gazecie Lubuskiej", "Dzikim Życiu" i innych), a także przedmiotem wymiany korespondencji pomiędzy licznymi organizacjami społecznymi a administracją parków narodowych i Ministrem Środowiska
Szkodliwe dla przyrody Drawieńskiego Parku Narodowego działania były także elementem zarzutów przeciwko Ministrowi Środowiska, Antoniemu Tokarczukowi, zawartych w liście do Premiera RP wysłanym 5.10.2001 r., a podpisanym przez 50 organizacji społecznych i ok. 400 indywidualnych przyrodników.
Lubuski Klub Przyrodników, jako działająca w Zachodniej Polsce organizacja, której statutowym celem jest ochrona przyrody, w tym reagowanie na nieprawidłowości w jej realizacji, podjął w związku z tym inicjatywę opracowania raportu, gromadzącego znane informacje na ten temat. Wynikiem prac jest poniższe opracowanie. Jest ono zestawieniem informacji, do których udało nam się dotrzeć. Wykorzystano w nim materiały udostępnione przez Autorów projektu Planu ochrony DPN, za co składamy im serdeczne podziękowania.


2. Plan ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego
2.1. Prace nad planem

Prace nad planem ochrony DPN prowadzono od 1996 do 2001 r. Polegały one z początku na osobnym i nieskoordynowanym wykonaniu operatów ochrony poszczególnych elementów przyrody Parku. Funkcje Koordynatora Planu pelnil Dyrektor Parku.

Na I posiedzeniu komisji Planu Ochrony, 26.10.1996, poświęconym założeniom do wykonania poszczególnych operatów, podjęto następujące wnioski (kursywą podano komentarz o ich późniejszej realizacji):
1. Założenia operatów przyjęto "tylko w ogólnych zarysach" - Nie odbyła się później żadna dyskusja uszczegóławiająca
2. "Nie przyjęto, bez przedłożenia na piśmie, proponowanych metod i celów prac. Te wymagają szczegółowego rozpatrzenia" - Nie odbyło się później żadne "szczegółowe rozpatrzenie"
3. "W związku z daleko idącymi uwagami, co do celów i założeń prac poszczególnych zespołów, komisja uważa za konieczne odbycie konsultacji ze specjalistami poszczególnych dziedzin; będzie to warunkiem dalszych prac" - Odbyły się tylko w bardzo ograniczonym zakresie; najbardziej daje się odczuć brak konsultacji: leśników z fitosocjologiem i florystą, leśników z faunistą, leśników ze specjalistami od ekosystemów wodnych.
4. "Zespołowi EKO-LAS (wykonawcy prac urządzeniowoleśnych) zarzucono brak założeń do opracowania ekosystemów nieleśnych, brak założeń do zaprojektowania obszarów biernej i czynnej ochrony, brak przyrodniczego podejścia do planowanych prac ("Komisja wyraziła obawę o zbyt gospodarcze podejście do planu ochrony ekosystemów leśnych") - Ekosystemy nieleśne opracowano ostatecznie w odrębnym operacie. W opracowanym operacie leśnym obawy potwierdziły się w całej rozciągłości! (patrz recenzja operatu!).
5. "Należy większą uwagę, niż zaprezentowali to referujący, poświęcić faunie" - Zrealizowano w formie opracowania odrębnego operatu, jednak wnioski z niego nie zostały uwzględnione w pierwotnym planie zabiegów w lasach, ani nie są uwzględniane w bieżącej działalności Parku.

Na I części II posiedzenia Komisji Planu, 4.12.1998, dyskutowano o przedstawionej propozycji planu zabiegów w lasach. Wysłuchano referatu wykonawców operatu. W koreferacie i w dyskusji zgłoszono wiele krytycznych uwag pod adresem operatu. Wnioski (kursywą podano komentarz o ich późniejszej realizacji):
1. Zweryfikować informacje o roślinności na podstawie danych z pracowni DPN, uzupełnić opis taksacyjny o dane o cennych gatunkach roślin - Nie wykonano, w pracowni naukowej DPN zostały natomiast wykonane odpowiednie opracowania. Dopiero w syntezie planu wprowadzono do opisu wydzieleń (i uwzględniono planistycznie) dane o walorach florystycznych.
2. Wyeliminować plany stosowania rębni Id - wykonano
3. Przy przebudowie drzewostanów koniecznie pozostawiać 20-30% starodrzewia - wykonano
4. Dążyć do drzewostanów o zróżnicowanej strukturze wieku ("bezklasowych") i zróżnicowanym składzie gatunkowym - nie wykonano, podstawowym elementem planu pozostała rębnia IIa generująca drzewostany o uproszczonej strukturze wieku.
5. Pozostawiono otwarty do rozstrzygnięcia później problem czy buczyny chronić biernie czy w części inicjować odnowienia naturalne - Autorzy operatu samodzielnie "rozstrzygnęli" problem, planując w ponad 70% starodrzewi bukowych cięcia rębne, wbrew stanowisku innych operatów. Rzeczywista dyskusja na ten temat odbyła się dopiero później na etapie opracowywania syntezy planu i jej wyniki zostały uwzględnione w ostatecznych ustaleniach, będących częścią syntezy.
6. Na LMsw nie planować sosny - wykonano
7. Preferować odnowienia naturalne na stan obecnej wiedzy w tym temacie - wykonano
8. Strefy ochrony biernej oraz zagadnienie zastosowania biernych i czynnych form ochrony pozostawiono do ostatecznego uzgodnienia, gdy pozostałe zespoly autorskie planu sprecyzują swoje zalecenia. Zaproponowano dyskusję na ten temat w ramach Rady Naukowej Parku. - Zespół leśny przedstawił (zob. dalej) swoja propozycję, nie konsultowaną z innymi zespołami. Syntetyczna propozycja oparta na propozycjach wszystkich zespołów powstała dopiero w operacie syntezy planu i NIE ZOSTAŁA uwzględniona w operacie leśnym, a tylko w ostatecznych ustaleniach planu opracowanych w syntezie.
Protokół z posiedzenia Komisji nie zawiera stwierdzenia o akceptacji przyjętych rozwiązań planistycznych.

Na dalszej części II posiedzenia Komisji, 11.12.1998, wobec ujawnienia dalszych kontrowersji i sprzeczności miedzy wykonanymi operatami, uznano potrzebę wyłonienia zespołu, który dokona analizy zaleceń planistycznych z poszczególnych operatów oraz sporządzi syntezę planu ochrony DPN.

15.02.1999 odbylo się posiedzenie Rady Naukowej Parku i dyskusja nad strefami ochrony czynnej i biernej. Projekt przedstawiony przez autorów operatu leśnego "nie został w pełni zaakceptowany". Rada uznała konieczność kontynuacji dyskusji na ten temat.

Po wykonaniu większości operatów szczegółowych okazało się, że ich propozycje - formułowane ze względu na potrzeby ochrony rozmaitych komponentów przyrody - są w wielu przypadkach rozbieżne. 13.05.1999 Radzie Naukowej przedstawiono wykonane operaty oraz problem rozbieżnosci między ich zapisami. Na wniosek dyrektora DPN Rada poparła projekt powołania zespołu syntezy planu, który miałby za zadanie opracowanie - po przeanalizowaniu całości dokumentacji - jednego, spójnego planu ochrony.

19.05.1999 nastapiło ogłoszenie przetargu nieograniczonego na wykonanie syntezy planu. Fragmenty specyfikacji warunków zamówienia:
Materiałem źródłowym do opracowania są operaty szczegółowe do Planu Ochrony wykonane przez poszczególne zespoły autorskie, zgodnie z załączona listą. Operaty te (tj. opracowania końcowe operatów zakończonych i odebrane materiały do operatów nie zakończonych) są do wglądu w siedzibie Zamawiajacego. Materiały te można przeglądać w siedzibie Zamawiającego w każdy dzień powszedni w godzinach 7.00 - 15.00.

Efektem opracowania powinien być Plan Ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego, o formie określonej Instrukcją Wykonywania Planów Ochrony Parków Narodowych, rozumiany jako zespół jednoznacznych i niesprzecznych, fakultatywnych lub obligatoryjnych zapisów precyzyjnie odniesionych do obiektów geograficznych, sformułowanych zgodnie ze sztuka ochrony przyrody. Zapisy planistyczne powinny byc niesprzeczne z prawem i możliwe do wykonania.

Zadaniem Wykonawcy w ramach realizacji zadania jest:
1. Analiza technicznej wykonalności i prawnych możliwosci wykonania zaproponowanych w operatach szczegółowych zapisów.
2. Zidentyfikowanie konfliktów miedzy zapisami poszczególnych operatów szczegółowych.
3. Przeprowadzenie uzgodnienia zapisów z udziałem autorów operatów.
4. W przypadku niepowodzenia uzgodnienia, zaproponowanie własnego rozwiązania każdego z konfliktów.
5. Zidentyfikowanie ujawnionych i potencjalnych konfliktów miedzy zapisami planu a oczekiwaniami społecznymi wobec Drawienskiego Parku Narodowego.
6. Negocjacyjne rozwiązanie zidentyfikowanych konfliktów.
7. Napisanie eleboratu planu, zawierającego między innymi analizę wzajemnych zwiazków pomiędzy operatami szczególowymi oraz syntetyczne omówienie procedury syntezy.
8. Ostateczne zestawienie zapisów planu i wskazań do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
9. Przedstawienie operatu syntetycznego Komisji Planu na III posiedzeniu Komisji.
10. Przedstawienie Komisji Planu sprawozdania z przebiegu procedur uzgodnieniowych i negocjacyjnych, ze wskazaniem zidentyfikowanych konfliktów i sposobu ich rozwiązania.
11. Uwzględnienie w syntezie planu niesprzecznych uwag organów nadzorujacych plan
W wyniku rozstrzygnięcia przetargu wykonawca syntezy planu została firma Doradztwo i Ekologia Katarzyny Woźniak ze Slupska

W lutym 2000 r. Radzie Naukowej przedstawiono załozenia syntezy planu, wyniki analizy operatów stanowiacych materiały do planu oraz skalę występujacych między operatami konfliktów. Zespół syntezy przedstawił kartograficzne zestawienie propozycji stref ochrony ścisłej wg propozycji autorów poszczególnych operatów i na tej podstawie kompromisową propozycję stref ochrony ścisłej. Po dyskusji Rada zaakceptowała wszystkie przedstawione dokumenty: załozenia, strategię ochrony DPN oraz kompromisowa propozycję stref ochrony ścisłej.

W styczniu i lutym odbyła się społeczna konsultacja materiałów Planu: wykonane operaty byly publicznie dostępne i przeglądane przez np. przedstawicieli gmin; uwagi i wnioski które wpłynęły przekazano zespołowi syntezy do przeanalizowania i w miarę możliwości uwzględnienia w ostatecznych zapisach planu.

W ramach opracowywania syntezy planu przeprowadzona została procedura uzgodnień i dochodzenia do consensusu między operatami szczegółowymi: do ich autorów skierowano pytania o szczegółowe wyjaśnienie znaczenia kontrowersyjnych zapisów i prośbę o opinie czym groziłoby wykonanie zapisów przeciwnych.

W czerwcu 2000 r. Radzie Naukowej przedstawiono wykonane na zlecenie Dyrektora DPN recenzje operatów szczególowych. Rada przyjęł do wiadomości treść recenzji (miedzy innymi negatywną recenzję części planistycznej operatu ochrony ekosystemów leśnych) i zalecila uwzględnienie uwag i wniosków zawartych w recenzjach w ostatecznych ustaleniach planu, przygotowywanych przez zespół syntezy.

28.07.2000 odbyło się III posiedzenie Komisji Planu. Zespół Syntezy przedstawił referat omawiający procedurę syntezy, w tym metody i rezultaty rozwiązywania konfliktów między operatami, a takze omówił syntetycznie zastosowane rozwiazania. Przedstawiono opracowane ustalenia planistyczne Planu Ochrony DPN.
Komisja, po uzyskaniu dodatkowych wyjaśnień w dyskusji, pozytywnie zaopiniowała sporządzony przez zespół syntezy ostateczny Plan Ochrony DPN. Dyrektor DPN, przedstawiciel KZPN oraz przedstawiciel Rady Naukowej podpisali wspólnie, zgodnie z obowiazującą procedurą, protokół ostatecznego przyjęcia planu, o tresci:

Protokół
Przyjęcia projektu Planu Ochrony
Drawieńskiego Parku Narodowego



W dniu 28 lipca 2000 r komisja w składzie:
1. mgr inz Tadeusz Kohut Dyrektor Parku
2. prof. dr hab Zygmunt Chełkowski Przedstawiciel Rady Naukowej DPN
3. mgr inz Marek Sumiński Przedstawiciel KZPN

powołana na podstawie § 16 "Instrukcji sporządzania planów ochrony parków narodowych", zatwierdzonej do stosowania decyzją nr 107 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 14 października 1996 r., dokonała analizy opracowanego projektu Planu Ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego w zakresie zgodności z wyzej wymienioną instrukcją.

Projekt Planu Ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego składa się z następujących elementów:

I. Synteza Planu Ochrony
1. Opis ogólny
2. Ustalenia Planu
a) Ustalenia ogólne
b) Ustalenia dla poszczególnych fragmentów (wydzieleń) parku
c) Wytyczne do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin
3. Mapy ustaleń planu

II. Materiały Planu Ochrony -operaty szczegółowe
1. Operat glebowo-siedliskowy
2. Operat ochrony ekosystemów leśnych
3. Operat ochrony zasobów wodnych
4. Operat ochrony ekosystemów wodnych hydrobiologiczny
5. Operat ochrony fauny kręgowców wodnych
6. Operat ochrony fauny
7. Operat ochrony torfowisk, łąk i źródlisk
8. Operat ochrony walorów kulturowych
9. Operat zagospodarowania przestrzennego

Operaty szczegółowe zawierają szczegółowe dane inwentaryzacyjne poszczególnych komponentów przyrody parku oraz propozycje ich ochrony, które zostały uwzględnione w ostatecznych zapisach planu, będących częścią syntezy planu. Struktura planu została dostosowana do specyfiki Drawieńskiego Parku Narodowego oraz stanu wiedzy o uwarunkowaniach jego ochrony i wynika z decyzji Komisji Planu. Zakres planu wyczerpuje wymagania instrukcji.

Wszystkie operaty szczegółowe posiadają pozytywne recenzje opracowane przez specjalistów z innych ośrodków naukowych, stwierdzające zgodność opracowan z instrukcją. Uwagi zawarte w recenzjach zostały uwzględnione w syntezie planu. Konflikty miedzy zapisami operatów szczególowych zostały rozstrzygniete w syntezie planu.

Operat ochrony zasobów wodnych, stanowiący materiał do planu ochrony, został przedstawiony do uzgodnienia Regionalnemu Zarzadowi Gospodarki Wodnej w Poznaniu. RZGW uwag do propozycji ustaleń planu nie wniosła.

Wszystkie operaty szczegółowe, stanowiące materiał do planu ochrony, były poddane procedurze konsultacji z samorządami lokalnymi. Przedstawiciele samorządów uczestniczyli w pracach komisji Planu i w dyskusji nad planem w ramach Rady Naukowej DPN. Brak z ich strony uwag do opracowań uważa się za uzgodnienie projektu Planu Ochrony określone w § 32 p. 2 instrukcji.

Po zapoznaniu się z całościa materiałów komisja przyjmuje opracowany projekt Planu Ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego stwierdzając jego poprawność merytoryczną i zgodność z obowiazującą instrukcją.


Podpisy Komisji:

[Tadeusz Kohut - Dyrektor DPN]
[Zbigniew Chełkowski - w imieniu Rady Naukowej DPN]
[Marek Sumiński - przestawiciel KZPN]

31 lipca 2000 r. Zastępca Dyrektora KZPN, W. Bobrzyk, stwierdził w piśmie do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, że "Krajowy Zarząd Parków Narodowych nie wnosi zastrzeżeń do opracowanego projektu planu". Podobną informację Dyrektor DPN przesłał do Fundacji EkoFundusz, w związku z rozliczeniem dotacji, przeznaczonej na opracowanie części planu.
We wrześniu 2000 r. - Krajowy Zarzad Parków Narodowych, zażądał od dyrektora DPN "usuniecia rozbieżności między zapisami w syntezie planu a operatami szczegółowymi" - co jest sprzeczne z punktu widzenia aprobowanej wcześniej przez KZPN idei syntezy planu. Krajowy Zarząd Parków Narodowych twierdzi, ze "plan jest wadliwy ponieważ występują rozbieżności miedzy synteza planu a operatami... synteza zawiera polemizujące zapisy i opinie względem operatów szczegółowych", co jest sprzeczne z opinią KZPN z 31.07.2000.
W styczniu 2001 r. - Rada Naukowa wyraża jednoznaczną opinię, że "pozytywnie opiniuje rozwiązania zastosowane w syntezie planu; usunięcie rozbieżności między syntezą a operatami może nastąpić tylko w wyniku wprowadzenia rozwiązań syntezy do operatów". Kończy się kadencja Rady Naukowej
W styczniu 2001 r. - po posiedzeniu Rady Naukowej Dyrektor DPN żąda od zespołu autorskiego syntezy "wprowadzenia zapisów operatu leśnego do syntezy planu", powołując się na uchwałę Rady Naukowej. Zespół autorski odmawia wykonania zadania, jako sprzecznego z umową na opracowanie syntezy, a takze sprzecznego z idea consensusu i holistycznego podejścia do przyrody.
1 lutego 2001 r. - następuje wejście w życie noweli Ustawy o ochronie przyrody - plan ochrony parku narodowego ma odtąd być rozporządzeniem Ministra Środowiska. Autorzy "syntezy planu" przygotowali projekt takiego rozporządzenia oparty na syntezie planu, został on jednak zignorowany przez Dyrektora DPN
Od dnia 1 lutego do dziś dnia nie sporządzono innego projektu planu ochrony.


2.2. Główne kontrowersje podczas prac nad planem
2.2.1. Ilość i rozkład konfliktów między poszczególnymi operatami szczegółowymi

Jedną z pierwszych czynności wykonanych w ramach syntezy planu, było zestawienie propozycji zawartych w poszczególnych operatach, dotyczących działań w poszczególnych fragmentach przestrzeni parku. W szerokim zakresie propozycje te okazały się ze sobą sprzeczne.
Do najpoważniejszych konfliktów między propozycjami poszczególnych operatów należały następujące:
  • Konflikt pomiędzy operatem glebowo-siedliskowym, a operatem leśnym. Operat glebowo-siedliskowy zidentyfikował potrzebę przebudowy drzewostanów zniekształcających siedlisko, a zaproponował bierną ochronę "reperowych" płatów gleb nie zniekształconych. Projekt zabiegów zawarty w operacie leśnym zupełnie nie wziął pod uwagę tego postulatu. W rezultacie operat leśny w 96 przypadkach (na powierzchni ok. 660 ha) zaplanował cięcia rębne w zgodnych z siedliskiem drzewostanach na powierzchniach, które według gleboznawców powinny być chronione biernie, a w około 230 przypadkach operat leśny nie zaplanował żadnych zabiegów w drzewostanach, które według gleboznawców powinny być natychmiast przebudowane, ponieważ degradują swoje siedliska.
  • Konflikt pomiędzy operatem faunistycznym a operatem leśnym. Operat faunistyczny zidentyfikował wydzielenia, które ze względu na swoje walory faunistyczne wymagają ochrony biernej (zachowania na okres planistyczny istniejącej struktury drzewostanu). projekt zabiegów zawarty w operacie leśnym zupełnie nie wziął pod uwagę wyników tej identyfikacji. W rezultacie zaplanowano ciecia rębne w 114 takich fitocenozach (670 ha), a cięcia przedrębne (głownie "trzebieże późne" w starodrzewach") w dalszych 150 sytuacjach (ok. 150 ha).
  • Konflikt między elementem "operatu ekosystemów wodnych" a operatem leśnym. W operacie ochrony ekosystemów wodnych zaproponowano, by dla ochrony ptaków związanych z wodami zachować wszystkie starodrzewy > 120 lat jako ich potencjalne miejsca gniazdowania. Tymczasem w operacie leśnym większość z tych starodrzewi (206 pozycji, ponad 1200 ha) została zaplanowana do użytkowania rębnego. Dodatkowo w operacie ochrony ekosystemów wodnych wskazano, by nie zalesiać gruntów nieleśnych stanowiących biotopy płazów; a w operacie leśnym zaplanowano takie zalesienia na 34 pozycjach (260 ha). Ponadto w operacie ochrony ekosystemów wodnych 9część hydrologiczna i hydrobiologiczna) w kilku przypadkach wnioskowano o bierną (ścisłą) ochronę bezpośredniego otoczenia najcenniejszych ekosystemów wodnych, a w operacie leśnym projektowano tam zabiegi, w tym cięcia rębne.
    Kilka innych dalszych konfliktów miało mniejszą skalę i zasięg przestrzenny. W materiałach operatu syntezy planu znajduje się tabela zestawiająca rodzaje zidentyfikowanych konfliktów, a także tabela zestawiająca "wydzielenie po wydzieleniu" propozycje poszczególnych operatów względem wszystkich fragmentów przestrzeni Parku.
    Na podkreślenie zasługuje, że w toku prac nad syntezą planu wszystkie te konflikty zostały rozwiązane, w tym sensie, że znaleziono punkty kompromisu między rozbieżnymi propozycjami. Dokonano tego stosując profesjonalne procedury poszukiwania consensusu i kompromisu (między innymi dialog z autorami operatów szczegółowych):
  • określenie pola konfliktu pomiędzy zapisami poszczególnych operatów,
  • zwrócenie się do autorów operatów z pytaniami
  • analiza odpowiedzi autorów,
  • analiza wskazań recenzentów,
  • formułowanie ustalenia Planu „godzącego racje autorów i uwzględniającego cele ochrony,
  • prezentacja ustaleń przed Komisją Planu,
  • akceptacja ustaleń syntezy Planu przez Komisję Planu przy udziale Dyrektora Parku i Rady Naukowej Parku,
  • ostateczny zapis ustaleń (=Synteza Planu)
    Ponieważ operaty szczegółowe są rozbieżne w swoich wnioskach, ostateczne zapisy planu, sformułowane w wyniku syntezy, NIE MOGĄ być zgodne ze wszystkimi zapisami operatów szczegółowych, są natomiast zgodne z:
  • przyjętymi celami ochrony DPN,
  • zasadą ochrony określoną w Ustawie o ochronie przyrody,
    Synteza została wykonana tak, że minimalizuje ona skalę rozbieżności między operatami szczegółowymi a proponowanymi, ostatecznymi zapisami planu. Ostateczny zapis ustaleń Planu w Syntezie Planu spełnia następujące warunki:
  • jest najbardziej zbliżoną do optymalnej postacią zapisu wniosków z wielu operatów,
  • w maksymalnym, możliwym do przyjęcia zakresie, uwzględnia opinie autorów operatów,
  • podporządkowuje myślenie sektorowe (branżowe/działowe) celom ochrony DPN zaakceptowanym przez Komisję Planu


    2.2.1. Eksploatacja czy ochrona starodrzewi?

    Tzw. "operat leśny" zadeklarował jako główny cel działań w ekosystemach leśnych unaturalnienie zniekształconych lasów parku.. Budzi jednak wątpliwości, czy zadeklarowany cel został rzeczywiście zrealizowany w szczegółowym planie zabiegów.
    Zaprojektowane zabiegi znalazły się w istotnym konflikcie z postulatami innych operatów (por. wyżej). Np. operat faunistyczny postulował zachowanie (nie wykonywanie cięć rębnych) w większości starodrzewi bukowych i sosnowych, w których leśnicy planowali wykonanie cięć rębni częściowej. Operat ochrony krajobrazu postulował również zachowanie starodrzewi jako najcenniejszego elementu krajobrazu Parku.
    Prace nad syntezą planu ochrony doprowadziły do wniosku, że konflikty te są w większości pozorne i wynikają z faktu, że w operacie leśnym zabiegi zostały zaplanowane sprzecznie z zawartym w tym samym operacie głównym celem ochrony. Pod nazwą "cięć przebudowy" zaplanowano bowiem w większości cięcia rębne w drzewostanach naturalnych i nie wymagających przebudowy. Stwierdzenia tego dowodzą zestawienia zamieszczone niżej.
    Błąd ten zidentyfikowano w recenzji operatu leśnego. Rada Naukowa zaleciła jego poprawienie. W syntezie planu dokonano odpowiednich poprawek w projekcie zabiegów w poszczególnych wydzieleniach. Efektywność tych modyfikacji przedstawia porównanie:

    Według pierwotnej propozycji operatu leśnego:
    Siedliska - według operatu glebowo-siedliskowego - zniekształcone (wymagają przebudowy drzewostanów by przerwać proces degeneracji) naturalne (nie wymagają przebudowy drzewostanów)
    Zaplanowano cięcia rębne przebudowy na: 12,1 % powierzchni tej grupy siedlisk 18,2 % powierzchni tej grupy siedlisk
    Zaplanowano przebudowę trzebieżami z podsadzeniami na: 10,7 % powierzchni tej grupy siedlisk 2,1 % powierzchni tej grupy siedlisk
    Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne konserwujące istniejące drzewostany na: 67,7 % powierzchni tej grupy siedlisk 60,7 % powierzchni tej grupy siedlisk
    Nie zaplanowano żadnych zabiegów (o. częściowa zachowawcza lub o. ścisła) na: 9,4 % powierzchni tej grupy siedlisk 18,7 % powierzchni tej grupy siedlisk
    RAZEM 100% 100%


    Po modyfikacjach dokonanych przez Zespół Syntezy:
    Siedliska - według operatu glebowo-siedliskowego - zniekształcone (wymagają przebudowy drzewostanów by przerwać proces degeneracji) naturalne (nie wymagają przebudowy drzewostanów)
    Zaplanowano cięcia rębne przebudowy na: 18,6 % powierzchni tej grupy siedlisk 4,0 % powierzchni tej grupy siedlisk
    Zaplanowano przebudowę trzebieżami z podsadzeniami na: 56,6% powierzchni tej grupy siedlisk 9,5 % powierzchni tej grupy siedlisk
    Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne konserwujące istniejące drzewostany na: 5,3% powierzchni tej grupy siedlisk 29,1% powierzchni tej grupy siedlisk
    Nie zaplanowano żadnych zabiegów (o. częściowa zachowawcza lub o. ścisła) na: 19,5% powierzchni tej grupy siedlisk 57,4 % powierzchni tej grupy siedlisk
    RAZEM 100% 100%


    Według pierwotnej propozycji operatu leśnego
    Fitocenozy (wg operatu leśnego): Naturalne (nie wymagają przebudowy) Pośrednie Silnie zdegenerowane (pilna przebudowa
    Zaplanowano cięcia rębne przebudowy na: 42, 8 % 13,5 % 2,7 %
    Zaplanowano przebudowę trzebieżami z podsadzeniami na: 1,4 % 2,6 % 14,9 %
    Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne konserwujące istniejące drzewostany na: 27,6 % 68,6 % 80,7 %
    Nie zaplanowano żadnych zabiegów (o. częściowa zachowawcza lub o. ścisła) na: 28,2 % powierzchni tej grupy fitocenoz 15,3 % powierzchni tej grupy fitocenoz 3,1% powierzchni tej grupy fitocenoz
    RAZEM 100% 100% 100%


    Po modyfikacjach zaproponowanych przez Zespół Syntezy
    Fitocenozy - wg. operatu leśnego Naturalne (nie wymagają przebudowy) Pośrednie Silnie zdegenerowane (pilna przebudowa)
    Zaplanowano cięcia rębne przebudowy na: 2,3% 8,4% 22,3%
    Zaplanowano przebudowę trzebieżami z podsadzeniami na: 6,3% 31,5% 59,0%
    Zaplanowano zabiegi pielęgnacyjne konserwujące istniejące drzewostany na: 6,9% 24,5% 12,5%
    Nie zaplanowano żadnych zabiegów (o. częściowa zachowawcza lub o. ścisła) na: 84,5% powierzchni tej grupy fitocenoz 35,6% powierzchni tej grupy fitocenoz 6,2% powierzchni tej grupy fitocenoz
    RAZEM 100% 100% 100%


    Po dostosowaniu planu zabiegów w lasach do celu deklarowanego w operacie i zgodnie przyjętego przez Radę Naukową i Komisję Planu - renaturalizacji (przebudowy) drzewostanów zniekształconych przy jednoczesnym zachowaniu drzewostanów naturalnych - znikła większość sprzeczności między celami kształtowania drzewostanów a celem zachowania cennej fauny puszczańskiej, a także celem zachowania walorów krajobrazowych terenu.

    2.2.2. Polowania w Parku

    W opracowanym i przyjętym przez Park operacie ochrony fauny została jednoznacznie zakwestionowana celowość i sensowność prowadzonej polityki względem zwierzyny, polegającej na corocznym wykonywaniu odstrzałów na takich samych zasadach, jak w normalnych obwodach łowieckich. W operacie zapisano między innymi: "Należy zaprzestać redukowania populacji jelenia na terenie Parku. (...) Należy uznać za zbędne dalsze prowadzenie systematycznego odstrzału sarny w ramach prowadzenia redukcji jej liczebności. (...) Niekwestionowana powszechnie przez leśników i naukę pożyteczna rola, jaką dzik spełnia w środowisku leśnym, obliguje raczej służby parku do objęcia tego ssaka opieką i ochroną a nie redukcją. Drawieński Park Narodowy powinien być dla dzika bezpieczną ostoją i matecznikiem, dla sąsiednich eksploatowanych łowiecko populacji.
     W żadnych udostępnionych do celów opracowywania planu ochrony materiałach nie znalazły się informacje o powodowaniu przez zwierzęta kopytne "gospodarczo istotnych" szkód w drzewostanach Parku. Wypłacane przez Park niewielkie odszkodowania za szkody wyrządzone w uprawach rolnych dotyczyły gruntów leżących poza granicami Parku (nie leżących także w strefie ochrony zwierzyny, bo takiej nie utworzono)!
    Zapisy operatu faunistycznego były zgodne z ogólnymi zasadami planowania działań w stosunku do zwierzyny w parkach narodowych. Według obowiązującej instrukcji sporządzania planów ochrony parków: "W parkach narodowych wszystkim gatunkom z zasady przysługuje równy status ochronny. W obrębie parków narodowych zanika pojęcie "zwierząt szkodliwych", nawet w przypadku wystąpienia uciążliwych dla biocenoz parkowych liczniej niż zwykle pojawiających się lisów, dzików i zwierząt jeleniowatych. Tracą też znaczenie takie pojęcia łowieckie jak "zwierzyna", "gospodarka łowiecka" bądź "odstrzał czy odłów selekcyjny" (...) Wszystkie zwierzęta w obrębie parków narodowych i rezerwatów, niezależnie od tego czy ścisłych czy częściowych, z litery prawa podlegają ochronie całkowitej (...) Odstrzały i inne sposoby redukcji dużych zwierząt roślinożernych na terenach parków narodowych są traktowane jako ostateczność, gdy nie skutkują inne środki oddziaływania. Redukcje te powinny być stosowane w otulinach, a gdy w obrębie parków narodowych to na terenach o zliberalizowanym reżimie ochronnym".
    W żadnym z operatów opracowywanych do celów planu ochrony nie zostało sformułowane stanowisko, postulujące utrzymanie polowań na terenie Parku.
    Ze względu na niejednolite stanowisko Dyrekcji Parku, która z jednej strony przyjęła opracowany operat faunistyczny (z ustaleniem, że należy odstąpić od polowań) i wszystkie inne operaty (nie identyfikujące żadnych zagrożeń od zwierzyny), z drugiej strony jednak wyrażała pogląd jakoby "redukcja zwierzyny była rzeczą normalną i oczywistą", zagadnienie to zostało powtórnie przeanalizowane podczas opracowywania syntezy planu.
    Zespół syntezy, po powtórnym przeanalizowaniu całości materiału, nie znalazł żadnych powodów, by prowadzić na terenie Parku redukcję dzika (nie stwarza zagrożeń dla lasu, a w Parku nie ma pól, na których mógłby powodować szkody) i sarny. Za jedyny gatunek mogący ewentualnie stanowić zagrożenie dla procesu przebudowy lasów DPN, uznany został jeleń. Dla tego gatunku dopuszczono redukcję, ale na specjalnych zasadach, obejmujących m.in. zakaz odstrzału samców na rykowisku, a także konieczność poprzedzenia redukcji uzyskaniem wiarygodnych informacji o liczebności w skali całej populacji zamieszkującej Puszczę Drawską. Podkreślono jednak, że w skali całej Puszczy teren parku narodowego musi być ostoją jelenia.


    2.2.3. Gospodarka rybacka w Parku

    W opracowanych operatach: operacie ochrony fauny oraz różnych częściach operatu ochrony eksosytemów wodnych zaznaczyła się rozbieżność poglądów na zagadnienia działań w stosunku do populacji ryb w jeziorach DPN. Z jednej strony zaznaczyły się tendencje do "prowadzenia w jeziorach DPN racjonalnej gospodarki rybackiej", maksymalizującej ich wydajność rybacką, z drugiej tendencje do biernej ochrony jezior i zapewnienia na nich maksymalnego spokoju, zresztą zrozumiałe z punktu widzenia np. ochrony ptaków wodnych. Ta rozbieżność dążeń daje się zauważyć nawet wewnątrz obydwu operatów dotyczących tego zagadnienia.
    Zagadnienie gospodarki rybackiej w jeziorach DPN ma dodatkowo rozbudowane tło społeczne. W środowisku wędkarzy, w tym na internetowych listach dyskusyjnych, Park jest oskarżany o prowadzenie rabunkowych odłowów i o wyniszczenie ichtiofauny Drawy i jezior. Podobne poglądy pojawiają się wśród miejscowej ludności. Jakkolwiek są one prawdziwe, ich istnienie jest faktem socjologicznym, mającym istotne znaczenie dla ochrony DPN
    W pracach zespoły syntezy planu zauważono dodatkowo, że niektóre planowane w operatach działania rybackie nie dają się pogodzić z generalnymi celami ochrony DPN oraz z ogólnymi zasadami planowania ochrony przyrody (np. zasadą "pierwszeństwa natury" wg Olaczka). Np. odłowy prowadzone ciągle i stale w celu "zapobieżenia degeneracji populacji ryb" nie byłyby niczym innym, niż sztucznym utrzymywaniem ekosystemu w stanie antropogenicznie zmienionym. Projekt całkowitej eksterminacji węgorza z wód DPN pod pretekstem jego zarażenia pasożytniczym nicieniem (choroba ta dotyczy praktycznie wszystkich populacji węgorza w Polsce) jest niedostatecznie uzasadnioną próbą wyeliminowania jednego z gatunków z ekosystemu, a więc głęboką ingerencją w jego strukturę..
    Nie zmienia to faktu, że pewne, miejscami nawet intensywne, działania rybackie w wodach DPN są rzeczywiście potrzebne i celowe. ich potrzeba jest ewidentna tam, gdzie mają one charakter wspomagania regeneracji ekosystemu po okresie presji antropogenicznej, tam gdzie służą czynnej ochronie populacji ryb zagrożonych gatunków lub tam, gdzie mają charakter biomnipulacji służącej ochronie czystości wód.
    W świetle powyższych faktów, a także propozycji zawartych w operatach, program działań rybackich służących ochronie przyrody został przepracowany przez zespół syntezy planu, tak by dostosować go do strategicznych i operacyjnych założeń ochrony Parku. W wypracowanych w ten sposób ostatecznych ustaleniach planistycznych znalazły się między innymi:
  • Bogaty program zarybień, służących regeneracji zniekształconych struktur ichtiofauny w rzekach i jeziorach, oraz stanowiących element programów ochrony zagrożonych gatunków.
  • Ograniczony do dwóch jezior (Sitno i Ostrowiec) program odłowów redukcyjnych o charakterze biomanipulacji
  • Program działań biomanipulacyjnych dla jeziora Płociczno, eksperymentalnie ograniczony do intensywnych zarybień drapieznikami, bez odłowów redukcyjnych
  • Program ograniczonego udostępnienia akwenów DPN do wędkowania, dla spełnienia oczekiwań społecznych względem DPN
    Plan ten w dużej części nawiązuje do propozycji zawartych w operatach szczegółowych, nie jest jednak z nimi identyczny. Sporządzono go tak, by maksymalnie zróżnicować rozwiązania dla poszczególnych akwenów w ramach spektrum rozwiązań dopuszczanych przez sztukę ochrony przyrody.
    Propozycje zespołu syntezy zyskały akceptację Rady Naukowej DPN i Komisji Planu.


    2.3. Działania Dyrektora DPN i Dyrektora KZPN na szkodę Planu Ochrony DPN
    2.3.1. Naruszenia trybu postępowania w     sprawie opracowywania planu ochrony

    Istnienie dwóch różnych wersji "Protokołu z posiedzenia II Komisji Planu": Na II posiedzeniu Komisji Planu poświęconym analizie operatu leśnego, wytknięto autorom operatu wiele niewłaściwych rozwiązań planistycznych. Protokół będący zapisem przebiegu tego posiedzenia nie zawiera stwierdzenia o przyjęciu projektu operatu. Tymczasem do tekstu operatu dołączony został inny tekst "Protokołu z II posiedzenia Komisji Planu", podpisany przez Dyrektora DPN, Tadeusza Kohuta i wykonawców operatu, stwierdzający, że "Komisja przyjmuje zaproponowane rozwiązania planistyczne". Ta druga wersja protokołu nie jest znana członkom Komisji Planu, którzy byli obecni na tym posiedzeniu.

    Nieuwzględnienie przez wykonawców operatu leśnego wytycznych z I Komisji Planu. Na I posiedzeniu Komisji Planu zarzucono autorom "operatu leśnego" brak założeń do zaprojektowania obszarów biernej i czynnej, brak przyrodniczego podejścia do planowanych prac ("Komisja wyraziła obawę o zbyt gospodarcze podejscie do planu ochrony ekosystemów leśnych"). Po wykonaniu tego operatu, jego recenzja stwierdza, ze "schematyzm w podejsciu do sposobu planowania ochrony wycinka przyrody, którego dotyczy operat, przypomina typową gospodarkę leśną niż ochronę przyrody w Parku Narodowym"

    Naruszenie § 14 pkt. 1 obowiązującej Instrukcji Sporządzania Planów Ochrony Parków Narodowych - nie zapraszanie autorów operatów szczegółowych na posiedzenia komisji Planu. Np. autorzy operatu ochrony fauny nie byli zaproszeni na żadne posiedzenie Komisji Planu, a możliwość argumentacji na rzecz swojego stanowiska mieli wyłącznie podczas dialogu z zespołem autorskim syntezy planu.

    Ponawianie zlecania recenzji w przypadku negatywnego zrecenzowania operatów. Na zlecenie DPN recenzję "operatu leśnego" wykonał dr M. Grzyb. Recenzja ta jest negatywna co do zaproponowanych w operacie rozwiązań planistycznych. Kończy się konkluzją " Operat ochrony ekosystemów leśnych został wykonany zgodnie z obowiazującymi przepisami. Zawiera on jednak liczne niedociagniecia, błędy i sprzeczności nie sprzyjajace ochronie zasobów przyrodniczych Parku Narodowego. Czesc inwentaryzacyjna, pomimo stwierdzonych niedociagniec i bledów moze stanowic podstawe do planowania ochrony ekosystemów lesnych, natomiast część dotyczaca zaplanowanych zabiegów ochronnych wymaga poprawienia, zgodnie z uwagami zawartymi w recenzji."). Ta opinia została przyjęta przez Radę Naukową Parku, która zaleciła wprowadzenie do planu zawartych w niej uwag. Identyczną opinie wyraził, występując w roli eksperta rady naukowej, prof. S. Szymański. Praca ta została wykonana w toku opracowywania operatu syntezy.
    Tymczasem niezadowolona z treści recenzji Dyrekcja DPN zleciła, prawdopodobnie w porozumieniu z KZPN, opracowanie kolejnej recenzji '"operatu leśnego" prof. S. Mazurowi, entomologowi z SGGW w Warszawie i równocześnie wówczas pracownikowi Krajowego Zarządu Parków Narodowych. Recenzja ta ma charakter raczej formalny i kończy się konkluzją "Operat ochrony ekosystemów lądowych stwarza wystarczającą podstawę do rozpoznania stanu przyrody i planowania wszelkich działań ochronnych w ekosystemach lądowych Drawieńskiego Parku Narodowego". Ta recenzja jest podstawą twierdzeń KZPN, wyrażanych w artykułach prasowych, że "operat leśny ocenił pozytywnie niezależny specjalista, profesor".
    Recenzji S. Mazura zarzucić można:
    1. Brak jakiejkolwiek analizy celowości zabiegów w poszczególnych wydzieleniach w odniesieniu do opisu taksacyjnego lasu, operowanie wyłącznie ogólnym rozmiarem pozyskania
    2. Zauważenie wyłącznie rozmiaru użytkowania przedrębnego, przy braku jakiejkolwiek analizy rozmiaru użytkowania rębnego
    3. Nieprawdziwe stwierdzenie jakoby według recenzowanego operatu "trzebieżami nie będą objęte obszary ochrony ścisłej, strefy ochronne wokół miejsc lęgowych ptaków objętych ochroną gatunkową, skarpy i zbocza nad jeziorami i rzekami". W ponad 200 przypadkach nie odpowiada ono rzeczywistości.

    Naruszenie zasady uspołecznienia procesu opracowywania projektu planu. Na żadnym etapie tworzenia planu ochrony DPN nie konsultowano go z żadną organizacją społeczną zajmującą się ochroną przyrody.
    W kwietniu 2001 r. na prośbę kilku organizacji społecznych o umożliwienie skonsultowania projektu planu, dyrektor KZPN, Grzegorz Bielecki, odpowiedział "nie ma możliwości przesyłania do uzgodnień do organizacji społecznych każdego projektu aktu prawnego. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody w/w dokumenty będą ustanowione rozporządzeniem Ministra Środowiska i w konsekwencji opublikowane w Dzienniku Ustaw"
    W styczniu 2001 r. siedem organizacji społecznych zwróciło się do Ministra Środowiska z prośbą o powołanie do rady DPN, jako przewidzianego Ustawą przedstawiciela organizacji społecznych działających na rzecz ochrony przyrody, dr Andrzeja Jermaczka z :Lubuskiego Klubu Przyrodników. Prośba ta nie została spełniona, a do Rady DPN powołano wyłącznie przedstawicieli PZŁ i PTTK.
    W sierpniu 2001 r. Dyrektor KZPN zaproponował kilku organizacjom społecznym spotkanie w celu wyjaśnienia kontrowersji związanych z planem ochrony DPN, następnie jednak nie odpowiedział na list z propozycją terminu i miejsca takiego spotkania, w wyniku czego do spotkania nie doszło.



    2.3.2. Działania Krajowego Zarządu Parków Narodowych w sprawie opracowanego projektu planu ochrony DPN

    W toku opracowywania planu Przedstawiciele Krajowego Zarzadu Parków Narodowych uczestniczyli we wszystkich posiedzeniach komisji Planu i posiedzeniach Rady naukowej DPN, dotyczacych prac nad planem. Byli swiadomi, i brali udzial w dyskusji na temat rozbieznosci pomiedzy poszczególnymi operatami szczególowymi i sposobów osiagniecia consensusu, co do ochrony poszczególnych komponentów przyrody DPN. Tym samym akceptowali procedure dochodzenia do consensusu przez wykonanie syntezy planu. Bylo oczywiste, ze ostateczne ustalenia planu nie moga byc takie same, jak (sprzeczne ze soba) propozycje operatów.
    28 lipca 2000 r. przedstawiciel KZPN podpisal sie pod protokolem przyjecia projektu planu, stwierdzajacym, ze ostateczne ustalenia planu wypracowano i zawarto w operacie syntezy, sporzadzonym na podstawie wniosków operatów szczególowych, analizowanych w swietle recenzji operatów, koniecznosci rozwiazania konfliktów miedzy zapisami i zapewnienia spójnosci projektu dzialan.
    Wyrazone jesienia 2000 r. przez KZPN oraz Dyrekcje DPN zadanie "dostosowania zapisów syntezy planu do wniosków operatu lesnego" jest sprzeczne z wczesniejsza akceptacja KZPN dla stosowanych rozwiazan. Zwraca uwage równiez sprzecznosc opinii KZPN o projekcie planu w wersjach przeznaczonych dla NFOS i dla DPN.
     Powyzsze dzialania Krajowego Zarzadu Parków Narodowych i Dyrektora DPN zmierzaja w kierunku "cichego" zastapienia protokolarnie przyjetych ustalen, co do form ochrony DPN ustaleniami kontrowersyjnego "operatu lesnego"! Kontrowersje starano sie ukryc przed Komisja Planu, a takze przed instytucjami finansujacymi plan.


    2.3.3. Opracowanie "projektu rocznych zadań ochronnych" na 2001 r. sprzecznego z projektem ostatecznego planu ochrony Parku.

    W 2001 r. Dyrekcja DPN oraz Krajowy Zarząd Parków Narodowych opracowały "projekt rocznych zadań ochronnych dla DPN na 2001 r." o treści:


    Projekt ten był częścią projektu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych dla parków narodowych, dla których nie sporządzono planu ochrony.

    Projekt ten jest sprzeczny z przyjętymi komisyjnie ostatecznymi ustaleniami Planu Ochrony. Między innymi:
  • W projekcie ostatecznego planu ochrony DPN cała koncepcja ochrony ekosystemów wodnych i ich ichtiofauny, a także kilku gatunków szczególnej troski, oparta została przede wszystkim na programie różnorodnych zarybień, a konieczność kształtowania struktury ichtiofauny przez odłowy przewidziano tylko w dwóch jeziorach eutroficznych - Sitno i Ostrowiec. Projekt ministerialny przewiduje tymczasem możliwość prowadzenia "odłowów redukcyjnych" i "odłowów regulacyjnych" bez ograniczeń (nie wskazując akwenów, mimo że np. w Słowińskim PN w analogicznej sytuacji wskazano konkretne jeziora); nie przewidziano za to możliwości żadnych zarybień. Prowadzony od kilku lat i kilkakrotnie wspierany opiniami Rady Naukowej Parku, program restytucji drawskiej populacji łososia w świetle projektu rozporządzenia stałby się działaniem nielegalnym!
  • W projekcie ostatecznego planu ochrony DPN przewidziano zachowanie większości starodrzewi w Parku, w tym szczególnie starodrzewi bukowych. Tymczasem projekt przewidział "odsłanianie odnowień naturalnych w drzewostanach bukowych", co jest eufemistycznym określeniem cięć rębnych rębni częściowej!.
  • Za jedno z najważniejszych w Drawieńskim Parku Narodowym zadań musi być uznana przebudowa zniekształconych, niezgodnych z siedliskiem drzewostanów sosnowych. Tak też ujął zagadnienie projekt ostatecznego planu ochrony (synteza planu), proponując szeroki wachlarz metod tej przebudowy - trzebieże, podsadzenia, uzupełnienia, a w uzasadnionych przypadkach cięcia rębne. W projekcie ministerialnym zaplanowano spośród tych zadań wyłącznie te zabiegi, które wiążą się z pozyskaniem drewna - cięcia gniazdowe w drzewostanach sosnowych. Zupełnie pominięto potrzebne na dużej powierzchni zabiegi podsadzeń.
  • Nawet na tle generalnie niskiego poziomu całego projektu rozporządzenia, zakres zadań ochronnych dla Drawieńskiego Parku Narodowego wyróżnia się niekorzystnie pod względem logiki sformułowań ("ptaki są stymulatorem hamującym...", określenie pozostawiania drzew dziuplastych, utrzymania łączności radiowej, utrzymania baz sprzętu przeciwpożarowego jako "zabiegów ochrony czynnej", określenie redukcji zwierzyny jako "zabiegu zmierzającego do zachowania populacji dzikich zwierząt" i wiele innych).

    Szczegółowa opinia Lubuskiego Klubu Przyrodników na temat tego projektu, dotycząca nie tylko Drawieńskiego Parku Narodowego, ale i pozostałych ośmiu parków, została przesłana Ministrowi osobno, jest również dostępna na stronach internetowych.


    3. Bieżąca gospodarka w Drawieńskim Parku Narodowym
    3.1. Cięcia w starych drzewostanach

    Od momentu otrzymania "operatu leśnego" (1998 r.) w Drawieńskim Parku Narodowym prowadzone są cięcia rębne i przedrębne zgodne z propozycjami tego operatu, mimo że plan ten nie zyskał akceptacji Komisji Planu ani Rady Naukowej Parku i otrzymał negatywne recenzje. Zabiegi te prowadzone są mimo że w innych operatach sporządzonych do planu ochrony parku wskazuje się konieczność biernej ochrony niektórych drzewostanów.
    Np. w latach 1999-201 wykonane zostały intensywne cięcia rębne rębni częściowej IIa w starodrzewach bukowych w kompleksie leśnym między Moczelami a Żeleźnicą, w wydzieleniach oznaczonych jako: 345c, 360c, 360j, 346c, 345d, 361b. Cięcia te nie były konieczne z punktu widzenia zachowania drzewostanów DPN, a spowodowały lokalną likwidację biotopów ważnych dla związanych ze starodrzewami bukowymi cennych gatunków fauny leśnej. W operacie ochrony fauny wyżej wymienione wydzielenia zostały wskazane jako "wymagające - w okresie obowiązywania planu - ochrony zachowawczej dla zachowania cennej fauny leśnej związanej ze starodrzewami bukowymi". W skład cennej fauny występującej w tych wydzieleniach wchodzą np.: siniak i muchołówka mała (gatunki w Zachodniej Polsce rzadkie i typowe dla starodrzewi bukowych) oraz rzadkie gatunki bezkręgowców. Nie zachowano procedur analizy i opiniowania, które powinny poprzedzać wykonanie tak intensywnych działań w substancji leśnej parku narodowego.
    W planie działań, który dyrekcja DPN sporządziła jako dokument wewnętrzny na rok 2001, znajdują się między innymi następujące pozycje, rażąco sprzeczne z komisyjnie przyjętymi "ustaleniami projektu planu ochrony", tj. z wynikami prac zespołu syntezy planu.

    wydzielenie grubizna zaplanowana do pozyskania w 2001 r. (m3) projektowany zapis w komisyjnie przyjętych "ostatecznych ustaleniach planu ochrony" oprac. przez zespół syntezy
    21l 325.60 Bez zabiegów
    134c 129.30 Bez zabiegów.
    134d 193.20 Bez zabiegów
    345d 861.30 Bez zabiegów.
    361b 1379.10 Bez zabiegów.
    134f 112.40 Bez zabiegów.
    204b 150.80 Z wyjątkiem części na SW od drogi leśnej chronić ściśle ("Radęcin"). W części na SW od drogi leśnej TP - usunąć sosnę znad drzewostanu bukowego. Pozostawić pojedyncze sosny uszkodzone przez grzyby.
    220d 540.40 Bez zabiegów.
    250d 132.00 Bez zabiegów.
    251d 170.50 Bez zabiegów.
    270c 359.00 Bez zabiegów.
    271a 355.10 Bez zabiegów.
    21k 182.20 Bez zabiegów.

    Plan działań Drawieńskiego Parku Narodowego w 2001 r. NIE został zatwierdzony przez Ministra w trybie przewidzianym ustawą, nie ustanowiono również wymaganego Ustawą projektu działań ochronnych. Mimo to, rzeczywiste działania na terenie DPN są wykonywane według tego planu, a więc bez podstaw prawnych.


    3.2. Polowania

    Na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego bez przerwy prowadzone są polowania mające na celu "redukcję zwierzyny".
    Jak wspomniano wyżej, celowość polowań została zakwestionowana podczas opracowywania planu ochrony Parku, a w syntezie - operacie generalnym, chociaż dopuszczono na określonych warunkach redukcję populacji jelenia, to zapisano absolutny zakaz wykonywania odstrzałów jeleni podczas rykowiska oraz zakaz odstrzału dzika.
    Ustawa o ochronie przyrody od lutego b.r. (tj. od czasu jej nowelizacji) głosi jednoznacznie "w parku narodowym i rezerwacie przyrody zabrania się polowania". Jedyny wyjątek od tych ogólnych zasad, to sytuacja "wykonywania zabiegów wynikających z planu ochrony lub rocznych zadań ochronnych", ustanowionych rozporządzeniem ministra.
    Z dniem 2 lutego 2001 r., na podstawie Art. 11 Ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody, przestały obowiązywać, jako sprzeczne z powyższymi regulacjami znowelizowanej ustawy, przepisy § 5. ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3.01.1996 roku w sprawie Drawieńskiego Parku Narodowego (Dz.U. Nr 4 poz.28 z dnia 17 stycznia 1996 roku), zgodnie z którym obowiązujący na terenie parku narodowego zakaz polowania nie dotyczył "czynności związanych z dostosowaniem stanów liczebnych zwierzyny do potrzeb ochrony Parku i gospodarki rolnej".
    Do dziś Minister Środowiska nie ustanowił dla Drawieńskiego Parku Narodowego ani planu ochrony, ani projektu rocznych zadań ochronnych. Oznacza to, że w okresie od 2.02.2001 r. do dziś, obowiązujące przepisy prawne zabraniają wykonywania polowania na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego.
    Mimo to Dyrektor Drawieńskiego Parku Narodowego po 2.02.2001 działając według własnego uznania, kontynuował wydawanie odstrzałów - zezwoleń na wykonywanie polowania na terytorium Parku. Z odstrzałów tych korzystali między innymi pracownicy Ministerstwa Środowiska, np. Pan Jan Konopka, Główny Specjalista w Zespole do spraw łowiectwa Departamentu Leśnictwa, Ochrony Przyrody i Krajobrazu w Ministerstwie Środowiska, a także inne osoby z zewnątrz, np. Pan Władysław Sobków, dyrektor oddziału Banku PKO BP w Gorzowie Wlkp, Bogusław Linda - znany aktor i inni.
    Oprócz sprzeczności z obowiązującym prawem, prowadzenie na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego polowań w dotychczasowy sposób, zostało zakwestionowane przez NIK. Zgodnie z protokołem kontroli NIK przeprowadzonej w 2000 r. "w latach 1997-1999 myśliwi z DPN i z poza parku dokonali 570 odstrzałów redukcyjnych (234 jeleni, 186 saren i 150 dzików).(...) . Było to ponadto niezgodne z opracowanym dla DPN operatom ochrony fauny Parku, który przewiduje, że w gospodarce populacjami jelenia i sarny należy zaprzestać redukowania obu gatunków w formie praktykowanego dotąd corocznego wykonywania odstrzałów wszystkich grup wiekowych i płci na terenie Parku, na rzecz właściwie prowadzonej gospodarki łowieckiej w skali całej Puszczy Drawskiej oraz bezwzględnie wstrzymać prowadzoną dotychczas redukcję liczebności dzika na terenie Parku".


    Konkluzja

    Wielkim wysiłkiem i kosztem opracowany został w 2000 r. spójny projekt ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego. Do jego powstania doszło, mimo błędów organizacyjnych popełnionych podczas opracowywania planu. Błędy te zostały naprawione przez wykonanie operatu syntezy. Synteza ta zawiera zgodne ze sztuką ochrony przyrody, spójne, uzgodnione między rozmaitymi zainteresowanymi stronami zasady ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego
    Działania Dyrekcji DPN i Krajowego Zarządu Parków Narodowych są świadomym dążeniem do odrzucenia tego projektu. Zasady te miałyby zostać zastąpione przez naruszającą logikę i sztukę ochrony przyrody komercyjną eksploatację zasobów przyrodniczych Parku (drewna) i działanie według własnego "widzimisię" Dyrekcji DPN. Fakt ten maskowany jest stosowaniem przyrodniczej terminologii, np. "przebudowa drzewostanów zniekształconych" "redukcja nadmiernych stanów zwierzyny itp.", jednak szczegółowa analiza działań i planów dowodzi, że terminy te używane są wyłącznie w roli sloganów.
    Dążenie do odrzucenia wypracowanych kosztem kilku milionów złotych zasad ochrony DPN wyraża się również w bieżącej działalności Parku, ignorującej zapisy projektu planu.

    [<< Powrót] [Strona główna LKP]