Wersja PDF (do druku)

Zarządzanie jakością powietrza

Ustawa "Prawo Ochrony Środowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627) przeniosła do krajowego systemu prawnego wymagania Unii Europejskiej w zakresie oceny i zarządzania jakością powietrza. Głównym celem działań wynikających z ustawy jest utrzymanie jakości powietrza tam, gdzie jest ona dobra i jej poprawa w pozostałych rejonach.

Nowe przepisy wymagają od administracji podejmowania działań mających na celu stałą ocenę jakości powietrza. Podstawą wykonania tego obowiązku są ujednolicone zasady pomiarów stężeń zanieczyszczeń, a także wykorzystanie matematycznych metod modelowania stężeń i innych metod szacunkowych, opartych na danych emisyjnych i meteorologicznych. Oceny oraz działania naprawcze odnoszone są do jednostek terytorialnych nazywanych strefami. Należą do nich miasta i aglomeracje o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys. oraz powiaty. Według nowej ustawy oraz wymogów UE priorytetowym obszarem w województwie dolnośląskim dla monitoringu powietrza jest Wrocław jako największa aglomeracja miejsko-przemysłowa w województwie.

Kryteriami decydującymi o sposobie monitorowania jakości powietrza w danej strefie jest dotychczasowy poziom zanieczyszczenia oraz liczba mieszkańców strefy. Na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza przynajmniej co pięć lat wojewoda dokonuje klasyfikacji stref pod kątem poziomu zanieczyszczenia powietrza. Niezależnie od powyższej klasyfikacji wojewoda co roku musi dokonywać tzw. bieżącej oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie, i zakwalifikować strefy do jednej z trzech grup:

1. strefy, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny, powiększony o margines tolerancji⁶,
2. strefy, w których poziom choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym, powiększonym o margines tolerancji,
3. strefy, w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego.

Dla stref, o których mowa w punkcie 1., wojewoda, po zasięgnięciu opinii właściwych starostów, określi w drodze rozporządzenia programy ochrony powietrza. Programy takie zawierać będą kierunki i zakres działań niezbędnych dla przywrócenia standardów jakości powietrza. W "Zasadach polityki ekologicznej Wrocławia" jednym z priorytetów jest utworzenie nowoczesnego systemu monitoringu powietrza w mieście w porozumieniu z Urzędem Wojewódzkim oraz Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska.

Programy ochrony powietrza muszą być udostępniane społeczeństwu oraz przekazywane do Komisji Europejskiej, która będzie kontrolowała ich realizację. Państwa członkowskie są zobowiązane do przekazywania do Komisji programów naprawczych, nie później niż w ciągu dwóch lat od końca roku, podczas którego obserwowano zwiększone poziomy zanieczyszczeń oraz informowania Komisji w odstępach trzyletnich o postępach w realizacji programów.

Ważną jego funkcją jest zapewnienie informacji dla społeczeństwa, odgrywającego coraz większą rolę w procesach decyzyjnych i coraz szerzej korzystającego z konstytucyjnego prawa swobodnego dostępu do informacji. Brak takich informacji o środowisku postawiłby nasze miasto w niekorzystnej sytuacji również pod względem możliwości promocji regionu.

W celu utworzenia systemu jakości powietrza zgodnego z wymaganiami Unii Europejskiej konieczna jest modernizacja istniejącej sieci monitoringu powietrza w województwie dolnośląskim, a przede wszystkim we Wrocławiu. Wg dyrektyw UE, w miastach powyżej 250 tys. mieszkańców powinny funkcjonować automatyczne stacje pomiarowe, zlokalizowane w gęsto zaludnionych rejonach miasta i w miejscach spodziewanych najwyższych stężeń zanieczyszczeń. W celu wytypowania punktów spełniających te kryteria w połowie 2001 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu rozpoczął badania jakości powietrza za pomocą metody wykorzystującej pasywny sposób pobierania próbek. Pomiary tą metodą bazują na miesięcznym czasie ekspozycji próbników i pozwalają na jednoczesne oznaczanie stężeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Na terenie całego województwa dolnośląskiego zlokalizowano łącznie 174 punkty pomiarowe, w tym na terenie Wrocławia wyznaczono 32 punkty pomiarowe zlokalizowane głównie na osiedlach mieszkaniowych oraz przy drogach o dużym natężeniu ruchu. Po uzyskaniu pełnej rocznej serii pomiarowej zostaną wyznaczone przestrzenne rozkłady stężeń dwutlenku siarki i dwutlenku azotu na terenie Wrocławia.

Zarówno badania metodą pasywną, jak i pozostałe pomiary jakości powietrza przeprowadzone w 2002 r. będą podstawą do sporządzenia pierwszej oceny bieżącej jakości powietrza zgodnie z prawodawstwem krajowym i wymaganiami Unii Europejskiej. W oparciu o wyniki oceny bieżącej dokonana zostanie klasyfikacja powiatów województwa dolnośląskiego pod względem zanieczyszczenia powietrza, na podstawie której wojewoda określi potrzebę tworzenia opisanych wyżej programów ochrony powietrza.

Summary

Summary In the course of last few years, a visible reduction of city air pollution levels related, in particular, to the average yearly concentration of sulphur dioxide and SPM has been observed. Conducted measurements show, however, considerable increase of pollution levels during winter and presence of a number of areas with significant air pollution. Most of these areas are in general located within the city centre and in the vicinity of main communication routes. The improvement of city’s air quality is a result of reduction of emissions from largest factories achieved over many years. The main reason for occurrence of higher pollution concentration in the city is due to the still unresolved issue of "low emissions" resulting from municipal and inhabitants activities. Emissions caused by road transport represent an equally important problem for Wrocław.

Literatura

1. Mikołajczyk A., Żyniewicz Ś., Jakość powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w 2001 roku, WIOŚ Wrocław, Wrocław 2002.
2. Praca zbiorowa: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w latach 1997-1998, seria BMŚ, Wrocław 1999.
3. Praca zbiorowa: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 1999 roku, seria BMŚ, Wrocław 2000.
4. Praca zbiorowa: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2000 roku, seria BMŚ, Wrocław 2001.
5. Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2000.
6. Ustawa "Prawo Ochrony Środowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627).
7. Zanieczyszczenie atmosfery – źródła oraz metodyka szacowania wielkości emisji zanieczyszczeń, Centrum Informatyki Energetyki – Zakład Energometrii, Warszawa 1997.

W opracowaniu wykorzystano ponadto wyniki badań Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu, a także materiały informacyjne udostępnione przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej we Wrocławiu, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Urząd Marszałkowski we Wrocławiu oraz Wydział Ochrony i Kształtowania Środowiska Urzędu Miejskiego we Wrocławiu.