Paweł Pisarek
Ochrona przyrody w gminie Witnica
Gmina Witnica położona jest na obszarze 27800 ha, w większości rozciągających się na północ od Warty, na kilka kilometrów przed jej ujściem do Odry.
Północną część gminy w większości zajmują lasy, głównie monokultury sosnowe oraz sosny z domieszką buka i dębu. Bogatsze siedliska leśne zajmują lasy dębowobukowe. Około 43 % powierzchni całej gminy stanowią obszary leśne.
Południowa część gminy to obszary rolnicze, z powodu częściowego zaprzestania produkcji rolnej przekształcone w łąki. Na terenach łąk coraz bardziej widoczne są procesy sukcesji roślinności. Obszary łąkowe to tereny występowania wielu ginących gatunków ptaków.
Poza Wartą przecinającą gminę od południowej strony, ze wschodu na zachód płynie rzeka Witna mająca swoje źródło na północy gminy. Przepływa ona przez tereny leśne, zasila kilka stawów i jezior, a następnie wpada do Kanału Maszówek i w rejonie Warnik łączy się z Wartą.
Wymienione powyżej cechy przyrodniczo geograficzne obszaru gminy Witnica powodują, że na jej obszarze mamy do czynienia z różnymi ekosystemami i biocenozami.
Przejeżdżając przez gminę z północy na południe, można spotkać bardzo różnorodne środowiska oraz gatunki fauny i flory, gatunki niejednokrotnie rzadkie i podlegające ochronie.
Konieczność zachowania walorów przyrodniczych gminy oraz ochrony gatunków i krajobrazu skłoniły Radę Miasta i Gminy Witnica do podjęcia działań ochronnych. W 1994 roku uchwałą Rady utworzono zespół przyrodniczo krajobrazowy "Jezioro Wielkie" o powierzchni 3800 ha, położony na północny gminy. Teren zespołu to obszar ekosystemów leśnych z licznymi jeziorami i ciekami wodnymi. Swoją niszę ekologiczną znalazły tu między innymi takie gatunki jak sielewa, orzeł bielik, bocian czarny, rosiczka, wełnianka i wiele innych rzadkich gatunków fauny i flory.
Głównym celem stawianym przed zespołem jest ochrona krajobrazu - zmiana sposobu pozyskania drewna przez zaniechanie rębni całkowitej, która jest realizowana tylko na małych połaciach. Na obszarze zespołu, w zakresie prowadzonej gospodarki leśnej i łowieckiej, a także działań związanych z ochroną przyrody, gmina prowadzi stałą współpracę z Nadleśnictwem Bogdaniec .
Ochrona południowych obszarów ekosystemów łąkowych i łąkowo-bagiennych jest realizowana w ramach działalności Parku Krajobrazowego Ujście Warty, który został utworzony decyzją Wojewody Gorzowskiego. Od początku prac nad tworzeniem Parku gmina Witnica aktywnie działała na rzecz jego powstania. Obecnie ponad 2000 ha łąk leżących nad Wartą w gminie Witnica należy do Parku Krajobrazowego. Zarówno Park, jak i jego otulina nie stanowią przeszkody dla prowadzonej działalności rolniczej.
Główne założenia programów ochronnych realizowanych na tym obszarze to dopasowanie działalności gospodarczej w rolnictwie do potrzeb związanych z ochroną gatunkową i ochroną środowiska.
Poza ochroną obszarów cennych przyrodniczo, na terenie gminy Witnica są również realizowane uchwały Rady w zakresie ochrony gatunkowej lub ochrony środowiska. W tym celu Rada przyjęła uchwałą program gatunkowej ochrony bociana białego, gminny program wprowadzania zieleni trwałej, a także podjęto uchwały w sprawach prowadzenia corocznej akcji sadzenia drzew i tworzenia użytków ekologicznych.
Do dobrej tradycji należy współpraca gminy z Nadleśnictwem Bogdaniec. W ramach tej współpracy realizowanych jest wiele wspólnych przedsięwzięć. Ciekawsze z nich to opracowanie programu piętrzenia wód powierzchniowych, który jest realizowany przy ścisłej współpracy z Lubuskim Klubem Przyrodników, przygotowywana obecnie sieć ścieżek rowerowych, pieszych i konnych w lasach czy też ścieżka edukacyjna powstająca wokół Jeziora Stobno.
Gmina Witnica również aktywnie włączała się w prace prowadzone przez Światowy Fundusz Ochrony Przyrody WWF, z inspiracji którego dla polsko-niemieckiego pasa granicznego zostały opracowane programy agroturystyki, turystyki przyjaznej dla środowiska, ekologicznego leśnictwa i rolnictwa.
W ramach prac prowadzonych przy opracowaniu projektu Zielonej Wstęgi Odra-Nysa wytyczano założenia do planów miejscowych i strategii gminy, które Zarząd Miasta i Gminy zamierza wykorzystać w przyszłości.
Wszystkim omawianym powyżej działaniom przyświeca jeden podstawowy cel, tj.: pozostawienie następnym pokoleniom czystego, zdrowego i pięknego środowiska. A jeżeli przy okazji będzie można na tym zarobić tym lepiej.
Załącznik nr 1 do Uchwały nr XV/118/2000 Rady Miasta i Gminy Witnica, z dnia 29. 06. 2000r.
GMINNY PROGRAM OCHRONY GATUNKU BOCIAN BIAŁY (CICONIA CICONIA)
1. Informacja ogólna :
1.1. Obiekt ochrony :
Gatunek : bocian biały (Ciconia ciconia),
Rodzaj : bocian,
Rodzina : bocianowate,
Rząd : brodzące,
Gromada : ptaki.
1.2. Podstawa prawna ochrony gatunkowej bociana białego:
- ustawa z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114, poz. 492, z póź. zmianami),
- rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 stycznia 1995r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
1.3. Podstawowe działania ochronne, w zakresie ochrony bociana białego, określone obowiązującymi przepisami, zgodnie z rozporządzeniem MOŚ,ZNiL z dnia 06.01.1995r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt :
- zabrania się umyślnego zabijania, okaleczenia, płoszenia, chwytania oraz przetrzymywania i preparowania,
- zabrania się umyślnego niszczenia gniazd, jaj oraz piskląt,
- zabrania się przemieszczania z miejsc rozrodu,
- zabrania się zbywania, nabywania żywych, martwych lub spreparowanych w całości lub części,
- zabrania się wywożenia poza granice Polski.
2. Cele i zakres terytorialny lokalnego programu ochrony bociana białego na obszarze gminy Witnica :
2.1. Główne cele ochrony bociana białego w ramach gminnego programu, to :
a) w pierwszym etapie realizacji programu zahamowanie spadku liczebności populacji bociana białego w gminie Witnica, oraz zwiększenie populacji gatunku w późniejszym okresie realizacji programu,
b) prowadzenie stałych działań podnoszących świadomość społeczeństwa o konieczności ochrony gatunków i ich środowisk życiowych,
c) promowanie walorów przyrodniczych gminy poprzez działania związane z ochroną bociana białego,
d) podnoszenie atrakcyjności turystycznej gminy.
2.2. Programem objęty jest cały teren gminy ze szczególnym uwzględnieniem sołectw :
e) Mościczki,
f) Kamień Mały,
g) Krześniczka,
h) Dąbroszyn,
i) Kamień Wielki,
j) Boguszyniec,
k) Kłopotowo,
l) Oksza,
m) Pyrzany,
n) Świerkocin
m) miasta Witnica .
3. Wykaz działań ochronnych proponowanych w ramach programu :
3.1. Monitoring populacji gatunku na terenie gminy Witnica.
W ramach monitoringu populacji przewiduje się następujące działania :
3.1.1. Przeprowadzenie inwentaryzacji wszystkich gniazd na terenie gminy z jednoczesnym
wykazaniem lokalizacji nieruchomości, w których znajdują się gniazda.
3.1.2 Prowadzenie dokumentacji dla każdego gniazda, w której zbierane będą informacje o terminach przylotów i odlotów ptaków, ilości wyprowadzonych młodych w lęgu oraz inne istotne informacje o lęgach.
3.2. Zwiększenie ilości gniazd a tym samym ilości par lęgowych :
3.2.1. Zakładanie platform, na których ptaki budują gniazda.
Każdy kto chce wybudować platformę pod gniazdo bociana białego może ubiegać się
o dotację na ten cel z Gminnego Funduszu Ochrony Przyrody i Gospodarki Wodnej.
Dotacja może być przyznana po spełnieniu następujących warunków :
a) osoba chcąca wybudować platformę pod gniazdo musi okazać się tytułem prawnym do
nieruchomości, na terenie której ma być ustawiona platforma lub w przypadku braku
prawa własności do nieruchomości musi przedłożyć pisemną zgodę właściciela na
wzniesienie platformy,
b) propozycja lokalizacji platformy musi uzyskać akceptację merytorycznego pracownika
urzędu gminy (podczas oceny lokalizacji zwraca się szczególną uwagę na to czy
położenie platformy i potencjalnego gniazda nie będzie stwarzało konfliktów i nie
będzie uciążliwe dla otoczenia, czy będzie bezpieczne dla ptaków, czy gwarantuje
długi horyzont czasowy istnienia gniazda),
3.2.2. Dotacja, o której mowa w punkcie 3.2.1.b może być przyznawane przez Zarząd Miasta i Gminy Witnica na podstawie indywidualnych podań osób zainteresowanych. O wysokości dotacji każdorazowo decyduje ZMiG .
3.2.3. Zarząd Miasta i Gminy może zadecydować o wzniesieniu platform na
nieruchomościach stanowiących własność gminy . Podczas rozpatrywania propozycji
lokalizacji platformy pod gniazdo mają zastosowanie zasady określone w punktach
3.2.1. i 3.2.2.
3.3. Ochrona i opieka nad lęgami :
3.3.1. Zarządza się zbieranie wszystkich młodych ptaków, które wypadły z gniazd i
prowadzenie opieki nad nimi. W tym celu gmina prowadzi współpracę z lekarzami
weterynarii i organizacjami społecznymi, które działają na rzecz ochrony przyrody.
3.3.2. Propagowanie, w tych regionach gminy gdzie jest nasilenie żerowania ptaków,
zamiany stosowanych w rolnictwie plastikowych sznurków na sznurki z włókna
naturalnego
3.3.3. Koszty związane z realizacją działań opisanych w punkcie 3.3.1.i 3.3.2. będą pokrywane ze środków GFOŚ i GW .
3.4. Edukacja społeczeństwa:
3.4.1. Prowadzenie działań oświatowych mających na celu zapoznanie mieszkańców gminy z
biologią gatunku i jego potrzebami życiowymi oraz zagrożeniami jakie dla bociana
niesie rozwój cywilizacji.
3.4.2. Prowadzenie stałej współpracy ze szkołami położonymi na terenie gminy w zakresie
realizacji programu.
3.5.Ochrona środowiska życia gatunku :
3.5.1. Prowadzenie działań zmierzających do utrzymanie i powiększania istniejących
terenów żerowania i przebywania bociana, a w szczególności :
3.5.2. Podejmowanie przez gminę inicjatyw na rzecz ochrony biocenoz łąkowych, obszarów zalewowych i melioracji użytków zielonych.
3.5.3. Pozyskiwanie środków zewnętrznych na wspieranie działań zmierzających do zwiększenia populacji bociana białego na terenie gminy Witnica.
4. Odpowiedzialność za realizację programu :
4.1. Za prowadzenie niezbędnej dokumentacji związanej z realizacją niniejszego programu
oraz załatwianie wszystkich czynności wynikających z programu odpowiada
pracownik UMiG zobowiązany do prowadzenia, w imieniu gminy, spraw z zakresu
leśnictwa i ochrony przyrody.
4.2. Finansowanie programu odbywa się z budżetu gminy, za pośrednictwem środków z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz pozyskanych środków zewnętrznych.
4.3. Decyzje o wysokości przyznanych, w ramach realizowanego programu, dotacji
podejmuje każdorazowo Zarząd Miasta i Gminy Witnica, w drodze indywidualnego
rozpatrywania spraw.
[Zobacz także: gminny program zadrzewień w 'Boćku']
