Wersja PDF(do druku)
|
Wersja PDF (do druku) |
|
|
Właściwości klimatyczne, rozpatrywane w aspekcie biologicznego oddziaływania, określają klimat odczuwalny (bioklimat) danej miejscowości. Ocena bodźcowości klimatu wyrażona stanem odczuwania zespołu elementów meteorologicznych przez organizm człowieka jest niezmiernie złożona z uwagi na relacje biologiczne i psychiczne w ustroju ludzkim. Elementy klimatu oddziałują nieprzerwanie na organizm człowieka, z różnym natężeniem zmieniającym się w czasie i przestrzeni. Działanie poszczególnych bodźców może być zwiększone, m.in. przez ich współoddziaływanie (synergizm) powodując, że słaby bodziec wzmacnia efekt działania innych bodźców. Na przykład deficyt tlenu w atmosferze miasta w czasie letnich upałów powoduje silne objawy niedotlenienia krwi (hipoksemię) i wpływa niekorzystnie na chorych na niewydolność układu krążenia. Wnętrza dużych miast, odznaczające się wyższą temperaturą i większą zawartością pary wodnej od terenów pozamiejskich, są obszarami obniżonego ciśnienia atmosferycznego i ciśnienia cząsteczkowego tlenu. Deficyt tlenu pogłębiają niedostatek obszarów zieleni i pobieranie znacznych ilości tlenu na potrzeby przemysłowe, komunalne i komunikacyjne.
Zróżnicowanie typów bioklimatu kształtowane jest również przez takie elementy środowiska, jak: rzeźba terenu, rodzaj podłoża, szata roślinna, stosunki wodne i użytkowanie terenu. Ten ostatni element nabiera istotnego znaczenia w przypadku obszarów miejskich. Sprawia, że mimo iż nizinna część Polski cechuje się "bioklimatem słabo bodźcowym", to we Wrocławiu jest to "bioklimat terenów zurbanizowanych o cechach obciążających" (Kozłowska-Szczęsna i in., 1997).
Charakterystykę klimatu Wrocławia z punktu widzenia odczuwalności środowiska atmosferycznego przez organizm człowieka oparto o tzw. zespół termiczny, grupujący w sobie kilka parametrów fizycznych atmosfery, głównie temperaturę i wilgotność powietrza oraz prędkość wiatru. Powszechność występowania we Wrocławiu MWC potęguje przestrzenne zróżnicowanie warunków bioklimatycznych, podczas gdy obszar intensywnej wyspy ciepła cechuje się stosunkowo małym zróżnicowaniem temperatury powietrza, w wyniku czego centrum organizmu miejskiego w stosunku do obszaru pozamiejskiego odznacza się słabą bodźcowością termiczną. Amplituda dobowa temperatury w centrum Wrocławia w około 90 niach w roku nie przekracza 4 °C, która to wielkość jest charakterystyczną dla bodźców obojętnych dla organizmu człowieka. W dzielnicach o zabudowie willowej i w strefie podmiejskiej słabe bodźce są obserwowane podczas 60 dni w roku. Dwukrotnie rzadziej niż w strefie podmiejskiej, warunki termiczne określane jako bodźce ostre (amplituda dobowa powyżej 12 °C) występują w centrum miasta. Wzrasta tu również uciążliwość warunków termicznych, bowiem dni gorących jest 6-krotnie więcej niż na peryferiach. Dłuższe działanie wysokiej temperatury powietrza, a więc wzrost liczby dni gorących i upalnych, liczby dni parnych i deficytu tlenu stanowi latem silne obciążenie układu termoregulacyjnego człowieka. Zmniejszenie liczby dni mroźnych oraz skrócenie okresu przymrozkowego przyczyniają się do złagodzenia bodźców termicznych zimą, wiosną i jesienią. Prowadzi to do obniżenia bodźcowości klimatu i obniżenia sprawności termoregulacji ustroju, określanej jako zjawisko domestykacji.
Ocenę cech klimatu odczuwalnego Wrocławia przeprowadzono także na podstawie temperatury efektywnej (odczuwalnej), uwzględniającej kompleksowy wpływ temperatury i wilgotności względnej powietrza oraz prędkości wiatru na kształtowanie się odczuwalności cieplnej człowieka. Ogólnie biorąc, wielkości temperatury efektywnej (TE) są najwyższe w centrum miasta i maleją w miarę przesuwania się ku jego peryferiom. Zimą największe różnice temperatury efektywnej na korzyść centrum miasta, dochodzące do 8 °TE, występują w godzinach wczesnorannych (6 - 8 godz.) i 7 °TE w godzinach popołudniowych (14 - 16 godz.). W tej porze roku najwyraźniejsze złagodzenie odczuwalności cieplnej człowieka występuje w centrum miasta, gdzie średnie wielkości TE w ciągu całej doby są dodatnie, zaś w obszarze podmiejskim oraz w typie zabudowy niskiej willowej i wysokiej blokowej - ujemne. Tereny silnie zurbanizowane zdecydowanie przeciwdziałają nadmiernemu w zimie ochłodzeniu, co powoduje, że zabudowę śródmiejską i parki cechują najkorzystniejsze warunki klimatu odczuwalnego. Odczucie "bardzo zimno" i "zimno" występuje dwa, a nawet trzykrotnie rzadziej.
W miesiącach letnich dwukrotnie mniejsze niż zimą są różnice TE między centrum a pozostałymi typami zabudowy miejskiej. Złagodzenie warunków odczuwalności cieplnej w zabudowie śródmiejskiej zaznacza się wzrostem częstości występowania zakresu TE od 17,0° do 22,9° , charakteryzującego warunki termiczne najkorzystniejsze dla człowieka wykonującego lekką pracę (np. spacerującego). W lecie sytuacje te w porze dziennej są dwukrotnie częściej obserwowane w centrum miasta niż w obszarze podmiejskim, zaś w nocy ponad czterokrotnie częściej. Jednocześnie w centrum nie występuje w lecie odczucie "bardzo zimno", a odczucie "zimno" notowane jest sporadycznie. W dzielnicach willowych natomiast ich częstość wzrasta, obejmując w obszarze podmiejskim 26% godzin (dzień) i 36% godzin (noc). Odczucie "ciepło" i "gorąco" występuje w centrum miasta dwukrotnie częściej niż na jego peryferiach.
Reasumując, można stwierdzić, że w obrębie granic administracyjnych Wrocław cechuje się wyraźną sezonowością warunków bioklimatycznych. W okresie lata panującą pogodę odczuwa się najczęściej jako "orzeźwiająco" i "chłodno", wiosną odczucia "chłodno" i "zimno" pojawiają się prawie tak samo często, jesienią nieco częściej występuje odczucie cieplne "chłodno", a w zimie środowisko atmosferyczne odczuwa się na ogół jako "zimno" w centrum miasta i jako "bardzo zimno" w obszarze podmiejskim.
Znaczne zróżnicowanie klimatu odczuwalnego Wrocławia związane jest ze sposobem zagospodarowania poszczególnych zespołów urbanistycznych miasta. Wyspa ciepła powoduje złagodzenie bodźców cieplnych zimą, wiosną i jesienią, a stwarza warunki obciążające organizm człowieka nadmiernym ciepłem w lecie.
Wrocław, jako miasto średniej wielkości i o umiarkowanym natężeniu procesów społecznoekonomicznych, nie stwarza zagrożeń klimatyczno-ekologicznych, tak charakterystycznych dla wielomilionowych aglomeracji miejsko-przemysłowych, jak Los Angeles, Meksyk czy Londyn. Środowisko klimatyczne Wrocławia dalekie jest jednak od stanu optymalnego. Harmonijny rozwój miasta wymaga uwzględnienia w pracach planistyczno-projektowych czynników klimatycznych. Umiejętna melioracja klimatu poprzez wykorzystanie terenów zielonych i układów zabudowy zwiększających poziomą i pionową wymianę powietrza może w krótkim czasie doprowadzić do znacznej poprawy warunków życia mieszkańców. Z uwagi jednak na złożony, wieloczynnikowy wpływ miasta na klimat lokalny, opracowanie procesu decyzyjnego i uzyskiwanie pełnej informacji o możliwych konsekwencjach natury ekologicznej, wynikających z projektowanych rozwiązań urbanistycznych, powinno być rezultatem wyników badań klimatologicznych.
The climate of Wrocław is characterised by typical features of temporary and moderate climate zones. The encounter of oceanic and continental influences occurring in the area causes large variability of climate manifested by wealth of weather states. The city is thermally privileged due to its location on the Sudeten Mountains footsteps and due to the prevailing affluence of weather masses from west and south. Additional climate modifications, typical for large urban agglomeration such as islands of warmth, precipitation and bioclimatic differentiation are generated by changes of physical propriety resulting from the type of management and utilisation of urban land. The existence of urban warmth islands in Wrocław causes a number of unfavourable climatic changes. Some of them cause periodical thermal fluctuations resulting in a growing number of hot and sultry days. These fluctuations could lead to overheating of human body especially during summer period.
Literatura
| POPRZEDNIA STRONA GŁÓWNA PDF POCZĄTEK STRONY NASTĘPNA |