(dawniej Lubuski Klub Przyrodników)
66-200 Świebodzin, ul. 1 Maja 22, tel/fax 0-68 3828236
konto: BZ WBK SA I O/Świebodzin 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645
email: kp@kp.org.pl
Świebodzin, 1 marca 2005
Sz. P.
Jerzy Swatoń
Minister Środowiska
Warszawa
Dotyczy: ochrony uroczyska Pustelnik w Drawieńskim Parku Narodowym
Gdy w 1990 r. utworzony został Drawieński Park Narodowy, w jego skład wszedł istniejący wcześniej, ścisły rezerwat przyrody "Pustelnik", obejmujący ekosystemy leśne i torfowisko kotłowe położone między jeziorami Płociczno, Piaseczno Duże i Piaseczno Małe, w pobliżu Pustelni nad Płociczną. Teren dawnego rezerwatu przyrody został wówczas uznany za "strefę ochrony ścisłej" w parku narodowym. Uroczysko Pustelnik objemuje stare (>120 lat) drzewostany sosnowe, po części na właściwych sobie siedliskach, a po części na siedliskach kwaśnych dąbrów. Strefa ta ujęta została na mapach turystycznych Parku, a także uwzględniona w projektowaniu przebiegu szlaków turystycznych: szlak Człopa - Pustelnia - Tuczno specjalnie został poprowadzony po drugiej stronie jeziora Płociczno, żeby uniknąć wprowadzania masowego ruchu turystycznego na ściśle chroniony obszar. Strefa ochrony ścisłej "Pustelnik" stanowiła unikatowy obiekt umożliwiający śledzenie procesów ekologicznych zachodzących w ekosystemach leśnych - zarówno ekosystemach borowych jak i ekosystemach regenerujących się pod starymi, choć sztucznymi drzewostanami sosnowymi. Był to jeden z nielicznych obiektów tego typu na Pomorzu. Ochrona ścisła tego fragmentu lasu była jedyną szansą dla poznania dynamiki takich układów ekologicznych, w tym dla poznania przebiegu procesów sukcesji i regeneracji w drzewostanach sosnowych uwolnionych spod presji antropogenicznej. W pracach nad planem ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego, prowadzonych w latach 1997-2000, we wszystkich operatach cząstkowych opracowanych na potrzeby planu, zakładano utrzymanie tej strefy, a nawet projektowano jej powiększenie o starodrzewy borowe otaczające jezioro Piaseczno Duże i o samo jezioro.
Tymczasem zarządzeniem w sprawie zadań ochronnych dla Drawieńskiego Parku Narodowego, wydanym w grudniu 2004 r., postanowił Pan, że teren uroczyska Pustelnik zostanie wyłączony z ochrony ścisłej i ma od 2005 r. podlegać "ochronie czynnej". Równocześnie ustalił Pan jako zadanie dla DPN na 2005 rok wykonanie cięć przebudowy w dotychczas ściśle chronionych starych drzewostanach.
Według naszej wiedzy, decyzję tę podjął Pan bez zasięgnięcia opinii Rady Naukowej DPN w tej sprawie. Ustanawiając zadania ochronne dla parków narodowych na 2005 r. zadecydował Pan też, że - odmiennie niż w latach 2000-2004 - ich projekty nie będą poddawane żadnym konsultacjom społecznym. Wiadomo nam też, że pomimo specjalnej prośby Państwowej Rady Ochrony Przyrody, nie uznał Pan też za stosowne zasięgnięcie opinii PROP w sprawie zadań ochronnych dla parków narodowych na 2005 r. Sam zaś pomysł zniesienia ochrony ścisłej uroczyska Pustelnik, który pojawił się po raz pierwszy wiosną 2004 r. w projekcie 20-letniego planu ochrony Drawieńskiego Parku Narodowego, został w kwietniu 2004 r. negatywnie zaopiniowany przez PROP.
Według sygnałów, jakie otrzymaliśmy z terenu, niemal natychmiast po wejściu w życie Pana zarządzenia, Drawieński Park Narodowy przystąpił do wykonywania intensywnych cięć przebudowy na dotychczas ściśle chronionym terenie, w ok. 130-letnim drzewostanie sosnowym w oddziale 72 leśnictwa Pustelnia.
W naszym przekonaniu, ochrona ścisła - jakiej poddane jest zaledwie 20% powierzchni polskich parków narodowych, a zaledwie kilka procent powierzchni Drawieńskiego Parku Narodowego - ma olbrzymią wartość dla nauki i ochrony przyrody, jest jedyną szansą śledzenia i badania procesów ekologicznych, zachodzących w ekosystemach. Aby jednak spełniała ona swoją funkcję, decyzje o jej wprowadzeniu muszą mieć charakter trwały. Jest to jeden z podstawowych kanonów planowania ochrony przyrody.
Zdajemy sobie sprawę, że w wyjątkowych przypadkach istnieje potrzeba zniesienia ścisłej ochrony w miejscach, gdzie jej wprowadzenie było błędem (np. półnaturalne ekosystemy łąkowe, murawy kserotermiczne). Decyzje w tej sprawie należą jednak do najtrudniejszych w ochronie przyrody i powinny być jednak podejmowane z najwyższą rozwagą i odpowiedzialnością, w trybie umożliwiającym wnikliwe przeanalizowanie wszystkich ich aspektów. W naszej opinii trybu takiego w przedmiotowej sprawie nie zachowano.
Nie widzimy w ogóle żadnych powodów, by rezygnować z ochrony ścisłej uroczyska Pustelnik. Według naszej wiedzy, nie było żadnych przesłanek, pozwalających twierdzić np., że 14 lat ochrony ścisłej tego miejsca wpłynęło negatywnie na stan ekosystemów ani na różnorodność biologiczną. W kontekście zasady "poszanowania dokonanego" nie należało więc z ochrony ścisłej tu rezygnować! Tym bardziej nie widzimy powodów, by decyzję o zniesieniu ochrony ścisłej i natychmiastowym przystępowaniu do wykonania cięć w starodrzewach podejmować pospiesznie i z pominięciem jakichkolwiek konsultacji zewnętrznych.
W związku z powyższym, uprzejmie prosimy o wyjaśnienie motywów podjętych przez Pana decyzji. Wnosimy także o dokonanie zmiany Pana zarządzenia w sprawie zadań ochronnych dla Drawieńskiego Parku Narodowego, oraz o powtórne przeanalizowanie i ewentualne zmiany zarządzeń dla pozostałych parków narodowych, tak by nie zawierały rozstrzygnięć szkodliwych dla ochrony przyrody.
z poważaniem
Prezes, Andrzej Jermaczek
dalej: [zob. stanowisko Ministerstwa Środowiska] [zob. odpowiedź KP]