Projekt z dnia 15.07.2003 r. z późn. poprawkami Rady Ministrów
Tekst przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu
[Zob. uzasadnienie do ustawy]
USTAWA
z dnia .............................
o ochronie przyrody
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej, nieożywionej i krajobrazu.
Art. 2. 1. Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, właściwym wykorzystaniu oraz odnawianiu zasobów przyrody, jej tworów i składników:
1) dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów;
2) siedlisk przyrodniczych;
3) siedlisk zagrożonych, rzadkich, chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów;
4) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia;
5) roślin, zwierząt, grzybów objętych ochroną gatunkową;
6) tworów przyrody żywej, nieożywionej, kopalnych szczątków roślin, zwierząt;
7) krajobrazu;
8) zieleni w miastach, wsiach;
9) zadrzewień.
2. Celem ochrony przyrody jest:
1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
2) zachowanie różnorodności biologicznej;
3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;
4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt, grzybów wraz z ich siedliskami przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu;
5) ochrona zieleni w miastach, wsiach oraz zadrzewień;
6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów przyrody, jej tworów i składników;
7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, promocję i informowanie w dziedzinie ochrony przyrody.
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) banku genów - rozumie się przez to placówkę wyposażoną w niezbędne pomieszczenia i urządzenia, w której genotypy roślin, zwierząt albo grzybów są przechowywane poza ich naturalnym środowiskiem;
2) drzewostanie o charakterze parkowym rozumie się przez to zespoły drzew ukształtowane funkcjonalnie i estetycznie, mające wartość przyrodniczą lub zabytkową;
3) gatunku o znaczeniu priorytetowym rozumie się przez to gatunek, za który Wspólnota Europejska ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości jego naturalnego zasięgu;
a) które są zagrożone, z wyjątkiem tych gatunków, których naturalny zasięg na terytorium Wspólnoty Europejskiej jest zasięgiem krańcowym i które nie są zagrożone lub podatne na zagrożenie,
b) podatne na zagrożenie, to znaczy, o których sądzi się, że mogą w najbliższej przyszłości przejść do kategorii gatunków zagrożonych, jeżeli czynniki będące przyczyną zagrożenia będą na nie nadal oddziaływać,
c) rzadkie, to znaczy o niewielkich populacjach, które nie są obecnie zagrożone ani też podatne na zagrożenie ale podlegają ryzyku zagrożenia, występując w obrębie ograniczonych obszarów albo będąc znacznie rozproszone na większym obszarze,
d) endemiczne i wymagające specjalnej ochrony ze względu na szczególny charakter ich siedliska i potencjalne oddziaływanie ich eksploatacji na te siedliska oraz potencjalne oddziaływanie ich eksploatacji na stan ich ochrony;
5) korytarzu ekologicznym - rozumie się przez to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt, grzybów;
6) obszarze specjalnej ochrony rozumie się przez to obszar wyznaczony dla ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w granicach którego ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia, w dowolnym jego okresie albo stadium rozwoju;
7) obszarze ważnym dla Wspólnoty Europejskiej rozumie się przez to obszar, który w regionie biogeograficznym, do którego należy, w znaczący sposób przyczynia się do zachowania lub odtworzenia stanu sprzyjającego ochronie rodzaju siedliska przyrodniczego oraz siedliska gatunków roślin i zwierząt, dla których wyznacza się obszar Natura 2000, a także może się znacząco przyczynić do spójności tych obszarów lub przyczynia się znacząco do zachowania różnorodności biologicznej w danym regionie biogeograficznym;
8) ochronie częściowej - rozumie się przez to ochronę gatunków roślin, zwierząt, grzybów dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji i pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części;
9) ochronie czynnej rozumie się przez to stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt, grzybów;
10) ochronie ex situ rozumie się przez to ochronę gatunków roślin, zwierząt, grzybów poza miejscem ich naturalnego występowania oraz ochronę skał, skamieniałości i minerałów w miejscach ich przechowywania;
11) ochronie in situ rozumie się przez to ochronę gatunków roślin, zwierząt, grzybów, a także elementów przyrody nieożywionej, w miejscach ich naturalnego występowania;
12) ochronie krajobrazowej - rozumie się przez to zrównoważony rozwój obszaru oraz zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu;
13) ochronie ścisłej - rozumie się przez to całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną, a w przypadku gatunków całoroczną ochronę należących do nich osobników i ich stadiów rozwojowych;
14) ogrodzie botanicznym rozumie się przez to urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, będący miejscem ochrony ex situ, uprawy roślin różnych stref klimatycznych i środowisk życia, uprawy roślin określonego gatunku oraz prowadzenia badań naukowych, edukacji;
15) ogrodzie zoologicznym - rozumie się przez to urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, gdzie zwierzęta należące do gatunków dziko występujących są hodowane i utrzymywane w celu ochrony ex situ, prowadzenia badań naukowych, edukacji, a także w celu ich publicznej ekspozycji nie mniej niż 7 dni w roku;
16) ostoi rozumie się przez to miejsce o warunkach sprzyjających egzystencji roślin, zwierząt, grzybów zagrożonych i rzadkich gatunków;
17) ośrodku rehabilitacji zwierząt rozumie się przez to miejsce, w którym jest prowadzone leczenie i rehabilitacja zwierząt dziko występujących, wymagających okresowej opieki człowieka, w celu przywrócenia ich do przyrody;
19) pozyskaniu rozumie się przez to:
a) zbiór roślin lub grzybów gatunków chronionych albo ich części ze stanowisk naturalnych, do celów gospodarczych,
b) chwytanie, łowienie lub zbieranie zwierząt oraz ich części i produktów pochodnych, do celów gospodarczych,
c) eksploatację lub wydobywanie skamieniałości, zwłaszcza kopalnych szczątków roślin lub zwierząt;
20) różnorodności biologicznej rozumie się przez to zróżnicowanie żywych organizmów występujących w ekosystemach, w obrębie gatunku i pomiędzy gatunkami, oraz zróżnicowanie ekosystemów;
21) siedlisku o znaczeniu priorytetowym rozumie się przez to typ siedliska przyrodniczego zagrożonego zanikiem, w odniesieniu do ochrony którego Wspólnota Europejska ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości jego naturalnego zasięgu;
22) siedlisku przyrodniczym - rozumie się przez to obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne;
23) siedlisku roślin, siedlisku zwierząt lub siedlisku grzybów - rozumie się przez to obszar występowania roślin, zwierząt lub grzybów, w ciągu całego życia lub dowolnym stadium ich cyklu biologicznego;
24) specjalnym obszarze ochrony rozumie się przez to obszar ważny dla Wspólnoty Europejskiej, wyznaczony w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych albo populacji zagrożonych wyginięciem gatunków roślin lub zwierząt, albo w celu odtworzenia właściwego stanu siedlisk lub stanu populacji tych gatunków, sprzyjającego ich dalszej ochronie;
25) stanie siedliska przyrodniczego rozumie się przez to sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze oraz na typowe dla niego gatunki, które mogą mieć wpływ na jego długofalowe rozmieszczenie, strukturę i funkcjonowanie oraz na długoterminowe przetrwanie typowych dla niego gatunków;
26) starodrzewiu - rozumie się przez to drzewostan lub pojedyncze drzewa, które przekroczyły fazę kulminacji przyrostu;
28) terenach zieleni - rozumie się przez to tereny znajdujące się w granicach miast oraz wsi o zwartej zabudowie, pokryte roślinnością, wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, użytkowane lub przeznaczone na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, zdrowotne, dydaktyczno-wychowawcze, estetyczne, których funkcja i układ przestrzenny tworzą główny i samoistny obszar jednostkowy, takie jak parki spacerowo-wypoczynkowe, gminne, zdrojowe, uzdrowiskowe, etnograficzne, sportowe, rozrywki oraz ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie, dziecięce, ogrody i parki zabytkowe, pracownicze ogrody działkowe, arboreta, alpinaria, zieleńce, grodziska, kurhany, zabytkowe fortyfikacje, a także zieleń towarzyszącą obiektom budowlanym, której funkcja i układ przestrzenny stanowią uzupełnienie tego obiektu, tworząc wspólnie układ przestrzenny, towarzyszący ulicom, placom, komunikacji kolejowej i lotniczej, budynkom użyteczności publicznej, terenom składowym i przemysłowym;
29) typie siedliska przyrodniczego o priorytetowym znaczeniu dla Wspólnoty Europejskiej rozumie się przez to typ siedliska przyrodniczego zagrożony zanikiem, którego ochrona wymaga współdziałania w skali międzynarodowej;
30) udostępnianiu - rozumie się przez to fotografowanie lub filmowanie w celach zarobkowych oraz korzystanie z zasobów przyrody, jej tworów i składników w celach naukowych, turystycznych i edukacyjnych;
31) walorach krajobrazowych - rozumie się przez to wartości ekologiczne, estetyczne lub kulturowe obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu i elementy przyrodnicze, ukształtowane przez siły przyrody lub działalność człowieka;
32) właściwym stanie gatunku - rozumie się przez to stan, w którym dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek utrzymuje się jako trwały składnik swojego siedliska, jego zasięg nie zmniejsza się ani też nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości oraz istnieje i będzie istniało w przyszłości siedlisko wystarczająco duże, aby utrzymać populację tego gatunku;
33) właściwym stanie ochrony gatunków rozumie się przez to stan oceniony na podstawie liczebności populacji gatunków roślin, zwierząt, grzybów wskazujący na ich zdolność do trwałej egzystencji w granicach naturalnego zasięgu, który w dającej się przewidzieć przyszłości nie powinien ulec zmniejszeniu;
34) właściwym stanie siedlisk - rozumie się przez to stan, w którym naturalny zasięg siedliska oraz obszary mieszczące się w obrębie tego zasięgu są stałe lub zwiększają się, a specyficzna struktura i funkcje konieczne dla długotrwałego zachowania właściwego stanu charakterystycznych dla niego gatunków roślin, zwierząt, grzybów, istnieją i będą istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości;
35) wstępie do parku narodowego albo rezerwatu przyrody rozumie się przez to wejście lub wjazd na obszary objęte ochroną ścisłą lub częściową w celu poznawczym, turystycznym lub rekreacyjnym;
36) zadrzewieniach - rozumie się przez to drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub krzewy, albo ich skupiska nie będące lasem w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 12, poz. 136, Nr 86, poz. 958 i Nr 120 , poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984 i Nr 200, poz. 1682 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i poz. 721), wraz z terenem, na którym występują i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu, spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno-kulturowe;
37) zagrożeniach wewnętrznych rozumie się przez to czynniki mogące wywołać niekorzystne zmiany cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych zasobów, tworów i składników chronionej przyrody, walorów krajobrazowych oraz przebiegu procesów przyrodniczych, wynikające z przyczyn naturalnych lub z działalności człowieka w granicach obszarów lub obiektów podlegających ochronie prawnej;
38) zagrożeniach zewnętrznych - rozumie się przez to czynniki mogące wywołać niekorzystne zmiany cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych zasobów, tworów i składników chronionej przyrody, walorów krajobrazowych oraz przebiegu procesów przyrodniczych, wynikające z przyczyn naturalnych lub z działalności człowieka, mających swoje źródło poza granicami obszarów lub obiektów podlegających ochronie prawnej.
Art. 4. Cele ochrony przyrody są realizowane przez:
1) uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w polityce ekologicznej państwa, programach ochrony środowiska przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, strategiach rozwoju województw, wojewódzkich i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w działalności gospodarczej lub inwestycyjnej;
2) obejmowanie zasobów przyrody, jej tworów i składników formami ochrony przyrody;
3) opracowanie i realizację ustaleń planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie prawnej, programów ochrony gatunków, siedlisk i szlaków migracji gatunków chronionych;
4) realizację Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań;
5) prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej lub promocyjnej na rzecz ochrony przyrody.
Art. 5. 1. Obowiązkiem organów administracji publicznej, jednostek organizacyjnych, osób prawnych, osób fizycznych jest dbałość o ochronę przyrody będącej dziedzictwem i bogactwem narodowym.
2. Organy administracji publicznej są obowiązane do zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody.
3. Obowiązkiem organów administracji publicznej, instytucji naukowych i oświatowych, a także publicznych środków masowego przekazu jest popularyzowanie, informowanie i promocja ochrony przyrody.
Rozdział 2
Formy ochrony przyrody
Art. 6. 1. Formami ochrony przyrody są:
1) parki narodowe;
2) rezerwaty przyrody;
3) parki krajobrazowe;
4) obszary chronionego krajobrazu;
5) obszary Natura 2000;
6) pomniki przyrody;
7) stanowiska dokumentacyjne;
8) użytki ekologiczne;
9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe;
10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
2. Obszary wymienione w ust. 1 w pkt 1- 4 tworzą krajowy system obszarów chronionych, który stanowi układ przestrzenny wzajemnie uzupełniających się form ochrony przyrody.
3. W drodze porozumienia z sąsiednimi państwami mogą być wyznaczane przygraniczne obszary cenne pod względem przyrodniczym, w celu ich wspólnej ochrony.
4. Poddanie pod ochronę w formie parku narodowego lub rezerwatu przyrody obszarów, które stanowią nieruchomości nie będące własnością Skarbu Państwa, następuje za zgodą właściciela, a przy braku tej zgody w trybie wywłaszczenia.
Art. 7. 1. Park narodowy obejmuje obszar, wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
2. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej ekosystemów, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.
3. Park narodowy jest państwową jednostką budżetową w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 28 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148, Nr 45, poz. 391 i Nr 65, poz. 594).
4. Statut parku narodowego określający strukturę organizacyjną parku narodowego nadaje minister właściwy do spraw środowiska w drodze zarządzenia.
Art. 8. 1. Nadzór nad parkami narodowymi sprawuje minister właściwy do spraw środowiska.
2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje:
1) zatwierdzanie planów finansowych oraz sporządzanie sprawozdań zbiorczych z działalności parków narodowych;
2) zatwierdzanie rocznych zadań rzeczowych, wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych;
3) koordynowanie działalności naukowej i edukacyjnej;
4) koordynowanie działalności Straży Parku Narodowego;
5) kontrolę parków narodowych w zakresie ich funkcjonowania;
6) kontrolę w zakresie organizacji i funkcjonowania Służby Parków Narodowych.
Art. 9. 1. Utworzenie parku narodowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy, otulinę i nieruchomości Skarbu Państwa nie przechodzące w trwały zarząd parku narodowego; likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku narodowego następuje wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych.
2.Utworzenie, powiększenie, zmniejszenie lub likwidacja parku narodowego może nastąpić tylko po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze działania planuje się powyższe zmiany, oraz po zaopiniowaniu, w terminie jednego miesiąca od dnia przedłożenia tych zmian, przez zainteresowane organizacje pozarządowe. Niezłożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za brak uwag.
3. Nieruchomości Skarbu Państwa położone w granicach parku narodowego i służące realizacji jego celów, zostają oddane w trwały zarząd parku narodowego, na zasadach określonych w rozdziale 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 154, poz. 1800, z 2002r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 126, poz. 1070, Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003r. Nr 80, poz. 720 i poz. 721, Nr 96, poz. 874).
4. Administrowanie obszarami morskimi, położonymi w granicach parku narodowego, odbywa się na podstawie działu III ustawy z dnia 21 marca 1991 roku o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. Nr 32, poz. 131, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, z 1995 r. Nr 7, poz. 31 i Nr 47, poz. 243, z 1996 r. Nr 34, poz. 145, z 1997 r. Nr 111, poz. 726, z 1999 r. Nr 70, poz. 778, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1321, z 2001 r. Nr 129, poz. 1441 i Nr 138, poz. 1546 oraz z 2002 r. Nr 166, poz. 1361).
5. Dyrektorowi parku narodowego przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości, położonej w granicach parku narodowego, na rzecz Skarbu Państwa.
6. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej parku narodowego wymagają uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego w zakresie ustaleń tych planów, mogących mieć negatywny wpływ na ochronę przyrody parku narodowego.
Art. 10. 1. Na obszarach graniczących bezpośrednio z parkiem narodowym wyznacza się otulinę parku narodowego.
2. W otulinie może być utworzona strefa ochronna zwierząt łownych, ze względu na potrzebę ochrony zwierząt w parku narodowym.
3. Strefa ochronna zwierząt łownych nie podlega włączeniu w granice obwodów łowieckich.
4. Minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, strefę ochronną zwierząt łownych, określając obszary wchodzące w jej skład oraz kryteria i sposoby utrzymania właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych.
5. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował:
1) ochroną gatunków zwierząt łownych w parkach narodowych;
2) tworzeniem strefy bezpieczeństwa dla gatunków zwierząt łownych wychodzących na żerowiska poza obszar parku narodowego;
3) utrzymaniem właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych na obszarze parku narodowego w celu zachowania równowagi przyrodniczej.
6. Ochrona zwierząt łownych w strefie ochronnej zwierząt łownych należy do zadań dyrektora parku narodowego.
Art. 11. 1. Obszar parku narodowego jest udostępniany w celach turystycznych, naukowych, edukacyjnych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym.
3. Za wstęp do parku narodowego lub na niektóre jego obszary, za udostępnianie parku narodowego lub niektórych jego obszarów mogą być pobierane opłaty.
4. Wysokość opłat, o których mowa w ust. 3, ustala dyrektor parku narodowego.
5. Opłata za wstęp do parku nie może przekroczyć 0,75% kwoty 800 zł waloryzowanej o prognozowany średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjęty w ustawie budżetowej.
6. Opłaty, o których mowa w ust. 3, pobiera się w formie wykupu biletu wstępu jednorazowego lub wstępu wielokrotnego, w miejscach pobierania opłat, lub wnosi się na rachunek bankowy parku narodowego.
7. Opłat za wstęp do parku narodowego lub na niektóre jego obszary nie pobiera się od:
1) dzieci w wieku do 7 lat;
2) osób, które posiadają zezwolenie dyrektora parku narodowego na prowadzenie badań naukowych w zakresie ochrony przyrody;
3) uczniów szkół, studentów odbywający zajęcia dydaktyczne w parku narodowym w zakresie uzgodnionym z dyrektorem parku narodowego;
4) mieszkańców gmin położonych w granicach parku narodowego i gmin graniczących z parkiem narodowym;
5) osób udających się do wyznaczonych w parku narodowym plaż;
6) osób udających się do miejsc kultu religijnego.
8. Opłatę za wstęp do parku narodowego lub na niektóre jego obszary, w wysokości 50% stawki opłaty ustalonej przez dyrektora parku narodowego, pobiera się od:
1) uczniów szkół, studentów;
2) emerytów, rencistów;
3) osób niepełnosprawnych;
4) żołnierzy służby czynnej.
9. Dowód uiszczenia opłat, o których mowa w ust. 3, należy zachować do kontroli do czasu opuszczenia granic parku narodowego.
10. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, parki narodowe lub niektóre ich obszary, za wstęp do których pobiera się opłaty.
11. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 10, będzie się kierował zróżnicowaniem walorów przyrodniczych i krajobrazowych parku narodowego, nasileniem ruchu turystycznego i jego oddziaływaniem na przyrodę parku narodowego.
Art. 12. 1. Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt, siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych lub krajobrazowych.
2. Wokół rezerwatu przyrody może być wyznaczona otulina.
3. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, uznaje za rezerwat przyrody obszar, o którym mowa w ust. 1, określając jego nazwę, położenie, cele ochrony, podając rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także określa sprawującego nadzór nad rezerwatem, oraz może wyznaczyć otulinę; wojewoda za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska i po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady ochrony przyrody może zmniejszyć lub zwiększyć obszar rezerwatu przyrody, a w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych znieść tę formę.
4. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić opłaty za wstęp na obszar rezerwatu przyrody kierując się potrzebą utrzymania w nim infrastruktury turystycznej i edukacyjnej.
5. Wojewoda ustala stawki opłat, o których mowa w ust. 4, przy czym opłaty za jednorazowy wstęp do rezerwatu nie mogą przekraczać 0,75% kwoty 800 zł waloryzowanej o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjęty w ustawie budżetowej.
7. Jeżeli obowiązek uznania za rezerwat przyrody danego obszaru wynika z zobowiązań międzynarodowych, a wojewoda odmówił uznania takiego rezerwatu, minister właściwy do spraw środowiska może uznać, w drodze rozporządzenia, za rezerwat przyrody obszar, w granicach którego znajdują się siedliska przyrodnicze, siedliska roślin, siedliska zwierząt, siedliska grzybów uznanych za ginące lub zagrożone wyginięciem, jak również twory i składniki przyrody nieożywionej, mające wartość naukową, przyrodniczą, kulturową lub krajobrazową, określając nazwę, położenie, cele ochrony, podając rodzaj, typ i podtyp, a także określa sprawującego nadzór nad rezerwatem, oraz może wyznaczyć otulinę.
Art. 13. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje, typy i podtypy rezerwatów przyrody.
2. Minister wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie kierował się potrzebą zapewnienia obszarom cennym przyrodniczo, zróżnicowanym pod względem wartości przyrodniczych, ochrony rezerwatowej oraz wytypowania reprezentatywnej liczby rezerwatów przyrody, ze względu na dominujący przedmiot ochrony i główny typ ekosystemu.
Art. 14. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się:
1) budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody;
2) rybactwa, z wyjątkiem obszarów ustalonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych;
3) budowy obiektów budowlanych stwarzających zagrożenie wewnętrzne;
5) pozyskiwania lub niszczenia roślin oraz grzybów;
6) dokonywania zmian zasobów przyrody, jej tworów i składników oraz obszarów objętych ochroną;
7) użytkowania, uszkadzania oraz zanieczyszczania obiektów oraz obszarów podlegających ochronie prawnej;
8) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody;
9) pozyskiwania skał, w tym torfu oraz skamieniałości, zwłaszcza kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu;
10) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów;
11) palenia ognisk, wyrobów tytoniowych, używania źródeł światła o otwartym płomieniu, poza miejscami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
12) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a także rolniczej;
13) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów;
14) zbioru dziko występujących roślin, grzybów oraz ich części, poza miejscami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
15) amatorskiego połowu ryb, poza miejscami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
16) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, poza szlakami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
17) wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną;
18) wspinaczki, eksploatacji jaskiń lub zbiorników wodnych, poza miejscami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
19) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach będących w trwałym zarządzie parku narodowego wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
20) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków nie związanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa powszechnego, na obiektach lub obszarach podlegających ochronie prawnej;
21) sprzedaży i spożywania napojów alkoholowych na obszarach objętych ochroną ścisłą i czynną;
22) zakłócania ciszy;
23) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, poza akwenami lub szlakami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
24) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;
25) biwakowania, poza miejscami wyznaczonymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
26) prowadzenia badań naukowych w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody - bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody;
27) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów poza ich naturalne miejsca występowania, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska;
28) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych;
29) organizacji imprez i przedsięwzięć rekreacyjno-sportowych w parku narodowym bez zgody dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:
1) wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych;
2) konieczności likwidacji nagłych zagrożeń oraz wykonywania czynności nie ujętych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych za zgodą organu ustanawiającego plan ochrony lub zadania ochronne;
3) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym;
4) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
5) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Art. 15. 1. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, krajobrazowe, historyczne i kulturowe w celu zachowania, popularyzacji i upowszechniania tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
2. Wokół parku krajobrazowego może być wyznaczona otulina.
3. Utworzenie parku krajobrazowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, szczególne cele ochrony oraz zakazy właściwe dla danego parku krajobrazowego lub jego części, wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 16 ust. 1, wynikające z potrzeb jego ochrony; likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewódzką radę ochrony przyrody oraz właściwe miejscowo rady gmin, z powodu bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych i walorów krajobrazowych na obszarach projektowanych do wyłączenia spod ochrony.
4. Projekt rozporządzenia w sprawie utworzenia, zmiany granic lub likwidacji parku krajobrazowego wymaga opinii właściwej miejscowo rady gminy; niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za akceptację projektu.
5. Statut parku krajobrazowego lub zespołu parków krajobrazowych, określający strukturę organizacyjną parku lub zespołu parków nadaje wojewoda, w drodze zarządzenia.
6. Grunty rolne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu.
7. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej parku krajobrazowego i jego otuliny wymagają uzgodnienia z właściwym wojewodą.
8. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje działalność parków krajobrazowych w zakresie ochrony przyrody, walorów krajobrazowych, wartości historycznych i kulturowych.
Art. 16. 1. W parku krajobrazowym mogą być wprowadzone następujące zakazy:
1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003r. Nr 46, poz. 392 i Nr 80, poz. 721);
2) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb, polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej;
3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
4) wypalania roślinności i jej szczątków, jeżeli nie jest ono związane z prowadzeniem racjonalnej gospodarki leśnej, rolnej lub robót związanych z ochroną przeciwpowodziową;
5) pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, zwłaszcza kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
7) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody oraz racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej i rybackiej;
8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej i gospodarce rybackiej;
9) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego;
10) likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
11) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych;
12) prowadzenia chowu i hodowli zwierząt metodą bezściółkową;
13) utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych;
14) organizowania rajdów motorowych i samochodowych;
15) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą zadań realizowanych na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa, akcji ratowniczej oraz inwestycji realizujących cele publiczne, w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obligatoryjne i przeprowadzone postępowanie o oddziaływaniu na środowisko nie wykazało niekorzystnego wpływu na przyrodę parku krajobrazowego.
4. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 15, nie dotyczy statków jednostek ratowniczych, jednostek organizacyjnych właściciela wód lub urządzeń wodnych zlokalizowanych na wodach, inspektorów żeglugi śródlądowej, Państwowej i Społecznej Straży Rybackiej, promów leżących w ciągu dróg publicznych, prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej oraz wykonywania zadań z zakresu ochrony przyrody przez Służbę Parków Krajobrazowych.
Art. 17. 1. Dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, sporządza się i realizuje plan ochrony.
2. Plan ochrony, o którym mowa w ust. 1, ustanawia się w ciągu 5 lat od dnia utworzenia parku narodowego, uznania obszaru za rezerwat przyrody albo utworzenia parku krajobrazowego.
Art. 18. 1. Projekt planu ochrony sporządza dla:
1) parku narodowego - dyrektor parku narodowego;
2) rezerwatu przyrody - organ, który uznał dany obszar za rezerwat przyrody lub po uzgodnieniu z tym organem - zarządzający albo nadzorujący rezerwat;
3) parku krajobrazowego - dyrektor parku krajobrazowego lub dyrektor zespołu parków krajobrazowych.
2. Projekt planu ochrony podlega zaopiniowaniu przez właściwą terytorialnie radę gminy; niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu planu ochrony uznaje się za akceptację tego projektu.
3. Projekt planu ochrony dla rezerwatu przyrody, o którym mowa w art. 12 ust. 3, wymaga akceptacji ministra właściwego do spraw środowiska.
4. Ustalenia zawarte w planie ochrony, w zakresie infrastruktury technicznej, ochrony środowiska, obszarów wyłączonych z zabudowy, zagospodarowania turystycznego i sposobów użytkowania gruntów oraz zakazy dla form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6-9, są wiążące dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
5. Minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 12 ust. 7, w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania projektu od dyrektora parku sporządzającego projekt planu lub odmawia jego ustanowienia, jeżeli plan nie będzie realizował celów ochrony przyrody; plan ochrony może być zmieniony jeżeli wynika to z potrzeb ochrony przyrody.
6. Wojewoda ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3, w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania projektu planu przedłożonego przez sporządzającego projekt planu lub odmawia jego ustanowienia, jeżeli plan nie będzie realizował celów ochrony przyrody; plan ochrony może być zmieniony jeżeli wynika to z potrzeb ochrony przyrody.
7. Plan ochrony dla rezerwatu przyrody, o którym mowa w art. 12 ust. 3, położonego na terenie kilku województw, ustanawia wojewoda, na terenie którego znajduje się największa powierzchnia tego rezerwatu, w porozumieniu z właściwymi wojewodami.
8. Plan ochrony dla parku krajobrazowego, położonego na terenie kilku województw, ustanawia wojewoda, na którego terenie znajduje się siedziba tego parku, w porozumieniu z właściwymi wojewodami.
Art. 19. 1. Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz parków krajobrazowych sporządza się na okres 20 lat, z uwzględnieniem:
1) charakterystyki i diagnozy (oceny) stanu przyrody;
2) identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych;
3) charakterystyki i oceny uwarunkowań społecznych i gospodarczych;
4) analizy skuteczności dotychczasowych sposobów ochrony;
5) charakterystyki i oceny stanu zagospodarowania przestrzennego.
2. Prace przy sporządzaniu planów ochrony, o których mowa w ust. 1, polegają na:
1) diagnozie stanu zasobów przyrody, tworów i składników przyrody, walorów krajobrazowych, wartości kulturowych oraz istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, która może być wykonana w formie szczegółowych opisów;
2) opracowaniu koncepcji ochrony zasobów przyrody, tworów i składników przyrody, wartości kulturowych, a także eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych;
3) wskazaniu zadań ochronnych z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji.
3. Plan ochrony dla parku narodowego oraz rezerwatu przyrody uwzględnia:
1) cele ochrony przyrody oraz przyrodnicze i społeczne uwarunkowania ich realizacji;
2) identyfikację oraz sposoby eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków;
3) wskazania obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej;
4) działania ochronne na obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji tych działań;
5) wskazanie obszarów i sposoby ich udostępniania dla celów naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych;
6) wskazanie miejsc, w których może być prowadzona działalność wytwórcza lub handlowa;
7) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych.
1) cele ochrony przyrody, oraz przyrodnicze, społeczne i gospodarcze uwarunkowania ich realizacji;
2) identyfikację oraz sposoby eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków;
3) wskazanie obszarów realizacji działań ochronnych;
4) zakres prac związanych z ochroną przyrody i kształtowaniem krajobrazu;
6) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych.
Art. 20. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego,w drodze rozporządzenia:
1) tryb sporządzania projektu planu ochrony;
2) zakres prac dla potrzeb sporządzenia projektu planu ochrony;
3) zakres i sposoby ochrony zasobów przyrody, tworów i jej składników.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony zasobów przyrody, tworów i składników przyrody żywej i nieożywionej w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz parkach krajobrazowych, z uwzględnieniem możliwości technicznych, organizacyjnych, finansowych, poziomu wiedzy i nauki w zakresie ochrony przyrody.
Art. 21. 1. Dla parku narodowego lub rezerwatu przyrody, do czasu sporządzenia planu ochrony, sprawujący nadzór sporządza wykaz i opis zadań ochronnych, ustanowionych w drodze zarządzenia przez organ upoważniony do ustanawiania planu ochrony; projekt zarządzenia wojewody wymaga zgody ministra właściwego do spraw środowiska.
2. Zadania ochronne, o których mowa w ust. 1:
2) opisują sposoby ochrony czynnej ekosystemów, z podaniem rodzaju, rozmiaru i lokalizacji poszczególnych zadań;
3) opisują sposoby czynnej ochrony gatunków roślin, zwierząt lub grzybów;
4) wskazują obszary objęte ochroną ścisłą, czynną oraz krajobrazową.
3. Zadania ochronne, o których mowa w ust. 1, mogą być ustanawiane na rok lub równocześnie na kolejne lata, nie dłużej jednak niż na okres do 5 lat.
Art. 22. 1. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką, wypoczynkiem, pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.
2. Wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, położenie, obszar, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów, zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części, wybrane spośród zakazów wymienionych w art. 23 ust. 1, wynikające z potrzeb jego ochrony, a także sprawującego nadzór; likwidacja lub zmniejszenie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewódzką radę ochrony przyrody oraz właściwe miejscowo rady gmin, z powodu bezpowrotnej utraty wyróżniającego się krajobrazu o zróżnicowanych ekosystemach i możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką, wypoczynkiem.
3. Projekt rozporządzenia w sprawie wyznaczenia lub powiększenia obszaru chronionego krajobrazu wymaga opinii właściwej miejscowo rady gminy; niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za akceptację projektu.
4. Jeżeli wojewoda nie wprowadził ochrony, o której mowa w ust. 1, obszar chronionego krajobrazu może być wyznaczony przez radę gminy.
5. Uchwała rady gminy w sprawie wyznaczenia obszaru chronionego krajobrazu, zawiera dane, o których mowa w ust. 2.
6. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w części dotyczącej obszaru chronionego krajobrazu, wymagają uzgodnienia z właściwym wojewodą.
Art. 23. 1. Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:
1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb, polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką;
2) likwidowania, niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
3) wypalania roślinności i jej szczątków, jeżeli nie jest ono związane z racjonalną gospodarką leśną, rolną wodną, rybacką;
4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, zwłaszcza kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna i rybacka;
7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;
8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej;
9) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od linii brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, akcji ratowniczej oraz inwestycji realizujących cele publiczne w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Art. 24. 1. Obszar Natura 2000 obejmuje obszary specjalnej ochrony, wyznaczone dla ochrony ostoi dziko występujących gatunków ptaków lub specjalne obszary ochrony, wyznaczone dla ochrony siedlisk przyrodniczych lub dla siedlisk dziko występujących roślin lub siedlisk zwierząt.
2. Obszar, o którym mowa w ust. 1, może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6-9.
Art. 25. 1. Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje projekt listy obszarów Natura 2000 i przekazuje ją do Komisji Europejskiej.
2. Projekt listy obszarów Natura 2000 opracowuje się zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
3. Minister właściwy do spraw środowiska przedkłada Radzie Ministrów projekt listy obszarów Natura 2000 w celu wyrażenia zgody na jej przekazanie do Komisji Europejskiej.
Art. 26. 1. Jeżeli Komisja Europejska zatwierdzi obszar z listy obszarów Natura 2000, obszar Natura 2000 wyznacza minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi i ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, w drodze rozporządzenia, podając jego nazwę, położenie, obszar, przebieg granicy, cel i przedmiot ochrony oraz sprawującego nadzór nad tym obszarem.
2. Projekt rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1, wymaga uzyskania opinii właściwych terytorialnie rad gmin; niezłożenie opinii w terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uznaje się za akceptację projektu.
Art. 27. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt, ze wskazaniem siedlisk i gatunków o znaczeniu priorytetowym, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszaru Natura 2000, sposoby wyboru ich reprezentatywnej liczby i powierzchni, a także sposoby ochrony tych siedlisk oraz kryteria ich typowania dla obszarów Natura 2000.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony obszarów:
1) na których występują siedliska zagrożone zanikiem w granicach ich naturalnego zasięgu lub mające niewielki zasięg;
2) które stanowią wybitne przykłady typowych cech regionu biogeograficznego na obszarze kraju;
3) w obrębie, których występują zagrożone populacje dziko występujących gatunków roślin i zwierząt.
Art. 28.1. Dla obszaru Natura 2000 minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony na okres 20 lat, uwzględniający ekologiczne właściwości siedlisk przyrodniczych i siedlisk roślin lub siedlisk zwierząt, dla ochrony których obszar ten został wyznaczony; plan ochrony może być zmieniony jeżeli wynika to z potrzeb ochrony siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin lub siedlisk zwierząt.
2. Jeżeli obszar Natura 2000 obejmuje tereny użytkowane rolniczo lub wody oddane do rybackiego korzystania, minister właściwy do spraw środowiska ustanawia plan ochrony, o którym mowa w ust. 1, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi i ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej.
3. Projekt planu ochrony, o którym mowa w ust. 1, sporządza nadzorujący obszar Natura 2000, w ciągu 5 lat od dnia wyznaczenia tego obszaru.
4. Plan ochrony zawiera:
1) opis zidentyfikowanych i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz sposoby eliminacji lub ograniczania tych zagrożeń i ich skutków;
2) opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego stanu siedlisk i gatunków, o których mowa w ust. 2;
3) wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres stosowny do potrzeb;
4) zakres monitoringu przyrodniczego.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i siedlisk zwierząt, dla ochrony których wyznacza się obszary Natura 2000.
3. Plan ochrony ustanowiony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, powinien być zintegrowany z planem ochrony ustanowionym dla obszaru Natura 2000, jeżeli obszar ten został wyznaczony na terenie parku narodowego, rezerwatu przyrody lub parku krajobrazowego.
4. Nadzorujący obszar Natura 2000 sporządza co 6 lat ocenę realizacji ustaleń planu ochrony zawierającą informacje dotyczące podejmowanych działań ochronnych oraz wpływ tych działań na stan ochrony typów siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których został wyznaczony obszar Natura 2000, a także wyniki monitorowania i nadzoru tych działań.
Art. 30. 1. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, prowadząc ewidencję danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony.
2. Koordynacja, o której mowa w ust. 1, polega na:
1) wydawaniu zaleceń i wytycznych w zakresie ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000;
2) określaniu zakresu i żądaniu informacji dotyczących ochrony i funkcjonowania obszarów Natura 2000;
3) kontroli realizacji ustaleń planów ochrony dla obszarów Natura 2000.
3. Minister właściwy do spraw środowiska jest odpowiedzialny za składanie do Komisji Europejskiej raportów i notyfikacji dotyczących obszarów Natura 2000.
Art. 31. 1. W stosunku do siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i siedlisk zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000, jest zabronione podejmowanie działań, które mogą pogorszyć ich stan.
2. Każdy plan lub projekt przedsięwzięcia nie związanego bezpośrednio lub nie wynikającego z ochrony obszaru Natura 2000, o potencjalnym bezpośrednim lub pośrednim wpływie na stan tego obszaru, podlega ocenie dokonanej na podstawie tytułu I działu VI ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, pod względem ewentualnych skutków przedsięwzięcia w odniesieniu do chronionych siedlisk lub gatunków.
3. Koszt wykonania oceny, o której mowa w ust. 2, ponosi podmiot zamierzający zrealizować plan lub projekt przedsięwzięcia.
4. Na podstawie oceny, o której mowa w ust. 2, właściwy terytorialnie wojewoda może zezwolić na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia w razie niestwierdzenia negatywnego wpływu tego przedsięwzięcia na siedliska i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000 oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwej terytorialnie rady gminy.
Art. 32. 1. Jeżeli realizację planu lub projektu przedsięwzięcia uzasadniają potrzeby bezpieczeństwa powszechnego, przyczyny natury społecznej lub ekonomicznej, niezależnie od wyników oceny, o której mowa w art. 31 ust. 2, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, podejmuje się działania kompensacji przyrodniczej, niezbędne do zapewnienia spójności funkcjonowania obszarów Natura 2000, polegające na wyznaczeniu innego obszaru o równorzędnych lub zbliżonych wartościach przyrodniczych albo na odtworzeniu podobnych siedlisk na innych obszarach.
2. Wojewoda, w drodze decyzji administracyjnej, ustala zakres kompensacji przyrodniczej, miejsce, termin, sposób wykonania tej kompensacji.
3. Decyzję, o której mowa w ust. 2, wojewoda przekazuje do wiadomości ministrowi właściwemu do spraw środowiska, a także informuje ministra o wykonaniu decyzji.
4. Koszty kompensacji przyrodniczej ponosi wykonawca planu lub przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 1.
5. Minister właściwy do spraw środowiska informuje Komisję Europejską o realizacji przedsięwzięcia na obszarze Natura 2000, o którym mowa w ust. 1, oraz o zastosowanej kompensacji przyrodniczej.
Art. 33. 1. Jeżeli obszar Natura 2000 został wyznaczony ze względu na siedlisko o znaczeniu priorytetowym albo gatunek o znaczeniu priorytetowym dopuszcza się podjęcie działań na tym obszarze wyłącznie ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego, bezpieczeństwo powszechne, a także ze względu na korzystne następstwa tych działań dla środowiska przyrodniczego; podjęcie działań z innych przyczyn może nastąpić po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.
2. Co 2 lata sprawujący nadzór na obszarem Natura 2000 sporządza raport dotyczący następstw działań, o których mowa w ust. 1, ze wskazaniem siedlisk i gatunków, których dotyczy, terminów wykonanych działań i opisanie następstw działań dla siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt.
Art. 34. 1. Na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność rolna oraz rybacka, amatorski połów ryb i polowanie, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin i siedlisk zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000.
2. Jeżeli gospodarka rolna, leśna lub rybacka wymaga dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000, na których nie mają zastosowania programy wsparcia z tytułu obniżenia dochodowości, wojewoda zawiera umowę o dzieło z właścicielem lub posiadaczem obszaru, z wyjątkiem zarządców nieruchomości Skarbu Państwa, która zawiera wykaz niezbędnych działań, sposób i termin ich wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia należności za wykonane czynności.
3. Jeżeli obszar Natura 2000 jest objęty programem rolnośrodowiskowym, to sprawujący nadzór nad danym obszarem sprawdza zgodność planów rolnośrodowiskowych z ustaleniami planu ochrony dla danego obszaru.
Art. 35. 1. Jeżeli działania na obszarze Natura 2000 zostały podjęte bez zezwolenia, o którym mowa w art. 31 ust. 4, lub bez przeprowadzenia oceny, o której mowa w art. 31 ust. 2, wojewoda nakazuje ich natychmiastowe wstrzymanie i podjęcie niezbędnych czynności w celu przywrócenia poprzedniego stanu danego obszaru lub jego części w wyznaczonym terminie.
2. Jeżeli w wyznaczonym terminie nie zostaną wykonane czynności nakazane przez wojewodę, o których mowa w ust. 1, wojewoda wszczyna postępowanie egzekucyjne w sprawie przywrócenia obszaru Natura 2000 do stanu poprzedniego na koszt strony, która podjęła niedozwolone działania.
Art. 36. 1. Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
2. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, kryteria uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą ochrony drzew, krzewów ze względu na ich wielkość, wiek, pokrój i znaczenie historyczne, a odnośnie tworów przyrody nieożywionej - ze względu na ich znaczenie naukowe, estetyczne i krajobrazowe.
4. Na terenach niezabudowanych, jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu.
Art. 37. 1. Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępniania, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.
2. Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin i zwierząt.
Art. 38. Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.
Art. 39. Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego, zasługujące na ochronę ze względu na wyróżniające walory widokowe.
Art. 40. 1. Uznanie za pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny lub zespół przyrodniczo-krajobrazowy następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie wprowadził tych form ochrony.
2. Rozporządzenie wojewody lub uchwała rady gminy, o których mowa w ust. 1, określają nazwę danego obiektu, jego położenie, szczególne cele ochrony, w razie potrzeby ustalenia dotyczące jego czynnej ochrony, zakazy właściwe dla tego obiektu lub jego części, wybrane spośród zakazów wymienionych w art. 41 ust. 1, a także sprawującego nadzór.
3. Zniesienie formy ochrony, o której mowa w ust. 1, dokonuje organ, który ustanowił daną formę ochrony przyrody; wojewoda w drodze rozporządzenia, rada gminy w drodze uchwały.
4. Zniesienie formy ochrony, o której mowa w ust. 1, następuje w razie utraty wartości przyrodniczych, dla których wprowadzono formę ochrony przyrody lub w razie konieczności realizacji zadań celu publicznego lub bezpieczeństwa powszechnego.
Art. 41. 1. W stosunku do form ochrony przyrody, o których mowa w art. 36-39, mogą być wprowadzone następujące zakazy:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu;
2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo utrzymywaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;
3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;
4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi;
8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, zwłaszcza kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb, polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką;
10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych dla ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;
11) umieszczania tablic reklamowych.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą wykonywania:
1) prac wynikających z potrzeb ochrony przyrody;
2) inwestycji realizujących cele publiczne w rozumieniu art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami;
3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i akcji ratowniczej.
Art. 42. 1. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
2. Dla ochrony ostoi i stanowisk roślin, grzybów gatunków chronionych lub wokół ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych mogą być ustalone strefy ochrony.
Art. 43. 1. Rośliny, zwierzęta i grzyby gatunków zagrożonych wyginięciem w stanie naturalnym, podlegają ochronie ex situ w ogrodach zoologicznych, botanicznych lub bankach genów.
2. Ochrona ex situ gatunków, o których mowa w ust. 1, powinna zmierzać do przywrócenia osobników tych gatunków do środowiska naturalnego.
Art. 44. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzeń:
1) gatunki roślin dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk;
2) gatunki zwierząt dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających ochrony czynnej,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) ptaków, które mogą być sprzedawane, transportowane i przetrzymywane w celach handlowych, jeżeli zostały legalnie upolowane,
d) wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania;
3) gatunki grzybów dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) wymagających ustalenia stref ochrony ostoi lub stanowisk;
4) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków roślin i grzybów, wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 45 ust. 1, i odstępstwa od zakazów, wybrane spośród odstępstw, o których mowa w art. 45 ust. 2, a także sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony;
5) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt, wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 46 ust. 1, i odstępstwa od zakazów, wybrane spośród odstępstw, o których mowa w art. 46 ust. 2, a także sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony;
6) sposoby pozyskiwania ze stanu dzikiego do celów gospodarczych chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów lub ich części.
2. Minister, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów, uwzględniając wymagania na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym oraz konieczność ochrony ich siedlisk, ostoi lub stanowisk, miejsc rozrodu i regularnego przebywania.
Art. 45. 1. W stosunku do dziko występujących roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową zabrania się:
1) zrywania, niszczenia i uszkadzania;
2) niszczenia ich siedlisk i ostoi;
3) dokonywania zmian stosunków wodnych na gruncie, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach;
4) pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania, przetwarzania, całych roślin oraz grzybów albo ich części;
5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, darowizny;
6) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, przetworzonych, spreparowanych w całości albo części oraz produktów pochodnych.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:
1) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów;
3) usuwania roślin oraz grzybów niszczących materiały lub obiekty budowlane;
4) pozyskiwania do celów gospodarczych gatunków roślin, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 1 lit. b, lub ich części przez podmioty, które uzyskały zezwolenie wojewody na ich pozyskanie;
3. Wydając zezwolenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 4, wojewoda w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą terenu, określa miejsce, termin, wielkość i sposób pozyskania roślin lub grzybów, albo ich określonych części.
Art. 46. 1. W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową, zabrania się:
1) zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania tych zwierząt żywych, martwych lub ich części;
2) niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;
3) niszczenia ich siedlisk i ostoi;
4) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tarlisk, zimowisk i innych schronień;
5) wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj;
6) wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek;
7) preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;
10) wwożenia i wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, spreparowanych w całości albo ich części oraz produktów pochodnych;
11) umyślnego płoszenia i niepokojenia;
12) fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich zaniepokojenie;
14) przemieszczania, urodzonych i hodowanych w niewoli, do stanowisk naturalnych.
1) usuwania, od dnia 16 października do końca lutego, gniazd z budek dla ptaków i ssaków;
3) chwytania, na terenach zabudowanych, przez uprawnione podmioty, zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania;
4) chwytania zwierząt rannych i osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania do ośrodka rehabilitacji zwierząt oraz przetrzymywania w tych ośrodkach na czas odzyskania zdolności samodzielnego życia i przywrócenia ich do przyrody;
5) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej, jeżeli technologia prac uniemożliwia przestrzeganie zakazów;
8) chwytania ptaków celem ich obrączkowania przez osoby posiadające zezwolenie ministra właściwego do spraw środowiska.
3. Wydając zezwolenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 6, wojewoda wskaże miejsce, termin, sposób i wielkość pozyskania zwierząt, a w razie potrzeby także cechy pozyskiwanych osobników.
Art. 47. Dozwolone chwytanie lub zabijanie dziko występujących zwierząt, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 2 lit. b, nie może być wykonywane przy użyciu:
1) w stosunku do ssaków i ptaków:
b) urządzeń odtwarzających nagrania głosów zwierząt,
c) urządzeń elektrycznych lub elektronicznych, mogących zabijać lub ogłuszać,
d) sztucznych źródeł światła,
e) luster i innych urządzeń oślepiających,
f) urządzeń wizjerowych ułatwiających strzelanie w nocy, w tym powiększających lub przetwarzających obraz oraz oświetlających cel,
g) materiałów wybuchowych,
h) sieci działających niewybiórczo,
i) pułapek działających niewybiórczo,
j) kusz,
k) trucizn lub przynęt zatrutych albo zawierających środki usypiające,
l) gazów i dymów stosowanych do wypłaszania,
m) automatycznej lub półautomatycznej broni palnej z magazynkiem mieszczącym więcej niż dwa naboje,
n) statków powietrznych,
o) pojazdów silnikowych w ruchu,
p) sideł, lepów i haków,
r) łodzi prowadzonych z prędkością większą niż 5 kilometrów na godzinę;
2) w stosunku do ryb:
a) trucizn,
b) materiałów wybuchowych.
Art. 48. 1. Minister właściwy do spraw środowiska wydaje oraz cofa zezwolenie na obrączkowanie ptaków dla potrzeb badań naukowych i monitoringu przyrodniczego.
2. Zezwolenie, w drodze decyzji administracyjnej, wydaje się na wniosek zawierający:
1) dane osobowe składającego wniosek;
2) cel zamierzonego obrączkowania;
3) nazwę gatunków ptaków w języku łacińskim i polskim;
4) miejsce i czas zamierzonego obrączkowania;
5) informacje o kwalifikacjach z zakresu ornitologii osób, które mają wykonywać obrączkowanie.
3. Zezwolenia nie wydaje się, jeżeli osoba, która miałaby wykonywać obrączkowanie nie posiada kwalifikacji z zakresu ornitologii.
4. Zezwolenie zawiera:
1) dane osobowe otrzymującego zezwolenie;
2) nazwę gatunków ptaków w języku łacińskim i polskim;
3) miejsce i czas obrączkowania;
4) termin złożenia informacji o wykorzystaniu zezwolenia.
5. Zezwolenie może być cofnięte, jeżeli nie jest wykorzystywane zgodnie z celem, dla którego zostało wydane lub gdy przy jego wykonywaniu naruszono przepisy art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002).
6. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, sposoby obrączkowania ptaków, wzory obrączek oraz materiały, z jakich mogą być wykonane obrączki.
7. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, będzie się kierował potrzebą ochrony ptaków przed niekontrolowanym i niewłaściwym obrączkowaniem.
Art. 49. 1. Minister właściwy do spraw środowiska może zezwolić na zbiór roślin i grzybów chronionych, chwytanie, odławianie lub zabijanie zwierząt chronionych oraz na inne czynności podlegające zakazom lub ograniczeniom w stosunku do gatunków:
1) objętych ochroną ścisłą;
2) objętych ochroną częściową, jeżeli zezwolenie obejmuje obszar wykraczający poza granice jednego województwa lub wynika z działań podejmowanych przez ministra właściwego do spraw środowiska na obszarze dwóch lub większej liczby województw, w tym wynikających z realizacji Krajowej strategii ochrony różnorodności biologicznej, krajowych programów ochrony poszczególnych gatunków albo realizacji konwencji i umów międzynarodowych.
2. Wojewoda może zezwolić na zbiór roślin i grzybów chronionych, chwytanie, odławianie lub zabijanie zwierząt chronionych oraz na inne czynności podlegające zakazom lub ograniczeniom w stosunku do gatunków objętych ochroną częściową, na obszarze jego działania.
3. Zezwolenie może być wydane na wniosek, który zawiera:
1) dane osobowe wnioskodawcy;
2) cel wykonania wnioskowanych czynności;
3) opis czynności, na którą może być wydane zezwolenie;
4) nazwę gatunku i liczbę lub ilość osobników, których dotyczy wniosek;
5) sposób, miejsce, czas wykonania czynności.
4. Zezwolenia, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą być wydane jeżeli:
1) nie spowodują zagrożenia dla dziko występujących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt, grzybów;
2) wynikają z potrzeby ochrony innych dziko występujących gatunków roślin, zwierząt, grzybów;
3) wynikają z konieczności ograniczenia poważnych szkód w gospodarce rolnej, leśnej lub rybackiej;
4) leżą w interesie zdrowia i bezpieczeństwa powszechnego;
5) są niezbędne w realizacji badań naukowych i programów edukacyjnych.
5. Zezwolenia, o których mowa w ust. 1 i 2, zawierają:
1) dane osobowe wnioskodawcy;
2) nazwę gatunku lub gatunków zwierząt, roślin, grzybów i liczbę osobników;
3) opis czynności, na które wydaje się zezwolenie;
4) wskazanie dozwolonych środków, sposobów i metod chwytania, odławiania lub zabijania zwierząt albo sposoby zbioru roślin, grzybów albo sposobów wykonania innych czynności, na które wydaje się zezwolenie;
5) określenie czasu i miejsca, w których zezwolenie może być stosowane;
6) wskazanie podmiotu, który będzie uśmiercał zwierzęta;
7) określenie terminu złożenia informacji o wykorzystaniu zezwolenia.
6. Wojewoda składa ministrowi właściwemu do spraw środowiska raport do dnia 31 stycznia każdego roku o wydanych zezwoleniach w roku poprzednim.
7. Minister właściwy do spraw środowiska przesyła Komisji Europejskiej, w formie wymaganej przez Komisję, raporty dotyczące wydanych zezwoleń, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1-3 oraz w art. 46 ust. 1 pkt 1-7, w odniesieniu do:
1) ptaków objętych ochroną gatunkową raporty roczne;
2) zwierząt, z wyjątkiem ptaków, objętych ochroną ścisłą raporty dwuletnie;
3) roślin, objętych ochroną ścisłą raporty dwuletnie.
8. W raportach, o których mowa w ust. 7, zamieszcza się informacje dotyczące:
1) gatunków, w stosunku do których wydano zezwolenia na czynności zabronione;
2) przyczyny wydania zezwolenia, w odniesieniu do poszczególnych gatunków;
3) sposobów chwytania, połowu lub zabijania zwierząt należących do gatunków, o których mowa w pkt 1;
4) daty wydania zezwoleń, o których mowa w ust. 1 i 2;
5) organu uprawnionego do kontroli wykonania zezwoleń, o których mowa w ust. 1;
6) metod monitorowania oraz uzyskanych wyników.
Art. 50. 1. Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje programy ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów.
2. Programy, o których mowa w ust. 1, zawierają:
1) opis sposobów i metod działań ochronnych zmierzających do odbudowy populacji zagrożonych gatunków;
2) określenie czasu i miejsca wykonania działań ochronnych;
3) wskazanie odpowiedzialnego za wykonanie działań ochronnych;
4) informacje o kosztach i źródłach finansowania.
3. Wojewoda przekazuje do dnia 31 marca każdego roku ministrowi właściwemu do spraw środowiska posiadaną informację za rok poprzedni w sprawie przypadkowego schwytania lub zabicia zwierząt gatunków objętych ochroną ścisłą.
4. Na podstawie informacji, o której mowa w ust. 3, minister może podjąć badania lub działania ochronne, zapobiegające przypadkowemu chwytaniu lub zabijaniu zwierząt.
Art. 51. Organy ochrony przyrody są obowiązane do inicjowania i wspierania badań naukowych w zakresie:
1) ochrony siedlisk przyrodniczych;
2) ochrony siedlisk roślin i siedlisk zwierząt gatunków chronionych;
3) ochrony wędrownych gatunków zwierząt oraz ich siedlisk, położonych na trasach wędrówek tych gatunków zwierząt, a także miejsc ich zimowania lub gniazdowania;
4) ustalania zmienności liczebności populacji gatunków roślin i zwierząt;
5) opracowania lub doskonalenia metod zapobiegania szkodom powodowanym przez ptaki i inne gatunki chronione;
6) określania wpływu niekorzystnych skutków zanieczyszczania chemicznego na liczebność populacji gatunków chronionych roślin, zwierząt.
Art. 52. 1. Organy ochrony przyrody podejmują działania w celu ratowania roślin, zwierząt i grzybów gatunków chronionych, zagrożonych wyginięciem, polegające na przenoszeniu tych gatunków do innych miejsc, eliminowaniu przyczyn ich zagrożenia, podejmowaniu ochrony ex situ oraz tworzeniu warunków do ich rozmnażania.
2. Jeżeli stwierdzone lub przewidywane zmiany w środowisku zagrażają lub mogą zagrażać roślinom, zwierzętom lub grzybom gatunków chronionych, wojewoda jest obowiązany, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady ochrony przyrody oraz zarządcy lub właściciela terenu, podjąć działania w celu zapewnienia trwałego zachowania gatunku, jego siedliska lub ostoi, eliminowania przyczyn powstawania zagrożeń oraz poprawy stanu jego siedliska lub ostoi.
3. Wojewoda może ustalać i likwidować, w drodze decyzji administracyjnej:
1) strefy ochrony ostoi oraz stanowisk roślin i stanowisk grzybów gatunków chronionych, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 1 i 3;
2) strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 2.
4. Granice stref, o których mowa w ust. 3, oznacza się tablicami z napisem, odpowiednio: ostoja roślin, ostoja grzybów albo ostoja zwierząt i informacją osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony.
5. Wojewoda prowadzi rejestr stref, o których mowa w ust. 3.
6. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na terenie województwa, na czas określony, ochronę gatunków roślin, zwierząt lub grzybów nie objętych ochroną, określoną na podstawie art. 44 ust. 1, a także właściwe dla nich zakazy wybrane spośród zakazów, o których mowa w art. 45 ust. 1 oraz art. 46 ust. 1, a także odstępstwa od zakazów, o których mowa w art. 45 ust. 2 oraz art. 46 ust. 2.
7. W stosunku do ostoi roślin, zwierząt, grzybów gatunków chronionych, dla których ustala się strefę ochrony, zabrania się:
1) przebywania ludzi, z wyjątkiem właściciela nieruchomości objętej strefą ochrony oraz osób sprawujących zarząd i nadzór nad obszarami objętymi strefą ochronną;
2) wycinania drzew lub krzewów, jeżeli nie wynika ono z potrzeb ochrony poszczególnych gatunków lub niezbędnych działań wynikających z ochrony drzewostanów lub bezpieczeństwa ruchu drogowego, bez zezwolenia wojewody;
3) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie wynika ono z potrzeb ochrony poszczególnych gatunków;
4) wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.
2. Do wniosku o wydanie zezwolenia na import żywych zwierząt lub jaj gatunków, o których mowa w ust. 1, dołącza się opinię lub orzeczenie lekarsko - weterynaryjne powiatowego lekarza weterynarii, stwierdzającą posiadanie przez importera warunków przetrzymywania tych gatunków, odpowiadających ich potrzebom biologicznym.
3. Do wniosku o wydanie zezwolenia na eksport gatunków, o których mowa w ust. 1, dołącza się następujące dokumenty, określające pochodzenie gatunków wymienionych we wniosku:
1) zezwolenie na pozyskanie ze środowiska gatunków wymienionych we wniosku;
2) wypis z dokumentacji hodowlanej lub orzeczenie lekarsko weterynaryjne lekarza weterynarii potwierdzający urodzenie w hodowli okazów i ich rodziców w przypadku zwierząt;
3) zaświadczenie o pochodzeniu roślin z hodowli.
4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jest wydawane na wniosek, po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody, w przypadkach określonych przepisami umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.
5.Wymóg uzyskania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy tranzytu, jeżeli przepisy umów międzynarodowych nie stanowią inaczej.
6. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jest wydawane po spełnieniu warunków określonych przepisami umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.
7. Minister właściwy do spraw środowiska może odmówić wydania zezwolenia mimo spełnienia warunków, o których mowa w ust. 6, jeżeli:
1) importer, eksporter lub reeksporter, podany we wniosku o wydanie zezwolenia, był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko postanowieniom umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1 - w okresie trzech lat od dnia uprawomocnienia się wyroku;
2) właściwy organ ustanowiony na mocy postanowień umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, wprowadził czasowe ograniczenia międzynarodowego obrotu określonymi roślinami lub zwierzętami, ich rozpoznawalnymi częściami lub produktami pochodnymi - w czasie obowiązywania tych ograniczeń.
8. Minister właściwy do spraw środowiska cofa zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jeżeli:
1) po wydaniu zezwolenia zostaną ujawnione okoliczności, o których mowa w ust. 7, uzasadniające odmowę wydania zezwolenia;
2) właściwy organ ustanowiony umową międzynarodową, o której mowa w ust. 1, wystąpił o cofnięcie zezwolenia;
3) zezwolenie zostało użyte niezgodnie z warunkami w nim zawartymi.
Art. 54. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:
1) gatunki roślin i zwierząt, o których mowa w art. 53 ust. 1, podlegające ochronie;
2) wzór wniosku o wydanie zezwolenia;
3) wzory zezwoleń;
4) sposób postępowania z wydanymi zezwoleniami.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust.1, będzie się kierował potrzebą przeciwdziałania nielegalnemu przewożeniu przez granicę państwa roślin i zwierząt, ich rozpoznawalnych części oraz produktów pochodnych, uwzględniając ilość i kolory kopii wydawanych zezwoleń.
Art. 55. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób postępowania z żywymi roślinami lub zwierzętami, przewożonymi przez granicę państwa bez zezwolenia, o którym mowa w art. 53 ust. 1, zatrzymanymi przez organy celne oraz rozliczania kosztów ponoszonych na transport oraz utrzymywanie tych zwierząt lub roślin.
2. Koszty, o których mowa w ust. 1, ponosi Skarb Państwa, a ich rozliczenia dokonuje wojewoda właściwy ze względu na lokalizację przejścia granicznego.
3. Zatrzymane żywe rośliny lub zwierzęta mogą być przekazywane jednostkom posiadającym zezwolenia wydane na podstawie art. 60 ust. 1 lub art. 69 ust. 1.
Art. 56. 1. Minister właściwy do spraw środowiska prowadzi rejestr instytucji naukowych uprawnionych do przewożenia w celach naukowych przez granicę państwa bez zezwolenia, o którym mowa w art. 53 ust. 1, okazów zielnikowych lub okazów muzealnych zakonserwowanych, zasuszonych lub umieszczonych w płynie albo żywego materiału roślinnego, w celu nieodpłatnej wymiany, użyczenia lub darowizny.
2. Instytucje naukowe ubiegające się o wpis do rejestru powinny spełniać następujące warunki:
1) okazy, o których mowa w ust. 1, będą gromadzone w zbiory (kolekcje);
2) kolekcja będzie wykorzystywana jedynie w celach naukowych i dydaktycznych;
3) kolekcję będą stanowiły jedynie okazy, których pozyskanie nastąpiło zgodnie z przepisami ustawy;
4) kolekcja będzie przechowywana pod opieką osoby wyznaczonej przez kierownika instytucji naukowej, w warunkach uniemożliwiających jej zniszczenie;
5) okazy w kolekcji będą oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację;
6) posiadają katalog przetrzymywanych w kolekcji okazów, z wyszczególnieniem okazów, które mogą być udostępniane w drodze nieodpłatnej wymiany, użyczenia lub darowizny;
7) katalog, o którym mowa w pkt 6, będzie udostępniany zainteresowanym instytucjom naukowym.
3. Wpisanie do rejestru, o którym mowa w ust. 1, następuje na wniosek zainteresowanej instytucji naukowej; do wniosku dołącza się uwiarygodnioną kopię katalogu okazów, o którym mowa w ust. 2 pkt 6, oraz oświadczenie o spełnieniu warunków, o których mowa w ust. 2.
4. Minister właściwy do spraw środowiska, po wpisaniu do rejestru, wydaje zaświadczenie instytucjom naukowym o wpisaniu do rejestru, o którym mowa w ust. 1.
5. Instytucje naukowe wpisane do rejestru, o którym mowa w ust. 1, są obowiązane do:
1) aktualizacji katalogu okazów, o których mowa w ust. 1:
a) stanowiących kolekcję,
b) przekazanych innym uprawnionym na podstawie umów międzynarodowych instytucjom naukowym;
2) składania do ministra właściwego do spraw środowiska, do dnia 31 stycznia każdego roku, raportu za rok ubiegły, z działalności w zakresie nieodpłatnej wymiany, użyczenia lub darowizny okazów, o których mowa w ust. 1, oraz informacji o celu wykorzystania otrzymanych okazów.
6. Wykreślenie instytucji naukowej z rejestru może nastąpić, jeżeli instytucja naukowa przestała spełniać warunki, o których mowa w ust. 2, lub nie aktualizuje katalogu.
7. Przewożenie przez granicę państwa okazów, o których mowa w ust. 1, wymaga oznakowania opakowania, w którym okazy są przewożone, etykietą, według wzoru wymaganego przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
8. Wojewoda właściwy ze względu na miejsce siedziby instytucji naukowej dokonuje kontroli spełnienia warunków, określonych w ust. 2, i kontroli aktualizacji katalogu.
9. O wynikach kontroli wojewoda powiadamia ministra właściwego do spraw środowiska w terminie 30 dni od dnia zakończenia kontroli.
Art. 57. 1. Posiadacz zwierząt, o których mowa w art. 53 ust. 1, zaliczonych do płazów, gadów, ptaków i ssaków, a także prowadzący ich hodowlę, jest obowiązany do pisemnego zgłoszenia ich do rejestru.
2. Obowiązek zgłoszenia do rejestru, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy:
1) ogrodów zoologicznych;
2) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu zwierzętami, o których mowa w art. 53 ust. 1;
3) czasowego przetrzymywania zwierząt w celu leczenia.
3. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce przetrzymywania zwierząt lub prowadzenia ich hodowli.
4. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać następujące dane:
1) liczbę porządkową;
2) datę:
a) dokonania wpisu,
b) dokonania zmiany danych wpisanych do rejestru,
c) wykreślenia z rejestru;
3) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę posiadacza lub prowadzącego hodowlę;
4) adres miejsca przetrzymywania zwierząt lub prowadzenia hodowli;
5) liczbę zwierząt posiadanych lub hodowanych;
6) nazwę gatunku w języku łacińskim i polskim, jeżeli polska nazwa istnieje;
7) datę, miejsce urodzenia lub wyklucia zwierzęcia;
8) datę wejścia w posiadanie zwierzęcia oraz źródło jego pochodzenia;
9) płeć zwierzęcia, jeżeli jest możliwa do ustalenia;
10) opis trwałego oznakowania zwierzęcia, jeżeli jest oznakowane;
11) cel przetrzymywania lub prowadzenia hodowli zwierzęcia;
12) numer i datę wydania zezwolenia na import zwierzęcia do kraju lub zezwolenia na jego pozyskanie albo innego dokumentu stwierdzającego legalność jego pochodzenia;
13) numer i datę dokumentu wydanego przez urzędowego lekarza weterynarii, potwierdzającego urodzenie zwierzęcia w hodowli.
5. Obowiązek zgłoszenia do rejestru lub wykreślenia z rejestru powstaje z dniem nabycia lub wyzbycia się zwierzęcia, wwozu do kraju lub wywozu za granicę państwa. Wniosek o dokonanie wpisu lub wykreślenia z rejestru powinien być złożony właściwemu staroście w terminie 14 dni od dnia nabycia lub wyzbycia się zwierzęcia.
6. W razie zmiany danych, o których mowa w ust. 4 pkt 3 13, przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio.
7. Wpisanie do rejestru starosta potwierdza wydaniem zaświadczenia.
8. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, gatunki zwierząt podlegające trwałemu znakowaniu oraz sposoby ich znakowania.
9. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 8, będzie się kierował potrzebą przeciwdziałania nielegalnemu obrotowi zwierząt.
Rozdział 3
Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz ośrodki rehabilitacji zwierząt
Art. 58. 1. Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz tereny przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na rozbudowę istniejących lub budowę nowych ogrodów, podlegają ochronie w celu zapewnienia ich prawidłowej działalności i rozwoju.
2. Ochrona, o której mowa w ust. 1, polega na zakazie:
1) wznoszenia na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego obiektów budowlanych i urządzeń nie związanych z ich działalnością;
2) zmniejszenia obszaru ogrodu botanicznego lub zoologicznego na rzecz działalności nie związanej z ich rolą i przeznaczeniem;
3) zmiany na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego albo w ich otoczeniu stosunków wodnych, zwłaszcza obniżenia poziomu wód gruntowych;
4) zanieczyszczania na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego albo w ich otoczeniu powierzchni ziemi, wód, powietrza;
5) wznoszenia w sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego obiektów budowlanych lub urządzeń przeznaczonych do prowadzenia działalności produkcyjnej lub usługowej, wpływających szkodliwie na warunki przyrodnicze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ogrodów.
3. Sposoby korzystania z ogrodu botanicznego lub zoologicznego ustala właściciel w regulaminie.
Art. 59. 1. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się potrzeby funkcjonowania i rozwoju istniejących lub projektowanych ogrodów botanicznych lub zoologicznych.
2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przed wydaniem decyzji w sprawie ustalenia warunków zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego dotyczącej inwestycji przewidzianej do realizacji w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego, informuje o planowanym przedsięwzięciu właściciela ogrodu, który w terminie jednego miesiąca może zgłosić zastrzeżenia i wnioski.
3. Przepis ust. 2 stosuje się przy rozpatrywaniu wniosku o wyrażenie zgody na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego, znajdującego się w pobliżu ogrodu botanicznego lub zoologicznego, jeżeli zmiana ta mogłaby mieć niekorzystny wpływ na funkcjonowanie ogrodu.
Art. 60. 1. Utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego wymaga uzyskania, w drodze decyzji administracyjnej, zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska.
2. Minister właściwy do spraw środowiska może cofnąć lub zmienić wydane zezwolenie.
3. Zezwolenie wydaje się po zasięgnięciu opinii wojewody właściwego ze względu na miejsce położenia ogrodu botanicznego lub zoologicznego.
1) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
2) wskazanie lokalizacji i obszar ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
3) opis zakresu działalności ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
4) warunki prowadzenia działalności ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
5) termin, w którym mają być spełnione warunki, o których mowa w pkt 4.
5. Zezwolenie wydaje się na czas nieokreślony; sprawdzenie warunków, o których mowa w ust. 4 w pkt 4, następuje po terminie, o którym mowa w ust. 4 pkt 5.
Art. 61. 1. Wniosek o wydanie zezwolenia na utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego powinien zawierać:
1) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
2) wskazanie osoby zarządzającej ogrodem botanicznym lub zoologicznym, odpowiedzialnej za jego funkcjonowanie;
3) projekt zagospodarowania terenu ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
4) zobowiązanie do spełniania warunków w zakresie prowadzenia ogrodu botanicznego lub zoologicznego, określonych ustawą.
2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć:
1) wyrys z mapy ewidencji gruntów, na których ma być utworzony ogród botaniczny lub zoologiczny;
2) wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub informację na temat warunków zabudowy i zagospodarowania terenu projektowanej lokalizacji ogrodu botanicznego lub zoologicznego.
3. Zezwolenie, o którym mowa w art. 60 ust. 1, może być cofnięte lub zmienione, jeżeli właściciel:
1) nie spełnienia warunków do prowadzenia ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
2) nie przestrzega zakresu działalności ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
3) nie usunie w wyznaczonym terminie nieprawidłowości wykazanych w wyniku kontroli przeprowadzonej przez wojewodę i inne organy uprawnione na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 62. 1. Jeżeli zezwolenie, o którym mowa w art. 60 ust. 1, zostało cofnięte, ogród botaniczny lub zoologiczny podlega likwidacji.
2. W razie likwidacji ogrodu zoologicznego, zarządzający tym ogrodem jest obowiązany zapewnić utrzymywanym zwierzętom warunki bytowania, odpowiednie dla potrzeb biologicznych zwierząt.
3. W decyzji o cofnięciu zezwolenia podaje się termin jej wykonania, organ nadzorujący likwidację ogrodu botanicznego lub zoologicznego.
Art. 63. 1. Do obowiązków właścicieli ogrodów botanicznych i zoologicznych należy:
1) uczestnictwo w badaniach naukowych, które mają na celu ochronę gatunków zagrożonych wyginięciem w stanie wolnym;
2) edukacja w zakresie ochrony gatunkowej roślin, zwierząt, grzybów, mając na uwadze ochronę różnorodności biologicznej;
3) prowadzenie upraw roślin, grzybów oraz hodowli zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem w celu ich ochrony ex situ, a następnie wprowadzenie do środowiska w ramach programów ochrony tych gatunków;
4) przetrzymywanie roślin, zwierząt lub grzybów w warunkach, które są zgodne z ich potrzebami biologicznymi zapewniającymi ich ochronę.
2. W ogrodach zoologicznych prowadzi się rejestr zwierząt zawierający informacje, o których mowa w art. 57 ust. 4 pkt 3 - 13.
Art. 64. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, warunki hodowli i utrzymywania poszczególnych grup gatunków zwierząt w ogrodzie zoologicznym, w tym:
1) niezbędne pomieszczenia i wyposażenie w urządzenia techniczne miejsc przebywania przedstawicieli poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt;
2) minimalne warunki przestrzenne dla hodowli i utrzymywania zwierząt poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt;
3) niezbędne warunki do prowadzenia reprodukcji poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą zapewnienia właściwych warunków zwierzętom hodowanym i utrzymywanym w ogrodach zoologicznych, zgodnych z biologicznymi potrzebami poszczególnych gatunków lub grup gatunków.
Art. 65. W ogrodach zoologicznych hoduje się i utrzymuje zwierzęta:
1) urodzone i wychowane w niewoli;
2) inne zwierzęta, które poza ogrodem nie mają szansy przeżycia;
3) jeżeli wymaga tego ochrona populacji lub gatunku albo realizacja celów naukowych.
Art. 66. 1. Do ogrodów zoologicznych sprowadza się tylko te zwierzęta, którym ogród może zapewnić warunki życia stosownie do potrzeb biologicznych danego gatunku.
2. Zwierzęta w ogrodach zoologicznych nie mogą być rozmnażane, jeżeli ich potomstwu nie zapewni się właściwych warunków hodowli i utrzymywania.
Art. 67. 1. Zabrania się hodowli i utrzymywania, poza ogrodami zoologicznymi i właściwymi placówkami naukowymi oraz cyrkami, zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia człowieka, w tym drapieżnych i jadowitych.
2. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, gatunki zwierząt, o których mowa w ust. 1.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą przeciwdziałania sprowadzaniu, oferowaniu, nabywaniu i przetrzymywaniu, zwierząt gatunków niebezpiecznych dla życia i zdrowia człowieka w celu ochrony ludzi przed tymi zwierzętami, wskazując kategorie zwierząt według stopnia zagrożenia dla człowieka.
Art. 68. 1. Przeniesienie z ogrodu botanicznego, zoologicznego lub ośrodka rehabilitacji zwierząt, do środowiska roślin lub zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem, następuje po uzyskaniu zezwolenia, w drodze decyzji administracyjnej, ministra właściwego do spraw środowiska.
2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na wniosek, zawierający:
1) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
2) nazwę gatunku w języku łacińskim i polskim;
3) założenie planowanego przedsięwzięcia wraz z propozycją monitorowania;
4) liczbę osobników;
5) miejsce wprowadzenia osobników i czas wykonania wprowadzenia.
3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
2) termin, miejsce i sposób wprowadzenia roślin lub zwierząt do środowiska;
3) termin złożenia informacji o wykorzystaniu zezwolenia.
Art. 69. 1. Utworzenie i prowadzenie ośrodka rehabilitacji zwierząt, zwanego dalej ośrodkiem, wymaga uzyskania zezwolenia, w drodze decyzji administracyjnej, ministra właściwego do spraw środowiska.
2. Wniosek o uzyskanie zezwolenia na utworzenie i prowadzenie ośrodka powinien zawierać:
1) imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę wnioskodawcy;
2) opis pomieszczeń do leczenia i rehabilitacji zwierząt;
3) wykaz gatunków lub grup gatunków zwierząt, które mogą być leczone i rehabilitowane w ośrodku, zawierający nazwę gatunków lub wyższych jednostek systematycznych grup gatunków w języku łacińskim i polskim, jeżeli polska nazwa istnieje;
4) wskazanie osoby odpowiedzialnej za prowadzenie ośrodka;
5) informację o możliwości zapewnienia opieki lekarsko-weterynaryjnej;
6) opinię właściwej miejscowo rady gminy.
3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może być cofnięte przez ministra właściwego do spraw środowiska w przypadku niespełnienia warunków leczenia i rehabilitacji zwierząt stosownie do potrzeb biologicznych danego gatunku albo nieusunięcia, w wyznaczonym przez ministra właściwego do spraw środowiska terminie nieprawidłowości stwierdzonych w wyniku kontroli przeprowadzonych przez wojewodę.
4. Minister właściwy do spraw środowiska odmawia wydania zezwolenia, jeżeli:
1) wnioskodawca nie posiada warunków do leczenia i rehabilitacji zwierząt;
2) podane we wniosku dane nie są zgodne ze stanem faktycznym.
5. Zwierzęta objęte leczeniem i rehabilitacją w ośrodku nie mogą być sprzedawane.
6. Warunki przebywania zwierząt w ośrodku powinny uwzględniać potrzeby biologiczne zwierząt w okresie ich leczenia i rehabilitacji.
7. Jeżeli zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, zostanie cofnięte, ośrodek podlega likwidacji.
8. W razie likwidacji ośrodka, prowadzący ośrodek jest obowiązany zapewnić leczonym i rehabilitowanym tam zwierzętom warunki bytowania odpowiednie do potrzeb biologicznych zwierząt.
9. Wojewoda może dofinansowywać z własnych środków budżetowych leczenie i rehabilitację zwierząt w ośrodkach.
Art. 70. 1. Prowadzenie ogrodu botanicznego, zoologicznego oraz ośrodka podlega kontroli przez wojewodę, na terenie którego znajduje się ogród botaniczny, ogród zoologiczny lub ośrodek.
2. Kontroli, o której mowa w ust. 1, nie mniej niż dwa razy w roku dokonuje wojewoda na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska lub z własnej inicjatywy.
3. Wyniki kontroli, o której mowa w ust. 1, wraz z zaleceniami pokontrolnymi wojewoda przekazuje kontrolowanemu oraz ministrowi właściwemu do spraw środowiska w terminie 14 dni od dnia zakończenia kontroli.
4. Kontrolowanemu przysługuje prawo do wniesienia umotywowanych zastrzeżeń co do ustaleń zawartych w wynikach kontroli oraz zaleceniach pokontrolnych do ministra właściwego do spraw środowiska.
5. Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyników kontroli i zaleceń pokontrolnych.
6. Minister właściwy do spraw środowiska w terminie 14 dni od dnia otrzymania umotywowanych zastrzeżeń uwzględnia albo odmawia ich uwzględnienia.
Rozdział 4
Ochrona walorów krajobrazowych, terenów zieleni i zadrzewień
Art. 71. 1. Walory krajobrazowe podlegają ochronie na obszarze całego kraju.
2. Walory krajobrazowe uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
3. Zabrania się wznoszenia w pobliżu morza, jezior i innych zbiorników wodnych, rzek i kanałów, obiektów budowlanych uniemożliwiających lub utrudniających ludziom i zwierzętom dziko występującym dostęp do wody, z wyjątkiem obiektów służących turystyce uprawianej na wodzie, gospodarce wodnej lub rybackiej oraz związanych z bezpieczeństwem powszechnym i obronnością kraju.
Art. 72. Gmina jest obowiązana tworzyć i utrzymywać w należytym stanie tereny zieleni i zadrzewienia, szczególnie w miastach oraz wsiach o zwartej zabudowie.
Art. 73. Zadrzewienia mogą być tworzone poza obszarami o zwartej zabudowie, w zależności od potrzeb wynikających z polityki rozwoju i restrukturyzacji obszarów wiejskich oraz krajowego programu zwiększania lesistości, za zgodą właściciela gruntu.
Art. 74. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, warunki techniczno-przyrodnicze zakładania zadrzewień, sposoby ich ochrony oraz dobór gatunków i odmian drzew i krzewów dla poszczególnych rodzajów gleb, a także określi wskaźniki powierzchniowe tych zadrzewień, z zastrzeżeniem art. 76 ust. 3.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą zapewnienia właściwych warunków ochrony krajobrazu, różnorodności biologicznej, tworzenia korytarzy ekologicznych oraz potrzebą zapewnienia racjonalnej gospodarki rolnej.
Art. 75. 1.Teren położony poza obrębem miast i wsi o zwartej zabudowie, pokryty drzewostanem o charakterze parkowym i nie podlegający ustawie z dnia z 15 lutego 1962r. o ochronie dóbr kultury ( Dz. U. z 1999r. Nr 98, poz. 1150, z 2002r. Nr 120, poz. 1268 oraz z 2002r. Nr 25, poz. 253 i Nr 113, poz. 984) , rada gminy może uznać za park gminny, jeżeli stanowi własność gminy.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do terenów zadrzewionych drzewami owocowymi, terenów służących celom kultu religijnego oraz cmentarzy.
Art. 76. 1. Prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych, prowadzone w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów na obszarach terenów zieleni lub zadrzewień, mogą być wykonywane w sposób najmniej szkodzący drzewom lub krzewom.
2. Na drogach publicznych, w tym ulicach i placach, środki chemiczne mogą być stosowane w sposób najmniej szkodzący terenom zieleni oraz zadrzewieniom.
3. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, warunki techniczno-przyrodnicze zakładania i utrzymywania zadrzewień w granicach pasa drogowego, sposoby ich ochrony oraz dobór gatunków drzew i krzewów.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje środków, jakie mogą być używane w miejscach określonych w ust. 2, a także warunki ich stosowania.
5. Ministrowie, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 3 i 4, będą się kierowali potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej oraz odpowiednich warunków utrzymania dróg i bezpieczeństwa korzystania z dróg.
Art. 77. 1. Posiadacz nieruchomości jest obowiązany do utrzymywania we właściwym stanie drzew oraz krzewów rosnących na terenie nieruchomości.
2. Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta na wniosek posiadacza nieruchomości; jeżeli posiadacz nieruchomości nie jest właścicielem do wniosku dołącza się zgodę jej właściciela.
3. Wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, może być uzależnione od przeniesienia drzew lub krzewów albo zastąpienia ich innymi drzewami lub krzewami w miejsce wskazane przez wydającego zezwolenie, nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew lub krzewów.
4. Wniosek o wydanie zezwolenia powinien zawierać imię, nazwisko, adres albo nazwę i siedzibę posiadacza i właściciela nieruchomości, tytuł prawny władania nieruchomością, nazwę gatunku drzewa lub krzewu, obwód pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm, przeznaczenie terenu, na którym rośnie drzewo lub krzew, przyczynę i termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu oraz wielkość powierzchni, z której zostaną usunięte krzewy.
5. Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, uwzględniające warunki, o których mowa w ust. 3, wydaje działający w imieniu wojewody wojewódzki konserwator zabytków.
6. Wniosek o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów na obszarach objętych ochroną krajobrazową w granicach parku narodowego albo rezerwatu przyrody wymaga uzyskania zgody odpowiednio dyrektora parku narodowego albo zgody właściwego organu uznającego za rezerwat przyrody.
7. Przepisów ust. 2 nie stosuje się do drzew lub krzewów:
1) w lasach;
2) owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody - na obszarach nie objętych ochroną krajobrazową;
3) na plantacjach drzew i krzewów;
4) których wiek nie przekracza 5 lat;
5) usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub zoologicznych;
6) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz z wałów przeciwpowodziowych i terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału;
7) usuwanych na podstawie decyzji starosty, które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych;
8) stanowiących przeszkody lotnicze;
9) niszczących nawierzchnię i infrastrukturę drogową, ograniczających widoczność na łukach i skrzyżowaniach oraz zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków.
Art. 78. 1. Posiadacz nieruchomości ponosi opłaty za usunięcie drzew lub krzewów.
2. Opłaty nalicza, pobiera i przekazuje na rachunek bankowy właściwego urzędu gminy organ właściwy do wydawania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów.
3. Opłaty za usunięcie drzew lub krzewów ustala się w wydanym zezwoleniu.
4. Organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów odracza na okres trzech lat od dnia wydania zezwolenia, termin uiszczenia opłaty za ich usunięcie, jeżeli zezwolenie przewiduje przesadzenie ich w inne miejsce lub zastąpienie nowymi drzewami lub krzewami.
5. Jeżeli przesadzone albo posadzone w zamian drzewa lub krzewy zachowały żywotność po upływie trzech lat od dnia ich przesadzenia lub nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości, należność z tytułu ustalonej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów podlega umorzeniu przez organ właściwy do naliczania i pobierania opłat.
6. Opłaty za usunięcie drzew lub krzewów, związane z budową dróg publicznych pomniejsza się o koszty poniesione na tworzenie zadrzewień w miejsce usuniętych drzew lub krzewów, w granicach pasa drogowego.
Art. 79. 1. Opłatę za usunięcie drzew ustala się na podstawie stawki podstawowej.
1) 270 zł przy obwodzie do 25 cm;
2) 410 zł przy obwodzie od 26 do 50 cm;
3) 640 zł przy obwodzie od 51 do 100 cm;
4) 1000 zł przy obwodzie od 101 do 200 cm;
5) 850 zł za każdy jeden centymetr obwodu powyżej 200 cm.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:
1) stawki podstawowe dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew;
5. Stawkę podstawową za usunięcie jednego metra kwadratowego powierzchni pokrytej krzewami ustala się w wysokości 200 zł.
6. Za usunięcie drzew lub krzewów z terenu ochrony uzdrowiskowej, terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz terenów zieleni opłaty są o 100% wyższe od ustalonych na podstawie ust. 1 i 5.
7. Wysokość stawek podstawowych za jeden centymetr obwodu pnia, o których mowa w ust. 2, oraz stawki podstawowe, o których mowa w ust. 3 pkt 1 oraz w ust. 5, podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego waloryzacji o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjęty w ustawie budżetowej.
Art. 80. 1. Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew:
1) na usunięcie których nie jest wymagane zezwolenie;
2) na usunięcie których uzyskała zezwolenie osoba fizyczna na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
3) jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenach nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków;
4) które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych;
5) które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
6) usuwanych w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych;
7) które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane;
8) usuwanych z terenów zieleni komunalnej, z parków gminnych, z ogrodów działkowych i z zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów;
9) które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od
posiadacza nieruchomości;
10) topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, nie należących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków;
11) jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową;
12) usuwanych z grobli stawów rybnych;
13) jeżeli usunięcie było związane z wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych służących kształtowaniu stosunków wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej w zakresie niezbędnym do wykonania i utrzymania tych urządzeń.
2. Przepisy ust. 1 pkt 1-9, 11-13 stosuje się do usuwania krzewów.
Art. 81. 1. Obowiązek uiszczenia opłat, o których mowa w art. 78 ust. 1, przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do uiszczenia opłaty.
2. Nie można wydać decyzji w sprawie ustalenia wysokości opłaty, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym usunięto drzewa lub krzewy, upłynęło pięć lat.
3. Uiszczenie opłaty następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość opłaty stała się ostateczna.
4. W razie nieterminowego uiszczenia opłaty pobiera się odsetki za zwłokę w wysokości odsetek pobieranych za nieterminowe regulowanie zobowiązań podatkowych.
5. Opłaty nie uiszczone w terminie, o którym mowa w ust. 3, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. Na wniosek, złożony w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja, o której mowa w ust. 2, stała się ostateczna, opłatę można rozłożyć na raty lub przesunąć termin jej płatności, na okres nie dłuższy niż trzy lata, jeżeli przemawia za tym sytuacja materialna wnioskującego.
7. Decyzje w sprawach rozłożenia opłaty na raty lub przesunięcia terminu płatności podejmuje organ wydający zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów.
8. Jeżeli zaległości płatności rat wyniosą równowartość trzech kolejnych rat, uiszczenie opłaty staje się wymagane w całości.
Art. 82. 1. Za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów, spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności oraz za usuwanie drzew lub krzewów, albo ich przesadzenie bez wymaganego zezwolenia, a także za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną.
2. Uiszczenie kary następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość kary stała się ostateczna.
3. Termin płatności kar wymierzonych na podstawie ust.1 odracza się na okres trzech lat, jeżeli stopień uszkodzenia drzew lub krzewów nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa i jeżeli posiadacz nieruchomości podjął działania w kierunku zachowania żywotności tych drzew lub krzewów.
4. Kara jest umarzana po upływie trzech lat od dnia wydania decyzji o odroczeniu kary i po stwierdzeniu zachowania żywotności drzewa lub krzewu albo odtworzeniu korony drzewa.
5. W razie stwierdzenia braku żywotności drzewa lub krzewu albo nie odtworzenia korony drzewa, karę uiszcza się w pełnej wysokości, chyba, że drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości.
6. Karę nałożoną za zniszczenie terenów zieleni umarza się w całości, jeżeli posiadacz nieruchomości odtworzył w najbliższym sezonie wegetacyjnym zniszczony teren zieleni.
7. Na wniosek, złożony w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary, o której mowa w ust. 1, stała się ostateczna, karę można rozłożyć na raty na okres nie dłuższy niż pięć lat.
8. Decyzje w sprawach, o których mowa w ust. 3 7, podejmuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
Art. 83. 1. Administracyjną karę pieniężną, o której mowa w art. 82 ust. 1, za zniszczenie drzew lub krzewów ustala się w wysokości trzykrotnej opłaty, o której mowa w art. 79 ust. 2.
2. Jeżeli ustalenie obwodu zniszczonego lub usuniętego bez zezwolenia drzewa jest niemożliwe z powodu wykarczowania pnia i braku ściętej kłody dane do wyliczenia kary ustala się na podstawie posiadanych informacji, stosując współczynnik 1,5.
3. Jeżeli ustalenie wielkości powierzchni zniszczonych lub usuniętych bez zezwolenia krzewów nie jest możliwe, z powodu usunięcia gałęzi i korzeni, wielkość tę przyjmuje się na podstawie posiadanych informacji.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, tryb nakładania kar pieniężnych, o których mowa w art. 82 ust. 1, i współczynniki różnicujące wysokość kar nakładanych na osoby fizyczne.
5. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą ujednolicenia sposobu nakładania kar pieniężnych za zniszczenie terenu zieleni albo drzew i krzewów oraz za usuwanie drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia.
1) dla trawników 46 zł;
2) dla kwietników 395 zł.
7. Kary ustalone, nie uiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Kary nie uiszcza się po upływie pięć lat od końca roku, w którym upłynął termin jej wniesienia.
9. Wysokość stawek kar, o których mowa w ust. 6, podlega z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego waloryzacji o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjęty w ustawie budżetowej.
Organy ochrony przyrody
Art. 84. Organami w zakresie ochrony przyrody są:
1) minister właściwy do spraw środowiska;
2) wojewoda;
3) starosta;
4) wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
Art. 85. 1. Minister właściwy do spraw środowiska wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody, będącego sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra.
2. Głównego Konserwatora Przyrody powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska.
Art. 86. Wojewoda wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody.
Art. 88. Starosta, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonują zadania organu administracji samorządowej z dziedziny ochrony przyrody w zakresie określonym w odrębnych ustawach.
Art. 89. Organami opiniodawczo-doradczymi w zakresie ochrony przyrody są:
1) Państwowa Rada Ochrony Przyrody, działająca przy ministrze właściwym do spraw środowiska;
2) wojewódzka rada ochrony przyrody, działająca przy wojewodzie;
3) rada naukowa parku narodowego, działająca przy dyrektorze parku narodowego;
4) rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych, działająca przy dyrektorze parku krajobrazowego lub działająca przy dyrektorze zespołu parków krajobrazowych.
Art. 90. 1. Członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody na kadencję trwającą pięć lat w liczbie 40 powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych.
2. Państwowa Rada Ochrony Przyrody wybiera ze swego grona przewodniczącego i 2 zastępców oraz uchwala regulamin działania ustalający jej organizację i tryb pracy.
3. W posiedzeniach Państwowej Rady Ochrony Przyrody uczestniczy z urzędu Główny Konserwator Przyrody.
4. Do zadań Państwowej Rady Ochrony Przyrody należy:
1) ocena realizacji ustawy;
2) opiniowanie strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody;
3) ocena realizacji Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej;
4) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody;
5) przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody;
6) popularyzowanie ochrony przyrody.
5. Opinię, o której mowa w art. 53 ust. 4, Państwowa Rada Ochrony Przyrody wyraża w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię.
6. Wydatki związane z działalnością Państwowej Rady Ochrony Przyrody pokrywane są z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw środowiska.
Art. 91. 1. Członków wojewódzkiej rady ochrony przyrody na kadencję trwającą pięć lat w liczbie od 20 do 30 powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki, organizacji ekologicznych i organizacji gospodarczych oraz sejmiku województwa.
2. Wojewódzka rada ochrony przyrody wybiera ze swego grona przewodniczącego i zastępcę oraz uchwala regulamin działania, ustalający jej organizację i tryb pracy.
3. W posiedzeniach wojewódzkiej rady ochrony przyrody uczestniczy z urzędu wojewódzki konserwator przyrody.
4. Do zadań wojewódzkiej rady ochrony przyrody należy:
1) ocena realizacji zadań w zakresie ochrony przyrody;
2) opiniowanie projektów aktów prawnych w zakresie ochrony przyrody wydawanych przez wojewodę;
3) przedstawianie opinii i wniosków w sprawach ochrony przyrody.
5. Wydatki związane z działalnością wojewódzkiej komisji ochrony przyrody pokrywane są z budżetu państwa z części, której dysponentem jest wojewoda.
Art. 92. 1. Członków rady naukowej parku narodowego na kadencję trwającą pięć lat w liczbie od 10 do 20 powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz właściwych terytorialnie samorządów wojewódzkich i samorządów gminnych.
2. Rada naukowa parku narodowego wybiera ze swego grona przewodniczącego i zastępcę oraz uchwala regulamin działania, ustalający jej organizację i tryb pracy.
3. Do zadań rady naukowej parku narodowego należy:
1) ocena stanu zasobów i składników przyrody;
2) opiniowanie projektu planu ochrony i zadań ochronnych;
3) ocena realizacji ustaleń planu ochrony, rocznych zadań ochronnych i skuteczności zabiegów ochronnych;
4) opiniowanie programów badawczych i naukowych w zakresie ochrony przyrody;
5) przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody i funkcjonowania parku narodowego.
Art. 93. 1. Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych na kadencję trwającą pięć lat w liczbie od 10 do 20 powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz przedstawicieli właściwych terytorialnie samorządów wojewódzkich, gminnych i organizacji gospodarczych.
2. Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych położonych na terenie kilku województw powołuje wojewoda tego województwa, na obszarze którego znajduje się największa część parku lub zespołu parków, w porozumieniu z pozostałymi wojewodami.
3. Rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych wybiera ze swego grona przewodniczącego i zastępcę oraz uchwala regulamin działania, ustalający jej organizację i tryb pracy.
4. Do zadań rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych, w odniesieniu do danego parku krajobrazowego lub danego zespołu parków krajobrazowych, należy:
1) ocena stanu zasobów przyrody, jej tworów i składników, wartości kulturowych oraz ustaleń programów ochrony przyrody;
2) opiniowanie projektu planu ochrony;
3) ocena realizacji ustaleń planu ochrony i innych zadań z zakresu ochrony przyrody;
4) opiniowanie projektów i programów działalności parku krajobrazowego lub zespołu parków krajobrazowych w zakresie ochrony przyrody, edukacji, turystyki i rekreacji;
5) ocena realizacji projektów i programów działalności parku krajobrazowego lub zespołu parków krajobrazowych w zakresie ochrony przyrody, edukacji, turystyki i rekreacji.
5. Wydatki związane z działalnością rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych pokrywane są z budżetu państwa, z części której dysponentem jest właściwy wojewoda.
Art. 94. Członkom organów opiniodawczo-doradczych, o których mowa w art. 89, zamieszkałym poza miejscowością, w której odbywa się posiedzenie, przysługuje zwrot kosztów podróży i noclegów na zasadach określonych dla pracowników zatrudnionych w państwowej sferze budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Rozdział 6
Służby ochrony przyrody
Art. 95. 1. Parkiem narodowym zarządza dyrektor parku narodowego.
2. Minister właściwy do spraw środowiska nawiązuje z dyrektorem parku narodowego, wyłonionym w drodze konkursu na kadencję trwającą pięć lat, stosunek pracy na podstawie powołania.
3. Konkurs, o którym mowa w ust. 2, przeprowadza minister właściwy do spraw środowiska.
4. Do konkursu mogą być dopuszczone osoby, które:
1) posiadają wykształcenie wyższe;
2) posiadają co najmniej dziesięć lat stażu pracy, w tym pięć lat na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem.
5. Minister właściwy do spraw środowiska w celu przeprowadzania konkursu powołuje zespól konkursowy liczący pięć osób, w skład którego wchodzi czterech pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw środowiska oraz jeden przedstawiciel Państwowej Rady Ochrony Przyrody.
6. W toku konkursu sprawdzeniu podlega wiedza niezbędna do wykonywania zadań dyrektora parku narodowego, predyspozycje i zdolności ogólne oraz umiejętności kierownicze.
7. Konkurs na dyrektora parku narodowego ogłasza się w prasie ogólnokrajowej i lokalnej oraz w siedzibie urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw środowiska i w budynku siedziby dyrekcji parku narodowego.
8. Przewodniczący zespołu przeprowadzającego konkurs powiadamia o wyniku konkursu osoby uczestniczące w konkursie w terminie siedmiu dni od dnia zakończenia konkursu.
9. Minister właściwy do spraw środowiska, określi, w drodze rozporządzenia, sposób organizowania i przeprowadzania konkursów na stanowisko dyrektora parku narodowego, ustalając przebieg konkursu, zadania i tryb postępowania zespołu konkursowego kierując się potrzebą wyłonienia kandydata na dyrektora parku narodowego, który zapewni właściwe funkcjonowanie parku narodowego zgodnie z celami ochrony przyrody w parku narodowym.
Art. 96. 1. Dyrektor parku narodowego reprezentuje Skarb Państwa w stosunkach cywilnoprawnych w zakresie zarządzanego mienia parku narodowego.
2. Dyrektor parku narodowego wydaje decyzje administracyjne w sprawach ochrony przyrody na terenie parku narodowego.
3. Dyrektor parku narodowego realizuje ustalenia planu ochrony, wydaje zarządzenia określające sposoby korzystania z obszarów parku narodowego w celach turystycznych, naukowych, edukacyjnych, rekreacyjnych i sportowych.
4. Dyrektor parku narodowego ma prawo prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w rozprawach przed sądami powszechnymi w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia odwołań od postanowień i orzeczeń tych sądów w sprawach o wykroczenia z zakresu ochrony przyrody.
5. Dyrektor parku narodowego informuje o stawkach opłat, o których mowa w art. 11 ust. 3.
6. Do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 4, dyrektor parku narodowego może upoważnić funkcjonariusza Straży Parku.
7. Do dyrektora parku narodowego należą odpowiednio zadania i kompetencje określone w art. 5 ust. 2-4, art. 9 ust. 1 i 2, art. 10, art. 13 ust. 1 pkt 1-3, art. 13a, art. 14a ust. 1 i 2, art. 26 ust. 3 i 4, art. 30 ust. 1 pkt 10 i ust. 3 pkt 1 oraz art. 35 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach.
8. Dyrektor parku narodowego współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
Art. 97. Opłaty, o których mowa w art. 11 ust. 3, są przychodami gospodarstw pomocniczych przy parkach narodowych, w rozumieniu art. 20 ustawy z dnia 28 listopada 1998 r. o finansach publicznych i przeznaczane są na tworzenie i utrzymywanie infrastruktury turystycznej i edukacyjnej parku narodowego oraz na realizację zadań z zakresu ochrony przyrody.
Art. 98. 1. Zadania związane z ochroną przyrody, badaniami naukowymi i działalnością edukacyjną, a także ochroną mienia parku narodowego oraz zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody na terenie parku narodowego wykonuje Służba Parku Narodowego.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, polegają na:
1) identyfikacji zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych;
2) ochronie siedlisk przyrodniczych;
3) ochronie siedlisk roślin, siedlisk zwierząt, siedlisk grzybów;
4) ochronie procesów przyrodniczych;
5) ochronie gatunków roślin, zwierząt i grzybów;
6) realizacji ustaleń planów ochrony i zadań ochronnych;
7) informacji i promocji w zakresie ochrony przyrody, w tym prowadzeniu muzeum przyrodniczego, ośrodków informacji i edukacji, publikowaniu materiałów informacyjnych i promocyjnych;
8) prowadzeniu badań naukowych dla potrzeb określenia metod i sposobów ochrony przyrody, skuteczności działań ochronnych oraz rozpoznawania różnorodności biologicznej;
9) utrzymywaniu w należytym stanie infrastruktury technicznej, zarządzanej przez park narodowy;
10) udostępnianiu parku narodowego dla potrzeb naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych.
3. Minister właściwy do spraw środowiska może powierzyć, w drodze decyzji administracyjnej, dyrektorowi parku narodowego wykonywanie zadań poza granicami parku narodowego w zakresie związanym z funkcjonowaniem i ochroną obszarów Natura 2000, w szczególności w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i siedlisk zwierząt oraz realizacją ustaleń planu ochrony.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla Służby Parków Narodowych, w drodze rozporządzenia, stanowiska oraz wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach, z uwzględnieniem wykształcenia i stażu pracy.
5. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą doboru w Służbie Parków Narodowych osób o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
6. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, dla pracowników Służby Parków Narodowych wzór legitymacji służbowej, wzory umundurowania oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, w tym odpowiedni wzór umundurowania wyjściowego i polowego na pory roku, kolor i wzór przedmiotów uzupełniających mundury, wzór orła umieszczanego na czapkach, a także okresy użytkowania części umundurowania.
7. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, będzie się kierował potrzebą zapewnienia pracownikom Służby Parków Narodowych odpowiednich warunków do wykonywania zadań wymagających przebywania w terenie w różnych porach roku oraz potrzebą rozróżnienia cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach.
Art. 99. 1. Pracownikom Służby Parków Narodowych przysługuje:
1) bezpłatne umundurowanie, które obowiązkowo noszą przy wykonywaniu czynności służbowych;
2) bezpłatne mieszkanie, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy związane są z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania.
2. Bezpłatne mieszkanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, przysługuje pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku:
1) dyrektora parku;
2) zastępcy dyrektora parku;
3) głównego księgowego;
4) głównego specjalisty do spraw ochrony przyrody;
5) kierownika pracowni naukowo-edukacyjnej;
6) głównego specjalisty do spraw udostępniania parku;
7) nadleśniczego;
8) konserwatora obrębu ochronnego;
9) leśniczego;
10) konserwatora obwodu ochronnego;
11) podleśniczego;
12) starszego strażnika;
13) strażnika;
14) kierownika ośrodka hodowli zwierząt;
15) kierownika szkółki leśnej;
16) komendanta Straży Parku;
17) zastępcy komendanta Straży Parku;
18) dowódcy grupy terenowej Straży Parku;
19) starszego strażnika Straży Parku;
20) strażnika Straży Parku.
3. Przez bezpłatne mieszkanie należy rozumieć przydzielony pracownikowi lokal mieszkalny w budynku wielorodzinnym lub jednorodzinnym, za który pracownik nie wnosi opłat za jego używanie.
4. Bezpłatne mieszkanie przydziela się pracownikowi Służby Parków Narodowych na jego wniosek, zawierający:
1) dane osobowe;
2) datę i miejsce zatrudnienia;
3) liczbę osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734 oraz z 2002 r. Nr 216, poz. 1826);
4) stopień pokrewieństwa osób, o których mowa w pkt 3.
5. Bezpłatne mieszkanie przydziela się z zasobów mieszkaniowych parku narodowego; lokalizacja bezpłatnego mieszkania powinna umożliwiać spełnianie zadań służbowych przez pracownika Służby Parków Narodowych.
6. Bezpłatne mieszkanie przydziela się na czas zatrudnienia na stanowisku służbowym uprawniającym do bezpłatnego mieszkania.
7. Bezpłatne mieszkanie przydziela się na podstawie umowy zawieranej:
1) z dyrektorem parku narodowego przez ministra właściwego do spraw środowiska;
2) z pracownikiem Służby Parków Narodowych przez dyrektora parku narodowego.
8. W umowie, o której mowa w ust. 7, ustala się:
1) termin zwolnienia bezpłatnego mieszkania, nie dłuższy niż sześć miesięcy od dnia ustania zatrudnienia na stanowisku uprawniającym do bezpłatnego mieszkania;
2) sposób zwalniania bezpłatnego mieszkania przez pracownika Służby Parków Narodowych przechodzącego na emeryturę lub rentę oraz możliwość przydzielenia lokalu zamiennego;
3) szczegółowe warunki korzystania z bezpłatnego mieszkania i ponoszenia opłat niezależnych od parku narodowego.
9. Pracownik Służby Parków Narodowych zwalnia bezpłatne mieszkanie wraz ze wszystkimi osobami pozostającymi z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.
10. W razie braku możliwości przydziału bezpłatnego mieszkania lub zamieszkiwania za zgodą dyrektora parku narodowego albo ministra właściwego do spraw środowiska, przez pracownika Służby Parków Narodowych w mieszkaniu stanowiącym własność tego pracownika, wypłaca się ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania.
11. Ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania przyznaje się uprawnionemu pracownikowi Służby Parków Narodowych na jego wniosek, do którego załącza oświadczenie o liczbie i stopniu pokrewieństwa osób pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym.
12. Ekwiwalent, o którym mowa w ust. 10, pracownikowi Służby Parków Narodowych oblicza dyrektor parku narodowego, a dyrektorowi parku narodowego minister właściwy do spraw środowiska, przyjmując iloczyn średniej stawki czynszu w stosunkach najmu w danej miejscowości i powierzchni normatywnej przysługującej pracownikowi.
13. Ekwiwalent, o którym mowa w ust. 10, jest wypłacany każdego miesiąca łącznie z wynagrodzeniem.
14. Dla potrzeb obliczenia i wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania ustala się następujące wielkości normatywnej powierzchni użytkowej w przeliczeniu na liczbę osób pozostających z pracownikiem Służby Parków Narodowych we wspólnym gospodarstwie domowym:
1) 35 m2 - dla 1 osoby;
2) 40 m2 - dla 2 osób;
3) 45 m2 - dla 3 osób;
4) 55 m2 - dla 4 osób;
5) 65 m2 - dla 5 osób;
6) 70 m2 - dla 6 lub więcej osób.
15. Normy powierzchni użytkowej podwyższa się o 10 m2, jeżeli w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna, wymagająca do poruszania się wózka inwalidzkiego.
16. W przypadku uprawnień do bezpłatnego mieszkania dwu i więcej osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, zapewnia się jeden lokal, o którym mowa w ust. 3, albo wypłaca się jeden ekwiwalent, o którym mowa w ust. 10.
17. Pracownicy Służby Parków Narodowych noszący mundur przy wykonywaniu czynności służbowych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych.
Art. 100. 1. Parkiem krajobrazowym kieruje dyrektor parku krajobrazowego.
2. Wojewoda nawiązuje stosunek pracy z dyrektorem parku krajobrazowego na podstawie powołania.
3. Z dyrektorem parku krajobrazowego położonego na terenie kilku województw, stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje wojewoda, na terenie którego znajduje się siedziba tego parku, w porozumieniu z właściwymi wojewodami.
4. Do zadań dyrektora parku krajobrazowego należy:
1) ochrona przyrody, walorów krajobrazowych, wartości historycznych i kulturowych;
2) organizacja działalności edukacyjnej, turystycznej oraz rekreacyjnej;
3) wydawanie, z upoważnienia wojewody, decyzji administracyjnych w zakresie ochrony przyrody;
4) współdziałanie w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi, osobami prawnymi i fizycznymi;
5) składanie wniosków do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz opiniowanie planów i decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzennego obszarów wchodzących w skład parku krajobrazowego.
5. Na terenie zarządzanym przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, znajdującym się w granicach parku krajobrazowego, zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje samodzielnie miejscowy nadleśniczy, zgodnie z ustaleniami planu ochrony parku krajobrazowego, uwzględnionym w planie urządzenia lasu.
Art. 101. 1. W celu kierowania parkami krajobrazowymi mogą być tworzone zespoły parków krajobrazowych, jako jednostki budżetowe w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 28 listopada 1998 r. o finansach publicznych.
2. Do dyrektora zespołu parków krajobrazowych stosuje się przepisy dotyczące dyrektora parku krajobrazowego.
Art. 102. 1. Realizację zadań z zakresu ochrony wartości przyrodniczych, walorów krajobrazowych, wartości historycznych i kulturowych oraz działalności edukacyjnej na terenie parku krajobrazowego wykonuje Służba Parku Krajobrazowego.
2. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla Służby Parków Krajobrazowych, w drodze rozporządzenia, stanowiska oraz wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach, z uwzględnieniem wykształcenia i stażu pracy.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą doboru w Służbie Parków Krajobrazowych pracowników o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
4. Do zadań Służby Parków Krajobrazowych należy:
1) inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych, stanowisk podlegających ochronie, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, a także zasługujących na ochronę tworów i składników przyrody nieożywionej;
2) identyfikacja i ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych parku krajobrazowego oraz wnioskowanie o podejmowanie działań mających na celu eliminowanie lub ograniczanie tych zagrożeń i ich skutków, a także innych działań w celu poprawy funkcjonowania i ochrony parku krajobrazowego;
3) gromadzenie dokumentacji dotyczącej przyrody, wartości historycznych, kulturowych i etnograficznych;
4) realizacja zadań związanych z ochroną obszarów i obiektów objętych ochroną przyrody w granicach parku krajobrazowego;
6) współpraca z samorządami, zarządcami obszarów parku krajobrazowego, organizacjami ekologicznymi i z jednostkami organizacyjnymi, mającymi związek z ochroną parku krajobrazowego.
5. Wojewoda może powierzyć, w drodze decyzji administracyjnej, dyrektorowi parku krajobrazowego wykonywanie czynności poza granicami parku krajobrazowego w zakresie związanym z funkcjonowaniem i ochroną obszarów Natura 2000, w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i siedlisk zwierząt oraz realizacją ustaleń planu ochrony.
6. Pracownik Służby Parków Krajobrazowych ma prawo do:
1) informowania o przepisach o ochronie przyrody osób przebywających na obszarach podlegających ochronie oraz w miejscach, w których znajdują się twory i składniki przyrody podlegające ochronie;
2) legitymowania osób naruszających przepisy o ochronie przyrody, a w razie odmowy okazania dokumentu pozwalającego na ustalenie tożsamości, zwrócenia się do policji lub innych właściwych organów o ustalenie tożsamości.
7. Pracownicy Służby Parków Krajobrazowych otrzymują bezpłatne umundurowanie, które obowiązkowo noszą przy wykonywaniu czynności służbowych.
8. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, dla pracowników Służby Parków Krajobrazowych, wzór legitymacji służbowej, wzory umundurowania oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, odpowiedni wzór umundurowania wyjściowego i polowego na pory roku, kolor i wzór przedmiotów uzupełniających mundury, wzór orła umieszczanego na czapce, a także okresy użytkowania części umundurowania.
9. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 8, będzie się kierował potrzebą zapewnienia pracownikom Służby Parków Krajobrazowych warunków do wykonywania zadań, wymagających przebywania w terenie w różnych porach roku oraz potrzebą rozróżnienia według cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach.
Rozdział 7
Zwalczanie przestępstw i wykroczeń na obszarach chronionych
Art. 103. 1. W parkach narodowych ochronę mienia oraz zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody wykonują funkcjonariusze Straży Parku, zaliczani do Służby Parków Narodowych.
2. Funkcjonariuszem Straży Parku może być osoba, która:
1) posiada obywatelstwo polskie;
2) ukończyła 21 lat;
3) posiada pełną zdolność do czynności prawnych i nie została pozbawiona praw publicznych;
4) posiada co najmniej wykształcenie średnie;
5) posiada nienaganną opinię właściwego miejscowo organu policji;
6) posiada odpowiedni stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem lekarskim i orzeczeniem psychologicznym;
7) nie była karana za przestępstwa.
3. Funkcjonariusz Straży Parku podlega co pięć lat okresowym badaniom lekarskim i psychologicznym potwierdzonym orzeczeniem.
4. Koszty orzeczenia:
1) o którym mowa w ust. 2 pkt 6, ponosi osoba przyjmowana na funkcjonariusza Straży Parku;
2) o którym mowa w ust. 3, ponosi park narodowy.
5. Funkcjonariusz Straży Parku przy wykonywaniu zadań, o których mowa w ust. 1, ma prawo do:
1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości;
2) kontroli dowodów wniesienia opłat, o których mowa w art. 11 ust. 3;
3) zatrzymywania i przekazywania właściwym służbom osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
4) zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
5) przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
6) zabezpieczenia jako dowodów rzeczowych, za pokwitowaniem, przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia, a także narzędzi i środków służących do ich popełnienia;
7) kontroli i zatrzymania, za pokwitowaniem, dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów lub składników przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego;
8) kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarze parku narodowego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy.
6. Wymienione w ust. 5 pkt 1 i 3-8 czynności, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo wykonywać w granicach parku lub poza jego granicami w razie uzasadnionego podejrzenia, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione na szkodę parku narodowego.
8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb wykonywania następujących czynności:
a) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości,
b) zatrzymywania osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
c) kontroli i zatrzymania, za pokwitowaniem, dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów lub składników przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego,
d) kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie parku narodowego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy;
2) dla Służby Parku Krajobrazowego - legitymowania osób naruszających przepisy o ochronie przyrody, a w razie odmowy okazania dokumentu pozwalającego na ustalenie tożsamości zwrócenia się do policji lub innych właściwych organów o ustalenie ich tożsamości;
3) dla Straży Ochrony Przyrody - legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia przeciwko przyrodzie lub środowisku, jak również świadków tego przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości, a w razie odmowy okazania dokumentów tożsamości zwrócenia się do policji lub Straży Parku w danym parku narodowym.
9. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust.8, będzie się kierowała potrzebą ustalenia jednolitych sposobów legitymowania i kontroli osób popełniających wykroczenia i przestępstwa przeciwko ochronie przyrody.
10. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb współpracy Straży Parku z policją, zakres sprawowania kontroli policji nad Strażą Parku oraz zakres działań Straży Parku podlegających kontroli policji i sposób sprawowania tej kontroli.
11. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust.10, będzie się kierował potrzebą współpracy policji i Straży Parku, podejmowania wspólnych działań Straży Parku z policją na obszarze parku narodowego w zakresie zwalczania przestępstw i wykroczeń.
Art. 104. 1. W stosunku do osób uniemożliwiających wykonywanie przez funkcjonariusza Straży Parku zadań określonych w ustawie, funkcjonariusz ma prawo do użycia środków przymusu bezpośredniego.
2. Środkami przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1, są:
2) kajdanki;
3) pałka służbowa;
4) ręczny miotacz gazu;
5) paralizator elektryczny, na posiadanie którego, zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. Nr 53, poz. 549, z 2001 r. Nr 27, poz. 298 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 117, poz. 1007 oraz z 2003r. Nr 52, poz. 451) jest wymagane pozwolenie.
3. Zastosowanie przez funkcjonariusza Straży Parku środka przymusu bezpośredniego powinno wynikać z konieczności w zaistniałej sytuacji i zmierzać do podporządkowania się poleceniom wydanym przez funkcjonariusza.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposoby użycia środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 2, oraz przydziału, przechowywania i ewidencji środków, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5.
5. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierowała potrzebą określenia warunków użycia środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Straży Parku podczas realizacji zadań związanych z ochroną przyrody i mienia parku narodowego.
Art. 105. 1. Funkcjonariusz Straży Parku może być wyposażony w broń palną bojową oraz broń palną myśliwską.
2. Funkcjonariusz Straży Parku może być dopuszczony do pracy z bronią, jeżeli:
1) ukończył szkolenie podstawowe dla funkcjonariuszy Straży Parku;
2) zdał egzamin ze znajomości posiadania, przechowywania i posługiwania się bronią, przed komisją, o której mowa w art. 16 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji;
3) posiada orzeczenie lekarskie i psychologiczne stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy z bronią.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, zakres szkolenia podstawowego, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, oraz tryb powoływania komisji egzaminacyjnej.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował potrzebą posiadania niezbędnej wiedzy do wykonywania zadań przez funkcjonariusza Straży Parku.
5. Broń palną bojową i broń palną myśliwską dyrektor parku narodowego nabywa na podstawie decyzji administracyjnej wydanej przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego policji, na wniosek dyrektora parku narodowego, zgodnie z ustawą z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.
6. Dyrektor parku narodowego może przydzielić broń palną bojową lub broń palną myśliwską wraz z amunicją funkcjonariuszowi Straży Parku.
7. Broń, o której mowa w ust. 5, przydziela się wraz ze świadectwem broni.
8. Broń palną bojową, o której mowa w ust. 5, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo użyć w następujących przypadkach:
1) w celu odparcia bezpośredniego zamachu na życie własne lub innej osoby;
2) przeciwko osobie, która wezwana do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, nie zastosuje się do tego wezwania, a jej zachowanie wskazuje na bezpośredni zamiar użycia przeciwko funkcjonariuszowi Straży Parku lub innej osobie;
3) przeciwko osobie, która usiłuje przemocą odebrać broń palną funkcjonariuszowi Straży Parku.
9. Broń palną myśliwską, o której mowa w ust. 5, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo użyć w następujących przypadkach:
1) w celu eliminacji lub odstraszania zwierząt w granicach parku narodowego, stwarzających rzeczywiste i bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego;
2) w razie konieczności odstrzału, za zgodą dyrektora parku narodowego, w stosunku do zwierzęcia, które nie ma szans na przeżycie.
10. Użycie broni palnej bojowej powinno następować w sposób wyrządzający najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.
11. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposoby i tryb postępowania przy użyciu broni palnej bojowej przez funkcjonariusza Straży Parku.
12. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 11, będzie się kierowała potrzebą wykonywania zadań w zakresie ochrony przyrody i mienia parku narodowego przez Straż Parku.
13. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób ewidencjonowania i przechowywania broni palnej bojowej oraz broni palnej myśliwskiej wraz z amunicją.
14. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 13, będzie się kierował potrzebą zabezpieczenia broni palnej bojowej oraz broni palnej myśliwskiej wraz z amunicją, będącej w dyspozycji Straży Parku.
15. Decyzję o wyposażeniu funkcjonariusza Straży Parku w rodzaj broni palnej na czas pełnienia służby podejmuje każdorazowo Komendant Straży Parku.
Art. 106. Uprawnienia i obowiązki funkcjonariusza Straży Parku, o których mowa w art. 103 ust. 5, przysługują dyrektorowi parku narodowego, jego zastępcy, nadleśniczemu, konserwatorowi obrębu ochronnego, leśniczemu, konserwatorowi obwodu ochronnego, podleśniczemu, starszemu strażnikowi i strażnikowi, wchodzącym w skład Służby Parków Narodowych.
Rozdział 8
Wykonywanie ochrony przyrody
Art. 107. 1. Minister właściwy do spraw środowiska sporządza projekt Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz wynikającego z niej projektu programu działań.
2. Krajową strategię ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, wraz z programem działań zatwierdza, w drodze uchwały, Rada Ministrów.
3. Właściwi ministrowie wdrażają zasady ochrony różnorodności biologicznej w zakresie ustalonym Krajową strategią ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz wynikającym z niej programem działań w stosunku do działów gospodarki będących w zakresie działania tych ministrów.
Art. 108. 1. W ramach państwowego monitoringu środowiska prowadzi się monitoring przyrodniczy, obejmujący składniki różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
2. Monitoring przyrodniczy polega na obserwacji i ocenie stanu składników różnorodności biologicznej i krajobrazowej na wybranych obszarach, a także na ocenie skuteczności stosowanych metod ochrony przyrody, w tym na obserwacji siedlisk i gatunków roślin, zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszary Natura 2000.
Art. 109. 1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego na obszarze parku krajobrazowego wymaga zgody właściwego wojewody.
2. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, następuje na podstawie przedłożonego raportu o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na środowisko lub projektu decyzji o warunkach zabudowy albo projektu decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
3. Wojewoda wyraża zgodę, o której mowa w ust. 1, jeżeli:
1) inwestycja nie wpłynie niekorzystnie na ochronę danego obszaru;
2) inwestycja nie naruszy spójności krajowego systemu obszarów chronionych.
4. Jeżeli inwestycja, o której mowa w ust.1, wpłynie niekorzystnie na ochronę danego obszaru lub naruszy spójność krajowego systemu obszarów chronionych, ale jednocześnie nie ma rozwiązań alternatywnych, wojewoda wyraża zgodę, o której mowa w ust. 1, pod warunkiem przeprowadzenia działań kompensujących utratę wartości przyrodniczych danego obszaru, staraniem i na koszt inwestora.
Art. 110. 1. Zezwolenie, o którym mowa w art. 31 ust. 4, art. 45 ust. 2 pkt 4, art.46 ust. 2 pkt 6, art. 49 ust. 2 i art. 52 ust. 7 pkt 2, wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności, których dotyczy decyzja, na wniosek zainteresowanego podmiotu, w drodze decyzji administracyjnej.
2. Zezwolenie, o którym mowa w art. 14 ust. 3, art. 49 ust. 1, wydaje się na czas określony na wniosek zainteresowanego podmiotu, w drodze decyzji administracyjnej.
Art. 111. Wojewoda może w drodze rozporządzenia, wprowadzić na okres do 6 miesięcy zakazy, o których mowa w art. 14 ust. 1, art. 16 ust. 1, art. 23 ust. 1 i art. 41 ust. 1, albo nakazać wykonanie określonych prac lub urządzeń w stosunku do obiektu lub obszaru przewidzianego do objęcia ochroną, którym zagraża zmiana lub zniszczenie.
Art. 112. 1. Minister właściwy do spraw środowiska prowadzi centralny rejestr form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-9.
2. Rejestry, o których mowa w ust. 1 i w art. 113 ust. 2, zawierają:
1) liczbę porządkową;
2) datę objęcia danego obszaru lub obiektu formą ochrony przyrody;
3) nazwę, jeżeli istnieje i formę ochrony przyrody, rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody oraz rodzaj użytku ekologicznego;
4) określenie położenia geograficznego i administracyjnego chronionego obszaru lub obiektu (obręb ewidencyjny, gmina, powiat, województwo);
5) wskazanie powierzchni, jeżeli można ją określić, z wyszczególnieniem formy własności i rodzajów gruntów;
6) powołanie oznaczenia mapy obrazującej przebieg granicy obszaru chronionego i jego otuliny;
7) opis obszaru lub obiektu poddanego pod ochronę;
8) wskazanie miejsca i daty ogłoszenia aktu o utworzeniu lub uznaniu formy ochrony przyrody;
9) informację, czy dany obszar lub obiekt albo ich część podlega ochronie zgodnie z międzynarodowym prawem ochrony przyrody;
10) informację o planie ochrony oraz miejsce i datę ogłoszenia aktu ustanawiającego plan.
3. Organ, który utworzył lub ustanowił formę ochrony przyrody wymienioną w art. 6 ust. 1 pkt 2-4 i 6-9, przesyła w terminie jednego miesiąca od dnia jej utworzenia lub ustanowienia do organu prowadzącego rejestr, o którym mowa w ust. 1, akt tworzący lub ustanawiający formę ochrony przyrody oraz informacje, o których mowa w ust. 2.
4. Wyszczególnienie form własności i rodzaju gruntów nie dotyczy parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Art. 113. 1. Wojewoda gromadzi dokumentację stanu przyrody, w szczególności cennych ze względów naukowych lub rzadkość występowania tworów przyrody, stanowisk rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, a także ich siedlisk, siedlisk przyrodniczych oraz innych składników przyrody.
2. Wojewoda prowadzi rejestr rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
3. Obszary, o których mowa w ust. 2, położone na terenie kilku województw, ujmuje się w rejestrze każdego z województw, wnosząc stosowny zapis informujący o częściowym ich położeniu na terenie innych województw.
4. Organ, który ustanowił formę ochrony przyrody, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6-9, przesyła w terminie jednego miesiąca od dnia jej ustanowienia do organu prowadzącego rejestr, o którym mowa w ust. 2, akt prawny ustanawiający daną formę ochrony przyrody oraz dane, o których mowa w art. 112 ust. 2 pkt 2 - 10.
Art. 114. 1. Na obrzeżach obszarów oraz w pobliżu chronionych obiektów i tworów przyrody, objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 oraz pkt 7, 8 umieszcza się tablice informujące o nazwie formy ochrony przyrody oraz obwieszczające o zakazach, wynikających z przepisów rozdziału 2, a na obrzeżach obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 6 i pkt 9, umieszcza się tablice informujące o nazwie formy ochrony przyrody.
2. Na obrzeżu parku narodowego tablice, o których mowa w ust. 1, umieszcza dyrektor parku narodowego, a na obrzeżach lub w pobliżu form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2-9 organ sprawujący nadzór nad daną formą ochrony przyrody.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wzory tablic, o których mowa w ust. 1.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował potrzebą ujednolicenia tablic na terenie kraju, określając ich kształt i rozmiary, materiał, z jakiego zostaną wykonane, tło tablic, wielkość i kolor liter w napisach.
5. W przypadku przebiegu drogi publicznej przez park narodowy, rezerwat przyrody, wyznaczenie miejsc parkingowych następuje po uzyskaniu zgody odpowiednio - dyrektora parku narodowego lub organu ochrony przyrody ustanawiającego rezerwat przyrody.
Rozdział 9
Gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody
Art. 115. 1. Gospodarka zasobami dziko występujących roślin, zwierząt, grzybów oraz zasobami genetycznymi roślin, zwierząt, grzybów użytkowanymi przez człowieka powinna zapewniać ich trwałość, optymalną liczebność i ochronę różnorodności genetycznej.
2. Realizacja zadań, o których mowa w ust. 1, następuje przez:
1) ochronę, utrzymanie lub racjonalne zagospodarowanie naturalnych ekosystemów, lasów, torfowisk, bagien, muraw, solnisk, klifów nadmorskich i wydm, linii brzegów wód, dolin rzecznych, źródeł i źródlisk, a także rzek, jezior i obszarów morskich oraz siedlisk i ostoi roślin, zwierząt lub grzybów;
2) stworzenie warunków do rozmnażania, rozprzestrzeniania ginących gatunków roślin, zwierząt, grzybów, ochronę i odtwarzanie siedlisk, ostoi zagrożonych gatunków oraz ochronę tras migracyjnych zwierząt.
3. Na gruntach użytkowanych gospodarczo w parkach narodowych lub rezerwatach przyrody stosuje się ochronę krajobrazową.
Art. 116. 1. Regulacja rzek oraz budowa wałów przeciwpowodziowych, melioracje wodne, odwodnienia budowlane, prace ziemne zmieniające stosunki wodne na obszarach objętych formami ochrony przyrody wymagają decyzji wojewody, ustalającej warunki prowadzenia tych prac ze względu na ochronę przyrody.
2. Wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, następuje przed uzyskaniem pozwolenia na budowę na podstawie rozdziału 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 oraz z 2003r. Nr 80, poz. 718).
Art. 117. 1. Zabrania się wprowadzania do środowiska przyrodniczego oraz przemieszczania w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów, a także ich form rozwojowych, gatunków obcego pochodzenia.
2. Zabrania się sprowadzania do kraju roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcego pochodzenia, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym.
3. Wprowadzanie do środowiska przyrodniczego, przemieszczanie w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów, a także ich form rozwojowych oraz sprowadzanie do kraju roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcego pochodzenia, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym, wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw środowiska, wydanej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa.
4. Zakazy, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania w odniesieniu do gatunków ryb, na wprowadzanie i przemieszczanie których jest wymagane zezwolenie ministra właściwego do spraw rolnictwa, wydawane na podstawie art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 oraz 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 81, poz. 875 i Nr 110, poz. 1189 i Nr 115, poz. 1229).
5. Zakazów, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się do wprowadzania i przemieszczania:
1) roślin przy urządzaniu i utrzymywaniu terenów zieleni oraz zakładaniu i utrzymywaniu zadrzewień poza obszarami leśnymi i obszarami objętymi ochroną przyrody;
2) drzew i krzewów na obszarach znajdujących się w granicach pasa drogowego drogi krajowej.
6. Zakazu przemieszczania, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się do występujących roślin na obszarze objętym racjonalną gospodarką leśną i rolną.
Art. 118. 1. Gospodarka zasobami przyrody nieożywionej powinna być prowadzona w sposób zapewniający ochronę innych zasobów przyrody, jej tworów i składników, oszczędne użytkowanie przestrzeni oraz zachowanie szczególnie cennych tworów i składników przyrody nieożywionej, jak profile geologiczne i glebowe, jaskinie, turnie, skałki, głazy narzutowe, naturalne zbiorniki i cieki wodne, źródła i wodospady, elementy dna morza, glebowe powierzchnie wzorcowe, a także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin i zwierząt.
2. Wywóz za granicę meteorytów i kopalnych szczątków roślin i zwierząt może nastąpić po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw środowiska.
Art. 119. 1. Kto dokona odkrycia kopalnych szczątków roślin lub zwierząt, jest obowiązany powiadomić o tym niezwłocznie organ właściwej gminy, powiatu lub wojewodę.
2. Jeżeli wojewoda ustali, że odkryte kopalne szczątki roślin lub zwierząt są cenne dla nauki, przekazuje je do muzeum lub placówki naukowej.
Art. 120. 1. Wojewoda sprawuje kontrolę nad przestrzeganiem przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania zasobów i składników przyrody przez jednostki organizacyjne oraz osoby prawne i fizyczne.
2. Wojewoda wykonując kontrolę, o której mowa w ust. 1, ma prawo wstępu na nieruchomość, przeprowadzania badań i obserwacji, żądania wyjaśnień.
3. Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują dyrektorowi parku narodowego na obszarze parku.
4. Wstęp, o którym mowa w ust. 2, następuje w obecności właściciela albo posiadacza nieruchomości.
Art. 121. 1. Zabrania się przeznaczania terenu, na którym znajduje się starodrzew, na realizację celów wymagających jego usunięcia.
2. Zmiana przeznaczenia terenu, na którym znajduje się starodrzew, może być dokonana jedynie w drodze uchwały rady gminy, po uzyskaniu zgody starosty wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do lasów w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach.
Art. 122. Zabrania się wypalania łąk, pastwisk, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych lub stref trzcin i oczeretów.
Art. 123. Rośliny, zwierzęta lub grzyby, a także ich siedliska, nie objęte formami ochrony, o których mowa w art. 6 ust. 1, mogą być niszczone lub zabijane jedynie w związku z realizacją zadań uzasadnionych potrzebami ochrony przyrody, badań naukowych, edukacji, racjonalnej gospodarki, amatorskiego połowu ryb oraz działań związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej, bezpieczeństwem powszechnym, bezpieczeństwem sanitarnym i weterynaryjnym, ochroną zdrowia i życia człowieka, a także zapobieganiem lub likwidacją skutków naturalnego żywiołu.
Rozdział 10
Uprawnienia Straży Ochrony Przyrody i społecznych opiekunów przyrody
2. Nadzór nad Strażą sprawuje właściwy wojewoda.
3. Nadzór, o którym mowa w ust. 2, obejmuje:
1) żądanie okresowych sprawozdań z działalności Straży, w celu dokonania oceny jej funkcjonowania;
2) wydawanie wytycznych i instrukcji dotyczących działalności Straży.
4. Strażnikiem ochrony przyrody może być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, mająca co najmniej średnie wykształcenie, nie karana, która złożyła egzamin ze znajomości zagadnień przyrodniczych oraz z przepisów prawnych w zakresie ochrony przyrody.
5. Egzamin kandydatów na strażników ochrony przyrody organizuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata.
6. Strażnik ochrony przyrody jest uprawniony do noszenia odznaki i posiadania legitymacji, które wydaje wojewoda.
7. Koszty związane z przeprowadzeniem egzaminu, o którym mowa w ust. 5, oraz z wydaniem odznaki i legitymacji ponoszą - odpowiednio kandydat albo strażnik ochrony przyrody.
8. Działalność strażników ochrony przyrody na terenie parku narodowego wymaga uzgodnienia z dyrektorem parku, na terenie nadleśnictwa z nadleśniczym, a na pozostałym obszarze z wojewódzkim konserwatorem przyrody.
9. Działalność Straży polega na:
2) pouczaniu osób naruszających przepisy o ochronie przyrody.
10. Strażnik ochrony przyrody zawiadamia właściwe organy o stwierdzonych naruszeniach przepisów o ochronie przyrody.
11. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wzór odznaki i legitymacji strażnika ochrony przyrody, skład i tryb powoływania komisji egzaminacyjnej oraz sposób przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na strażników ochrony przyrody, kierując się celami ochrony przyrody.
Art. 125. 1. Osoby fizyczne zainteresowane ochroną przyrody mogą uzyskać uprawnienia społecznych opiekunów przyrody.
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, nadaje starosta, w formie zaświadczenia.
3. Społecznym opiekunem przyrody może być osoba, która wyraziła zgodę na pełnienie tej funkcji, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz znajomość przepisów z zakresu ochrony przyrody.
4. Oceny znajomości przepisów, o których mowa w ust. 3, dokonuje starosta.
5. Społeczni opiekunowie przyrody mogą działać indywidualnie lub w zespole, zwanym Koło opiekunów przyrody.
6. Społeczni opiekunowie przyrody oraz koła opiekunów przyrody sprawują opiekę nad obszarami lub obiektami charakteryzującymi się cennymi walorami przyrodniczymi.
7. Do działalności społecznych opiekunów przyrody na obszarach objętych formami ochrony przyrody stosuje się przepis art. 124 ust. 8.
Rozdział 11
Skutki prawne poddania pod ochronę
2. Jeżeli nieruchomość zostanie wyłączona z ochrony przyrody, następuje wykreślenie tego faktu z księgi wieczystej, odpowiednio na wniosek organów, o których mowa w ust.1.
3. Koszty wpisu, o którym mowa w ust. 1, oraz wykreślenia, o którym mowa w ust. 2, ponosi wnioskodawca.
Art. 127. 1. Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez:
1) żubry - w uprawach lub płodach rolnych;
2) wilki - w pogłowiu zwierząt gospodarskich;
3) niedźwiedzie - w pasiekach lub pogłowiu zwierząt gospodarskich;
4) bobry - w gospodarstwie rolnym, leśnym, rybackim.
2. Odpowiedzialność, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje utraconych korzyści.
3. Oględzin i szacowania szkód, o których mowa w ust. 1, a także ustalania wysokości odszkodowania i ich wypłaty, dokonuje wojewoda, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku.
4. Właściciele lub użytkownicy gospodarstw rolnych i lasów mogą współdziałać z wojewodą, a na obszarze parku narodowego - z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1.
5. Współdziałanie, o którym mowa w ust. 3, może obejmować budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu właściwego terytorialnie dyrektora parku narodowego lub wojewody, w ramach zawartych umów cywilno-prawnych.
6. Odszkodowanie nie przysługuje:
1) osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa;
2) jeżeli poszkodowany:
a) nie dokonał sprzętu upraw lub płodów rolnych w terminie odbiegającym ponad 14 dni od zakończenia zbiorów tego gatunku roślin w danym regionie,
b) nie wyraził zgody na budowę przez wojewodę lub dyrektora parku narodowego urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom;
3) za szkody:
a) powstałe w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu cywilnego,
b) nie przekraczające w ciągu roku wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na jeden hektar uprawy,
c) w uprawach rolnych założonych z naruszeniem powszechnie stosowanych wymogów agrotechnicznych,
d) powodowane przez wilki lub niedźwiedzie w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych, w okresie od zachodu do wschodu słońca, bez bezpośredniej opieki.
7. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, sposób postępowania przy szacowaniu szkód oraz sposób wypłaty odszkodowań za szkody, o których mowa w ust. 1, a także terminy zgłoszenia i szacowania szkody.
8. Minister wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 7, będzie się kierował potrzebą wskazania terminów zgłaszania i szacowania szkód, dokonaniem oceny rzeczywistej szkody oraz przyjęciem wysokości wyceny szkody według cen rynkowych.
9. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż wymienione w ust. 1, gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa.
10. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 9, będzie się kierowała potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i równocześnie wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.
11. Szkody powodowane przez zwierzęta zaliczone do gatunków łownych, występujące w parkach narodowych, strefach ochrony zwierząt oraz w rezerwatach przyrody, szacuje się oraz dokonuje wypłaty odszkodowań według zasad określonych w rozdziale 9 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie.
12. Szacowanie szkód w strefie ochronnej zwierząt łownych, wyrządzanych przez zwierzęta łowne, należy do zadań Służby Parku Narodowego, a w rezerwatach przyrody - do sprawującego nadzór nad rezerwatem.
13. Odszkodowania za szkody spowodowane przez zwierzęta łowne w strefie ochronnej zwierząt łownych pokrywane są ze środków parku narodowego, a za szkody spowodowane w rezerwatach przyrody - ze środków budżetowych wojewody.
14. W sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1, orzekają sądy powszechne.
Rozdział 12
Przepisy karne
Art. 128. 1. Kto umyślnie:
1) narusza zakazy obowiązujące w:
a) parkach narodowych,
b) rezerwatach przyrody,
c) parkach krajobrazowych,
d) obszarach chronionego krajobrazu,
e) obszarach Natura 2000,
f) użytkach ekologicznych,
g) zespołach przyrodniczo krajobrazowych;
2) narusza zakazy obowiązujące w stosunku do:
a) pomników przyrody,
b) stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej,
c) chronionych gatunków zwierząt, roślin, grzybów;
3) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom przewozi przez granicę państwa rośliny lub zwierzęta, o których mowa w art. 53 ust. 1, a także ich rozpoznawalne części i produkty pochodne;
4) nie zgłasza do rejestru, o którym mowa w art. 57 ust. 1, posiadanych lub hodowanych zwierząt;
podlega karze grzywny albo aresztu.
2. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, orzeka się ponadto:
1) przepadek narzędzi i przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów uzyskanych w drodze wykroczenia;
2) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki nie byłby wykonalny, nawiązkę do wysokości pięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku , ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski na podstawie art. 5 pkt 23 ustawy z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. Nr 45, poz. 391, Nr 73, poz. 660 i Nr 96, poz. 874) za kwartał poprzedzający kwartał w którym nastąpiło wykroczenie na rzecz organizacji społecznej działającej w zakresie ochrony przyrody lub właściwego, ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
3) przepadek albo odesłanie rośliny lub zwierzęcia na koszt właściciela do państwa, z którego dokonano ich eksportu.
3. Rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków rodzimych, ich części oraz produkty pochodne, wobec których orzeczono przepadek, podlegają przekazaniu podmiotowi uprawnionemu do ich utrzymywania, wskazanemu przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia.
4. Jeżeli wobec żywych roślin, zwierząt lub grzybów, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych, obcych rodzimej florze i faunie albo objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, orzeczono przepadek, podmiot uprawniony do ich utrzymywania wskazuje minister właściwy do spraw środowiska.
Art. 129. Kto:
1) na obszarach objętych formami ochrony przyrody, bez decyzji wojewody lub wbrew ustalonym w niej warunkom, prowadzi roboty polegające na regulacji rzek oraz budowie wałów przeciwpowodziowych, a także melioracji wodnych, odwodnieniach budowlanych lub innych pracach ziemnych zmieniających stosunki wodne;
2) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom wprowadza do środowiska przyrodniczego lub przemieszcza w tym środowisku należące do gatunków obcego pochodzenia rośliny, zwierzęta lub grzyby, a także ich formy rozwojowe;
3) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom sprowadza do kraju rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków obcego pochodzenia, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym;
4) wypala roślinność na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych, szlakach kolejowych lub w strefie oczeretów lub trzcin;
5) wbrew postanowieniom określonym w art. 123 zabija zwierzęta lub niszczy rośliny lub grzyby, a także ich siedliska;
6) bez zezwolenia utworzy i prowadzi ogród botaniczny lub ogród zoologiczny;
7) bez zezwolenia utworzy i prowadzi ośrodek;
8) przeprowadzając likwidację ogrodu zoologicznego lub ośrodka nie zapewni przebywającym tam zwierzętom bytowania w warunkach określonych ustawą;
9) poza ogrodami zoologicznymi, właściwymi placówkami naukowymi lub cyrkami utrzymuje, bądź prowadzi chów lub hodowlę zwierząt niebezpiecznych dla życia lub zdrowia człowieka, w tym drapieżnych i jadowitych;
10) bez zgody lub wbrew jej warunkom przenosi z ogrodu botanicznego, zoologicznego do stanu naturalnego rośliny lub zwierzęta gatunków zagrożonych wyginięciem;
11) wykonuje prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów albo na obszarach terenów zieleni lub zadrzewień w sposób znacząco szkodzący drzewom lub krzewom;
12) stosuje środki chemiczne na drogach publicznych, w tym ulicach i placach, w sposób znacząco szkodzący terenom zieleni lub zadrzewieniom
podlega karze grzywny lub aresztu.
Rozdział 13
Zmiany ustaw
Art. 130. W ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750, z 2000 r. Nr 120, poz.1268; z 2001 r. Nr 81, poz. 875, Nr 110, poz. 1189 oraz Nr 115, poz.1229) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 8 w ust. 1:
a) pkt 6 otrzymuje brzmienie :
6) przez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego,,
b) w pkt 13 lit. a otrzymuje brzmienie:
a) ryb łososiowatych i węgorzy,;
2) w art. 10 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Zabrania się:
1) przechowywania, przewożenia, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu ikry i ryb złowionych lub pozyskanych z naruszeniem przepisów art. 8 i 9;
2) wprowadzania do obrotu ryb pochodzących z amatorskiego połowu ryb.;
3) w art. 12 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Publiczne śródlądowe wody powierzchniowe płynące dzieli się na obwody rybackie, z wyjątkiem wód znajdujących się w granicach parków narodowych i w granicach rezerwatów przyrody, w których zabronione jest rybactwo.;
4) w art. 20 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Rybackie narzędzia i urządzenia połowowe może posiadać wyłącznie uprawniony do rybactwa oraz dyrektor parku narodowego i uprawnione przez niego osoby w celu wykonywania ochrony ryb na wodach parku narodowego, z wyjątkiem osób prowadzących działalność gospodarczą w zakresie produkcji i obrotu tymi narzędziami i urządzeniami.;
5) w art. 23a ust. 6 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) Straży Parku Narodowego w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie przyrody,;
Art. 131. W ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84 i Nr 200, poz. 1683 oraz z 2003 r. Nr 96, poz. 874) w art. 7 ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie: 8) grunty położone na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, a także budynki i budowle trwale związane z gruntem, służące bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody,.
Art. 132. W ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 12, poz. 136, Nr 12, poz. 126, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984 i Nr 200, poz. 1682 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 721) w art. 45 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: 3) zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego i ochrony przyrody oraz wykonywaniem innych zadań w zakresie ochrony mienia,.
Art. 133. W ustawie z dnia 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ( Dz. U. z 2001r. Nr 57, poz. 603, Nr 122, poz. 1323, Nr 115, poz. 1229, Nr 154, poz. 1793 i poz. 1800, z 2002r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287 oraz z 2003r. Nr 6, poz. 64 i Nr 80, poz. 721) w art. 35 wprowadza się następujące zmiany:
1) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
6. Nie pobiera się opłat z tytułu zarządu nieruchomościami znajdującymi się pod drogami publicznymi i między wałami przeciwpowodziowymi a korytem rzeki.;
2) dodaje się ust. 6a w brzmieniu:
6a. Nie pobiera się opłat z tytułu zarządu nieruchomościami objętymi formami ochrony przyrody na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1, 2 ustawy z dnia... o ochronie przyrody ( Dz. U. Nr..., poz....)..
Art. 134. W ustawie z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372 i Nr 113, poz. 984) w art. 50:
a) uchyla się ust. 1a,
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. Za szkody, o których mowa w ust. 1, wyrządzane na obszarach:
1) obwodów łowieckich leśnych, odszkodowania wypłaca Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe ze środków budżetu państwa;
2) obwodów łowieckich polnych i obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich ze środków budżetu państwa z części, której dysponentem jest wojewoda..
Art. 135. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002):
1) w art. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) doświadczeniu na zwierzęciu rozumie się przez to każdą formę wykorzystania zwierzęcia do badań naukowych, testów i celów dydaktycznych, mogącą wywołać u niego ból, cierpienie, strach, trwałe uszkodzenia ciała, z wyłączeniem najmniej bolesnych metod uśmiercania bądź znakowania zwierząt, stosowanych współcześnie w praktyce oraz metod usunięcia odczuwania bólu, cierpienia, stresu i trwałych uszkodzeń przez skuteczne użycie środków znieczulających; początkiem doświadczenia jest moment przygotowania zwierzęcia po raz pierwszy do uczestnictwa w nim, a końcem moment po którym nie będą prowadzone dalsze obserwacje;;
2) uchyla się rozdział 5;
3) w art. 33:
a) w ust. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
6) wykonywaniem zadań związanych z ochroną przyrody.,
b) po ust. 1a dodaje się ust. 1b w brzmieniu:
1b. Jeżeli ze względu na potrzeby, o których mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw środowiska wydał zezwolenie na zabicie zwierząt objętych ochroną gatunkową, mogą one być uśmiercone przy użyciu broni myśliwskiej przez osoby uprawnione do posiadania tej broni..
Art. 136. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 129, poz. 1447, Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 126, poz. 1070, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682, Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 720 i poz. 721 i Nr 96, poz. 874) w art. 83 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
3. Nie pobiera się opłat rocznych za nieruchomości oddane w trwały zarząd pod drogi publiczne, parki, zieleńce, ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne, parki narodowe oraz rezerwaty przyrody..
Art. 137. W ustawie z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960, z 2001 r. Nr 5, poz. 43, Nr 60 , poz. 610, Nr 76, poz. 811, Nr 100, poz. 1085 i Nr 129, poz. 1441, z 2002 r. Nr 135, poz. 1143, Nr 141, poz. 1178 i Nr 216, poz. 1824 oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 78) w załączniku Szczegółowy wykaz przedmiotów opłaty skarbowej, stawki oraz zwolnienia:
1) w części II Czynności urzędowe po ust. 14 dodaje się ust. 14a w brzmieniu:
14a. Od dokonania wpisu do rejestru zwierząt 20 zł;
2) w części IV zezwolenia:
a) w ust. 41 w kol. 4 dodaje się pkt 1 w brzmieniu:
1) zezwolenia na przewożenie przez granicę Rzeczpospolitej Polskiej roślin lub zwierząt, wydawane ogrodom botanicznym lub zoologicznym.,
b) po ust. 41 dodaje się ust. 41a i 41b w brzmieniu:
41a. Od zezwoleń na utworzenie ogrodu botanicznego, zoologicznego lub ośrodka rehabilitacji zwierząt 70 zł;,
41b. Od zezwoleń wydanych na usunięcie drzew lub krzewów osobom fizycznym na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 20 zł;,
c) w ust. 44 w kol. 4 po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:
6a) zezwolenia na działania związane z ochroną przyrody, wydawane organizacjom ekologicznym i jednostkom naukowym działającym na rzecz ochrony przyrody,.
Art. 138. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 233, poz. 1957) art. 19 ust. 2 pkt 24 otrzymuje brzmienie:
19) z zakresu ustawy z dnia......... o ochronie przyrody ( Dz. U. Nr , poz. ):
a) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów,
b) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na zamierzone uwolnienie organizmów genetycznie zmodyfikowanych do środowiska w celach eksperymentalnych lub wprowadzenie do obrotu produktu zawierającego organizmy genetycznie zmodyfikowane lub składającego się z takich organizmów albo ich części,
c) decyzje o wymiarze administracyjnych kar pieniężnych za:
zniszczenie terenów zieleni, drzew lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych, wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych lub zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności,
usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia,
niszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów,
d) zezwoleń na prowadzenie ogrodu zoologicznego, ogrodu botanicznego,
e) zezwoleń na przewożenie przez granicę państwa roślin i zwierząt należących do gatunków, podlegających ograniczeniom na podstawie umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych,
f) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na pozyskanie do celów gospodarczych roślin i zwierząt gatunków objętych ochroną częściową,
g) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na obrączkowanie ptaków dla potrzeb badań naukowych lub monitoringu,
h) wnioski o wydanie zezwolenia oraz zezwolenia na zbiór roślin i grzybów chronionych, chwytanie odławianie lub zabijanie zwierząt chronionych oraz wnioski o wydanie zezwolenia i zezwolenia na inne czynności podlegające zakazom lub ograniczeniom w stosunku do gatunków objętych ochroną;.
Art. 139. W ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 i Nr 154, poz. 1803 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 233, poz. 1957 i Nr 238, poz. 2022) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 39 w pkt 2 lit. a otrzymuje brzmienie:
a) jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z utworzenia form ochrony przyrody, stref ochronnych zwierząt łownych, ostoi na podstawie ustawy z dnia ..... o ochronie przyrody ( Dz. U. Nr ..., poz. ),
2) po art. 85 dodaje się art. 85a w brzmieniu:
Art. 85a. Decyzje, o których mowa w art. 83 ust. 2 pkt 3 i art. 85 ust. 4, wymagają uzgodnienia z wojewodą.,
3) w art. 132, w ust. 2 dodaje się pkt 7 w brzmieniu:
7) informację o obszarach i obiektach chronionych, ustanowionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, występujących w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych..
Rozdział 14
Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe
Art. 140. Obrączki użyte do obrączkowania ptaków, przed dniem wejścia w życie ustawy, nie podlegają wymianie na obrączki sporządzone zgodnie ze wzorem określonym na podstawie art. 48 ust. 6.
Art. 141. Dyrektorzy parków narodowych powołani przed dniem wejścia ustawy pozostają na stanowisku do czasu powołania dyrektora parku na podstawie art. 95 ust. 2, nie dłużej jednak niż przez okres roku od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 142. Przepis art. 103 ust. 2 pkt 4 nie ma zastosowania do funkcjonariuszy Straży Parku zatrudnionych w parku narodowym przed dniem wejścia ustawy, przez okres nie krótszy niż 10 lat.
Art. 143. Umundurowania oraz przedmioty uzupełniające mundury pracowników Służby Parków Narodowych i Służby Parków Krajobrazowych mogą być używane według dotychczas obowiązujących wzorów, do czasu wyczerpania zapasów.
Art. 144. 1. Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz ośrodki istniejące przed dniem wejścia w życie ustawy mogą prowadzić dotychczasową działalność bez zezwolenia, o którym mowa w art. 60 ust. 1 lub art. 69 ust. 1, nie dłużej jednak niż do dnia 30 kwietnia 2004 r.
2. Ogrody botaniczne, ogrody zoologiczne oraz ośrodki, które do dnia 30 kwietnia 2004r. nie uzyskają zezwolenia na prowadzenie działalności, podlegają likwidacji.
Art. 145. Zwierzęta, o których mowa w art. 53 ust. 1, na które nie ma dokumentu stwierdzającego legalność pochodzenia lub zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska, podlegają rejestracji, zgodnie z art. 57 ust. 1, w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 146. Posiadacze spreparowanych zwierząt lub ich części są obowiązani do uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 49 ust. 1 oraz ust. 2, w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 147. Straż Parku Narodowego, Służba Parku Narodowego i Służba Parku Krajobrazowego działająca przed dniem wejścia wżycie ustawy staje się odpowiednio Strażą Parku Narodowego, Służbą Parku Narodowego i Służbą Parku Krajobrazowego w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 148. Formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-4 i 6-10, utworzone przed dniem wejścia w życie ustawy stają się formami ochrony przyrody w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 149. 1. Plany ochrony, o których mowa w art. 17 ust. 1, sporządzone po dniu drugiego lutego 2001r. istniejące przed dniem wejścia w życie ustawy stają się planami ochrony w rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Dla parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, nie posiadających planu ochrony, sporządza się plan ochrony w terminie do 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 150. Parki gminne utworzone przed dniem wejścia w życie ustawy stają się parkami gminnymi w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 151. Strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych ustalone przed dniem wejścia w życie ustawy stają się strefami ochrony ostoi, miejscami rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych w rozumieniu ustawy.
Art. 152. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189, Nr 145, poz. 1623, z 2002r. Nr 130, poz. 1112 oraz z 2003r. Nr 80, poz. 717) zachowują moc do czasu wejścia w życie aktów wykonawczych wydanych na podstawie niniejszej ustawy.
Art. 153. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy Krajowy Zarząd Parków Narodowych przechodzi w stan likwidacji, aktywa i pasywa Krajowego Zarządu Parków Narodowych przejmuje minister właściwy do spraw środowiska.
2. Likwidację Krajowego Zarząd Parków Narodowych prowadzi się pod jego dotychczasową nazwą z dodatkiem w likwidacji.
3. Pracownicy Krajowego Zarządu Parków Narodowych z dniem wejścia w życie ustawy stają się pracownikami Ministerstwa Środowiska, z zastrzeżeniem art. 154 .
Art. 154.1. Stosunki pracy z pracownikami, o których mowa w art. 153 ust. 3, wygasają po upływie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy:
1) jeżeli przed upływem 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy i płacy na dalszy okres zatrudnienia, albo
2) w razie odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, o których mowa w pkt 1, w terminie nie późniejszym niż 2 tygodnie przed upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
2. Pracodawca obowiązany jest powiadomić , w formie pisemnej, pracownika o terminie wygaśnięcia stosunku pracy i o skutkach nie przyjęcia nowych warunków pracy i płacy.
3. Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę może nastąpić za wypowiedzeniem
4. Pracownicy, o których mowa w art. 153 ust. 3, zachowują uprawnienia pracownicze wynikające z aktów, na podstawie których powstał ich stosunek pracy przed dniem wejścia w życie ustawy, do dnia:
1) wymienionego w ust.1 pkt 2 jeżeli przyjęli proponowane warunki pracy i płacy na dalszy okres zatrudnienia, albo
2) wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 1, albo
3) wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 3
5. W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 1, lub wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 3, pracownikom przysługuje odprawa, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980, Nr 135, poz. 1146 i Nr 200, poz. 1679 oraz z 2003r. Nr 90, poz. 844).
Art. 155. Do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 156. Traci moc ustawa z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody ( Dz. U. z 2001r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, z 2002r. Nr 130, poz. 1112 oraz z 2003r. Nr 80, poz. 717).
Art. 157. Przepisy art. 53 ust. 5, 6 i 7 pkt 2, art. 54 tracą moc z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.
Art. 158. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 24 35, art. 3 pkt 3, 4,7, 21, 24, 29, art. 6 ust.1 pkt 5, art. 56 ust. 7, art. 98 ust. 3, art. 108 ust. 2, art. 128 ust. 1 pkt 1 lit. e, które stosuje się od dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.
[Zob. uzasadnienie do ustawy]