Zielona Brama

Rozdział 8

VIII Koszty realizacji programu

VIII.1 Wprowadzenie

W poprzednim rozdziale przedstawiono harmonogram wdrożenia "Programu ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju województwa dolnośląskiego".

W procesie wdrażania Program... bierze udział wielu partnerów, i to nie tylko poprzez aktywne uczestnictwo, ale także poprzez finansowanie inwestycji.

Opracowanie kosztów realizacji działań w latach 2001-2004 jest niezwykle trudnym zadaniem ze względu na niezwykle złożony system finansowania działań ochrony środowiska. Brakuje dokładnej informacji o wszystkich wydatkach poniesionych dotychczas przez różne instytucje finansujące (banki, fundusze, inwestorzy prywatni, władze wszystkich szczebli).

Szacunkowe wyliczenia zostały opracowane w oparciu o zapisy Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego; listę przewidywanych inwestycji, działań w tym okresie, jak również informacje z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wielkości te nie dają pełnego obrazu finansowania działań ochrony środowiska, gdyż wiele z nicch w ostatnich latach było finansowanych z prywatnych źródeł, które nie są w pełni ewidencjonowane. Prywatne osoby, firmy i zakłady wykonują przedsięwzięcia, które w pośredni i bezpośredni sposób wpływają na poprawę stanu środowiska (zmiana systemów ogrzewania, ograniczenie zużycia zasobów itp.).

Należy mieć na uwadze fakt, że budżet marszałka i wojewody jest znikomy w stosunku do potrzeb; stąd w grę wchodzą inne źródła finansowania, głównie pochodzące od samorządów, a także funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz środków pomocowych i zakładów przemysłowych.

VIII.2 Inwestowanie w ochronę środowiska w latach 2001-2004

Można zasygnalizować niewielką różnicę pomiędzy dwoma rodzajami inwestowania:

• inwestowanie w politykę ochrony środowiska, zarządzanie i badania; programy,
• inwestowanie w techniczną infrastrukturę ochrony środowiska (w dalszym opisie drugiej grupie nadano nazwę "inwestycje")

Na działania dotyczące planowania polityki ochrony środowiska musi być zarezerwowany specjalny budżet. Dotyczy to koordynacji procesu wdrażania Program..., a także polityki dla kilku specyficznych tematów, np. gospodarka odpadami, programy oczyszczania wód w zlewniach rzek, oraz szeroko pojętej współpracy władz wojewódzkich z poszczególnymi partnerami włączonymi w proces wdrażania programu. Odpowiedni budżet zarezerwowany jest także na potrzeby edukacji i informacji ekologicznej. Jak wcześniej wspomniano, władze województwa zwracają się do pozarządowych organizacji ekologicznych, aby same w znacznym zakresie realizowały politykę niniejszego programu dotyczącą tych zagadnień. Zatem omawiane koszty dotyczą jedynie najważniejszych elementów wdrożenia tej polityki.

Informacje znajdujące się w tabeli kosztów inwestycji, wdrożenia działań, zostały w przybliżeniu wyliczone na podstawie danych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (planowanych w 2001 wydatków) - należy pamiętać, iż fundusz ten w większości wypadków dofinansowuje inwestycje - zestawień potrzeb i projektów przygotowanych dla potrzeb Urzędu Marszałkowskiego na lata 2001-2003 oraz historycznych danych GUS dotyczących wydatkowania na inwestycje mające bezpośredni bądź pośredni wpływ na poprawę jakości środowiska.

Pewna część działań poprawiających stan środowiska nie została ujęta w zestawieniach finansowych, gdyż nie jest możliwe ich oszacowanie. Są to działania związane z coraz większą świadomością społeczeństwa; można do nich zaliczyć te, które są podejmowane indywidualnie przez mieszkańców, z ich własnego budżetu, np. zmiana systemu ogrzewania, wymiana okien czy energooszczędne urządzenia domowe. Powodują one zmniejszenie zużycia energii, a tym samym zmniejszanie presji na środowisko. Ich wielkość jest jednak bardzo trudna do wyceny.

Dodatkowym elementem struktury finansowania, który nie daje się bezpośrednio wycenić jest, polityka związana z egzekucją kar za przekroczenia wielkości normatywnych. Jak już wcześniej wspomniano, odpowiednia polityka umarzania i odraczania kar stymuluje działania inwestycyjne w zakresie ochrony i poprawy stanu środowiska. Ocenia się, że system odraczania kar powoduje możliwość likwidacji przyczyny naliczania kary jednocześnie wymuszając działania inwestycyjne, w których średnio 1 złotówka kary odroczonej generuje 14 złotych inwestycji proekologicznej.

Przykładowo w roku 2000 w województwie dolnośląskim około 7 milionów kar odroczonych w ten sposób spowodowało zainwestowanie w działania inwestycyjne proekologiczne ok. 90 milionów złotych.

Poniższa tabela wskazuje jedynie rząd wielkości wydatków koniecznych do realizacji zamierzeń niniejszego programu.

Tabela 1.2.: Szacunkowa kalkulacja kosztów działań związanych z wdrażaniem programu ochrony środowiska województwa dolnośląskiego w latach 2001-2004

VIII.3 Struktura finansowania

Program... zakłada realizację działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Wiele działań pozainwestycyjnych będzie wykonywanych w ramach obowiązków wynikających z zatrudnienia. Przewiduje się, że struktura finansowania wdrażania Program... w najbliższych czterech latach będzie zgodna ze strukturą wydatków w skali kraju: