Jak szkoły realizują projekt Bociania łąka?
W ramach projektu "Bociania łąka" uczniowie pod kierunkiem nauczyciela prowadzą obserwacje i opiekują się wybranym żerowiskiem bocianów w swojej okolicy. Po wytypowaniu takiego terenu, ustaleniu jego granic i zlokalizowaniu na mapie, oraz po uzyskaniu zgody ze strony właściciela gruntu, młodzi ludzie rozpoczynają systematyczne kontrole.
- Korzystając z przewodnika do rozpoznawania roślin i zwierząt oznaczają gatunki występujące na badanym żerowisku, co pozwala ocenić jego wartość przyrodniczą. Obserwują w jaki sposób bociany zdobywają pożywienie i jak często odwiedzają kontrolowany teren.
- Prowadzą pomiary poziomu wody w zbiornikach i ciekach, a także poziomu wód gruntowych za pomocą piezometru (prostego urządzenia, które często wykonują samodzielnie), mierzą pH wody, jej przejrzystość i stopień zanieczyszczenia.
- Na podstawie własnych obserwacji oraz rozmów z właścicielem ustalają sposób użytkowania terenu i rozpoznają zagrożenia.
- Prowadzą dokumentację zdjęciową.
- Wszystkie spostrzeżenia, obserwacje i wyniki są notowane na bieżąco w zeszytach terenowych, a po zakończeniu sezonu nanoszone na zbiorczy formularz i przesyłane do PTPP "pro Natura".
Opieka nad "bocianią łąką" przybiera często formę konkretnych działań ochronnych:
- Uczniowie oczyszczają teren żerowiska ze śmieci. Nierzadko lokalizują dzikie wysypiska i starają się je likwidować korzystając z pomocy urzędu gminy oraz życzliwych mieszkańców.
- W związku z wypalaniem traw - zagrożeniem powtarzającym się rokrocznie zwłaszcza wiosną na bocianich żerowiskach, uczniowie przygotowują plakaty i ulotki informujące rolników o szkodliwości wypalania, szkoły organizują pogadanki z właścicielami łąk, na które zapraszani są przedstawiciele straży pożarnej.
- Uczniowie często rozmawiają z gospodarzami "swojej bocianiej łąki" o roli jaką pełni ona dla utrzymania różnorodności przyrodniczej w miejscowości czy gminie. Duże znaczenie dla zachowania cennych żerowisk bocianich ma prowadzenie ekstensywnej gospodarki rolnej, a to zależy od dobrej woli, świadomości a także sytuacji ekonomicznej właściciela terenu. Często właściciel nie zamierza zaprzestać koszenia czy wypasu i żerowisko jest bezpieczne. Zdarza się, że zaangażowanie uczniów, ich zapał i entuzjazm opóźnią ewentualną decyzję o przekształceniu żerowiska w pole, zasypaniu oczka wodnego itp. i jest to wówczas wielki sukces i radość dla opiekunów "bocianiej łąki".
- Ważnym zadaniem uczniów jest namawianie właścicieli do kontaktowania się z regionalnymi Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, gdzie mogą dowiedzieć się o możliwościach uzyskiwania dopłat za ekstensywne użytkowanie łąk.
Zakres prowadzonych badań, częstotliwość kontroli i rodzaj podejmowanych działań zależą od lokalnych warunków, dostępności pomocy, wieku, możliwości i zaangażowania uczniów. W roku 2003 projekt realizowało blisko 1000 szkół. Liczba żerowisk bocianich skontrolowanych przez uczniów w roku 2003 wynosiła 1950.
W oparciu o projekt powstaje w Polsce sieć "bocianich łąk", objętych stałą opieką uczniów. Analiza nadsyłanych przez szkoły raportów o stanie tych terenów pozwala oceniać zmiany i zagrożenia środowisk podmokłych na terenach rolniczych w skali kraju. W efekcie realizacji projektu wzrasta wiedza przyrodnicza uczniów i nauczycieli, coraz więcej osób próbuje podejmować konkretne działania na rzecz ochrony obszarów podmokłych w swojej okolicy, a dzięki zaangażowaniu szkół i nagłośnieniu efektów ich pracy zwiększa się zainteresowanie lokalnych społeczności terenami bocianich żerowisk i świadomość potrzeby ich zachowania.