Przyroda Ziemi Pilskiej
na stronach Klubu Przyrodników
www.lkp.org.pl/wlkp
[Checklist rezerwatu Kuźnik]
[Bilbliografia rezerwatu Kuźnik]
[Mapa roślinności rezerwatu Kuźnik]
[Aktualności przyrodnicze z okolic Piły]
[Bibliografia przyrodnicza Ziemi Pilskiej]
"Kuźnik" - liczący prawie 100 ha rezerwat krajobrazowy, istnieje już prawie 80 lat. Leży na północnych rubieżach Piły, na terenie nadleśnictwa Zdrojowa Góra, w obszarze przejściowym między Pojezierzem Pomorskim a Wielkopolską. Mozaika biotopów rezerwatu: od jezior przez torfowiska, bór bagienny, łęgi, olsy, dąbrowy, aż po suche bory sosnowe stanowi jego podstawowy walor i warunkuje bardzo dużą różnorodność organizmów żyjących w rezerwacie. W skład rezerwatu wchodzą dwie rynny jeziorne wcięte głęboko w sandr Gwdy. Jedna z nich - rynna Kuźniecka obejmuje niewielkie jeziora: Kuźniczek oraz Mały i Duży Kuźnik. W drugiej, równoległej rynnie leży większe Jezioro Rudnickie, przez które przepływała rzeka Ruda. Obszar między rynnami jeziornymi to Góra Cygańska, z której roztacza się rozległy widok zarówno na Jezioro Rudnickie, jak i na Kuźniki. Znaczną część rezerwatu zajmują lasy rosnące na siedliskach zastępczych, co jednak nie zmienia faktu iż rezerwat ma bardzo wysokie walory przyrodnicze.
Warto postrzegać rezerwat w nieco szerszym kontekście, pamiętając o historii przyległych terenów i nie zapominając iż w jego bezpośredniej okolicy leży szereg równie interesujących przyrodniczo obiektów. Zaliczyć można do nich ruiny browaru stanowiące ważne zimowisko nietoperzy, topolowe i kasztanowcowe aleje będące pozostałościami dawnych lokalnych traktów, rozległe łęgi źródliskowe na zachodnim brzegu Zalewu Koszyckiego, otoczony starymi dębami stawek z wątrobowcem Riccia fluitans, oraz torfowiskowe jeziora Kuźnik Bagienny i Kuźnik Olsowy leżące na północ od rezerwatu.
Do historii okolic rezerwatu nawiązuje jego nazwa. W pobliżu istaniała przez kilka wieków miejscowość "Kuźnica Pilska", w której funkcjonowała między innymi kuźnica bazująca na miejscowym surowcu - rudzie darniowej. Obecnie pozostało po osadzie niewiele śladów, choć jeszcze przed II wojną światową funkcjonowało m. in. kilka folwarków, cegielnie i browar. Do dziś odnaleźć można pozostałości cmentarza oraz resztki zabudowań.
Wracając do samego rezerwatu, zaznaczyć należy iż mimo pozornie bogatej literatury na jego temat, stan poznania przyrody "Kuźnika" jest dalece niezadowalający. Grupy, które były badane w rezerwacie to grzyby, glony, porosty, mszaki, rośliny naczyniowe, pająki, chrząszcze, mięczaki i kręgowce (zwłaszcza ptaki i nietoperze). W ostatnich latach prowadzone są badania limnologiczne oraz geomorfologiczne. Większość danych (florystycznych, ornitologicznych) pochodzi z badań różnych autorów, prowadzonych na przestrzeni kilkudziesięciu lat, skutkiem czego dane są rozproszone i niepełne. Część badań miała charakter wstępnego rozpoznania i powinna być kontynuowana (np.badania chrząszczy). Tylko nieliczne prace, głównie przedwojenne, były publikowane. Należy dołożyć starań, by wypełnić luki w znajomości przyrody rezerwatu, zapewniając tym samym podstawy do jego skutecznej ochrony.
