Propozycja sieci Natura 2000 w Zachodniopomorskiem
W tym roku w całym kraju trwały prace nad przygotowaniem propozycji Polski do europejskiej sieci obszarów "Natura 2000". O tym, jak funkcjonuje ta sieć, jakie są kryteria kwalifikowania do niej obszarów i obiektów, a także co oznacza uznanie jakiegoś terenu za obszar "naturowy" pisaliśmy szerzej w poprzednim numerze.
Województwo zachodniopomorskie to jeden z najcenniejszych przyrodniczo regionów Polski. Jest to jedno z dwóch województw nadmorskich, co oznacza że ma ono kluczowe znaczenie dla zachowania nadmorskich biotopów, jak klify, wydmy, lasy wydmowe, słone łąki nadmorskie. Województwo to jest krajowym centrum występowania i zróżnicowania tzw. mezotroficznych jezior ramienicowych, sięga tu także obszar występowania jezior lobeliowych. To tu właśnie zachowały się najlepiej w Polsce wykształcone wielkie torfowiska wysokie typu bałtyckiego. Tu jest jedyna w Polsce lokalizacja ciepłych, "śródziemnomorskich" dąbrów z dębem omszonym (Rezerwat Bielinek) i chyba najlepiej w Polsce zachowane torfowisko nakredowe (Tchórzyno). Dominujące wpływy klimatu atlantyckiego sprawiają, że licznie są reprezentowane żyzne i kwaśne buczyny, a także np. mszarniki z wrzoścem bagiennym. W morenowych krajobrazach Pomorza Zachodniego licznie rozproszone są przejściowe torfowiska mszarne, jeziorka dystroficzne, torfowe pła i trzęsawiska, źródła ze złożami trawertynów, a także świeże i wilgotne łąki, łąki trzęślicowe i mechowiska. Wszystko to są biotopy będące podstawą kwalifikowania obszarów do sieci Natura.
W Zachodniopomorskiem prace nad siecią Natura 2000 rozpoczęły się ze znacznym opóźnieniem w stosunku do innych województw, ewenementem było jednak, że mogły być oparte na wyczerpującej inwentaryzacji przyrodniczej większej części województwa, jaka została zgromadzona w wyniku kilkunastoletnich wysiłków zachodniopomorskich służb ochrony przyrody.
Chociaż prace nad ostatecznymi wersjami granic i opisów obszarów jeszcze trwają, klaruje się już lista obszarów, które z tego województwa powinny być zgłoszone. Jest ona znacznie bogatsza od pierwotnej propozycji krakowskiego Instytutu Ochrony Przyrody PAN, a bardzo zbliżona do propozycji zgłoszonej kilka miesięcy temu przez Klub Przyrodników. Dobre rozpoznanie przyrody terenu w zestawieniu z faktem, że jest ona tu bardzo bogata i nieźle zachowana, zaowocowało koncepcją, w myśl której do sieci Natura 2000 kwalifikuje się w województwie około 40 obszarów, zajmujących łącznie ok. 22% jego powierzchni!
Najciekawsze proponowane ostoje Natury 2000, wyznaczone ze względu na występowanie "cennych dla Europy" biotopów i gatunków w Zachodniopomorskiem to:
Trzy duże torfowiska wysokie typu bałtyckiego - Słowińskie Bagno (1), Janiewickie Bagno (2) i Warnie Bagno (3);
Trzebiatowsko-Kołobrzeski Pas Nadmorski (4), tj. obszar przymorski od Rewala do Gąsek, ze słonymi łąkami i pastwiskami, klifem, wydmami, lasami na wydmach, borami nadmorskimi, wysokim torfowiskiem bałtyckim;
Wolin - Uznam (5), fragmenty obu wysp, klify, wydmy, morskie wody przybrzeżne, Wsteczna Delta Świny z solniskami;
Zalew Szczeciński (6), jeden z dwóch płytkich zalewów przymorskich w Polsce;
Ostoja Drawska (7) i Ostoja Ińska (8), typowe tereny młodoglacjalnego, morenowego krajobrazu Pojezierza Pomorskiego w Ińskim i Drawskim Parku Krajobrazowym;
Dolina Grabowej (9), obszar niemal "podgórskich" krajobrazów, a przy tym obszar chyba najlepiej wykształconych zjawisk źródliskowych w Polsce;
Dolina Radwi, Chocieli i Chotli (10), miejsce występowania fantastycznych mechowisk, źródlisk, buczyn na trawertynach i źródliskach, łąk storczykowych, łąk pełnikowych;
Bobolickie Jeziora Lobeliowe (11), czyli zespół bardzo dobrze zachowanych jezior lobeliowych, a także torfowisk, rozproszonych wśród pięknych buczyn;
Jeziora Szczecineckie (12), obszar zwany "przyrodniczą kwintesencją Pomorza Zachodniego", ponieważ jest tu wszystko - buczyny i grądy, jeziora lobeliowe, eutroficzne i ramienicowe, torfowiska niskie, przejściowe i wysokie typu bałtyckiego;
Dolina Parsęty i doliny jej dopływów (13), mozaika cennych biotopów ciągnących się od źródeł do ujścia tej rzeki;
Jezioro Lubie i Dolina Drawy (14), duże i głębokie jezioro sielawowo-ramienicowe z reliktową fauną bezkręgowców i dolina rzeki na odludnym, poligonowym odcinku, wraz z torfowiskiem i łąkami sięgającymi aż do Drawna;
Fragmenty Puszczy Goleniowskiej (15), obszary koncentracji najpiękniejszych buczyn i torfowisk;
Uroczysko w Lasach Stepnickich (16), torfowisko wysokie typu bałtyckiego z borami bagiennymi, a wokół bagienne olsy z długoszem królewskim, miejsce wyjątkowej koncentracji gniazd bielika;
Fragmenty Puszczy Wkrzańskiej i jezioro Świdwie (17), ostoja ptaków i obszar występowania lasów dębowych i dębowo-bukowych;
Jezioro Dąbie (18), płytkie jezioro eutroficzne w pobliżu Szczecina;
Wzgórza Bukowe (19), chyba najcenniejszy w Polsce kompleks buczyn;
Puszcza Piaskowa (20), bardzo dobrze zachowany kompleks dąbrów, wraz z ciepłą dąbrową w sławnym rezerwacie "Bielinek";
Dolina Dolnej Odry (21), pasmo biotopów doliny wielkiej rzeki i jej zboczy, z łąkami, starorzeczami, murawami kserotermicznymi, łęgami;
Dziczy Las (22), położony w pobliżu Swobnicy i Trzcińska Zdroju kompleks buczyn, wśród których są rozproszone torfowiska i jeziora;
Pojezierze Myśliborskie (23), obszar występowania wspaniałych torfowisk nakredowych i wapiennych jezior ramienicowych;
Lasy Dębnieńsko-Witnickie wraz z doliną Myśli (24), mozaika różnych biotopów, w tym dobrze wykształconych torfowisk przejściowych i jeziorek dystroficznych;
Dolina Płoni (25), dolina rzeczna z mechowiskami, zjawiskami źródliskowymi, torfowiskami nakredowymi, grądami i łęgami, bagiennym jeziorem Płoń, murawami kserotermicznymi, szuwarem kłociowym nad jez. Miedwie;
Puszcza Barlinecka (26), kompleks lasów bukowo-dębowych z rozproszonymi jeziorami ramienicowymi, torfowiskami i łąkami;
Dolina Iny i jej dopływów k. Recza (27), dolina z łąkami trzęślicowymi i pełnikowymi, z kompleksami źródliskowymi z trawertynami, z grądami i buczynami na zboczach;
Lasy Bierzwnickie (28), kompleks buczyn i lasów dębowych z jeziorami ramienicowymi i torfowiskami wysokimi;
Puszcza Drawska (29), mozaika biotopów z bardzo dobrze wykształconymi buczynami, jeziorami ramienicowymi, korytami bystro płynących rzek, torfowiskami przejściowymi, jeziorkami dystroficznymi, źródliskami i mechowiskam;
jezioro Wielki Bytyń wraz z otoczeniem (30), jezioro ramienicowe okolone buczynami;
Doliny Piławy (31) i Płytnicy (32), mozaika różnorodnych siedlisk typowych dla dolin niewielkich rzek pomorskich: łąk, mechowisk, torfowisk i źródlisk.
Rozważane jest też włączenie do sieci drobnych obiektów: doliny Krąpieli k. Stargardu Szczecińskiego (33), doliny Mołstowy (34, dopływ Regi), jeziora Koziego (35, k. Nowogródka Pomorskiego), doliny Brzeźnickiej Węgorzy k. Drawska i Węgorzyna (36), fragmentu kemowego krajobrazu polodowcowego k. Rymania (37), kilku ostoi nietoperzy (Szczecin-Gocław (38), Szczecin-Zdroje (39), Strzaliny (40).
Proponuje się także wyznaczenie 23 ostoi ptasich, w znacznym stopniu pokrywających się z wymienionymi wyżej obszarami.
Paweł Pawlaczyk
_____________________________
Autor reprezentuje Klub Przyrodników w pracach Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Zespołu Realizacyjnego Natura 2000, powołanego przez wojewodę zachodniopomorskiego.
